[Ena ke karolo ea ngangisano ea ZNet pakeng tsa Robin Hahnel le Patrick Bond mabapi le Phetoho ea Boemo ba Leholimo le Le letšehali. Ka kopo sheba Leqephe la lipuisano tsa ZNet ho latela phapanyetsano.]
Likotsi tse peli tsa Terene Copenhagen
U se ke ua etsa phoso ka hona, lipuisano tse hlophisitsoeng Copenhagen li ile tsa fella ka ho senyeha ha terene hoo ho seng ngaka ea spin e ka behang sefahleho se setle 'me e bile tšitiso e kholo bakeng sa menyetla ea ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ka tsela e lekanang. Bill McKibben o e akaretsa ka bokhutšoanyane 'Mè Jones letsatsing leo kopano e felang ka lona. "Mopresidente oa United States o entse lintho tse 'maloa kajeno:
(1) O ile a phatlola Machaba a Kopaneng. Khopolo ea hore ho na le sechaba sa lefats'e se bolelang hore ho na le ntho e nyametseng bosiung bona.
(2) O ile a theha selekane sa ba silafatsang ka ho fetisisa, le ba neng ba tla ba ba silafatsang ka ho fetisisa. China, US le India ha ba batle hore mang kapa mang a laole tšebeliso ea bona ea mashala ka tsela leha e le efe e utloahalang. Ke kopanelo ea liphokojoe tse tla busa henhouse hammoho. "
Le hoja Bush a ile a hana tšebelisano ea machaba, Obama o ile a hlaha 'me a bua mantsoe a monate. Empa e mong o etella pele ka mohlala, mme Obama o etelletse pele ka mohlala o mobe haholo.
Sebakeng sa ho amohela tharollo ea linaha tse ngata, Obama o ile a nyenyefatsa boitlamo ba linaha tse ngata ka ho hlakisa hore US e ke ke ea itlama ho fokotsa litlamorao tlas'a tšehetso ea UN joalo ka ha naha e 'ngoe le e 'ngoe ea Annex-1 e lumetse ho e etsa, mme a tsoela pele ho hohela libapali tse kholo lipuisanong tsa lekunutu mabapi le litokisetso tsa boithaopo. sebakeng ea selekane se akaretsang sa machaba. Sebakeng sa ho amohela molao-motheo oa "boikarabello le bokhoni bo fapaneng" bo lumellaneng Rio de Janeiro ka 1992 le ho kengoa ts'ebetsong Kyoto ka 1997, Obama o ile a tsitlallela hore US le China - tseo tlhahiso ea tsona e leng karolo ea bohlano ho feta US le motho ka mong. GDP e ntse e le ka tlase ho karolo ea leshome e kholo ho feta US - e tšoaroe ka maemo a tšoanang. Ha ho na lebaka la hore mang kapa mang a lumele hore a ka etsa hore Senate e lumellane le tumellano e nang le phokotso e tlamang bakeng sa US, ntle le lebaka la ho lumela hore a ka boloka bili e nang le moelelo ea boemo ba leholimo ho tsoa ho US Congress, ntle le lebaka la ho lumela hore o tla sebelisa matla a hae. ho laela phokotso e kholo ka EPA haeba Congress e hana, mme ka tlhahiso ea hae ea mantsoe feela ea ho fokotsa likhase tsa US ka 17% ho tloha maemong a 2005 ka 2020, ha ho makatse hore ebe baemeli ba linaha tse ling ba ile ba latela boetapele bo bobe ba Obama mme ba itokolla mosebetsing ho fapana le ho ithaopela ho etsa boitelo bo bong. ho Copenhagen. E, Machaena a ile a nka leraba 'me a thusa US ho ba penta e le "motho ea mobe" ka ho hana tlhahlobo ea setšeng - e neng e sa buisanoe Copenhagen, kapa hona ho hlokahala ho netefatsa tlhahiso ea naha. Hore na koluoa eo Obama a ileng a sebetsana le eona boitekong ba linaha tse ngata ho loants'a phetoho ea maemo a leholimo ka ho fokotsa ho tlamahaneng ho tsamaellanang le "boikarabello le bokhoni bo fapaneng" Copenhagen ho tla ipaka ho bolaea, ho tla bonahala.
Ka la 31 Pherekhong 2010 MDCs, tse thathamisitsoeng e le "Linaha tsa Annex-1," li tlameha ho tlaleha hore na li ikemiselitse ho fokotsa likhase tse kae, 'me selemo ho tloha joale ho tla ba le kopano e 'ngoe Mexico City moo hona joale e leng ea mang kapa mang. nahana hore na ho tla dumellanwa eng kapa ho sa dumellwa eng. Rio de Janeiro ka 1992 linaha li ile tsa lumela hore phetoho ea boemo ba leholimo ke bothata bo tebileng ba machaba, empa tsa siea naha e ’ngoe le e ’ngoe ho etsa qeto ka boithatelo hore na e ikemiselitse ho etsa eng. Linaheng tsa Kyoto ka 1997 li ile tsa lumela hore phokotso ea boithaopo e ipakile e batla e sa sebetse ka ho felletseng. Khopolo ea moruo e ipakile e nepahetse ntlheng ena: Ka lebaka la khopolo ea "free rider incentive problem" e bolela esale pele hore ke molemong oa boithati oa naha ho fokotsa likhase tsa eona ka bongata bo hlokahalang. if naha e ka tiisetsoa hore linaha tse ling li tla etsa joalo. Kyoto o ile a amohela 'nete ena, a fana ka tiisetso e hlokahalang ho linaha tsohle tsa Annex-1,' me e le phapanyetsano, naha e 'ngoe le e 'ngoe ea Annex-1 ntle le US e ile ea qetella e ananetse selekane le ho ikemisetsa ho fokotsa chelete. Kyoto e boetse e kentse ts'ebetsong molao-motheo oa "boikarabello le bokhoni bo fapaneng" boo ho lumellanoeng ka bona Rio ka ho hloka phokotso e tlamang ea likhase ho tsoa linaheng tsa Annex-1 ha e ntse e lumella LDCs, e hlalosoang e le linaha "tseo e seng tsa Annex-1", ho tsoela pele ho sebetsana le khase ea tsona. motheo oa boithaopo bakeng sa nako eo. Ka mantsoe a mang, Protocol ea Kyoto e re nkile mehato e 'meli e meholo pele:
(1) E ile ea hlokomela tlhokahalo ea boitlamo bo kopanetsoeng ho lipakane tse tlamang e le ho finyella maemo a hlokahalang a phokotso ea lefats'e.
(2) E abile litjeo tsa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ka tsela e fapaneng ho ipapisitsoe le boikarabello bo fapaneng (likhasello tse eketsehang ka motho ka mong) le bokhoni bo fapaneng (GDP ka motho ka mong.)
Lilemo tse leshome le metso e ’meli hamorao Copenhagen ka bobeli mehato ena ea ho ea pele e behiloe tsietsing e khōlō.
Leha ho le joalo, ho soahlamana ha terene lipuisanong tsa molao pakeng tsa baemeli ba naha ho ile ha koahela ho soahlamana ha terene e ’ngoe e ’nileng ea e-ba teng ka nako e telele. Karohano pakeng tsa ba bang ka ho le letšehali ba tšehetsang ho beha theko ea tlhahiso ea khabone ka sekheo le selekane sa khoebo, le ba bang ka ho Le letšehali ba latolang hore ho beha theko holim'a carbon ke mohato o hlokahalang le oa bohlokoa, 'me ba nyatsa mebaraka ea carbon e le " ekare tharollo" e khelosang tlhokomelo ho "litharollo tsa 'nete" e ne e bonahala ho feta leha e le neng pele Copenhagen. Le hoja ka ho Le letšehali ho sa hlokahale hore re lumellane ka ntho e 'ngoe le e' ngoe, ha re hanyetsana ho isa bohōleng boo Amy Goodman a sa khoneng ho fumana hore na a tlise molaetsa ofe hae ho tloha Copenhagen bakeng sa hae. Demokrasi Hona joale bamameli, Le letšehali le boetse le na le bothata.
Na Left e hlotsoe sekepe ka phetoho ea boemo ba leholimo? Ke polelo e nyarosang hakaakang! Na Left ha se lentsoe le bolutu la bohlale le tsitlellang hore phetoho ea maemo a leholimo, hammoho le mefuta e meng ea ho senyeha ha tikoloho, e ke ke ea qojoa haeba re hloleha ho nka sebaka sa moruo oa tlholisano le meharo - aka capitalism - ka moruo oa tšebelisano e lekanang - aka. eco-socialism ea 'nete? Na hase rōna ba bontšang hore bokapitale ke mokhoa oa bophelo oa moruo o se nang bokamoso hobane haufinyane o tla timetsa biosphere? Na ha se rona ba hlalositseng hore na ke hobane'ng ha bokhaphithaliste bo laoloang hantle le bo leka-lekaneng bo ntse bo ka tšoara tikoloho hampe hobane:
(1) Meruo ea Bokapitale e silafatsa haholo hobane limmaraka li hlahisa thepa eo tlhahiso ea eona le/kapa tšebeliso ea tsona e hlahisang “lintho tse ka ntle” tse mpe joalo ka tšilafalo.
(2) Meruo ea Bokapitale e hloleha ho sireletsa tikoloho ka ho lekaneng hobane limmaraka tse tlas'a phepelo ea "thepa ea sechaba" joalo ka tsosoloso ea tikoloho.
(3) Meruo ea Bokapitale e ntša mehloli ea tlhaho ka potlako haholo hobane litefiso tsa phaello bakeng sa beng ba poraefete li phahame ho feta sekhahla seo sechaba se lokelang ho "theola" bokamoso ha se bapisoa le melemo ea hona joale ea ho sebelisa mehloli ea tlhaho.
4 Mme qetellong,
5 (Sheba Robin Hahnel, "Nyee Khahlanong le Limmaraka," Journal of Economic Issues (41, 4), December 2007: 1139-1159.)
Leha ho le joalo, bakeng sa bohlale bohle ba rona mabapi le hore na likarolo tse hlalosang tsa bokhaphithaliste li jara boikarabello ba mantlha ba ho fetola batho hore e be li-lemmings, ke lumela hore ba bangata ka ho le letšehali ba ikentse ba se nang thuso ho likarabo tsa phetoho ea maemo a leholimo mona le hona joale ka ho se utloisise bohlokoa ba ho beha theko ea bohlokoa ho khabone, le ka ho qhelela ka thoko melaoana le maano a khoebo hobane, ho ea ka mantsoe a Phatlalatso ea Durban ea Mphalane 2004, "ba fetola… 'maraka oa lefatše lohle."
Ka bomalimabe, ha feela albatross ea capitalism ea lefats'e e ntse e le melala ea rona monyetla o motle oa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ke ka selekane sa machaba le selekane sa khoebo se behang theko e kholo ho khabone, mme monyetla oa rona o motle oa ho etsa sena ka ho lekana ke ho boloka Kyoto moralo le ho lokisa 'maraka oa carbon oo e leng e' ngoe ea likarolo tsa eona tse bohareng.
Ke ntho e le ’ngoe ho supa ntho e sa utloahaleng ka ho fetisisa ea ho beha litheko likarolong tse fapaneng tsa tikoloho ea tlhaho eo ha e le hantle, e leng tsamaiso e le ’ngoe e hokahantsoeng ea tikoloho eo bophelo bohle, ho akarelletsa le bophelo ba motho, bo itšetlehileng ka eona. Ke ntho e 'ngoe ha re phela lefatšeng le khannoang ke matla a' maraka ho nyatsa ba sebeletsang ho eketsa theko ea khabone ho tloha theko ea hona joale ea zero ho ea haufi le litšenyehelo tsa eona tsa 'nete tsa sechaba kamoo ho ka khonehang lipolotiking. Ka mokhoa o ts'oanang, ke ntho e le 'ngoe ho tsitlella hore tlhaho ha ea lokela ho ba ea mang kapa mang empa ke ntho e' ngoe ho lula ka thōko ha mekhatlo e meholo e nka litokelo tsa bohlokoa tsa thepa ea ho boloka carbon sebakeng se ka holimo ho leruo le leholo ka ho fetisisa historing. , ha baahi ba tloaelehileng ba sa e fumane hobane motho a sa lumele hore sepakapaka se lokela ho rekisoa. Ho feta moo ke ntho e le 'ngoe ho supa hore ho ka ba molemo ho rera leano la mokhoa oa ho sebelisa le ho baballa tikoloho ea tlhaho ka mokhoa oa demokrasi, ka tekano, le ka katleho ho e-na le ho tlohela liqeto tseo hore li etsoe hampe haholo ke matla a 'maraka empa ke ntho e' ngoe ho hlokomoloha taba ea hore rona ba-socialist re hlōlehile ho nka sebaka sa bokhaphithaliste ka bososhiale. lekholong la mashome a mabeli la lilemo, e leng se bolelang hore liqeto mabapi le mokhoa oa ho sebelisa tikoloho li hlile li entsoe, 'me li tla tsoelapele ho etsoa ka nako e itseng, ke matla a' maraka moo theko ea bohlokoa, theko ea ho tsoa ha carbon, e tsoileng tseleng ka ho feletseng. Qetellong, ke ntho e le 'ngoe ho re: "Ha ke batle hore lintho li etsoe ke matla a' maraka le litokelo tsa thepa ea botho," empa ho fapane ho re: "Le hoja lintho ke ho etsoa qeto ke matla a 'maraka le litokelo tsa thepa Ha ke tsotelle hore na litheko tseo ke life kapa hore na ke mang ea fumanang litokelo tse ncha tsa thepa."
Litebello tsa batho le mefuta e meng li itšetlehile ka hore na capitalism ea lefats'e e nkeloa sebaka ke tsamaiso ea moruo e fapaneng ka ho feletseng - tsamaiso e se nang batho ba phahameng ba ka senyang batho ba bang le tikoloho ea tlhaho, moo bahlahisi le bareki ba amanang le bona ba rera le ho hokahanya tsa bona. mesebetsi ea moruo e thehiloeng holim'a tlhahisoleseding e nepahetseng e utloahalang mabapi le liphello tsa mekhoa e meng e fapaneng. Mme ha sena se etsahala kapele, batho le tikoloho di tla bolokeha le ho feta. Empa ha ho sebetsanoa le phetoho ea boemo ba leholimo ke ho hloka boikarabelo ho se be le pono ea sebele mabapi le liforeimi tsa nako. Ho talima lintho ka tsela ea sebele mabapi le linako ha ho bolele hore re tlameha ho lahla kholiseho ea rōna ea hore batho ba ka khona ho lokisa liphoso tsa rōna le ho theha mekhatlo e mecha ea moruo ho re thusa ho hlaolela mekhoa ea demokrasi, e lekanang, le e tšoarellang tikolohong. Ka ho tšoanang ho ba le pono ea sebele ka liforeimi tsa nako ha ho bolele hore re tlameha ho khaotsa kapa ho chechisa boiteko ba rōna ba ho nkela tsamaiso e sa sebetseng sebaka e tlisang ntho e ’ngoe le e ’ngoe empa e tseba molemo oa letho ka tsamaiso ea moruo e nolofaletsang tšebelisano-’moho e lekanang le tlhokomelo ea tikoloho. Empa ho ba le 'nete ka linako ho bolela ho elelloa hore moruo oa lefats'e o tla tsoelapele ka nako e itseng ho busoa ke likoporasi tse kholo tse tataisoang ke mekhoa ea phaello le matla a mmaraka - ha tlhaho e ntse e tsoela pele ka kemiso ea eona.
Joaloka motho ea ipitsang "mokhatlo oa ho felisa maraka" kea utloisisa hore na ke hobane'ng ha khoebo ea carbon e le pilisi e babang ho e koenya bakeng sa bohle ba hloileng ho rekisoa ha ntho e 'ngoe le e' ngoe, ho kenyeletsa le tikoloho ea tlhaho. Empa rona ba socialists re lokela ho icheba. Haeba re ne re entse mosebetsi oa rona hantle, mefuta ea batho e ka be e ile ea lahla bokhaphithaliste le boikaketsi ba bohata ba hore thepa ke tharollo ea mathata ohle a moruo khale pele re senya tikoloho hoo re seng re le haufi le ho baka phetoho e mpe ea boemo ba leholimo. Haeba bososhiale ba kopanelo, ba demokrasi bo nkile sebaka sa bokhaphithaliste lekholong la mashome a mabeli - joalo ka ha bo ne bo lokela - re ka be re le maemong a ho arabela tšokelong ea phetoho ea maemo a leholimo ka tsela e fapaneng haholo: Hang ha bo-ramahlale ba re hlokomelisa ka litlamorao tsa ho se sebetse re ka be re bile le hantle- litsi tse lekiloeng le mekhoa eo re nang le eona bakeng sa ho etsa khetho e nepahetseng le e lekanang mabapi le hore na ho ka fokotsoa joang le joang ho fokotsa khabone, le mokhoa oa ho aba litjeo tsa phokotso ka toka lipakeng tsa linaha le ka hare ho naha ntle le ho sebelisa thepa. Empa lekhetlong la ho qetela ha ke hlahloba, eco-socialism e nkang karolo e ne e e-so nke sebaka sa bokhaphithaliste ba lefats'e, 'me ho iketsa eka ha ho fane ka likarabelo tse sebetsang tsa maano lefatšeng leo re phelang ho lona.
Ka mor'a ho nyatsa sekoahelo le khoebo e le tharollo ea "boikaketsi", Ketso ea Toka ea Tlelaemete e ile ea fana ka "litlhoko tse ke keng tsa buisanoa" tse latelang pele ho likopano tsa Copenhagen khoeling ena: (1) Tlohela mafura fatše. (2) Etsa hape taolo ea batho le sechaba holim'a tlhahiso. (3) Ho tlosa tlhahiso ea lijo sebakeng se seng. (4) Fokotsa tšebeliso e feteletseng haholo, haholo-holo ka Leboea. (5) Hlompha litokelo tsa batho ba matsoalloa le merung. (6) Ho elelloa sekoloto sa tikoloho le boemo ba leholimo se kolotoang batho ba Boroa le ho etsa puseletso. Le Climate Justice Action e tsoetse pele ho khothaletsa batho ho tšepa "Seattling" ea Copenhagen.
Kgutla ho Tloha Tseleng ho ya Hoseng
Phatlalatso ea Durban ea Mphalane 2004 e re:
"Re le baemeli ba mekhatlo ea batho le mekhatlo e ikemetseng, re hana taba ea hore khoebo ea carbon e tla emisa bothata ba boemo ba leholimo. Histori e bone boiteko ba ho reka mobu, lijo, basebetsi, meru, metsi, liphatsa tsa lefutso le mehopolo. Khoebo ea carbon e latela mohlala oa histori ena 'me e fetola matla a lefats'e a libaesekele tsa carbon hore e be thepa e rekoang kapa e rekisoang' marakeng oa lefatše ho feta matsohong a mekhatlo e senyang boemo ba leholimo…. Re nyatsa tieho e 'ngoe ea ho felisa ho ntšoa ha mafura a lintho tsa khale e bakoang ke boiteko ba lik'hamphani, mmuso le Machaba a Kopaneng ba ho aha `maraka oa carbon'."
Lipuong tsa bona tsa Copenhagen bekeng e fetileng Ketso ea Toka ea Tlelaemete ha ea ka ea nyatsa feela mebaraka ea khoebo le ea k'habone e le litharollo tsa "boikaketsi" tse khelosang maikutlo ho tsoa litharollong tsa bona tsa "sebele" tseo ke li sekasekang ka tlase, ba khothalelitse batho ho tšepa "Seattling" ea Copenhagen La 16 Tšitoe.
Ke ne ke le Seattle mme ke ts'ehelitse ka botlalo ho koala Likopano tsa Matona tsa Mokhatlo oa Lefatše oa Khoebo tse neng li tšoaretsoe moo ka 1999 hobane maano a WTO a thehiloe ho qobella linaha ho amohela - tse ling tsa tsona, joalo ka TRIPS le MAI, ha li amane letho le khoebo ho. kaofela - li khahlanong le nts'etsopele ea moruo, toka ea moruo, le ts'ireletso ea tikoloho. Ke thusitse ho hlophisa boipelaetso ho koala liboka tsa IMF Washington DC ka Mmesa 2000 hobane IMF e bile le boikarabello le ho feta ba ho jala tlokotsi ea moruo oa neoliberal - ho sotha matsoho a LDC ho lumella tokoloho ea capital le ho theola boom ha mathata a lichelete a hlaha ka ho hloka maemo a thata. e le phapanyetsano bakeng sa likalimo tsa thekollo tse sebeletsang lithahasello tsa batseteli ba ruileng ba machabeng ka litšenyehelo tsa litlhoko tsa mantlha tsa moruo tsa baahi ba LDC. Bonyane bakeng sa bokamoso bo lebelloang mananeo, maano, le libopeho tse busang tsa mekhatlo ka bobeli li ke ke tsa lokisoa, 'me boholo ba baahi ba lefats'e le tikoloho ba phela hantle ha re senya IMF le WTO le ho fokotsa matla a bona a ho etsa bobe. Leha ho le joalo, Machaba a Kopaneng le Conference of Parties to Kyoto Protocol (COP) ha se IMF kapa WTO.
Ke 'nete hore Ma-Leftists a na le lipelaelo tse utloahalang tsa mekhatlo e meng e busang ea Machaba a Kopaneng, hlooho ea Lekhotla la Tšireletso har'a bona, empa ho ea kamoo ke tsebang hore ke bochaba, lepheo le letona la American Firsters, eseng ba Leftists, ba batlang ho lahla UN. Batho ba leqeleng ka tloaelo ba tšehelitse UN, haholo khahlano le khethollo ea US, mme ba kopa liphetoho tse tla etsa hore UN e be le demokrasi, e be matla le ho sebetsa. Ho feta moo, ho fapana le ho lokoloha ha chelete e ngata, ho lokoloha ha khoebo, ho etsa privatization, mananeo a tokiso ea meralo, TRIPS, MAI, le libailout bakeng sa bo-ramatsete ba machaba empa mananeo a bofutsana bakeng sa baahi ba naha ba hlasetsoeng ke koluoa, UN e tšehelitseng Kyoto Protocol e theha moralo o hahang oa ho sebetsana le phetoho ea maemo a leholimo ka tsela e lekanang. The United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) e beha sepheo se nepahetseng sa ho fokotsa likhase tsa lefats'e ka eng kapa eng e hlokahalang ho thibela mocheso o tloaelehileng oa lefats'e hore o se ke oa nyoloha ka likhato tse fetang 2 tsa centigrade, 'me o amohela molao-motheo oa "boikarabello le bokhoni bo tloaelehileng empa bo fapane" e le motataisi oa rona oa mokhoa oa ho e fihlela.
Sena ha se bolele hore batho ha baa lokela ho ipelaetsa likopanong tsa COP. Hape ha ke belaelle maqheka ao baipelaetsi ba a sebelisang. Ha hoa lekana ho etsoa 'me oache e ntse e ts'oara. Ha batho ba ntse ba iponahatsa ba le bangata, 'me baipelaetsi ba ikemiseditse ho feta, ba tshwenyehile, le ba mabifi, re tla kgona ho hatela pele merero ya rona. Re lokela ho ipelaetsa ka boitšoaro ba tšitiso lehlakoreng la baemeli ba bang ba mmuso ba kenang likopanong tsena. Re lokela ho ipelaetsa ka khaello ea tsoelopele ea ho fumana boitlamo bo tlamang ho tsoa ho moifo oa US le Mopresidente. Re lokela ho ipelaetsa ho hloleha ho fumana phokotso e tebileng ho tsoa ho mebuso e meng ea LDC. Re lokela ho ipelaetsa ka boiteko ba baemeli bofe kapa bofe ba ho hana tšepiso ea ho sebetsana le phetoho ea maemo a leholimo ka toka. Haeba sena ke seo Ketso ea Toka ea Tlelaemete e se bolelang ka "Seattling" Copenhagen, ha ke na khanyetso. Empa mang kapa mang ea nahanang ho koala liboka tsa COP Copenhagen, kapa ho thibela liboka ho tšoareloa Mexico City selemong se tlang, kapa ho senya ts'ebetso ea Kyoto ka kakaretso ho tla ntlafatsa menyetla ea ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ka tsela e sebetsang le e leka-lekaneng ke phoso e shoeleng.
Re lokela ho tsoela pele ho hlalosa monyetla o mong le o mong hore na ke hobane'ng ha bokapitale e le sesosa se seholo sa phetoho ea maemo a leholimo. Eseng thekenoloji ka bobeli, eseng keketseho ea baahi ka bobeli, eseng meharo ea batho ka bobeli, empa litšiea tse bohareng tsa bokapitale ke sesosa se ka sehloohong sa ho fetoha ha boemo ba leholimo. Beng ba poraefete ba mekhoa ea tlhahiso le matla a 'maraka a etsa hore ba loanang ho sireletsa tikoloho ea tlhaho ba sese ho ea holimo khahlano le sejoale-joale hobane ba putsa ba amohelang theknoloji e senyang tikoloho le mekhoa ea bophelo le ho otla ba lekang ho hlahisa mekhoa e mecha, e tšoarellang. Empa re tlameha ho khetholla pakeng tsa 'nete molaetsa oa hore bokhaphithaliste ke motso oa bothata bo tsoang ho bohata molaetsa oa hore ho hahamalla maano a sebetsang hantle le a hlokang leeme ho loants'a phetoho ea maemo a leholimo ha ho na thuso ha feela bokapitale bo ntse bo tsoela pele. Ho hlahloba liphello tse ka lebelloang tsa mekhoa e meng ea ho kenella ha maano tsamaisong ea 'maraka ho tsebahatsa tse hlokang leeme le tse sebetsang hantle har'a tsona ha ho tšoane le ho lumellana le tsamaiso ea' maraka kapa ho bolela hore tsamaiso ea 'maraka e khona ho fana ka liphello tse ntle le tse sebetsang hantle.
Ke phehile khang ka lilemo tse fetang mashome a mabeli hore ha ho na karolo ea limmaraka moruong o lakatsehang, hore "moruo oa kopanelo" oa demokrasi, o hlokang leeme, le o tsitsitseng oa 'maraka o ka khonahala, le hore re hloka ho etelletsa pele litsamaiso tsa tlhophiso tsa tekano. le tšebelisano-’moho e tsitsitseng ka har’a bokhaphithaliste hona joale ho e-na le ho chechisa merero ena ho fihlela ka mor’a hore tsamaiso ea bokapitale e felisoe. 'Me ke tsoela pele ho hatisa lintlha tsena ka monyetla o mong le o mong. Empa batho ba bangata ha ba e-s’o phele moruong oa ka mor’a ’maraka, ’me ba hlokomolohang ’nete ena e sa thabiseng ea bophelo ba etsa joalo kotsing ea ho fokotsa phetoho ea boemo ba leholimo pele e e-ba morao haholo. E le ho nkoa ka botebo Baeta-pele ba Left ba tlameha ho emisa ho senya khoebo ea carbon ntle le kelello le ho nyenyefatsa bohlokoa ba ho fokotsa litšenyehelo tsa sechaba tsa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo. Joalo ka ha ke hlalosa Karolong ea 3, khoebo e theola litšenyehelo tsa ho fokotsa likhase tse etsang hore ho be bonolo ho fumana tšehetso ea lipolotiki bakeng sa likheo tse tlase le ho feta; 'me khoebo e ka hlahisa phallo e kholo ea chelete ho tloha Leboea ho ea Boroa. E, liphetoho tsa bohlokoa selekaneng sa ka morao ho Kyoto lia hlokahala ho etsa hore sekheo le selekane sa khoebo se sebetse hantle le ho lekana, 'me re tlameha ho batla mefuta ea liphetoho tseo ke buang ka tsona Karolong ea 3.
Re lokela ho etsa eng ka litlhoko tsa Ketso ea Toka ea Tlelaemete Copenhagen?
(1) Tlohela libeso fatše.
Ho thibela phetoho ea tlelaemete ho bolela ho fetoha ho tloha ho libeso tsa khale ho ea ho tse nchafalitsoeng ho latela tlhaloso. Kahoo ho batla ho siea libeso fatše ho bolela feela se totobetseng. Empa ha se karabo ea potso ena: Ke leano lefe le tla finyella pakane ea ho boloka libeso fatše?
Kaha ho potlaka le boinehelo ke karolo e kholo ea se hlokahalang bakeng sa katleho, matšolo a "Boloka Oli Mobung le Mashala ka Sekoting" a hlohlelletsang baahi ho etsa boipelaetso bo bongata le ho se mamele ha sechaba merafong le lilibeng tsa oli - empa haholo-holo ho. ntlo-kholo ea k'hamphani haeba baipelaetsi ba batla ho bontša tlhokomeliso ea sehlopha - ke tšusumetso ea bohlokoa, e ntle. Empa boipelaetso bo matla le ho se mamele ha sechaba ke karolo e le 'ngoe feela ea lenaneo le sebetsang la ho boloka libeso fatše. Ntle le haeba mebuso e qobelleha ho fokotsa likhase ka selekane sa machaba, le ntle le haeba mebuso e sebelisa maano a ka hare ho naha a fokotsang tlhokahalo ea libeso, baipelaetsi ba sa mameleng sechaba ba tla bokelloa le ho tšoaroa ke mapolesa le masole a hlometseng empa a sa thuse letho. Joalo ka ha ho se na thuso bakeng sa mekhatlo e ikemetseng ea tikoloho ho nyatsa baipelaetsi ba sebete bao boitelo ba bona bo ntšetsang sesosa pele, ho boetse ho hanana le ba "behang maphelo a bona mocheng" ho nyatsa ba bang ba sebetsang ka thata ho boloka selekane sa machaba seo e leng sona. matla le ho hloka leeme, le maano a lehae a fokotsang tlhokeho ea libeso tsa khale.
(2) Etsa hape taolo ea batho le sechaba holim'a tlhahiso.
Haeba sena e se tlhoko ea hore ho amoheloe karolo ea eco-socialism, ha ke tsebe hore na e bolela'ng. Le hoja tikoloho e tla lula e le kotsing ho fihlela lefats'e le sebelisa karolo ea eco-socialism, 'me re lokela ho hlalosa hore na ke hobane'ng ha monyetla o mong le o mong o hlaha, bososhiale ba kopanelo bo tla tla feela ha re se re thehile mokhatlo o moholo o o batlang, o etelletsoeng pele ke batho ba seng bakae ba nang le phihlelo. o se a ithutile ho ikwetlisa ka katleho. Ho ea likopanong tsa machaba hona joale ho "batla" tumello ena ho baeta-pele ba mebuso ea bokapitale ba bokaneng ho sebetsana le phetoho ea boemo ba leholimo ho senola feela hore na re hole hakae le ho hapa ntho eo ka sebopeho sa eona e tlamehang ho nkuoa, e sa fuoe.
(3) Ho tlosa tlhahiso ea lijo sebakeng se seng.
E, ehlile sena se tlameha ho etsoa, empa joang? Ke maano afe a tla finyella sepheo see hamolemo? E, hoa hlokahala hore ho fallisetsoe tlhahiso ea lijo sebakeng se seng, empa haeba ho iphelisa ka ho feletseng lijong e se sepheo, ke ho falla ha kae ho loketseng? Ho feta moo, esita le haeba ho ka finyelloa phalliso e nepahetseng ea tlhahiso ea lijo, ho ba sieo ha tumellano ea machaba ea ho thibela likhase tsa lefatše ka ho lekaneng le ka toka, phetoho ea boemo ba leholimo e ne e ke ke ea qojoa, leha e le hore ho hloka toka ho hoholo ha lefatše ho ne ho ke ke ha felisoa.
(4) Fokotsa tšebeliso e feteletseng haholo, haholo-holo ka Leboea.
Ke mang ea ka hanang ho fokotsa holim 'tshebediso? 'Me ke mang ea ka hanang hore ho na le ho feta holim 'tshebediso ya lefatshe leboya ho feta borwa ba lefatshe? Empa hape, sena se pheta feela se totobetseng 'me ha se fane ka leseli mabapi le mokhoa oa ho finyella pakane ena e hlokahalang.
(5) Hlompha litokelo tsa batho ba matsoalloa le merung.
Sena sea hlokahala hobane ke tlōlo e feteletseng ea litokelo tsa botho ho hlōleha ho etsa joalo. 'Me ke habohlokoa ho bontša hore molemo o ka thōko oa ho fumana litokelo tsa matsoalloa ke hore masimo a matsoalloa a tla lula a sirelelitsoe hamolemo ha a le tlas'a taolo ea matsoalloa. Ho feta moo, ho batla tlhompho bakeng sa litokelo tsa matsoalloa likopanong tsa Machaba a Kopaneng tse qosoang ka ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ka litsela tse lekanang, tse eteloang ke baemeli ba mebuso e hatakelang litokelo tsa matsoalloa, ho loketse haholo. Empa ho amohuoa thepa ho nkile nako e telele haholo 'me ho atile haholo bakeng sa ho khutlisa libaka tsa matsoalloa ho lekana e le pheko ea phetoho ea maemo a leholimo ntle le maano a mang.
(6) Ho elelloa sekoloto sa tikoloho le boemo ba leholimo se kolotoang batho ba Boroa le ho etsa puseletso.
Tlhokahalo ena e nepahetse 'me liboka tse tšehelitsoeng ka lichelete ke UN ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ke sebaka se loketseng ho e etsa. Leha ho le joalo, seo ha se bolele hore ho tsitlella lentsoe “tefetso” ke khetho e ntle. Ha ho na tlhoko ea "ho batla" hore UNFCCC e hlokomele molao-motheo oa "boikarabello le bokhoni bo tloaelehileng empa bo arohane" hobane e se e ntse e etsa joalo. Ho feta moo, UNFCCC e hlalositse "boikarabello bo fapaneng" ho bolela hore Boroa ba lefats'e ba na le "boikarabello" bo fokolang haholo bakeng sa ho baka phetoho ea maemo a leholimo hobane mesi ea eona e ntseng e eketseha ka motho ka mong e nyane ha e bapisoa le mesi e eketsehang ka motho ka Leboea; mme UNFCCC e hlalositse "bokhoni bo fapaneng" ho bolela hore chelete e kenang le leruo ka motho ka Boroa li tlase haholo ho feta tsa Leboya. Haele hantle, UNFCCC e bile e hlalositse hore ho fihlela ntshetsopele ya moruo le ho hlola bofuma ho tlameha ho tla pele ka Borwa, mme karolo efe kapa efe eo Borwa ba e bapalang ho thibela phetoho ya maemo a leholimo ha e a lokela ho kena-kenana le bokgoni ba yona ba ho fihlela sepheo sa yona sa mantlha sa ntshetsopele ya moruo. Ka mantsoe a mang, re ka "batla" hore UNFCCC e phele tumellanong le lentsoe la eona mme e se ke ea lahla melao-motheo ea eona ea toka, kapa re ka "batla" hore UNFCCC e ikemisetse mohopolong oo e e-so ka e lumela ho bua ka eona, ho fihlela moo. Kea tseba. Hape ha ho totobala hore mohopolo oa "litefello" o phahame ka lebaka la boitšoaro kapa mohopolo. Na ho kōpa likoloto ho molemo ho feta ho tsitlella hore motho o na le tokelo ea ho tšoaroa ka toka?
Lefatšeng leo ho nkoang e le "ntho e ka khonehang lipolotiking" kamehla se haellang ho fihlela se hlokahalang, se hlokang leeme, le seo motho a ka se khonang, ho na le karolo ea bohlokoa bakeng sa litlhoko tsa Ketso ea Toka ea Boemo ba Leholimo. Empa ke habohlokoa ho khetholla pakeng tsa litlhoko tsa hore na ke bokae ho phetoho ea tsamaiso e ke keng ea etsahala haufinyane, le litlhoko tse ka hlōloang le ntle le phetoho ea tsamaiso. 'Me ke habohlokoa ho tseba hore na ho na le litlhoko tse ka finyelloang hona joale tse ka ntlafatsang liphello.
Tsela e Tsoang Pele
Batho ba Left ba lokela ho etsa eng pakeng tsa hona joale le likopano tsa Seboka sa Mekha ho Selekane sa Kyoto Mexico selemong se tlang ho khutlisetsa terene ea rona hammoho le lipuisano tsa machaba tseleng? Re tlameha ho qala ka ho tiisa hore na Kyoto e re behile joang tseleng e nepahetseng, 'me re tsitlallele hore lipuisano tse hlophisitsoeng li khutlele tseleng e qalileng Rio le ho feta Kyoto.
(1) Phetoho ea boemo ba leholimo e ke ke ea qojoa ntle le haeba linaha li lumellana ka bobeli e tlamang phokotso selekaneng sa machaba. Maikutlo leha e le afe a hore liketso tsa boithaopo ka lehlakoreng la linaha, kapa esita le lihlopha tse nyenyane tsa linaha ka kopanelo, li tla fokotsa ho lekaneng ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ke toro feela. Khopolo e bolela esale pele mokhoa oa boithatelo o ke ke oa sebetsa mme tlaleho ea histori pakeng tsa Rio le Kyoto e tiisa.
(2) Linaha li na le boikarabello bo fapaneng ba ho baka phetoho ea maemo a leholimo, linaha li na le bokhoni bo fapaneng ba ho jara litšenyehelo tsa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo, le matsapa a ho fokotsa phetoho ea maemo a leholimo a tlameha ho bonts'a "boikarabello le bokhoni bo fapaneng." Linaha tseo boholo ba baahi ba e-s'o thabele melemo ea tsoelo-pele ea moruo ha lia lokela ho lebelloa ho jara meroalo e tšoanang le ea linaha tse tsoetseng pele haholo ho thibela phetoho ea maemo a leholimo. ka ho hlaka haholo ba ke ke ba lumellana le selekane leha e le sefe seo ha e le hantle se hlokang hore ba fane ka tšepo ea ho ntlafatsa.
Empa Kyoto e ne e na le liphoso ka litsela tsa bohlokoa, 'me re tlameha ho batla liphetoho tsa bohlokoa tumellanong ea poso ea Kyoto. Ka bokhutšoanyane, ho sebelisa Copenhagen e le mohoo oa ho tsosa Kyoto le ho khutlela tseleng ke monyetla oa rona o motle oa ho loantša phetoho ea maemo a leholimo ka katleho le ka toka nakong e tlang e bonahalang.
(1) Beha sekheo sa likhase tsa lefats'e maemong afe kapa afe ao sechaba sa mahlale se re bolellang hore sea hlokahala ho tsitsisa likhase tsa khabone ho 350 ppm.
Kyoto o ile a beha sekheo sa likhase tse felletseng ka 2012 ho tsoa ho ba saenneng sa Annex-1 ho 5.5% ka tlase ho kakaretso ea bona ea likhase ka 1990. Bopaki bo bocha ba saense bo bontša hore likhahla tsa lefats'e tsa likhase tsa 2020 le 2050 li tlameha ho ba tlase haholo haeba re batla ho tsitsisa maemo a sepakapakeng a CO2. boemo bo fokotsang kotsi ya phetoho e kgolo ya lehodimo ho ya boemong bo amohelehang. Empa ke hobane'ng ha re phehisana khang bakeng sa sekheo sa lefats'e se ipapisitseng le likarolo tse 350 ho sepheo sa milione ho fapana le lekhetho la lefats'e la khabone?
Ka khopolo, lekhetho la carbon ke mokhoa o molemo ka ho fetisisa hobane ha o thehe thepa e ncha e ka rekisoang le 'maraka o ka hlokomolohang. Leha ho le joalo, baitseki ba boemo ba leholimo ha baa khona ho hapa tlhokomelo bakeng sa lekhetho le bohlokoa la khabone ea machaba nakong ea lilemo tsa bo-1990, 'me linaha tsa Annex-1 li ile tsa lumellana ho fokotsa likhase tsa Annex-1 bakeng sa 2012 hore, leha e ne e sa lekana, e ne e le mohato oa bohlokoa. Habohlokoa le ho feta, nakong ena ho hlakile le ho feta hore re ka fumana phokotso e kholoanyane lefatšeng ka bophara ka likhepisi ho feta kamoo re ka hlolang ka lekhetho la machaba la khabone. Haufinyane tjena phokotso ea 80% ea likhase tse tsoang lefats'eng ka bophara - kapa ho feta - ka 2050 e se e nahanoa ka botebo. Ha ho motho ea tsebang hore na lekhetho la lefats'e la khabone le tla tlameha ho ba bokae ho fihlela phokotso e tebileng hakana, empa bohle ba tseba hore lekhetho la boholo boo le kantle ho potso ka botlalo. Ka mantsoe a mang, ho ile ha fumaneha hore re ka hapa litumellano tse betere haholo ka mokhoa oa li-caps ho feta ka lekhetho la khabone.
Boemong bo bong sena ha se na kelello ka ho felletseng hobane phokotso ea 80% ea likhase tsa lefats'e e tla beha theko ea khabone holimo joalo ka lekhetho la khabone e phahameng ho lekana ho fana ka phokotso ea 80%. Ka lehlakoreng le leng ha ho na kelello ha motho a emisa ho nahana hore na ke hobane'ng ha batho ba bangata, kahoo esita le baeta-pele ba bona ba khethiloeng, ba fihletse qeto ea hore ba tšehetsa ho fokotseha ha likhase ka tatellano ea 80% kapa ho feta. Sechaba sa mahlale, ka ponahatso e makatsang ea bonngoe, se re bolella hore ntle le haeba re fokotsa mesi ka 80% kapa ho feta ka 2050 re kotsing e kholo ea phetoho e mpe ea boemo ba leholimo. Sechaba sa mahlale ha se tšoanelehe ho khothaletsa hore na re tla tlameha ho beha lekhetho le phahameng hakae la khabone ho fokotsa kotsi ea phetoho e mpe ea boemo ba leholimo, 'me ha ba etse boiteko ba ho etsa joalo. Empa batho ba nang le kelello hona joale ba ikemiselitse ho amohela keletso eo mokhatlo oa saense o momahaneng o ka fanang ka eona mabapi le tekanyo le lebelo la phokotso e hlokahalang lefatšeng ka bophara ho fokotsa kotsi ea ho fetoha ha tlelaemete ka koluoa ho isa boemong bo amohelehang. Taba ke hore baitseki ba maemo a leholimo ba ne ba sa fihle kae kapa kae ha feela litsebi tsa moruo le bo-ralipolotiki ba ne ba laola ngangisano ea boemo ba leholimo, mme baitseki ba boemo ba leholimo ba ile ba qala ho hatela pele ha sechaba sa mahlale se nka maekrofono. Bakeng sa ho amohela tse makatsang 'muso o phethotsoe sechaba sa mahlale se tsoile re hloka ho amohela lenaneo le thehiloeng ho likatiba ho fapana le makhetho.
(2) Theko ea likhase linaheng tsohle empa e fa linaha tse tsoetseng pele haholo maemo a phahameng haholo, ho kenyeletsoa le ho fokotsa likhase tsa tsona tsa hona joale lilemong tse tlang, le ho beha lithibelo tse matla linaheng tse tsoetseng pele haholo ka tekanyo efe kapa efe e hlokahalang ho finyella lefatše lohle. emission cap e khethiloeng ka #1.
Lingoliloeng tse ngata tse nyatsang khoebo ea k'habone li na le pepeso ea linyeoe moo setifikeiti le thekiso li etsahetseng ha mekitlane e fanoa bakeng sa phokotso e neng e se ea molao hobane phokotso ea tlhahiso e ne e se "keketseho" ho se neng se ka etsahala maemong afe kapa afe, kapa phokotso. ho tlotloa ka tsela e sa tobang ho lumella likhase ho eketseha libakeng tse ling ka har'a naha, bothata bo bitsoang "leakage."
Empa seo bahlahlobisisi ba bangata ba hlolehang ho se utloisisa ke hore haeba morekisi oa "certified emission reduction" (CER) ea bogus a le ka har'a naha eo tlhahiso ea eona ea naha e koaletsoeng sena ha se senye phokotso ea kakaretso ea tlhahiso ha feela naha ea morekisi e qobelloa ho e latela. ka boitlamo ba eona ba naha tlasa Kyoto. Ha re re li-CER tsa phokotso ea lithane tse 100 tse rekisoang ke k'hamphani ea motlakase ea Canada ho k'hamphani ea motlakase ea Majapane ke leshano le felletseng - leshano le hloekileng. Tlas'a Kyoto, Japane joale e khona ho ntša lithane tse 100 ho feta kamoo e ka beng e lumelletsoe ho etsa joalo. Khampani ea motlakase ea Canada, ka ho nahanoa, e ke ke ea ntša chelete e fokolang ho feta kamoo e neng e tla ba kateng. Leha ho le joalo, naha ea Canada joale e tla kopuoa ho ntša lithane tse 100 ka tlase ho moo e neng e ka hlokoa ka tsela e 'ngoe hobane mohloli o ka hare ho Canada o rekisitse li-CER bakeng sa lithane tse 100 mohloling o kantle ho Canada, ka hona ba ikarabellang ho netefatsa hore Canada e kopane le eona. Litlamo tsa selekane sa Kyoto li tla eketsa lithane tse 100 ho phokotso eo Canada e hlokehang ho e etsa. Kahoo phokotso ea lefats'e e tla lekana hantle le phokotso ea lefats'e e lumellanoeng ke Canada le Japane le haeba CER e le leshano ka ho felletseng, ha feela mmuso oa Canada o qobelloa ho fihlela boitlamo ba ona tlasa Kyoto.
Ka mantsoe a mang, ha mehloli e linaheng eo tlhahiso ea eona ea naha e koaletsoeng rekisa li-CER tsa bohata ho mehloli e linaheng tse ling boiteko ba ho thibela phetoho ea maemo a leholimo ha bo "qhekelle." Empa haeba e se tikoloho, ke mang ea entseng bolotsana ba k'hamphani ea rona ea motlakase ea Canada ka ho amohela tefo e ntle ntle le ho etsa letho? Ha morekisi oa liapole a qhekella ka ho rekisa apole e bolileng ke moreki oa liapole ea qhekelloang. Leha ho le joalo, tabeng ea CERs k'hamphani ea matla ea Japane e ile ea fumana hantle seo e neng e se batla - mokitlane bakeng sa ho fokotsa lithane tse 100 tse e lumellang ho ntša lithane tse 100 ho feta kamoo e neng e ka ba teng ka tsela e 'ngoe. Empa haeba tikoloho kapa moreki oa li-CER tsa bohata ba sa qhekelloa ke bolotsana ba k'hamphani ea motlakase ea Canada, joale ke mang ea ileng a qhekelloa? Na see e ka ba se seng sa tseo ho thoeng ke litlōlo tsa molao tse se nang bahlaseluoa? Ka bomalimabe ha ho joalo. Khampani ea motlakase ea Canada e qhekelletse batho ba habo eona ba Canada. Ka ho rekisa li-CER tsa bohata e qobelletse Canada ho fokotsa likhase tsa eona ka lithane tse 100 ho feta kamoo e neng e tla tlameha ho etsa joalo. Motho e mong naheng ea Canada o tla tlameha ho fokotsa likhase tsa bona ka lithane tse 100 ho feta kamoo ba neng ba tlameha ho etsa joalo. Ke batho ba bang ba Canada bao e leng bahlaseluoa ha mohloli oa Canada o rekisetsa motho e mong naheng e 'ngoe li-CER tsa bohata.
Moo bahlahlobisisi ba khoebo ea k'habone ba nang le ntlha e nepahetseng ke ha ba pheha khang ea hore haeba morekisi oa CER ea bogus a le naheng eo tlhahiso ea eona ea naha e sa kengoang sena se fokotsa phokotso ea lefats'e mme sepheo sa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo sea qhekelloa. Haeba mokitlane o nepahetse - ke hore "e eketsehileng" mme ntle le "ho lutla" - joale sepheo sa ho fokotsa lefats'e ha se fokotsehe mme ha ho na bothata. Empa haeba sekoloto se rekisoang ho tsoa naheng e sa sebetseng ha se molaong re na le bothata. Ho feta moo, ho na le ts'usumetso e 'ngoe le e' ngoe ea hore morekisi oa mokitlane a leke ho qhekella, ha ho na ts'usumetso ho moreki oa mokitlane ho tsitlella ho nepahala ha eona, ha ho na khothatso bakeng sa naha eo moreki a leng ho eona ho hlokomela haeba mokitlane o le teng. e rekiloeng e molaong, 'me tabeng ea naha eo tlhahiso ea eona ea naha e sa fokotseng, ha ho na khothatso bakeng sa 'muso moo morekisi a leng teng ho etsa bonnete ba hore mokitlane o nepahetse.
Ke ka lebaka lena Kyoto a faneng ka matla a ho netefatsa likalimo tsa phokotso ea likhase ho Boto ea Phethahatso ea Mokhoa o Hloekileng oa Nts'etsopele (CDM) mme a sa itšetleha ka mebuso e amohelang linaha tseo e seng tsa Annex-1 ho lekola bonnete ba likopo tsa mekoloto ka mehloli. dibakeng tsa bona tsa naha. Empa ha ho bonolo ho theha boemo bo inahaneloang le ho fumana hore na morero o fokolitse mesi e mengata hakae ho feta kamoo e neng e ka theoha kateng, re se na bonnete ba hore morero ha oa ka oa lumella ho eketseha ha mesi sebakeng se seng ka har'a naha. Ka ho fokotsa likhase linaheng tsohle, re tiisa hore le haeba merero ea bohata e amohetsoe, kapa esita le haeba merero e fuoa li-CER tse ngata ho feta kamoo li tšoanelang kateng, sepheo sa lefats'e sa khase ha se fokotsehe maemong afe kapa afe. Ha e le hantle, ka ho fokotsa likhahla linaheng tsohle, re sireletsa botšepehi ba sepheo sa selekane ka kakaretso ho tsoa liphosong tsa ho fana ka setifikeiti tse ka lebelloang esale pele.
Ha ho pelaelo hore bahlahlobisisi ba tla hana hore sena ha se toka. Ba tla re ha se toka ho fokotsa likhase tse tsoang linaheng tse futsanehileng tse nang le boikarabelo bo fokolang ba ho baka phetoho ea maemo a leholimo le tse sa khoneng ho jara litšenyehelo tsa ho fokotsa phetoho ea boemo ba leholimo. Bahlahlobisisi ba tla pheha khang ea hore sena se thibela hantle linaha tse futsanehileng ho nts'etsapele le ho ts'oara moruo o tsoetseng pele. Likhang tsena tse khahlano le likhase tse tsoang naheng e 'ngoe le e 'ngoe li nepahetse haeba maemo a lekana bakeng sa linaha tsohle. Leha ho le joalo, ha ho le e 'ngoe ea likhang tsena tse khahlanong le likhahla tsa capping hohle e nang le' nete haeba linaha li na le li-caps tse fapaneng tse behiloeng ho latela "boikarabello le bokhoni ba tsona" bo fapaneng.
Ke 'nete hore li-caps tse thibelang batho bohle ha li na toka. Empa batho ba nang le kelello, esita le mebuso e nang le kelello, ba utloisisa sena. European Union e abetse linaha tseo e leng litho tse tsoetseng pele ho feta tse kang Jeremane le Fora le likheo tse phahameng ho litho tse sa tsoelang pele joalo ka Portugal le Ireland. Hang ha e utloisisoa hore ho koala motho e mong le e mong ha ho bolele cap e tšoanang bakeng sa bohle ho totobetse hore tekano e ka finyelloa ka nako e le 'ngoe ha khoholeho ea phokotso ea mesi lefatšeng ka bophara e bakoang ke ho hlōleha ho hlahisa likhase tse ngata linaheng tsohle ho thibetsoe. Ho feta moo, ha ho na lebaka leo ka lona re ke keng ra lumella linaha tse futsanehileng ho eketsa mesi ka nako e itseng, ha feela keketseho e ntse e fokotseha.
Tlhahiso e 'ngoe e ntle haholo bakeng sa ho khetholla likarolo tse lekanang bakeng sa linaha tse tsoetseng pele le tse ntseng li tsoela pele ka ho tšoana ke Moralo oa Litokelo tsa Greenhouse Development o sisintsoeng ke Paul Baer, Tom Athanasiou, le Sivan Kartha. (Tokelo ea Tsoelo-pele Lefats'eng le Khatelitsoeng ke Tlelaemete: Moralo oa Litokelo tsa Ntlafatso ea Greenhouse. Berlin: Heinrich Boll Foundation, Christian Aid, EcoEquity, le Stockholm Environmental Institute, 2007.) Ba sebetsana le tletlebo ea hore le hoja batho ba bangata linaheng tse sa tsoelang pele moruong ba hlōlehile ho rua molemo ntlafatsong ea moruo ho feta linaheng tse tsoetseng pele tse ngata, leha ho le joalo ho na le ba futsanehileng. batho ba phelang linaheng tse tsoetseng pele haholo bao le bona ba lokelang ho ba le tokelo ea ho rua molemo ntlafatsong ea moruo le hore ba se ke ba jara litšenyehelo tsa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo. Ho feta moo, ho na le batho ba bang ba ruileng linaheng tse sa tsoelang pele moruong ba ’nileng ba thabela tsoelo-pele ’me ba khona ho jara karolo ea litšenyehelo tsa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo. Bangoli bana ba sisinya mokhoa o sebetsang oa ho lekanya palo ea baahi ba naha ka 'ngoe ba seng ba thabetse melemo ea ntlafatso ea moruo, 'me ka hona e lokela ho lebelloa ho jara tse ling tsa litšenyehelo tsa ho thibela phetoho ea maemo a leholimo, tse ka sebelisoang ho bala sehlopha sa likheo tse lekanang bakeng sa linaha tsohle. Molao-motheo oa boikarabello le bokhoni bo fapaneng o ile oa kengoa ts'ebetsong Kyoto ho sebelisoa phetoho e fapaneng ho arola linaha ka lihlopha tse peli le ho hloka phokotso e tlamang ho tsoa linaheng tse tsoetseng pele haholo ha e ntse e siea mesi e tsoang linaheng tse tsoetseng pele e sa sebetse. E ka 'na eaba ena e ne e le tsela e molemohali ea ho tiisa boitlamo bo sa thekeseleng ba tekano qalong. Empa ho hlakile hore moralo oa Greenhouse Development Rights Framework o sebelisa molao-motheo o ts'oanang hantle ka phetoho e tsoelang pele e nang le monyetla o moholo oa ho re lumella ho fokotsa likhase linaheng tsohle, ho tiisa hore khoebo leha e le efe ea bohata e ke ke ea senya phokotso e reriloeng ea lefats'e, 'me kahoo e tlose litšitiso leha e le life tsa ho eketsa. phallo ea chelete e tsoang Leboea ho ea Boroa e hlahisang lihlahisoa tse felletseng tsa khoebo.
Ehlile ha re ntse re lumella linaha tse tsoelang pele ho eketsa mesi pele li fihla pheletsong ea tsona, ho tlameha hore ho be le lithibelo tse thata ho linaha tse tsoetseng pele e le hore li fihlelle boemo bo itseng ba phokotso lefatšeng ka bophara. Ha ho motho ea fanang ka maikutlo a hore ho tla ba bonolo ho fihlela tumellano ka li-caps tse fapaneng. Empa ho lumellana ka likarolo tse fapaneng bakeng sa linaha tsa Annex-1 ho ne ho se bonolo Kyoto, leha ho le joalo ho ile ha fihleloa tumellano. Leha ho le joalo, karabo e bonolo ho sa tsotellehe hore na lipuisano li ka ba thata hakae: Ho beha linaha tsohle ke eona feela tsela ea ho tiisa hore re tla finyella sepheo sa rona sa lefats'e sa ho fokotsa likhase. Ho qoelisa linaha tsohle ke eona feela tsela ea ho kotula katleho e felletseng e ka khonehang ho tsoa khoebong ea khabone le ho eketsa phallo ea litefo ho tloha Leboea ho ea Boroa ntle le ho ipeha kotsing ea ho nyenyefatsa sepheo sa phokotso ka kakaretso. 'Me ka ho fetola likheo bakeng sa linaha tse nang le boikarabelo le bokhoni bo fapaneng ka ho lekaneng - ho kenyelletsa le ho lumella ho eketseha ha likhase ka nako e itseng linaheng tse futsanehileng - tekano e ka sireletsoa.
(3) Likhase tsa khase tsa naha ho fapana le likhase tsa naha.
Haeba selekane sa machaba se ne se ka tšoara mebuso e ikarabellang bakeng sa likhase tsa naha, mebuso e ne e tla ba le khothatso ea ho nyahamisa mesebetsi e ntšang khabone hape e be le khothatso ea ho khothaletsa mesebetsi e eketsang khabone. Selekane sa machaba ha se hloke ho laela mebuso hore na e etsa sena joang. Kaha ka kakaretso paballo ea lintho tsa tlhaho e hlahisa likhase tse fokolang haholo ho feta ho rengoa ha meru ho lateloang ke ho lema hape, mebuso ea lichaba e ne e tla ba booatla hore e se ke ea etsa bonnete ba hore paballo le eona e khahlisa licheleteng.
(4) Fana ka mebuso ea naha matla a ho netefatsa kapa ho hana ho fana ka setifikeiti sa mekitlane ea phokotso ea khase e rekisoang ke mekha e sebetsang libakeng tsa bona.
Ha feela mesi e tsoang linaheng tseo e seng tsa Annex-1 e sa koaheloe ha ho na boikhethelo haese ho fa lefapha la machaba matla a ho lekola likopo tsa li-CER ho tsoa ho bakopi ba linaha tseo hobane ha ho na khothatso bakeng sa mebuso ea linaha tseo e seng tsa Annex-1 letsa mololi mabapi le litlhahiso tsa bohata tsa CERs ke bakopi ba naha ea habo bona. Ka lebaka lena Kyoto o ne a se na boikhethelo haese ho theha ofisi ea machaba ea litsebi ho bapala karolo ea sheriff.
Leha ho le joalo, ho sebetsa ka thata, ho tšepahala, le ho sebetsa ka mokhoa o nang le bokhoni joalo ka mochini o hloekileng oa ntlafatso (CDM) Boto ea Phethahatso le Mekhatlo e Khethiloeng ea Ts'ebetso (DOEs) eo ba sebetsang le eona e ka ba, the CDM e ntse e le tsamaiso ea machaba e tlas'a khatello ea mekhatlo eohle ea machaba e arabelang. Qetellong ha ba na letho le amehang haese meputso ea bona le botumo ba bona. Ho sa le joalo ba tlas'a khatello ea lipolotiki ho tsoa mahlakoreng a fapaneng. Ka lehlakoreng le leng, mekhatlo ea machaba ea tikoloho e amehang ka ho boloka botšepehi ba phokotso ea lefats'e e sebelisa khatello ea lipolotiki ho CDM ho tiisa maemo le ho hana setifikeiti ho merero e belaetsang. Ka lehlakoreng le leng, ba lakatsang ho rekisa kapa ho reka li-CER, mebuso efe kapa efe e emelang lithahasello tsa khoebo tse sebetsang sebakeng sa bona, le ba ratang chelete e tsoang linaheng tse tsoetseng pele ho ea linaheng tse sa tsoelang pele moruong tseo CER e li hlahisang ba sebelisa khatello ea lipolotiki CDM ho amohela merero e mengata le ho eketsa bongata ba khoebo ea CER. Sephetho e bile suboptimal ka litsela tse peli. Le hoja boholo ba merero e amohetsoeng e bile ea molao, palo e tšoenyang ea merero ea bohata le eona e amohetsoe e fokolisitseng phokotso e reriloeng ea lefatše lohle ea mesi. Ho sa le joalo, ba tšoenyehileng ka litlamorao tse mpe tsa merero ea bohata ba atlehile ho fokotsa ts'ebeliso ea mochini oa CDM ka ho hloka hore linaha tse Annex-1 li fihlelle "boholo" ho tsoa phokotsong ea kahare, le ka ho qhelela ka thoko mekhahlelo e itseng ea merero e nkoang e le thata haholo ho e lekola le hlokomela. Sena se lebisitse ho hloleheng ho fokotsa litšenyehelo tsa lefats'e tsa ho fihlela phokotso le ho fokotsa phetiso ea chelete ho tsoa ho. MCDs linaheng tse sa tsoelang pele moruong.
Leha ho le joalo, hang ha likhau tse ngata li se li felile linaheng tsohle, ha se feela hore likhau tse fosahetseng tsa li-CER ha li sa nyenyefatsa sepheo sa phokotso lefatšeng ka bophara, ho boetse ho na le lepolesa le nang le tahlehelo e kholo ho tsoa likhau tse fosahetseng, ho kenyeletsoa likhau bakeng sa merero e eketsang khapo. Ho molemong oa mebuso ea linaha ho thibela mekha e ikemetseng e sebetsang ka har'a libaka tsa eona hore e se rekise li-CER tse ngata 'marakeng oa machaba oa carbon ho feta chelete eo morero o ka fokotsang tlhahiso kapa ho eketsa khapo ka holimo le ho feta se ka beng se etsahetse hoja morero o ne o sa ka oa etsoa. e etsoang hobane, joalokaha ho hlalositsoe ka holimo, haeba mebuso ea linaha eo matsoai a eona a koaletsoeng hloleha ho thibela sena, e tla ba mebuso eo kapa baahi ba eona ba tla hlokofatsoa ke litlamorao tse mpe tsa ho koahela khaello ka ho fokotsa likhase tse ngata ho feta kamoo ba neng ba tla tlameha ho li etsa.
(5) Tsepamisa maikutlo mosebetsing o batlang o le bonolo oa ho lekanya likhase tsa naha le mosebetsi oa bohlokoa oa ho theha likotlo tse sebetsang bakeng sa ho se ikobele.
Ho lekanya likhase tsa naha tsa selemo le selemo ho batla ho le bonolo ho ipapisitse le tlhaiso-leseling e fumanehang habonolo mabapi le maemo a tlhahiso le mahlale a sebelisoang. E, sena se bolela hore khang ea Copenhagen mabapi le ho hana ha China ho lumella batho ba kantle ho etsa tlhahlobo ea sebaka seo e ne e hlile e le booatla. Ho netefatsa mesi ya khabone ya naha ho hang ha ho tshwane le ho netefatsa boikamahanyo le selekane sa dibetsa tsa nyutlelie tse sa atang moo ditlhahlobo tsa mananeo a matla a nyutlelie di nang le karolo e bohlokwa. Ka mokhoa o ts'oanang, litsamaiso tsa litaba tsa lefats'e (GIS), lipalo tsa mocheso oa machaba le pula, le limmapa tsa machaba tsa baeloji li etsa hore ho be bonolo ho lekanya hore na ke k'habone e kae e arotsoeng sebakeng sa naha nakong ea selemo. Ka lehlakoreng le leng, ho lekanya hore na morero o le mong o fokolitse likhase tse kae bophelong bohle ba oona ha o bapisoa le se ka beng se etsahetse hoja morero o ne o sa ka oa etsoa ho thata haholo hobane ho hloka ho theha motheo oa boikaketsi le ho lekola likhahla tse ngata ka nako e telele. Lipuisano tse ngata mabapi le ho metha le ho qhekella li ferekanya phapang ena ea bohlokoa pakeng tsa seo ho leng bonolo ho se lekanya le se thata ho se lekanya.
Tumellano ea machaba e hloka feela ho lekanya likhahla tsa selemo le selemo, tsa naha, tsa marang-rang hobane ke seo batho ba saenneng ba itlamang ho sona ebile ba tlameha ho jara boikarabelo ba sona. Mosebetsi oo o batla o le bonolo 'me mebuso e tla ba le nako e thata ea hore balebeli ba selekane ba entse liphoso tse kholo. Seo mokhatlo oa machaba oa selekane o hlokang ho tšoenyeha ka sona ho e-na le mathata a tekanyo, ao bakeng sa mokhatlo oa selekane o fokolang, ke mokhoa oa ho boloka tumellano har'a ba saenneng ka sete e sebetsang ea likotlo bakeng sa ho se latele, ntle le hore boikoetliso bohle bo se nang thuso. Ho tsoela pele ho chechisa lipuisano tsa mokhoa oa ho tiisa hore ho latela melaoana ho tiisa hore lipuisano li ke ke tsa nkoa ka botebo. Taba ea hore boholo ba ba saenneng ba Annex-1 ba tla hloleha ho fihlela boitlamo ba bona tlasa Kyoto ka 2012 e paka ka bomalimabe hore taba ea ts'ebetso e ke ke ea hlola e hlokomolohuoa.
Haeba mekitlane ea phokotso kapa ea ho amoha thepa e lokela ho rekisoa lipakeng tsa mekha e ikemetseng e sebetsang linaheng tse fapaneng joalo ka ha ke sisinya, chelete eo likhasete tse tsoang ho tsona li fokolitsoeng ka matsapa a morekisi li tlameha ho lekanyetsoa. E, li tlameha ho lekanyetsoa, 'me li netefatsoe,' me likahlolo mabapi le tlatsetso, ho lutla le ho tšoarella ha sena li ka ba thata haholo. Empa hang ha likhase tse tsoang linaheng tsohle li na le liphoso leha e le life litekanyong tsena le litifikeiti li ke ke tsa thibela selekane ho fihlela sepheo sa sona sa lefats'e, sa marang-rang - ha feela likhase tsa naha tsa selemo le selemo li lekantsoe ka nepo mme ba saenneng litumellano ba susumelletseha ho phethahatsa boitlamo ba bona. Ka mantsoe a mang, haeba tumellano e tsitsitsoe joalo ka ha ke boletse ka holimo, taba ea hore ho thata ho fumana hore na ke lintlha tse kae tseo morekisi a lokelang ho fana ka tsona ha ho tsotellehe tsela eo bahlahlobisisi ba lumelang ka eona. Liphoso tsa ho fana ka likoloto tsa phokotso bakeng sa merero ea motho ka mong li tsoela morekisi molemo ka litšenyehelo tsa baahi-'moho le morekisi haeba morekisi a fuoa likoloto tse ngata tse neng li mo tšoanela, kapa a tsoela batho ba habo molemo ka litšenyehelo tsa morekisi haeba ho fanoa ka likoloto tse fokolang ho feta tse neng li tšoanela.
Le hoja mebuso ea linaha tse tsoetseng pele haholo-holo e ka ananela thuso le keletso ea ho fana ka li-CER ho bakopi ba sebetsang sebakeng sa bona ho tsoa ho basebetsi ba nang le phihlelo bao meputso ea bona e lefuoang ke mokhatlo oa machaba oa selekane, mebuso ea naha e lokela ho ba le tokelo ea ho etsa liqeto tse amang feela. baahi ba eona, 'me hang ha likhase tsa naha, tsa selemo le selemo li fokotsehile, mebuso e tla ba le tšusumetso eohle ea ho etsa likhau tse nepahetseng.
(6) Hang ha liphetoho tsena tse hlano Kyoto li entsoe re ka tšoara linko tsa rona le ho tšehetsa khoebo e feletseng ea carbon ka mabaka a mararo.
Ntlha ea pele, ho sa tsotellehe hore na 'maraka oa carbon o sebetsa hampe hakae, ho sa tsotellehe hore na lekala la lichelete le sa laoloang le kenya litumello tsa carbon ka har'a sopho ea eona e litšila, e chefo, ea lichelete, ho sa tsotellehe hore na ho ke ke ha khoneha hakae ho netefatsa hore na se khaotsoeng le ho aroloa, se rekiloe. ho rekisoa, ho rekoa le ho rekisoa bocha, le ho pakoa ka mefuta e mengata e fapaneng le metsoako le matlotlo a mang a belaetsang ha e le hantle ke phokotso ea 'nete ea tlhahiso ho e-na le fake; phokotso e hlokahalang lefatšeng ka bophara e tiisitsoeng ke #1, le kabo e nepahetseng ea litšenyehelo tsa ho fihlela phokotso eo e tiisitsoeng ke #2 e tla eseng ho nyenyefatsoa kapa ho sekisetsoa boemong bofe kapa bofe.
Ea bobeli, khoebo e felletseng ea mekitlane ea likhase e tla hlahisa phallo ea chelete ho tloha Leboea ho ea Boroa e fetang hole phallo ea hona joale ea lithuso kapa litefiso life kapa life tsa puseletso tseo ho ka lumellanoang ka tsona. Bahlahlobisisi ba bangata ba Le letšehali ha ba utloisise hore khoebo ea carbon ea li-CER tse molaong ha e fokotse feela litšenyehelo tsa ho latela mehloli ea linaha tse tsoetseng pele le mebuso - e leng molemo eseng e mpe hobane e etsa hore ho be bonolo ho fokotsa likhahla tsa bona le ho feta - e boetse e fana ka molemo o moholo. ho isa linaheng tse sa tsoelang pele moruong. Barekisi ba linaha tse tsoetseng pele ba fokolang ba li-CER le bareki ba linaha tse tsoetseng pele haholo ba li-CER ba arola phaello e ntle ea ho fokotsa likhase tse tsoang linaheng tse sa tsoelang pele moruong ho e-na le naheng e tsoetseng pele ho feta lipakeng tsa bona. Ha theko e lefshoang bakeng sa li-CER e phahame haholo, phaello ea katleho e ea linaheng tse sa tsoelang pele moruong, theko ea li-CER e fokotseha haholo, phaello e eang linaheng tse tsoetseng pele haholo. Empa maemong afe kapa afe CDM e hlahisa phallo ea chelete ho tloha Leboea ho ea Boroa e neng e tla emisa haeba CDM e ne e koetsoe, joalo ka ha ba bangata ka Leqeleng ba bitsitse.
Ea boraro, khoebo ea emission e tla theola litšenyehelo tsa lefats'e tsa ho fihlela phokotso ea likhase haholo 'me kahoo e nolofalletse ho fumana tumello ea lipolotiki ho tsoa ho bakhethi ba linaha tse tsoetseng pele bakeng sa phokotso e tebileng e hlokahalang.
Ka bokhutšoanyane, ke ka lebaka lena Le letšehali le lokelang ho tšehetsa selekane sa machaba se nang le li-caps tse tlamang ho e-na le ho senya nako ha re na ho leka ho fetola tsela hape ho bitsa lekhetho la machaba la carbon le ke keng la batla le lekana ka ho lekaneng. Ke ka lebaka lena ho sa thuseng letho ho tela melemo eo mekoloto ea tlhahiso ea khoebo e e tlisang lefatšeng le tsamaisoang ke matla a mebaraka. 'Me tsena ke liphetoho tse teng ho Porothokhole ea Kyoto e tla etsa hore e sebetse hantle, e be e hlokang leeme, hape e lokeloe ho loaneloa ha re ntse re tsoela pele ho sebetsa ho kholisa batho ba bangata ho lahla albatross ea capitalist eo ka masoabi e ntseng e leketla melala ea rona.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate