Motho ea Ikemetseng: Ha e le hantle ha e ntse e tsoela pele?
The Independent - joalo ka Guardian, koranta eo ho nahanoang hore e ntse e tsoela pele - e boletse ka mokhoa o sa tobang sengoloeng sa morao tjena hore "ho futhumala ha lefatše ha ho phatlalatsoe hanyane ke mecha ea litaba ea US." (Moeta-pele, 'Tumellano ea Amerika ea ho hana e ntse e senyeha,' August 19, 2005). 'Nete e lekaneng. Empa sheba monyako oa rona; ka litaba tse sa lekaneng ka ho felletseng tsa phetoho ea maemo a leholimo mecheng ea litaba ea Brithani, Independent e kenyelelitse haholo.
Thoriso e matla bakeng sa tlaleho ea tlelaemete ea Independent e ile ea hlaha haufinyane leqepheng la mangolo la pampiri e tsoang ho 'mali oa United States ea ileng a ngola:
"The Independent e bile leqheka ho feta tse ling kaofela. Khafetsa eo u sebetsanang le ho futhumala ha lefatše ka eona ke e loketseng ka ho feletseng ho teba ha bothata.” (Lengolo le etelletseng pele, 'US e ntse e hana ho futhumala ha lefatše,' The Independent, Phato 20, 2005)
Motho a ka inahanela thabo ea khotsofalo e fumanoang ke mohlophisi oa leqephe la litlhaku ka ho khona ho hatisa litlhaloso tseo.
Na Media Lens e bohlokoa haholo? Ehlile, The Independent e sebetsana le phetoho ea maemo a leholimo khafetsa, ebile e fana ka litaba tse hlahang leqepheng la pele. E, empa sheba + likahare + tsa litaba tsena. Ho baetapele le litlalehong tsa litaba, bahlophisi ba pampiri le baqolotsi ba litaba ba iphapanyetsa tlhaho e sa tsitsang ea kholo e sa feleng ea moruo lefatšeng le lekanyelitsoeng. Ba hlokomolohile likamano pakeng tsa koluoa ea boemo ba leholimo le mekhoa e kotsi ea mantlha ea likhoebo tsa lefats'e le bo-ramatsete.
Li hokae lihlooho kapa litlaleho tsa litaba tse totobatsang boiteko bo bolotsana ba likhoebo tse kholo tsa ho sitisa maano a utloahalang a mabapi le matla, lipalangoang, tlhahiso ea lijo le khoebo eo re e hlokang ka potlako hakana? Li hokae lipale tsa litaba tse buang ka limilione tse likete tse sebelisoang selemo le selemo ke khoebo le indasteri ea likamano tsa sechaba ho khothaletsa tšebeliso e sa tsitsang ea bareki?
Ho kae liphatlalatso tsa bahlophisi tsa karolo e mafolofolo ea 'muso oa Borithane bohlanyang bona, e khannang batho ka mokhoa o ke keng oa qojoa ho ea "boemong ba boemo ba leholimo" le ho kena ka mohohlong o fetang? Hobaneng, ho e-na le hoo, mecha ea litaba e atisa ho hlahisa mashano a sa nyatseheng ho tsoa ofising ea boralitaba ea 10 Downing Street mabapi le Blair a "rata" le "ho itlama" ho sebetsana le phephetso ea boemo ba leholimo?
Lebaka, ehlile, ke hore mecha ea litaba ea khoebo ke likarolo tse ngata tsa bothata, tse tsamaisoang ke bareki.
Tšebeliso e mpe = Bana ba timetsoeng
Ho sebetsana le phetoho ea maemo a leholimo ka mokhoa o utloahalang le hona ho tla fokotsa bofutsana lefatšeng ka bophara. Ketsahalo e khōlō ea Gleneagles G8, le liserekisi tsa eona tsa mecha ea litaba, li ile tsa hlokomoloha ’nete ena e kotsi. The New Economics Foundation (NEF) e thehiloeng London e hakanya ka mokhoa o hlokolosi hore lithuso tsa lefatše ka bophara tsa mafura, tse lefelloang likhoebo tse ruileng ho tsoa mokotleng oa sechaba, li fihla ho $235 bilione ka selemo. Lithuso tsena tsa selemo se le seng feela li ka hlakola 'mokoloto' oa machaba oa ka boroa ho Sahara, ka libilione tse saletseng. (NEF, 'Theko ea matla,' 2004, tlaleho e ka jarolloang ho tsoa ho www.neweconomics.org)
Na "Motsamao oa Tlelaemete" o mocha oa UK - o kenyelletsang Greenpeace, Metsoalle ea Lefatše, Christian Aid le Oxfam - e phatlalalitsoeng ka la 1 Loetse ka lepetjo la 'Stop Climate Chaos', e tla bua linnete tse sa thabiseng hakaale? Na lets'olo lee le tla supa tšubuhlellano e makatsang ea bo-ralipolotiki ba etelletseng pele botlokotsebeng ba likhoebo ho thibela ts'ebetso e sebetsang maemong a leholimo? Na Mokhatlo oa Tlelaemete o tla ananela karolo ea boralitaba ho hlohlelletsa botlokotsebe ba boemo ba leholimo? Kapa, ho sheba webosaete e ncha ea lets'olo (www.stopclimatechaos.org), hammoho le ho ahlola ka tšebetso e fetileng ea li-NGO tse ngata tse kholo ka har'a koporasi e ncha, na ho e-na le hoo e tla hula lesira holim'a litaba tsa bohlokoa joalo? ('Ho khutsa ke Botala,' Media Alert, February 3, 2005; http://www.medialens.org/alerts/05/050203_silence_is_green.php)
Ntle le limpho tse ngata tsa sechaba tse fuoeng li-dinosaurs tsa mafura, ho boetse ho na le tšenyo e kholo lefats'eng e amanang le ho chesa oli, mashala le khase. Ho ea ka NEF, litšenyehelo tsa likoluoa tsa tlhaho tseo boholo ba tsona li amanang le ho futhumala ha lefatše li se li fihlile ho liranta tse limilione tse likete tse 60 selemo le selemo. Kakaretso ena ha e kenyeletse masisa-pelo a batho a bakoang ke lefu le amanang le ho futhumala ha lefatše, ho kula, kotsi le tahlehelo. Hape, nahana hore US e sebelisitse hoo e ka bang $ 300 limilione tse likete lilemong tse tharo tse fetileng tsa ntoa Afghanistan le Iraq - lintoa tseo ho tsona oli e leng ntho e ka sehloohong e susumetsang. (Ted Glick, 'Ho Hlokahala: Motsamao oa Lefatše oa Pholoho,' Kholomo ea Tšepo ea Kamoso, Phato 17, 2005, ka lengolo-tsoibila)
Joalo ka ha bangoli ba tlaleho ea NEF ba phethela:
“[Ha ke] tlameha ho ba tjena. Mehloli e hloekileng ea matla a ka nchafatsoang e na le matla a maholo, ao ho seng bonolo ho a fumana. Hase feela hore li ka fana ka matla ’ohle a hlokahalang bakeng sa tsoelo-pele ea batho, hape li ka fokotsa tšilafalo e eketsang phetoho ea boemo ba leholimo ’me e bolaea batho ba se nang palo selemo le selemo. Ba ka fana ka + matla + lichabeng, empa moo theknoloji e hlahisoang, e kengoang tšebetsong le ho hlokomeloa ke batho ba sebaka seo, ba ka boela ba + matlafatsa + lichaba tseo ka litsela tse ling li neng li qheletsoe ka thōko.” (NEF, e ngotsoe.)
Hobaneng Blair, Brown le baetapele ba bang ba rona ba likhoebo ba sa bone see? Ho ne ho tla hlokahala eng hore ba fetole tsela eo ba phelang ka eona? Na tsamaiso ea bokhaphithaliste ba likhoebo, eo lipheo tsa bona li e hlahisang, e ka ba ea ba lumella+ ho fetola tsela? Ha e le hantle, ba nahana eng? Setsebi sa kelello Oliver James, sengoli sa 'Brithani on the Souch', o fana ka maikutlo a 'nete:
"Tony Blair le Gordon Brown ka bobeli ba ikemiselitse ho holisa moruo mme hore seo se tsoele pele ho etsahala, re tlameha ho tsoela pele ho sebelisa lihlahisoa tse ncha. Ke buile le baeletsi ba babeli ba bohlokoa ba Blair ka nako e telele, 'me 'nete ke hore Lefapha la Lichelete le hana ho latela melao efe kapa efe ea tikoloho e sokelang leruo… [Blair le Brown] ba tseba hantle hore ntle le haeba re emisa tšebeliso ea rona e bohlasoa. bana kapa bana ba bana ba ahlotswe.” (James, 'Mocheso: Lihlooho lehlabatheng,' Tlatsetso ea The Guardian mabapi le phetoho ea boemo ba leholimo, June 30, 2005)
Blair le Brown ba kanna ba tseba hore ho joalo. Ka bobeli ba bontšitse ho tšoenyeha ka phetoho ea maemo a leholimo. Ho hlakile hore ha ba iphapanyetse likotsi; Likotsi tse etsang, ehlile, li emela tšokelo ho matla a metseng ka metso. Ha e le hantle, esita le tsamaiso e matla ea bokapitale ba lefatše ha e lokolohe moferefereng oa ho se tsitse ha boemo ba leholimo.
Empa ntlha ea mantlha ke hore, ho fihlela maemo a bona a matla sechabeng, Blair, Brown le baetapele ba bang ba bophirima ba ile ba tlameha ho beha bokamoso ba polanete ka tlas'a tokelo ea "kholo" ea lefatše lohle ea moruo; kapa, ho e beha ka botshepehi ho feta – molemong wa dikgwebo wa ho fumana phaello e sa feleng e ruisang mafapha a lehlohonolo a setjhaba. Moetapele ofe kapa ofe eo e neng e tla ba moetapele oa lipolotiki ea ikemiselitseng ho fetola mekhoa ea hajoale ea tlhahiso le ts'ebeliso o ne a ke ke a tsoa libolokong tsa ho qala, le ka mohla a se ke a fihla teiping ea ho qetela ea matla a 'nete a lipolotiki.
Joalo ka ha rafilosofi oa Canada John McMurtry a kile a hlokomela ka masene ka tonakholo:
"Tony Blair o fana ka mohlala oa sebopeho sa sebopeho sa 'maraka oa lefats'e. A phuthetsoe moetlong oa khoebo oa setšoantšo sa bocha, o hahiloe e le motho ea tšepahalang, ea mahlahahlaha le ea nang le boitšoaro. Joalo ka baetapele ba bang ba mekha e busang, o sebelitse ka thata hore a khethoe ke makhotla a lichelete le mecha ea litaba e le 'monna ea ka etsang mosebetsi'. Ke papiso ea boitšoaro ea tsamaiso. ” (McMurtry, Lintoa tsa Bohlokoa: The Global Market Versus the Life Economy, Pluto Press, London, 2002, p.22)
Mokhoa o tšoanang oa ho sefa o sebetsa ho bongata bo boholo ba baetapele ba maemong a bolaoli. Kaofela ba nyolohetse holimo sechabeng sa maemo a holimo se bōpiloeng haholo ke litlhoko tse lohellane tsa lithahasello tsa khoebo le matla a geostrategic.
Haeba mekhoa ea kajeno e tsoela pele, liphello tsa batho e ka ba tse sa feleng.
RETS'ELISITSOE KETSO
Sepheo sa Media Lens ke ho khothaletsa ho ba le kahlolo e molemo, kutloelo-bohloko le tlhompho ho ba bang. Ha re ngolla baqolotsi ba litaba li-imeile, re khothaletsa babali ka matla ho boloka maikutlo a matle, a se nang mabifi le a sa hlekefetsang.
U ka botsa lipotso ka tsela e latelang: Ke hobane'ng ha e le ka seoelo, haeba ho etsahala, u sebetsanang le koluoa ea "khōlo" ea moruo oa lefatše bakeng sa botsitso ba boemo ba leholimo? Ke hobane'ng ha u sa tlalehe ka mokhoa o nyatsehang ka lekhalo pakeng tsa lipuo tsa 'muso le boemo ba leholimo? Ke hobane'ng ha u sa etse lipatlisiso tse eketsehileng mabapi le ho phephetsa mebuso ea mekhatlo - ho buella ho reretsoeng ho fokotsa + molao ofe kapa ofe o qobelloang oa mesebetsi e senyang botsitso ba boemo ba leholimo? Li hokae litlaleho le lingoliloeng tsa hau mabapi le khoebo le khanyetso ea lipolotiki khahlanong le maano a boemo bo botle ba leholimo, ho kenyeletsoa le ho fetisetsoa ha lithuso tsa mafura ho matla a ka nchafatsoang?
Ngolla Michael McCarthy, mohlophisi oa tikoloho oa Independent:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Le ho mohlophisi oa hae, Simon Kelner:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Ngolla Geoffrey Lean, mohlophisi oa tikoloho oa Independent on Sunday:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Le ho mohlophisi oa hae, Tristan Davies:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Ngolla Charles Clover, mohlophisi oa tikoloho oa Daily Telegraph:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
'Me ho mohlophisi oa hae, Martin Newland:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Ngolla John Vidal, mohlophisi oa tikoloho oa Guardian:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Le ho mohlophisi oa hae, Alan Rusbridger:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Ngolla Roger Alton, mohlophisi oa Observer:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Ngolla Andrew Gowers, mohlophisi oa Financial Times:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Ka kopo, romella mangolo-tsoibila, haholo-holo likarabo tse tsoang ho boralitaba ho bahlophisi ba Media Lens:
Email: [imeile e sirelelitsoe]
Ena ke tšebeletso ea mahala. Leha ho le joalo, tšehetso ea lichelete ke ea bohlokoa. Ka kopo, nahana ka ho fana ka hanyane ho mecha ea litaba le ho fana ka tse ling ho Media Lens: www.medialens.org/donate
Tlhokomeliso ena e bonolo ho hatisa e ka fumanoa hoo e ka bang beke ka mor'a letsatsi ka holimo ho: www.medialens.org/alerts
ebe, kamora moo, polokelong ea rona ho: www.medialens.org/alerts/archive.php
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate