Mohloli: Leano la Litaba tsa Kantle ho Naha le Tsepamisitse maikutlo
Khoeling ea pele ea mopresidente oa Biden e ne e le lets'oao la ts'ebetso ea boemo ba leholimo, e ileng ea hohola boikemelo bo pepeneneng ba bohanyetsi ba tsamaiso ea Trump.
Ka mor'a ho kena hape Tumellano ea Paris le ho hlakola pipeline ea Keystone XL ka Letsatsi la 1, Mopresidente Biden ka potlako o ile a fana ka tlhahiso lethathamo la litaelo tse amanang le boemo ba leholimo ho kopa makala ohle hore a sekaseke maemo a bona mosebetsing oa bona. E ka sehloohong har'a tsona e ne e le taelo ea "bohareng ba koluoa ea boemo ba leholimo leanong la US la kantle ho naha le ts'ireletso ea naha."
E le karolo ea taelo ena, liofisiri tse tsoang mekhatlong e fetang leshome le metso e 'meli ea bohlale, ho kenyeletsoa CIA, li tla hlahisa Tekano ea Naha ea Bohlale (NIE) likhoeling tse 'ne tse tlang mabapi le litlamorao tsa ts'ireletso ea naha le moruo tsa phetoho ea maemo a leholimo, tlhahlobo e phahameng ea lihlooho tse khethiloeng e le litšokelo tse kholo United States. Mokhoa ona e ka bula lisebelisoa tse ngata ho tsoa mekhatlong eohle haeba ho na le likotsi tse tebileng.
Phetoho ea boemo ba leholimo, ka kutloisiso efe kapa efe e utloahalang ea lentsoe, ke taba ea tšireletso. O se shebe hole ho feta Texas, moo khaello ea motlakase e ntse e sisinya naha har'a serame se seholo, ho tloha limilione tse se nang mocheso le motlakase lehodimong le serame.
Leha ho le joalo, maikutlo a hore phetoho ea boemo ba leholimo e lokela ho nkoa ka botebo e le leano la kantle ho naha kapa "tšireletseho ea naha" e batla e le ncha ho batho ba bangata ba US.
Haufinyane tjena ka 2015, mecha ea litaba ea lipolotiki e ile ea tšoara mokhethoa oa mehleng oa mopresidente Bernie Sanders joalo ka bohlanya bo fokolang hobane ho tseka ho fetoha ha tlelaemete e ne e le tšokelo e khōlō ka ho fetisisa tšireletsehong ea naha. Empa ka mor'a lilemo tse 'nè tsa fossil-fueled morao tlas'a Trump le liphetoho tse tsotehang ho maikutlo a sechaba mabapi le tlhokomeliso mabapi le litlamorao tsa boemo ba leholimo, ho theha boemo ba leholimo e le tšokelo ea mantlha hona joale ke bohlale bo tloaelehileng ba lipolotiki.
Phetoho ea maemo a leholimo e tla ama karolo e 'ngoe le e 'ngoe ea sechaba, kahoo ke nako e telele ho kenya bothata likarolong tsohle tsa leano la mmuso. Empa ho bohlokoa ho botsa hore na bothata ba boemo ba leholimo bo ntse bo kopanngoa joang le thomo ea mekhatlo e fapaneng.
Haholo-holo, ke mofuta ofe oa "ts'ireletso" o leng molemo haholo khahlanong le bothata ba boemo ba leholimo: tšireletseho e kopanetsoeng, e khothalletsang tšebelisano khahlanong le tšokelo e tloaelehileng ea lipolanete? Kapa mohopolo oa qhobosheane o hlalosang ba bang e le litšokelo, ho busoa kapa ho felisoa?
Ntle le moralo o hlakileng oa botho oa hore na koluoa ea boemo ba leholimo e lokela ho fetola leano la kantle ho naha joang, ho e theha ka mokhoa o moqotetsane ho latela "tšireletseho ea naha" ho matlafatsa mokhoa oa sesole oa Amerika lefats'eng lohle. Sena se hlahisa kotsi ea ntoa e eketsehileng le ho hloka botsitso ha ho potlakile haholo ho aha tšebelisano 'moho le bonngoe ba machaba bo hlokahalang ho tala moruong oa lefats'e bakeng sa ho phela ka kopanelo.
Pono e Hlollang
Joale NIE e ka fumana liqeto tsa mofuta ofe? Lingoliloeng tse ngata tse tsoang setsing sa ts'ireletso sa US li fana ka malebela a sa tsitsang.
Bahlophisi ba Pentagon ba ne ba hlahisa koluoa ea boemo ba leholimo e le tšokelo ea ts'ireletso ea naha pele ho 2003. Empa ho e-na le ho hatisa tlhokahalo ea ho potlakisa phetoho e tala, litlaleho tsa bona hangata li fetisetsoa ho "seketsoana sa pholoho se hlometseng” ho atamela polanete e chesang ho feta tekano. Ba kopa hore ho matlafatsoe metheo ea sesole, ho itokisetsa ntoa, ho koala moeli, esita le ho sebelisa maqheka a khahlanong le bofetoheli khahlanong le baahi ho thibela merusu sechabeng.
Litlaleho tsa morao-rao li ntse li hlakisoa haholoanyane mabapi le letoto le leholo la lisebelisoa tse ncha tsa sesole tse lakatsehang, le maemo ao li ka sebelisoang ho tsona.
A Tlhahlobo ea 2019 ke Koleche ea Ntoa ea Sesole e hlokomelisa hore sesole sa US "ha sea itokisetsa hantle" bakeng sa koluoa e ntseng e mpefala ea boemo ba leholimo, e leng se ka khonehang. libaka tsa nakong e tlang tsa likhohlano tsa lefatše le mehla e mecha ea ntoa e sa feleng. Ka tlhaho, litharollo tse reriloeng li lekana le chelete e eketsehileng bakeng sa ho itokisetsa ntoa maemong a fapaneng a fapaneng.
Tlaleho e boetse e phahamisa monyetla oa ho atolosoa ha ts'ebetso ea sesole sa malapeng ka hare ho US ho sebetsana le maemo a tšohanyetso a amanang le boemo ba leholimo joalo ka mafu a seoa, khaello ea lijo, esita le ho tima marang-rang a matla - boemo bo ts'oanang le boo re bo bonang Texas. Ha ho na le litšebeletso tse matla tsa sechaba ho arabela likoluoa tse joalo, 'musisi o ho romela masole a National Guard.
Projecting ho tloha ho Ntoa ea lehae ea Syria, moo likhohlano tsa lipolotiki li ileng tsa bakoa ke komello e kholo, bahlahlobisisi ba totobatsa Bangladesh e le boemo bo bobe ka ho fetisisa bakeng sa likhohlano tse tsoelang pele tsa mokhoa oa Syria le ho kenella ha sesole sa US. Batho ba fetang limilione tse 160 ba Bangladesh, bao boholo ba bona ba phelang haufi le leoatle, ba kotsing e kholo ea ho ba le maemo a leholimo le ho falla.
Tlaleho e fana ka maikutlo a hore Sesole sa US se fana ka koetliso ea sesole ho Bangladesh, e seng e ntse e le teng e nang le sesole haholo qoso ea mmuso a ntoa e sehlōhō ea lithethefatsi hara ho se lekane ho feteletseng. Bahlahlobisisi ba tsoela pele ho hlokomela hore batho ba fetang limilione tse 600 ba phela boemong ba leoatle lefatšeng ka bophara, ho bolelang libaka tse ling tse ngata tse ka memelang ho kenella ha sesole, haholo-holo moo metheo ea sesole sa US e seng e le teng.
Ketsahalo e 'ngoe e beha tebello ea ho hlasela Arctic har'a leqhoa le qhibilihang ka potlako, ho hlakile hore e le ho leleka Russia e sa tsoa atolosa - maikutlo a nako e telele a "bapapali ba ntoa" ba tšoenyehileng ka hore. Russia e mothating oa ho "hlōla" koluoa ea boemo ba leholimo. The American Security Project, tanka ea ho nahana eo boto ea eona e kenyelletsang "lenģosa le lecha la boemo ba leholimo" la Biden John Kerry, e bolela phephetso ea ts'ireletso ea Arctic e qhibilihang har'a eona. lintho tse tharo tse ka sehloohong bakeng sa tsamaiso ea Biden, a hatisa tlhokahalo ea ho bontša lilekane hore "US e bolela khoebo Arctic."
Sena se ka fetoha se na le moelelo o tšosang habeli. The Tlaleho ea 2019 Army War College e hlokomela hore ho ka etsahala hore ebe Arctic e na le kotara ea libaka tsa lefatše tse e-s’o sibolloe tsa hydrocarbon. Seo se hlahisa monyetla o fosahetseng oa hore "ho sireletsa] lithahasello tsa moruo" sebakeng seo ho tla lekana le ho boloka lisebelisoa tse ngata tsa mafura a mafura ho chesa bakeng sa phaello - e ka bang le phello e hlakileng ea ho potlakisa mathata a leholimo le merusu ea sechaba.
Litlhahlobo tsa nako e telele bakeng sa sena li fetoha dystopian haholo. Video e sebelisitsoeng Univesithing ea Joint Special Operations e hlokomelisa hore litoropo tse kholo ka ho fetisisa lefatšeng - joalo ka Lagos, Nigeria, kapa Dhaka, Bangladesh - "ntle le ho qojoa" e tla fetoha libaka tsa "matshosetsi a lebasetere” tseo US e tlamehang ho li lokisetsa. E fana ka maikutlo a hore ho na le litokisetso tse ncha tsa ho loantšana le ntoa ea litoropong khahlanong le baahi ba litoropong tse teteaneng.
Tlhahlobo ea 'Nete
Re hloka tlhahlobo e potlakileng ea 'nete mabapi le likhakanyo tse bakiloeng liponong tsena tse mahlonoko.
Ke hobane’ng ha ho lokisetsa ho kenella ha sesole e lokela ho ba qeto e sa lebelloang? Hobaneng o sa hatise tlhokahalo ea ho thibela likhohlano ka ho aha meaho e tala e ka fokotsang litlamorao tsa phetoho ea maemo a leholimo? Hobaneng o sa tsetele ho lipuisano tsa boemo ba leholimo le karabelo ea botho ea lefats'e? 'Me ke hobane'ng ha u sa ikoetlise haholoanyane taolo ya baahi hodima thepa ya sesole, ho e-na le hore kamehla u lebelle hore mabotho a kenelle maqakabetsing ba e sa hlomelloang ho sebetsa?
Ha re qaleng moo re behang lisebelisoa tsa rona.
Khahlanong le koluoa ea sechaba e hlokang phetoho ea mantlha ea sistimi ea rona ea moruo, ntho ea ho qetela eo re e hlokang ke lebaka la ho qoelisoa. chelete e ngata ho tekanyetso ea Pentagon e seng e ntse e putlama - e seng e ntse e sebelisa chelete e fetang halofo ea tšebeliso ea boikhethelo ea US.
Taba e 'ngoe ke hore Pentagon e na le eona khafetsa E ile ea hlōleha liphuputso tse felletseng 'me ha e fihlelle maemo a utloahalang a boikarabello ba lichelete. Selemong se fetileng, Pentagon e ile ea kheloha $ 1 bilione ho liphallelo tsa COVID-19 chelete e neng e lokela ho tšehetsa thepa ea tšireletso ho baetsi ba libetsa bakeng sa likarolo tsa jete.
Ho feta moo, ea Sesole sa US ka bosona ke mosilafatso o moholo oa khase e futhumatsang lefatše. US e na le metheo ea sesole e fetang 800 mose ho maoatle, eo bongata ba eona e leng kotsing e ntseng e eketseha ea phetoho ea maemo a leholimo. Ho tla reriloe lisebelisoa tse ngata ho li ntlafatsa, empa metheo ena e se e atolositsoe, e bitsa chelete e ngata ho e hlokomela, 'me. kotsi ya tikoloho. Ho hobe le ho feta, hangata ba tloaetse sireletsa mehloli ea oli haholo tse hlokisang boemo ba leholimo botsitso.
Sebakeng sa ho sebelisa chelete e ngata ea sechaba, hoa utloahala ho qala ho rera ho koala tse ngata tsa metheo ena. Leha US e koetse liperesente tse 60 tsa tsohle tsa eona metheo ea mose ho maoatle, e ne e tla be e ntse e saletsoe ke ba fetang 300. (Russia, ka lehlakoreng le leng, e na le ba ka bang 21 feela.)
"Ho tala sesoleng” e ka tsoela pele ho fihlela joale ntle le ho sebetsana le mabaka a ka sehloohong a sesole. Sebakeng sa ho beha tšepo ea lipolotiki mabapi le ho beha Pentagon joalo ka "sebapadi se ka sehlohong ntoeng ya phetoho ya maemo a leholimo,” bo-ralipolotiki ba nahanang esale pele ba ka etsa hamolemo ho sutumelletsa ka matla matsete a maholo a sechaba a sebetsanang le lisosa tsa boemo ba leholimo ka litsela tse tsamaellanang le Tumellano e Ncha ea Green, eo sechaba se ka e ananelang le ho rua molemo ka ho toba.
Re na le lisebelisoa - re li sebelisa hampe.
The War on Terror e se e ntse e le teng li jella 'muso oa US $ 6.4 trillion lilemo tse mashome a mabeli ho tloha moo 9/11 'me e nkoa ka bophara e le koluoa. Ha ho bapisoa, ho ka bitsa chelete e kaalo ka $4.5 trilione ho fetisetsa marang-rang a motlakase oa US ho Karolo ea 100 lekholong ea matla a ka nchafatsoang lilemong tse 10 tse tlang. Ke eng e ka etsang hore re sireletsehe haholoanyane?
Diplomasia ya Tlelaemete
Mohato o latelang e tla ba ho nts'etsapele matla a matla a lefats'e bakeng sa ts'ehetso ea botho le lipuisano tsa boemo ba leholimo.
Nako e telele pele ho Trump, karolo e ka sehloohong ea United States lipuisanong tsa boemo ba leholimo lefatšeng ka bophara e bile seo mosebetsi-'moho le 'na Basav Sen a se bitsang "sethibelo se ka sehloohong.” Lipuisano tsa US li na le nosetsa boitlamo ho fokotsa mesi le ho hana ho amohela boikarabello bakeng sa likhase tse futhumatsang lefatše tse tsoang sepakapakeng ho tloha indastering e matlafalitsoeng ke mesaletsa ea lintho tsa khale ka lilemo tse fetang lekholo.
Boikarabello boo bo nyenyefalitsoeng le bona bo tsoa leruong le sa lekaneng leo linaha tse kang US li nang le tsona, tseo boholo ba tsona e neng e le tsona e ntšitsoeng ka bokoloniale ho tsoa mekhatlong e ka Boroa ea Lefatše e Afrika, Latin America, le Asia e sa ikarabelleng haholo bakeng sa merusu ea boemo ba leholimo. Haeba linaha tsa Global South li qobelleha ho nts'etsapele tseleng e matlafalitsoeng ka mesaletsa ea mesaletsa ea ho kopanya tsamaiso ea hajoale ea moruo oa lefats'e, ntle le thuso ea ho aha merero e tala e ba lumellang ho latela tsela e 'ngoe, bokamoso bo lerootho.
Ke ka lebaka leo linaha tse ruileng li hlokang ho thusa ka lichelete tsa matla a tala linaheng tse futsanehileng.
Tlas'a Mopresidente Obama, US e fane ka $ 3 limilione tse likete ho lefats'e Letlole la Tlelaemete e Tala (GCF), e entsoeng ke Machaba a Kopaneng ho thusa linaha tse futsanehileng ho sebetsana ka katleho le liphello tsa boemo ba leholimo le ho haha libopeho tsa motheo tse tala. Tlas'a Trump, US reneged ka boitlamo boo bo fokolang mme a hula tšehetso ea letlole.
Ho khutlisa boitlamo boo ba mehleng ea Obama ke sebaka se tlase haholo bakeng sa tsamaiso ea Biden. Mohato oa 'nete oa ho ea pele e ka ba ho phethahatsa mehala ea bats'oants'o ba boemo ba leholimo ba US ho nyolla lichelete tsa lefats'e tsa boemo ba leholimo ho $ 8 bilione, ho tlisa US tumellanong le linaha tse ling tse fanang ka liphallelo tse imenneng habeli menehelo ea tsona lilemong tsa morao tjena.
Eo e ne e tla ba mohato oa pele feela. Kabelo e nepahetseng e le kannete ea lichelete tsa lefats'e tsa boemo ba leholimo ho tsoa United States, e ipapisitseng le karolo ea hajoale ea US ea GDP ea Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) GDP, qetellong e tla atamela. $ Limilione tse likete 680 - e ntse e le ka tlase ho tekanyetso eohle ea sesole sa US, $ 740 limilione tse likete selemong sena.
Phalliso ea baphaphathehi
Kabo e kholo joalo ea leruo e ka thusa lichaba lefats'eng ka bophara ho ikamahanya le maemo, mohlomong le ho atleha, nakong ea koluoa ea boemo ba leholimo. Empa ho se ho entsoe tšenyo e ngata, ’me batho ba bangata ba tla hloka ho tloha mahaeng a bona.
Ho feta batho ba limilione tse 140 e ka 'na ea tlosoa ke litlamorao tsa boemo ba leholimo lilemong tse mashome tse tlang, tse ngata tsa tsona li tsoa libakeng tse seng li sentsoe ke litšebetso tsa sesole tse tšehelitsoeng ke US, likotlo tsa moruo le mekhoa ea khoebo e hlokisang botsitso. Ho falla hona ha batho ba balehileng mahaeng a bona hangata ho nkoa e le tšokelo ea tlhaho ho "tšireletseho ea naha" ho la US, e lebisang ho ts'ebetsong ea sesole le ts'ireletso ea moeli e sokelang monyetla ofe kapa ofe oa ho toka ea bafalli.
Ho lokisa likotsi tse ngata hakaale tse fetileng, tsa hajoale, le tsa kamoso ho hloka phetoho ea mantlha hole le moralo oa sesole le ts'ireletso, le ho ea mokhoa oa ho lokisa bothata ba boemo ba leholimo. Sena se tlameha ho kenyelletsa boitlamo ba ho fana ka litokelo tse kholo tsa batho ba falletseng linaheng tse ling tsa ho falla le ho fallisoa.
Ho tloha ka 1980, US e fane ka siling e tloaelehileng ea ho feta 95,000 kamohelo ea selemo le selemo ea baphaphathehi ho fihlela Trump, ea ileng a beha menahano ea phalliso ea baphaphathehi maemong a nalane a theohile selemo se seng le se seng sa bopresidente ba hae, e leng se ileng sa lebisa ho nadir ea baphaphathehi ba 15,000 feela ba tla amoheloa bakeng sa FY 2021. Joaloka mokhethoa, Biden o ile a ikemisetsa ho khutlisetsa sekheo ho baphaphathehi ba 125,000, ho feta. Sepheo se phahameng ka ho fetisisa sa Obama sa kamohelo ea 110,000 ka 2017.
Ke qalo e ntle eo. Le lipalo tse holimo li hantle ka har'a nalane ea nalane - siling e phahameng ka ho fetisisa ea Mopresidente Ronald Reagan e ne e le baphaphathehi ba 140,000. Ka ho lekana tšehetso ea tsamaiso, naha ena e ka itlama ho khutlisetsa baphaphathehi ba bang ba bangata ho fihlela litlhoko tse potlakileng tsa lefatše.
Ho Fetola Maikutlo a Motheo
Ho beha mathata a boemo ba leholimo holima maano ohle a kantle ho naha le menahano ea "tšireletseho" ke mohato o moholo oa ho ea pele ho mohatelli-hlooho oa lefats'e - mme ehlile ke ntlafatso ho tsoa ho Trump. Empa diabolosi o ka dintlha.
Ho thea leano la rona la boemo ba leholimo mabapi le puso kantle ho naha le meeli e koetsoeng hae e ka ba koluoa. E ne e tla bolokela batho ba seng bakae ba ruileng mehloli ea lichelete, e siea e mong le e mong a batlana le makumane lefatšeng lena le aparetsoeng ke likhohlano le ho futhumala. Tsela eo e ne e tla matlafatsa matla a matla le ho feta fascism e tsosolositsoeng ka mesaletsa ea lintho tsa khale ho lalla ka mor'a Trump, 'me ho lebisa litseleng tse lefifi ka pele.
Ntho ea bohlokoa ke ho tsetela ho ts'ireletso e kopanetsoeng, eseng "seketsoana sa pholoso se hlometseng" ho ea kae kapa kae. Ho tloha ho Tumellano e Ncha ea Green ho ea ho lipuisano tsa boemo ba leholimo le ho rarolla baphaphathehi, ho na le mefuta eohle ea mehato e bohlokoa eo tsamaiso ea Biden e ka e nkang ho netefatsa hore leano la rona la boemo ba leholimo le boloka batho ba bolokehile.
Ha nako e ntse e ea, ho finyella lefatše le ka ntle ho maemo a tšohanyetso a leholimo ho hloka tlhophiso ea motheo ea United States mabapi le tšebelisano ea lefats'e, tlhompho ea molao oa machaba le litokelo tsa botho bakeng sa bohle.
Sengoliloeng sena se hlahisitsoe ka kopanelo ke Leano la Linaha Tse Ling 'me Linakong Tsena.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate