Mohloli: Linakong Tsena
Ka Pherekhong 2019, e leng seaparo se bitsoang Santa Barbara bakeng sa Lipalangoang tse Sireletsehileng le tsa Lehae (SBSLT) se qalile ho tsamaisa lipapatso tsa litaba tsa sechaba bakeng sa baahi ba California ba khethiloeng. Lebitso la SBSLT le lets'oao - le bonts'ang lithaba tse hole tse tala, 'mala o motala oa leoatle le tsela e kholo e phunyeletsang ho tsona - ho ka nkoa ka phoso hore ke sehlopha se tloaelehileng sa batho ba tlase kapa setsi sa mmuso sa litsela tse kholo. Ha e le hantle, SBSLT ke karolo ea lets'olo la k'hamphani e kholo ea oli ea Exxon Mobil ho fetola maikutlo a sechaba mabapi le ho cheka ha eona lebopong la California's Central Coast.
Exxon e ile ea koala sethala sa eona sa oli sa kantle ho naha 2015, ka mor’a hore phaephe e khabehe e lebisitse ho tšoloheng ha oli ea Refugio. Ntle le phaephe eo, Exxon ha e na mokhoa oa ho tsamaisa oli eo e e pompang ho tloha sethaleng sa eona sa kantle ho naha. E le e 'ngoe ea nakoana, k'hamphani e batla ho tsamaisa literaka tsa oli ho ea fihla libakeng tse hloekisang tse bohareng ba California.
Tšehetso ea sechaba ha e lehlakoreng la Exxon - e oa 2019 phuputso e fumanoeng 51% ea baahi ba setereke ba hanyetsa morero oa literaka oa Exxon (ha ho bapisoa le 32% e tšehetsang), le liphuputso li bonts'a bongata ba batho ba California ba hanana le ho chekoa ha maoatle — e leng se ka hlalosang hore na hobaneng SBSLT e lefile lipapatso tse ngata tsa mecha ea litaba ea sechaba lilemong tse peli tse fetileng. Lipapatso li hlahile skrineng sa California Facebook le basebelisi ba Instagram ho potoloha 3 makhetlo a limilione, 'me hangata ho na le bana ba sekolo ba merabe e fapaneng le basebetsi ba apereng oli. Lipapatso, ehlile, li fana ka ts'ehetso bakeng sa leano la Exxon's overland trucking .
Santa Barbara County Board of Supervisors e tla etsa qeto ka bokamoso ba lehae ba Exxon, mohlomong selemong se tlang, empa Santa Barbara ad blitz ke karolo e le 'ngoe feela tlhaselong ea lipolotiki ea dijithale ea Exxon -- ka lintoa tse etsahalang naheng ka bophara. Leano lena le fana ka maikutlo a hore Exxon e itokisetsa ntoa ea nako e telele ho sireletsa boemo ba eona bo thata le ho feta."laesense ea sechaba” ho sebetsa, leha ho na le likhakanyo tse nyarosang tsa hore na khoebo ea mafura ea khale e ntse e fetola lefatše joang.
An Linakong Tsena lipatlisiso, tse tšehetsoeng ke kopano ea selemo e telele ho tsoa ho Leonard C. Goodman Institute for Investigative Reporting, e hlahlobiloeng. 11,622 Lipapatso tsa litaba tsa sechaba tsa Exxon tse nang le ho potoloha 350 melaetsa e ikhethileng e ileng ea sebetsa nakong ea lilemo tse peli ho tloha ka Phuptjane 1, 2018, ho fihlela ka May 31, 2020, 'me e hlahile ho US Facebook le Instagram' basebelisi ba li-skrini tse ngata joalo ka 265 makhetlo a limilione. Facebook (eo e leng mong'a Instagram) e lumelletse ho fihlella lipapatso tseo e li sebelisang ka Laeborari ea eona ea Lipapatso ho tloha ka Mots'eanong 2018, e entsoeng ke Facebook ka mor'a palo ea mahlabisa-lihlong a pepeneneng. Linakong Tsena sebelisetsoa Lingoloa tsa Python e phatlalalitsoe ke Facebook Research ho batla le ho khoasolla lintlha tsa Ad Library, ebe ho etsoa lingoliloeng tse ikhethileng ho sekaseka le ho kopanya lintlha tsa libaka le tsa batho. (Mokhoa o felletseng o fumaneha phatlalatsa Mona.)
Exxon e sebelisitse chelete e ngata ho feta k'hamphani efe kapa efe e kholo ho"litaba tsa sechaba, likhetho, kapa lipolotiki" lipapatso tsa Facebook (kantle ho Facebook ka boeona), 'me ke moreki oa borobong ho fetisisa naheng ea lipapatso tse joalo ka kakaretso: $15.6 limilione ho tloha ka May 7, 2018, ho fihlela ka October 8, 2020. Hoo e batlang e le motho e mong le e mong ea sebelisang chelete e ngata ke mokhatlo o amanang le lets'olo la mopresidente. Bokaholimo 100 haholo-holo ka bo-ralipolotiki, ba sa etseng phaello le mekhatlo e meng e khannoang ke maikemisetso: Mokhatlo o le mong feela o moholo ka ntle ho Exxon, Facebook le Instagram ke Goldman Sachs, e sebelisitseng chelete e ka tlaase ho kotara ea kakaretso ea Exxon.
Linakong Tsena e hlahlobiloe hoo e ka bang $10 milione ea tšebeliso eo ea papatso ea Exxon, e leng matla a tlatselletsang ho feta $23 Exxon milione ho tlalehoa hore e sebelisitsoe ho hohela baetsi ba molao ka kotloloho 2018 'me 2019, le $203 milione eo e e sebelisitseng lipapatsong tsa setso tsa TV, seea-le-moea, khatiso le kantle ho tloha ka Phuptjane 2018 ho fihlela ka Phuptjane 2020, ho latela lintlha tse hlophisitsoeng ke Kantar Media's AdSpender.
Papatso ea dijithale ke"sesebelisoa se matla haholo sa ho potlakisa letoto la maqheka le maqheka ao [Exxon] a seng a ntse a e-na le ’ona,” ho bolela Edward Collins, motsamaisi oa ho buella lik’hamphani ho InfluenceMap, mokhatlo oa London o hlahlobang le ho tlaleha kamoo lik’hamphani li susumetsang melaoana ea boemo ba leholimo. Ka Facebook, Exxon e ka lebisa lipapatso tsa eona ho basebelisi ba amanang le sebaka se itseng, palo ea batho kapa mefuta e meng e fapaneng, e buisanang ka kotloloho le mosebelisi ofe kapa ofe oa Facebook ea lumellanang le boemo ba k'hamphani ba ba ka kholisoang habonolo. Li sebelisa mekhoa e atisang ho bonoa ho tsoa ho lihlopha tsa baitseki le masolo a lipolotiki, lipapatso li kopa bashebelli ho saena likopo, ho etsa lipatlisiso le ho ikopanya le baetsi ba molao ba tšehetsang Exxon, mabapi le litaba tsa ho tloha ho fracking ho isa ho khoebo.
Ka litsela tse ngata, mofuta ona oa lets'olo la papatso ho mecha ea litaba ea sechaba o tšoana haholo le ho phephetsa kapa ho hlophisa lipolotiki ho feta papatso, 'me Exxon e sebelitse le feme ea mapheo a le letona ea Harris Media, e sebelisanang khafetsa le masolo a likhetho tsa Rephabliki. Linaha tse ling li hloka hore matšolo a mecha ea litaba ea sechaba a tlalehe e le boiteko ba ho phephetsa. Exxon e bolela Linakong Tsena e senola mesebetsi eohle ea eona ea ho phephetsa ka moo ho hlokahalang, empa litsebi li re melao e sa lumellaneng le ts'ebetso e bolela hore litlhoko tseo hangata ha li na matla.
"Indasteri ea oli le khase ke Enjene e matlafatsang moruo oa Amerika. Nka bohato khahlanong le melao e sa sebetseng, e sa hlokahaleng!”
"Lefapha la Litaba tsa ka Hare la U.S. le haufi le ho lokolla phetisetso e latelang ea leano la lona la lilemo tse hlano la ho hirisa kantle ho naha. Ho bula libaka tsena tse eketsehileng bakeng sa ho cheka ho tla thusa U.S. ho fumana karolo e khōloanyane ea matla a eona a bohlokoa a ka bang teng.
Indasteri ea matla e ntseng e tsoela pele ea Amerika e finyelletse seo ho neng ho nahanoa hore se ka etsahala lilemong tse leshome tse fetileng — re lefatše1 mohlahisi oa matla! TLANYA LEBITSO LA HAO: Tšehetsa indasteri e matla ea matla ea Amerika!
"TLHOKOMELISO: Indasteri ea matla e bile mokokotlo oa Amerika ka lilemo tse mashome. Na u nahana hore ho bohlokoa ho boloka indasteri ea rona ea matla ea Amerika e le matla? Saena lebitso la hao kajeno!”
"Liphaephe li tšehetsa ho feta 500,000 mesebetsi United States. Ba sireletse!”
Tse ngata tsa Facebook le Lipapatso tsa Instagram tse hlahlobiloeng bakeng sa pale ena li kenyelletsa mehala ea ho nka khato, joalo ka boithuto kapa boipiletso. E 'ngoe ea liphutuho tse kholo ka ho fetisisa tsa Exxon, mohlala, e ile ea bolella basebelisi ba Facebook hore ba ikopanye le baetsi ba molao ba bona ho tšehetsa Tumellano ea United States-Mexico-Canada, mohlahlami oa Tumellano ea Free Trade Agreement ea Amerika Leboea (eo ka tloaelo e tsejoang e le NAFTA) eo Mopresidente Donald Trump a ileng a e tiisa pejana selemong sena. . Ka tumellano e ncha, indasteri ea oli e ile ea atleha ho emela tšireletso e khethehileng e e lumellang ho qoba tsamaiso ea makhotla a Mexico le ho sebelisa lipuisano tsa machaba ha ho e-na le phehisano ea matsete. Letšolo lena le bile le e-na le lengolo la lona le ngollang baetsi ba molao lengolo-tsoibila. Exxon e sebelisitse chelete e kaalo ka $1.3 limilione lipapatsong tsa lets'olo, tse hlahang skrineng sa basebelisi ba bangata joalo ka 21.4 makhetlo a limilione.
Hobane Facebook e tlaleha feela lipapatso tse hlahang phatlalatsa — nako eo papatso e hlahang ka eona, ho kenyeletsoa le maikutlo a mangata a motho a le mong — ha ho hlake hore na ke batho ba bakae ba entseng lets'olo. Facebook e boetse e fana feela ka mefuta e fapaneng ea tšebeliso ea chelete le maikutlo bakeng sa papatso ka 'ngoe, ho fapana le chelete e nepahetseng. Ka mohlala, ka Dec. 20, 2019, Exxon e hatisitse a letoto la lihlooho tse ea lipapatso tse nang le mongolo,"Liphaephe li tšehetsa ho feta 500,000 mesebetsi United States. Ba sireletse!” Bakeng sa poso e 'ngoe le e 'ngoe, Facebook e fana ka mefuta ea tšebeliso ea chelete (mohlala, $300 ho $399) le maikutlo (mohlala, 7,000 ho 8,000). (Maemo a tlase ha a tlaleheloe lipapatsong tse ling, kahoo sengoloa sena se hlahisa maemo a holimo ntle le haeba ho boletsoe ka tsela e 'ngoe.)
Leha batho ba sa tobetse papatso kapa ba sa tekene boipiletso, Collins o re, lipapatso"mohlomong li ntse li na le tšusumetso, haholo haeba u e bona ho feta makhetlo a 'maloa — e tšoana le lipapatso tse ling kaofela.
Ha basebelisi ba tobetsa, hangata ba romelloa ho e 'ngoe ea liwebosaete tsa Exxon tse hlophisang dijithale. Exxchange.com, mohlala, ke Exxon's""advocacy community portal" e felletse ka sesebelisoa sa eona sa li-smartphones. Leha ho le joalo, pele ba ka fihlela boipiletso bo tšepisitsoeng, ba tlameha ho fana ka lintlha tsa bona tsa ho ikopanya le bona, ho theha polokelo ea boitsebiso ea Exxon ea batšehetsi.
Exxon e hanne ho fana ka maikutlo mabapi le hore na ke batho ba bakae ba ingoliselitseng — Exxon e re feela The Exchange ke"e entsoeng ka batšehetsi ba matla ho pholletsa le naha” le"litho tsa eona tse pharaletseng li emela melemo ea moruo ea oli le khase ea tlhaho metseng ea lehae ho pholletsa le naha. Empa papatso e ileng ea sebetsa habeli ka Hlakubele 2019 e fana ka leseli. Lipapatso ke re u leboha ka ho kenela Exchange, ho fana ka maikutlo a hore li fanoe ho litho tsa Exxchange. Ho latela data ea Facebook, lipapatso li tlalehiloe 40,000 maikutlo, le ho feta 85% ea ba boneng papatso ba ne ba le baholo ho feta 55.
NationBuilder ke khamphani e qalang letsholo la dijithale le sa kgetheng lehlakore leo sethala sa sona e leng sebaka sa pele sa tekhenoloji bakeng sa mabaka a tlwaelo le a Repabliki, ho kenyeletswa le 2016 Letšolo la Trump — le Exchange.
NationBuilder (le lik'hamphani tse tšoanang tse ratoang ke mabaka a bolokolohi) e etsa hore ho potlake le ho theko e tlaase bakeng sa matšolo a lipolotiki ho etsa 'mapa oa bohlale bo qaqileng mabapi le, le ho boloka kamano e haufi le batšehetsi. Lisebelisoa tsena tsa dijithale li fetotse boiteko ba ho bokella chelete le ho tsoa likhethong ka ho fa bahlophisi leseli le lebisitsoeng mabapi le bakhethi ba ngolisitseng seterekeng se seng le se seng. Ho latela Exxon, k'hamphani ea oli"ke e 'ngoe feela ea palo ea likoporasi, mekhatlo le mekhatlo e sa etseng phaello e sebelisang bobuelli ba dijithale e le sesebelisoa se hlokahalang sa likhokahano.”
Webosaete ea Exxchange e hahiloe ho NationBuilder mme e ntlafalitsoe ke mosebeletsi oa Harris Media. Khampani eo e tsamaisoa ke moeletsi oa Rephabliki Vincent Harris, hang e bitsoa Bloomberg joalo ka"monna ea qapileng Inthanete ea Rephabliki.” Harris o etella pele Harris Media e Austin, e hlahisang matšolo a dijithale ho tloha ho video ho ea ho li-tweets tsa ghost le melaetsa ea mongolo bakeng sa bareki. Harris o ile a hlaha e le setsebi sa marang-rang nakong ea Texas Sen. Ted Cruz's 2012 morabe oa mantlha mme esale a tsoela pele ka mosebetsi oa hae le ba bang ba MaRephabliki a hlokolosi ka ho fetisisa naheng, ho kenyeletsoa (ka bokhutšoanyane) Trump 2016 letšolo.
Bareki ba Harris ba kenyelelitse Secure America Now, e ipitsang sehlopha se se nang lehlakore se ikemiselitseng ho tlisa"litaba tse mahlonoko tsa ts'ireletso ho ea pele lipuisanong tsa Amerika "'me o balile har'a boto ea eona ea batsamaisi bao e kileng ea e-ba 'Musisi oa Rephabliki Mike Huckabee le moifo oa tšireletso oa naha John Bolton. Wepsaete ya Secure America Now e na le, hara tse ding, dipolelo tse kgahlanong le bajaki le letoto la di-podcast le baeti ba jwalo ka Sebui sa mehleng sa Repabliki sa House Newt Gingrich.
Ketsahalong e 'ngoe, Exxon e hirile Harris Media bakeng sa letšolo la ho thusa ho hlola mokhoa o thibelang ho qhekella ha likhetho Colorado 2018, e tsejoang e le Tlhahiso 112. Komiti ea Litaba ea Exxon Mobil Colorado e lefile Harris Media $40,000 bakeng sa letsholo leo feela, ho latela litlaleho faeleng le Mongoli oa Naha oa Colorado, 'me a lefa Facebook chelete e kaalo ka $20,000 ho tsamaisa lipapatso tse entsoeng. Lipapatso tseo li hlahisitse maikutlo a fetang milione ho baahi ba Colorado ba lebisitsoeng.
Sebakeng se seng sa indasteri, Rachel Cross, moeletsi oa mecha ea litaba ea Exxon ea dijithale le ea sechaba ho tloha ka Mmesa 2020, ke mosebeletsi oa mehleng oa Harris. Pele ho moo, o ne a sebeletsa MaAmerika bakeng sa Prosperity, mokhatlo oa lipolotiki oa baena ba Koch.
Linaheng tse ling, sehlopha se sa etseng phaello se thehiloeng UK Privacy International se hoelelitse Harris Media bakeng sa eona"virulent” lipapatso tsa inthaneteng tse nang le"molao le taolo” lihlooho nakong ea a 2017 letšolo la mopresidente Kenya, moo bonyane 33 batho ba bolailoe merusung ea likhetho. Mokhatlo o boetse o tlaleha mosebetsi oa Harris Media bakeng sa mekha e feteletseng ea mapheo a nepahetseng Jeremane le Fora le ea Iseraele Likud 'muso.
Lucy Purdon, molaoli ea sebetsang oa maano ho Privacy International, o re Harris Media ke karolo ea…"tsamaiso eohle ea tikoloho ea lik'hamphani tseo kaofela li sebelisang leqheka lena la ho bokella datha, ho etsa profiling le microtargeting ho fihlela batho ba itseng. ” O phaella ka ho re,"Ha ho na ponaletso ebile ha ho boikarabello.”
"Bona, u etsa joang bobolokelo ba boitsebiso?” Harris o ile a bolella Politico ka 2015 profile, a hlalosa mekhoa ea hae. ."U etsa bobolokelo ka cheseho. U haha cheseho joang? Ka molaetsa. U sutumelletsa molaetsa joang? Ka mecha ea litaba ea sechaba.”
ka 2018 sebokeng sa Independent Petroleum Association of America, Harris o ile a tletleba kamoo bo-ralipolotiki ba hatelang pele le lihlopha tsa bobuelli tse kang Earthjustice li neng li hlahisa tlaleho e mabapi le indasteri ea oli mecheng ea litaba ea sechaba. Ho li-slide tse latelang o ile a fana ka mokhoa oa ho fokotsa basomi le ho tšehetsa papali:
"Pele bothata bo hlaha Fumana batho ba RONA, thaotha batho ba RONA, 'me u ba rute ”
"Ho sebelisa bot ho fumana aterese ea 'mele”
"Khothaletsa batho ba hau ka liketso tse bonahalang tsa bobuelli ho hlophisa le ho arola pokello ea boitsebiso pele ho bothata”
Harris Media ha e ea araba likopo tse ngata tsa ho fana ka maikutlo.
Tšebeliso ea Exxon ea mecha ea litaba ea sechaba ho hohela sechaba e feta indastering eohle.
Joalo ka ha setsebi sa maano sa GOP, Mindy Finn, a hlalosetsa Politico: “[Ho hlophisoa ha dijithale ha se] lipalo tse tala feela. E ntse e sekaseka le ho fumana hore na batho bao [ba kenang] ke bo-mang le ho ba bapisa le boemo ba likhetho. ... Ha e na ho rata le ho tobetsa ho fetisisa ho Facebook, hobane'ke mang ea bohlokoa.”
Leha litaba tsa lilemo, thobalano le boemo bakeng sa papatso ka 'ngoe li fanoa ke Laeborari ea Lipapatso tsa Facebook, Facebook e lumella bareki ba lipapatso ho shebana le lipapatso tse ipapisitseng le boits'oaro ba nnete ba marang-rang, ho kenyelletsa le litšobotsi tse tlalehileng joalo ka mosebetsi le thuto. E ka lebisa tlhokomelo ho sebelisoa ha ho reka inthaneteng le histori ea ho bala, ka mohlala, le hore na motho a ka sebelisana le litaba tsa lipolotiki kapa tse lokolohileng.
"Ka sepheo sa mofuta oo, "Lucy Purdon o re,"ha u tsebe hore na ke boitsebiso bofe bo bokeletsoeng ka uena, ho mang, le hore na u ’nile ua lebisitsoe joang.”
"Facebook e re ha se papali ea motho a le mong ho ea ho a le mong ea tsebahalang," ho bolela mohlahlobisisi oa theknoloji ea dijithale Sara Watson,"empa ha u qala ho shebana le lintlha tse ngata,” ke moo u ka atamelang haufi le ho khetholla batho.
Mokhoa oa mecha ea litaba oa sechaba oa Exxon o senyehile ka mokhoa o sa tloaelehang, ho latela Collins oa InfluenceMap. O a bolela Linakong Tsena hore tšebeliso ea Exxon ea mecha ea litaba ea sechaba ho hohela sechaba e fetela ka nģ’ane ho indasteri eohle, e leng tleleime e tšehetsoeng ke tšebeliso e phahameng ka ho sa tloaelehang ea k’hamphani lipapatsong tsa lipolotiki tsa Facebook. Ka tloaelo, maqheka a joalo a ka sebelisoa ke mekhatlo ea lipolotiki kapa mekhatlo ea khoebo, eseng ka ho toba ke likoporasi.
"Hoa utloahala hore lipapatso li ke ke tsa bua ka sehlahisoa empa lithahasello tsa k'hamphani, "Watson o re. O tšoantša tšebeliso ea Exxon ea lipapatso tsa mecha ea litaba ea sechaba le ts'ebetso ea ..."Super PAC, empa ka tekanyo e kholoanyane.”
ka 11,622 Lipapatso tsa Exxon tse hlahlobiloeng bakeng sa sengoloa sena, ka karolelano, 16% ea ba boneng papatso ka 'ngoe e ne e le banna ba baholo ho feta 65, 16% basali ba baholo ho feta 65, le e 'ngoe 16% banna pakeng tsa 55 'me 64. Ho fapana le hoo, hoo e ka bang feela 15% e ne e le basebelisi 18 - 34 (ea bong bofe kapa bofe). Ho sa tsotellehe 'nete ea hore batho ba baholo ho feta 65 e ne e le karolo ea boraro ea ba boneng papatso e tloaelehileng ea Exxon, sehlopha se emela feela 16% ea kakaretso ea baahi ba U.S. Ho feta moo, bacha ba sebelisa mecha ea litaba ea sechaba ho feta batho ba baholo. Pew Research Center e sebelisitse likhetho ho latela kamohelo ea mecha ea litaba ea sechaba lilemong tse 'maloa tse fetileng, e tlaleha selemong se fetileng seo 79% batho 18- ho 29-ea lilemo li ho Facebook le 67% e sebelisa Instagram, ha e bapisoa le feela 46% le 8%, ka ho latellana, ea batho ba baholo. Leha Facebook le Exxon ka bobeli li hanne ho fana ka maikutlo mabapi le seo li-filters tsa Exxon li se sebelisang ho lebisa lipapatso tsa eona, ho se leka-lekane hona ho fana ka maikutlo a hore lipapatso ha li romeloe ka tšohanyetso.
Kaha khoebo ea mantlha ea Exxon ha e akarelletse ho rekisa ka kotloloho ho batho ka bomong (k'hamphani e nkile qeto ea ho tsoa khoebong ea seteishene sa peterole 2008), Watson o re sepheo sa Exxon sa botho se ka haha nyeoe bakeng sa ts'ireletso ea bareki, kaha"bareki ba bangata ha baa lokela ho ba le kamano e tobileng le Exxon.” O phaella ka ho re,"Joale Exxon e na le tokelo efe ea ho bokella datha efe kapa efe ea bareki, ntle le tlhaiso-leseling e akaretsang mabapi le mekhoa ea bareki?
Exxon e hanne ho fana ka maikutlo mabapi le kamoo e sebelisang boitsebiso ba motho ka mong, empa mehlala e seng mekae ea morao tjena e senola kamoo indasteri ea oli ka kakaretso e amohelang maano ao Exxon e 'nileng ea itšetleha ka ona.
Nka qabang ea Texas pejana selemong sena ka ntho e bitsoang prorationing, (hona joale) e ne e sebelisa matla a 'muso ka seoelo ho laola litekanyetso tsa oli ho fokotsa ho fetoha ha maemo 'marakeng oa oli oa U.S. Bolaoli ha bo so sebelisoe Texas ho tloha ka nako eo 1970s, empa nakong ena ea selemo e fetileng, Covid-19 Ho koala ha oli ho ile ha etsa hore oli e be ngata hoo ho neng ho se moo ho ka bolokoang oli e 'ngoe hape. Tsamaiso ea Trump e laetse U.S. Strategic Petroleum Reserve ho tlatsa"ho isa holimo haholo” ka Hlakubele, empa maano a hae a pro-oli a ne a sa lekana ho thibela tlhoko e ntseng e putlama ea lefatše.
Texas Railroad Commission e ile ea nahana ho fokotsa palo ea libarele tseo lik'hamphani tsa oli li ka li pompang, empa barekisi ba mahala - ba amanang le indasteri ea oli—atlehile ka ho hlakola tlhahiso eo.
Lik'hamphani tse ngata tsa matla li ile tsa tsamaisa lengolo le le leng le khahlanong le proration, ho kenyeletsoa Exxon. American Petroleum Institute (API), e kenyeletsang Exxon har'a litho tsa eona, e hlahisitse tšebetso tlas'a lebitso la Energy Citizens le sebelisang puo e tšoanang.
API e sebelisitse buka ea ho bapala e tšoanang 2017 Letšolo la Pennsylvania, ho ngolisa mokhatlo o bitsoang Citizens Against Nuclear Bailouts. Joalokaha ho senotsoe ka Hlakola Atlantic sengoloa, sehlopha se ne se shebane le baahi ka bongata ba lipapatso tsa Facebook, mangolo-tsoibila le mehala. ."Mohlomong ke ntho e makatsang ka ho fetisisa,” ho boletse mongoli Robinson Meyer"indasteri e na le ...
"Ke potso e thata haholo mabapi le seo u lokelang ho se etsa mabapi le ho lebisa tlhokomelo e tobileng ea batho ba nang le boitsebiso bo fosahetseng, ho bolela Kathie Treen, Ph.D. mokhethoa ea ithutang litaba tse fosahetseng tsa phetoho ea maemo a leholimo Univesithing ea Exeter, Devon, England. ."E hlahisa mefuta eohle ea lipotso mabapi le tokoloho ea ho bua le litokelo tsa demokrasi. Na ho na le tokelo ea demokrasi ea ho fuoa tsebo e fosahetseng? Ke boikarabelo ba mang le hore na ke mang ea tla bua se bohlokoa, ke sefe se khelosang le se seng teng, le hore na ke boikarabelo ba mang ho etsa ho hong ka hona ?”
12.1 MILIONE! Ke kamoo libarele tse ngata tsa oli ka letsatsi li hlahisoang ke United States ka Hlakubele. Ingolise bakeng sa lintlafatso tsa matla le ho tšehetsa indasteri ea matla ea Amerika!
13.1 MILIONE! Ke palo ea libarele tsa oli ka letsatsi ho lebelletsoeng hore United States e tla hlahisa ho eona 2020. Ingolise bakeng sa lintlafatso tsa matla le ho tšehetsa indasteri ea matla ea Amerika!
Exxon e rometse lipapatso tse peli e hlahang ka holimo ho basebelisi ba mecha ea litaba ea sechaba hoo e ka bang 4 makhetlo a limilione ka April 2019. Selemo hamorao, lihlooho tsa litaba tse mabapi le matlotlo a k'hamphani li ile tsa fetoha ka tsela e fapaneng haholo.
"Oli e kholo e oele," ho boletse May Boeve, 350molaoli ea ka sehloohong oa .org, polelong ea tlhōlo e rometsoeng ka lengolo-tsoibila ho batšehetsi ba sehlopha sa tikoloho August 25, letsatsing lona leo Dow Jones Industrial Average e ile ea lahla Exxon ho tloha index ea eona. Dow e fane ka sebaka sa Exxon, seo k'hamphani e neng e se tšoere ho tloha 1928, ho k'hamphani ea software ea khoebo Salesforce.
Bloomberg e e bitsitse"ho wela mohaung ho makatsang,” ho hlokomela Exxon’s"phetoho e potlakileng ea maruo ” nakong ea moruo o matla oa Covid. Ho tlosoa ha Exxon ho tlile libeke tse 'maloa ka mor'a hore k'hamphani e tlalehe tahlehelo ea khoeli e otlolohileng ea kotara. Ka Phato, khamphani e phatlalalitse hore e tla emisa litefo tsa lichelete tsa penshene tsa basebetsi ba mekhatlo ea basebetsi, leha e ntse e tsoela pele ho lefa meputso ea beng ba thepa.
Exxon e ne e le eona khampani ea bohlokoa ka ho fetisisa United States haufinyane joalo ka 2011, empa thepa ea eona e ile ea qala ho lahleheloa ke boleng pele ho seoa sena. ."Ke qetile ka libeso. , "ho boletse setsebi sa Wall Street Jim Cramer lenaneong Squawk Box ka Pherekhong. ."Ba qetile. Li sa tsoa etsoa. Re se re qala ho bona tšitiso lefatšeng ka bophara. ”
Ha mehloli ea oli e fumanehang habonolo e fokotseha, Exxon le indasteri eohle ea mafura e ntse e fetohela molemong oa phaello e tlase."diketsahalo tse sa tlwaelehang” tse jwalo ka fracking — mosebetsi wa ho pshatla shale rock le ho hapa oli le gase tse sutumelwang ka ntle.
Clark Williams-Derry, mohlahlobi oa lichelete tsa matla le Setsi se tsoelang pele sa Energy Economics and Financial Analysis, o re fracking e bile teng."karohano e felletseng le e felletseng,” a"cash flow-negative" khoebo e nang le litšenyehelo tsa tlhahiso e phahameng haholo khannoa ba bangata ba qala lik'hamphani tse ikemetseng tsa ho cheka hore e be chelete.
"Na ba fallela shale hobane shale ke monyetla o moholo, "Williams-Derry o re,"kapa ke hore ha ho na monyetla o molemonyana oo?” O phaella ka ho re ke taba ea nako pele Exxon e inehela tlholisanong ea lik'hamphani tsa matla a tsosolositsoeng 'me beng ba thepa ba baleha ka bongata.
Ho sa le joalo, indasteri ea oli e ntse e leka ho bapatsa ka mokhoa o lumellanang le maemo a leholimo"borokho” ho nolofatsa phetoho ea mashala le oli ho ea ho tse nchafalitsoeng. Empa lipatlisiso tse ncha li fana ka maikutlo a hore khase ea tlhaho e ka ba teng ho kenya letsoho haholo tlhahisong ea khabone ho feta mashala-ka lebaka la khase e tukang lilibeng le liphaephe tse lutlang. Ho latela a 2020 ho ithuta, 3.7% ea methane e hlahisoang Texas 'Permian Basin (moo Exxon e tsetelitseng ho fracking) ea lutla' me ha ho mohla e kileng ea e-ba teng 'marakeng, ka makhetlo a fetang habeli tekanyetso ea molao ea EPA bakeng sa sebaka seo. Bo-rasaense ba boemo ba leholimo ba se ba entse qeto ea hore haeba ho joalo 3.2% ea khase e lutlang e ba mpe ho feta mashala ha a fetola boemo ba leholimo.
"Ho nkutloisa bohloko haholo,” ho bolela rasaense oa tlelaemete Peter Kalmus,"hore ha e le hantle re sotha bokamoso ba polanete bakeng sa se tlang 10 lilemo tse limilione e le phapanyetsano bakeng sa lilemo tse 'maloa tse eketsehileng tsa fracking, tsa li-CEO tsa mafura a mesaletsa ea lintho tsa khale tse fumaneng phaello e ngata. ... Ke bohlanya feela.”
Lintoa tsa lehae tsa Exxon ha se bohle ba hapileng, joalo ka nako eo e sebelisitseng $16,000 lipapatsong tse khothaletsang baahi ba Louisiana ho"nka khato” ka ntoa ea eona khahlano le Boto ea Sekolo sa Parishe sa East Baton Rouge ho feta ho eketsa nako ea phomolo ea lekhetho la indasteri ka Pherekhong 2019. Lipapatso tseo li ile tsa bontšoa makhetlo a fetang halofo millione, leha k'hamphani e lahlehetsoe ke khetho.
Empa mokhoa ona o hlakile: Exxon e fetohela mecheng ea litaba tsa sechaba ho sutumelletsa morero oa eona oa naha le ho leka ho khutlisa tšehetso ea eona e akaretsang ea sechaba. Exxon e sebelisitse ho fihlela ho $1.4 limilione lipapatsong tsa litaba tsa sechaba tse khothalletsang mesebetsi ea lipeipi, mohlala, ho hlaha 40 makhetlo a limilione nakong ea lilemo tse peli tse batlisisitsoeng bakeng sa sengoloa sena, 'me haholoholo e tobane le baahi ba literekeng tse kang Michigan, moo kaho ea lipeipi e tsosang khang. Lipapatso tse ling li ile tsa sutumelletsa ho chekoa ha maoatle metsing a kopaneng le tumellano e ncha ea khoebo le Canada le Mexico.
Bakeng sa lipapatso tse hatisitsoeng ka mongolo o ts'oanang kapa o ts'oanang ka makhetlo a mangata, sena se bonts'a palo e akaretsang ea maikutlo le tšebeliso ea chelete bakeng sa lipapatso tse nang le mongolo oo.
Amerika ke eona e hlahisang matla ka ho fetisisa lefatšeng. Na u batla ho bona hore tsoelapele?
SAENA kopo ea ho kenya lebitso la hau kajeno!
TLHOKOMELO EA ENERGY: 94% ea federal offshore acreage ha e na moeli ho nts'etsopele. Na u tšehetsa katoloso ea phihlello ea tlhahiso ea matla a kantle ho leoatle?
Araba boithuto kajeno!
232,000 Mesebetsi ea Colorado e kotsing. Bolella 'Musisi Polis HO HANYETSA ho emisoa ha ntlafatso e ncha ea oli le khase.
Linaheng tse ling, lipolotiking lipapatso tsa mecha ea litaba tse kang Exxon's li ka 'na tsa hloka ho senoloa e le boiteko ba ho qobella batho. Empa linaha tse ngata - ho kenyeletsoa Texas, moo Exxon e thehiloeng teng - e na le melao e fokolang kapa litlhoko tsa tlaleho mabapi le tšebeliso ea chelete ea litaba tsa sechaba. Esita le linaheng tse nang le melaoana, molao oa tsamaiso o batla o le sieo.
Ho fapana le boikitlaetso bo tobileng — moo Exxon e neng e tla kopana ka kotloloho le baetsi ba molao — "ka mokhoa o sa tobang” (hape o tsejoa e le"grassroots”) hangata e bolela boiteko bo khothalletsang batho ba bang ho iteanya le baetsi ba molao, mefuta ea matšolo a kenyelletsang likopo kapa a ikemiselitseng ho susumetsa maikutlo a sechaba mabapi le taba ea likhetho. Linaheng tse ling, ho latela k'hamphani ea State and Federal Communications, tlhaloso eo e kenyelletsa lipapatso ho mecha ea litaba ea sechaba.
"Ha e le hantle ha ho na lintlha [tse mabapi le hore na ho qoelisoa ka tsela e sa tobang ho etsahala hakae U.S.] hobane naha e 'ngoe le e 'ngoe e fapane," Elizabeth Z. Bartz, mopresidente oa Naha le Federale le CEO, o re. Linakong Tsena.
Ka mohlala, New York, liphatlalatso tsa mecha ea litaba tsa sechaba li nkoa e le ho qobella (mme ho itšetlehile ka molao le ho senoloa) ha poso e kenyelletsa"ts'ebetso ea ho ts'oara," e nka"boemo bo hlakileng tabeng ena” le ho leka ho"susumetsa ba boholong sechabeng,” ho latela malebela a tsoang ho Naha le Federale. Joalokaha Exxon e bolela Linakong Tsena, eona"e lumellana le melao le melaoana eohle e sebetsang 'me litlaleho tsa rona tsa boipiletso li fumaneha phatlalatsa 'me li fetisetsoa ho mekhatlo e nepahetseng ea taolo le balaoli. Moo ho hlokehang, litlaleho tsa rona ho balaoli le ba boholong li senola mesebetsi e tlalehiloeng ea ho qoelisa batho ba bang.”
Empa hangata phatlalatso ha e hlokehe.
"Facebook le li-platform tse ling li ke ke tsa e tsotella ho fihlela sechaba se tsotella."
"Ha e le hantle, boipiletso bo ka sehloohong ke karolo ea tau ea boipiletso bo tsoelang pele maemong a mmuso le a naha — ’me ha bo tlalehe ho hang,” ho bolela Craig Holman, moemeli oa litaba tsa mmuso le sehlopha se sa etseng phaello Public Citizen. ."Ha feela [balobeli] ba sa kokote monyako D.C. oa setho sa Congress, ha e hlile ha e tlalehe.”
Ho tlalehoa kapa che, ts'ebetso e sa tobang e fetola khoebo ea khoebo, joalo ka ha ho bonts'itsoe ke 2019 tlaleho ea selemo le selemo ea Komisi e Kopaneng ea New York State. New York State feela ka 2019, 24% ea ba ngolisitseng lobbyists ba ne ba atolohile ho ba matsapa a sa tobang, leha ho le joalo feela 1% e ikakhela ka setotsoana boipelaetsong bo sa tobang. Ho tsoa ho kakaretso ea $16.8 limilione tseo bo-lobbyists ba li sebelisitseng ho bapatsa 2019, bobuelli ba dijithale le liwebsaete li ikarabella ka $3.6 milione, ho feta $2.9 limilione tse sebelisitsoeng ho bapatsa.
Holman o phaella ka hore boholo ba ts'ebetso ea mecha ea litaba ea sechaba ea Exxon"mohlomong ke bopaki ba hore [ho buella ka tsela e sa tobang] ho atile haholo kajeno ho feta pele. Mecha ea litaba ea sechaba hona joale le Marang-rang li fana ka koloi e nepahetseng bakeng sa lipapatso tse thetsang.”
"Likhamphani li tla e etsa ho fihlela li sa khone, ”ho bolela Sara Watson. ."Facebook le li-platform tse ling li ke ke tsa e tsotella ho fihlela sechaba se tsotella.”
Mahareng a2000s, ho bile le teko ho Congress ea ho fetisa tlhokahalo ea phatlalatso e sa tobang ea federal, empa e ile ea hlōloa ke seo Holman a se hlalosang e le lets'olo le leholo la bolepi ba linaleli. Holman o phaella ka hore litlhahiso tse tšoanang li teng, empa hore na li na le monyetla ho itšetlehile ka sephetho sa likhetho tsa mopresidente le"hore na Ma-Democrats a na le 'nete kapa che” mabapi le ho ts'oara tlhekefetso ea likhoebo.
"Ke lilemo li 24 'me letsatsi le leng le le leng ke tšoenyeha ka hore na bokamoso ba ka bo tla ba joang haeba lik'hamphani tsa oli li tsoela pele ho cheka."
Leha litlhoko tsa phatlalatso ea molao li fetisoa, Watson o re,"ho na le lipotso tse kholo mabapi le hore na melao ena e sebetsa joang,” haholo-holo ha ho tluoa tabeng ea liforomo tse kang Facebook tse nang le mofuta oa khoebo o itšetlehileng haholo ka papatso ea inthaneteng.
Ho tloha ka 2011, kopanyo e fetang 70 lihlopha tsa batseteli li khothalelitse ho tsebahatsa ho hoholo ha boiteko bohle ba khoebo, ho fana ka tse fetang 400 ho qophella lik'hamphani tse ngata lilemong tse robong tse fetileng. Ke litlhahiso tse supileng feela tse fumaneng likhetho tse ngata, empa taba e ntse e ipha matla. Litlhahiso tse ngata tse joalo li rometsoe ho Exxon ke United Steelworkers, ho kenyelletsa le e 'ngoe pejana selemong sena. Exxon e khothalelitse beng ba liabo ho vouta khahlano le eona. E hlolehile ho feta empa e tla romelloa hape selemong se tlang.
"TLHOKOMELO EA ENERGY: 94% ea federal offshore acreage ha e na moeli ho nts'etsopele. A na u tšehetsa katoloso ea phihlello ea tlhahiso ea matla a kantle ho naha? Araba boithuto kajeno!”
In 2019, 58% ea oli e hloekisitsoeng California e ne e romelloa ho tsoa linaheng tse ling. Nka khato 'me u tšehetse tlhahiso ea matla le mesebetsi ea lehae hona mona California. Tšehetsa Matla a Amerika Seterekeng sa Santa Barbara. Etsa hore lentsoe la hao le utluoe.
Haeba ha oa ba le monyetla, u seke oa lebala ho fana ka lengolo la maikutlo ho tšehetsa ExxonMobil's Interim Trucking Permit. Li lokeloa ke 12pm ka August 31st!
Taba ena e ama Exxon's Santa Ynez Unit (SYU), e nang le lipolanete tse tharo tsa oli tse kantle ho lebopo la Santa Barbara le setsi sa tšebetso se lebopong la Las Flores Canyon. Ho 2015, phaephe ea Exxon e neng e sebelisa ho romela oli ka hare ho naha libakeng tsa ho hloekisoa — e tsamaisoang ke k'hamphani ea Plains All American Pipeline —e qhalile 140,000 lilithara tse tala lebopong la leoatle le ho kena leoatleng haufi le Refugio State Beach. E ne e se lekhetlo la pele le tšoloha sebakeng sena se hlollang sa Lebopo la Pacific. The Santa Barbara Spill in 1969 e ne e le ketsahalo e le ’ngoe e khōlō ka ho fetisisa historing ea naha. Bo-rahistori ba e bua thusa ho qala mokhatlo oa sejoale-joale oa tikoloho le Letsatsi la Lefatše la pele le ileng la tšoaroa selemong se latelang.
Ntle le phaephe eo, liforomo tse tharo tsa Exxon tsa SYU tse kantle ho naha li ile tsa tloheloa. Exxon e kentsoe, ho 2017, bakeng sa tumello ea nakoana ea ho tsamaisa literaka e tla nolofalletsa k'hamphani ho bula liliba tsena hape. Haeba e amohetsoe, k'hamphani e tla sebetsa ho fihlela 70 literaka letsatsi ka leng (hoo e ka bang e le 'ngoe ka letsatsi 20 metsotso) litseleng tsa Central Coast ho tloha SYU ho ea California lihloekisi.
Ka Phato 12, Komisi ea Meralo ea Setereke sa Santa Barbara e ile ea fana ka litlhahiso tseo e leng khale li letetsoe ho latela tlhahlobo ea phello ea tikoloho mabapi le morero oa Exxon. Ho ne ho reriloe nyeoe ea sechaba mathoasong a Loetse, empa pele seo se etsahala, Phillips 66 e phatlalalitse hore e koala setsi sa eona sa tlhoekiso sa Santa Barbara County — eo Exxon e neng e rerile hore e be sebaka sa eona sa mantlha sa oli e tsamaisoang ka literaka.
E 'ngoe e ka bang teng ke tsela e telele ho ea Plains Pentland Terminal seterekeng sa boahelani sa Kern. Ho tlhahlobo ea eona ea tikolohoLeha ho le joalo, khomishene e khothalelitse Exxon ho lahla Pentland ka botlalo"ho fokotsa maeto a literaka, ho fokotsa ho ntšoa ha moea, le ho fokotsa menyetla ea likotsi tse bakang ho qhalana ka lebaka la ho fokotseha ha lik’hilomithara tse tsamaeang.”
Khomishene e ntse e ka amohela leano la Exxon, leha ho le jwalo, mme kgato e latelang e tla ba qeto ya ho qetela ho tswa ho Boto ya Baokameli ba Santa Barbara. Errin Briggs, ea okametseng moralo oa Lekala la Matla la Komisi ea Merero, o re morero ona o ntse o ka khoneha ho itšetlehile ka hore na Exxon e etsa liphetoho life tlhahisong ea eona le hore basebeletsi ba setereke ba tla tlameha ho lekanya likotsi tsa oli khahlanong le melemo ea moruo oa sebaka seo.
Ho sa le joalo, Santa Barbara bakeng sa Lipalangoang tse Sireletsehileng le tsa Lehae (SBSLT), e qalile ka Tšitoe 2018. Likamano tse tobileng tsa SBSLT le Exxon lia bonahala. The Santa Maria Sun, koranta ea lehae, e buile le mookameli oa thepa oa Exxon Mobil ka nako eo e neng e le-SYU bakeng sa boemo bo itseng ho SBSLT, 'me e tlalehile hore SBSLT e"boiteko bo kopanetsoeng pakeng tsa ExxonMobil le litho tse thahasellang tsa Santa Barbara County ”; webosaete ea sehlopha e re e"E tsamaisoa ke Exxon SYU. "
Webosaete ea SBSLT e itlhalosa e le"mokhatlo oa baahi le balefa lekhetho, ho kenyeletsoa likhoebo tsa lehae, matichere, molao le polokeho le basebetsi ba ExxonMobil. ” Exxon e batla tšehetso ho tsoa mekhatlong e mengata ea basebetsi le likamoreng tsa khoebo, ka 30 likhoebo le baeta-pele ba sebaka sa half dozen, ho kenyeletsoa ba bang ba hona joale le ba pele ba khethiloeng. Ho fihlela joale, SBSLT e sebelisitse chelete e fetang $44,000 papatsong ea litaba tsa sechaba, 'me Exxon e sebelisitse chelete e fetang $2 limilione ka lipapatso tse fapaneng tsa ho cheka maoatleng ka leqephe la eona la mantlha.
"Re hloka batho hore ba be le pono ea sebele mabapi le liqeto tse tlamehang ho etsoa hore ba lule mona,” Bob Setbacken o ile a eletsa baahi ba bang ba lehae ka khoele ea maikutlo selemong se fetileng leqepheng la SBSLT. Ke moahi oa Santa Barbara ea pensheneng, ho ea ka boemo ba hae ba Facebook, empa ha aa ka a araba mohala o neng o batla ho buisana le eena.
Ho tloha ka Mphalane 19, Leqephe la Facebook la SBSLT le ne le e-na le feela 408 rata le 422 balateli seterekeng sa 450,000. Leqephe lena le halefisitse baahi ba moo. ."SYU ke phiri e apereng seaparo sa nku,” ho ngola May, moahi oa Santa Barbara, Maureen McFadden 22. Amy Foss, mohlalosi e mong leqepheng lena, o letsetsa SBSLT"leqephe la mashano la k'hamphani ea oli, eseng la'setjhaba.’”
Ka October 2019, Facebook e boletse posong ea marang-rang hore e tla be e eketsa tlhahisoleseling e eketsehileng mabapi le hore na ke mang ea ka morao ho maqephe a Facebook, ho kenyelletsa le ho eketsa tlhahisoleseling e netefalitsoeng ea mong'a leqephe le toropo e netefalitsoeng, nomoro ea mohala kapa webosaete. Ka October 2020, leqephe la SBSLT le ntse le tsoela pele ho thathamisoa e le"mokhatlo oa sechaba,” le tlas’a"Leqephe la Transparency”, e baleha tjena:"Santa Barbara bakeng sa Lipalangoang tse Sireletsehileng le tsa Lehae ke eena ea ikarabellang Leqepheng lena, ”ho sa bue letho ka Exxon. Empa aterese e fanoeng bakeng sa SBSLT ho Facebook Ad Library ke aterese ea ExxonMobil.
"Haeba re fumana hore Leqephe le patela mong'a lona molemong oa ho khelosa batho, re tla le hloka hore le bontše lintlha tse ling mabapi le hore na ke mang ea le tšehetsang," ho boletse 'muelli oa Facebook polelong ea lengolo-tsoibila. ."Re ntse re etsa lipatlisiso haeba Maqephe ana a latela melao ea rona.”
Ka ntle ho Facebook, khanyetso ea merero ea Exxon's Santa Barbara e bohale. Bohanyetsi bo na le kopanelo ea bona ea mantlha ea lihlopha tsa tikoloho le sechaba, batšehetsi ba puso ea libaka le tse ling tse fetang 80 likhoebo. Ba tšaba hore na ho qhalana ha oli ho ka ama joang indasteri ea bohahlauli le ea ho tšoasa litlhapi sebakeng seo. Baahi ba bang ba moo ba tletleba ka hore litsela ha lia etsetsoa hore ho be le oli e ngata hakaalo.
Santa Barbara, joalo ka ha e etsa naheng ka bophara, Exxon e na le tšepo ea hore e tla fetola leqhubu ho pompeng ha eona, ho tsamaisa literaka le ho qhekella ka boiteko ba eona ba ho buella mecha ea litaba ea sechaba; baeletsi ba eona ba lipolotiki le software ea matšolo; le batšehetsi ba eona ba tšehelitsoeng hantle ka lichelete le ba nang le tšusumetso e matla. Exxon's $16-Litekanyetso tse limilione tsa lipapatso li totobatsa hore ntoa khahlanong le indasteri ea mafura a khale e haufi le ho fela.
Stephanie Prufer, lets'olo la maoatle Setsing sa Biological Diversity, o re ha a nahane hore leano la Exxon le tla sebetsa k'hamphaning, haholo-holo har'a bacha.
"Ha ke makatsoe ke hore Exxon e shebane le palo ea batho eo ba leng ho eona, "o re, a bua ka taba ea hore lipapatso tsa Exxon li hlaha ka mokhoa o sa lekanyetsoang skrineng sa basebelisi ba khale ba litaba tsa sechaba. ."Baa tseba hore ba ke ke ba khona ho fumana tšehetso ea batho ba tšabang bokamoso ba bona. ke 24 'me letsatsi le leng le le leng ke tšoenyeha ka hore na bokamoso ba ka bo tla ba joang haeba lik'hamphani tsa oli li tsoela pele ho cheka."
"Saense e hlakile haholo, "oa eketsa. ."Re hloka ho boloka oli mobung. Re hloka ho emisa ho cheka lebopong la rona, eseng ho e tsosolosa .”
David DeMaris o sebelitse e le moeletsi oa thekenoloji ka pale ena. Juan Caicedo o kentse letsoho ho hlahloba lintlha.
Christine MacDonald ke motlalehi le sengoli sa lipatlisiso, eo mosebetsi oa hae o shebaneng le phetoho ea maemo a leholimo, ts'ireletso ea tikoloho le ho hlatsoa limela. E ne e le a 2019 - 2020 mosebeletsi oa Leonard C. Goodman Institute for Investigative Reporting.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate