Ho na le motho ea sebetsanang le lintja tse khethehileng tsa United States ea kopanang le baqolotsi ba litaba, bo-diplomate le basebetsi ba lithuso sefofaneng sa UN se eang Kabul. Mosebetsi oa hae ke ho batla thōtō le ho netefatsa tšireletso ea masole a US a Afghanistan. O mokgutshwane, o bohale ebile o mabifi. Bokhoni ba hae ba ho kholisa bo lekanyelitsoe feela tabeng ea ho hoeletsa letšoele le ntseng le lla: 'Emang morao! Ema morao! Ntja ea ka e tla loma!'
Bekeng e fetileng poleloana eo e bile lepetjo le hlalosang leano la ts'ebetso bakeng sa leano la sesole le kantle ho naha la tsamaiso ea Bush. Mopresidente George W. Bush o se a tsebisitse Iran, Iraq le Korea Leboea e le linaha tse tšehelitseng likhukhuni bohareng ba 'axis of evil' ea machaba, leha ho na le bopaki ba morao-rao ba CIA ba hore ha ho le ea mong oa bona ea neng a le khoebong ea ho sokela United. Linaha ha joale.
Mantaha o fetileng, ho tšehetsa tšokelo eo e hlakileng, o phatlalalitse keketseho ea tšebeliso ea sesole sa US ea liperesente tse 15, e kholo ka ho fetisisa lilemong tse 20, e fetang habeli tšebeliso ea sesole ho European Union kaofela. Keketseho e tla ba $36 billion (£26.5bn) selemong sena, $48 billion selemong se tlang le $120 billion lilemong tse hlano tse tlang, e nyolohele ho litrillione tse peli tse makatsang lilemong tse hlano tse tlang.
Le sena ha sea lekana bakeng sa General Richard Myers, molulasetulo oa Marena a Kopaneng a Basebetsi ba US, le Mongoli oa Ts'ireletso Donald Rumsfeld. Ba batla hore tekanyetso ea ts'ireletso ea US e eketsehe ka sekhahla se potlakileng le ho feta.
Se boleloang ke sena sohle se hlakile. A tšoenngoa ke litlhaselo tsa 11 September 'me a susumetsoa ke boiketlo ba ntoa khahlanong le Afghanistan, molaetsa oa Bush ho 'baetsi ba bobe' ba lefats'e ke hore o na le ntja; hore e kholo haholo, e ntse e hola, 'me ka sebele e tla loma.
Taba e mabapi le keketseho ea morao-rao ea tšebeliso ea chelete ea ts'ireletso ke hore Amerika qalong ea lekholo la bo21 la lilemo e se e ntse e se matla a maholo joaloka behemoth sethaleng sa lefats'e. E laola moruo, e natefeloa ke matla a sesole le a setso ho tloha mehleng ea baemphera ba Roma, joalo ka ha mongoli oa Leamerika Robert D. Kaplan a re hopotsa bukeng ea hae e ncha, Warrior Politics.
Ka tloaelo, e tlohetsoe ho Mafora, ka tloaelo a belaella US global hegemony, ho fumana mantsoe a molemo ka ho fetisisa a ho e hlalosa. Gigantisme militaire ba e bitsa, polelong e hlalosang boholo ba litabatabelo tsa Amerika le boemo ba pathological: sephedi se seng se le seholo hoo se a kula.
Potso eo lefatše lohle le ipotsang eona ke hore: Ke sera sefe seo Amerika e itlhomelang ka sona hakaale? Mme hobaneng?
Setsebi se seng sa Europe se re: 'Ho hlakile hore sena se mabapi le tšireletseho. Empa ha ho tsejoe hantle hore na keketseho e kholo ea tšebeliso ea ts'ireletso e lokela ho thibela tlhaselo e 'ngoe ea likhukhuni joang. Ho e-na le hoo ho bonahala eka sena se mabapi le ho lokisa kelello ea Amerika e robehileng ka mor'a 11 September. Ho hloka matla ha Amerika ha ho tobane le tlhaselo ena ho hloka boitšisinyo bo boholo le kholiseho, esita le haeba li le khahlanong le tlhahiso le lefeela.'
Ka sebele, bahlahlobisisi ba bang ba re, haeba ke ts'ireletso eo Amerika e e batlang ho molemo ho batloa lipuisanong le linaha tse ka 'nang tsa sokela, ho e-na le ho matlafatsa khopolo e seng e ntse e tšoeroe ke lihlopha tse ngata tse khahlanong le US hore ke' muso o khopo o ikemiselitseng ho laola lefatše.
Bo-motšoaea-liphoso ba khethile mekhoa e ikemetseng ea ho itšebeletsa ho Rephabliki ea tjantjello ea ts'ireletso ea Amerika. Polelo ea 'ntoa', joalo ka ha bahlalosi ba bang ba tokoloho ba US ba boletse, e sebeletsa morero oa Rephabliki ea lapeng ka mor'a la 11 Loetse maikutlo a paranoia ea naha: ho hapa Bush nako ea bobeli ea mopresidente mme, ka nako e khuts'oane, ho khutlisa Congress.
'Nete - le pele ho eketseha ha tlhahiso ea morao-rao ea tšebeliso ea sesole - ke hore Amerika e ka otla lefatše lohle ntoeng ka letsoho le le leng le tlameletsoe ka morao. Tlhokahalo ea hore mabotho a hlometseng a US a khone ho loana lintoa tse peli tse felletseng le bahanyetsi ba babeli ba arohaneng ka nako e le 'ngoe e kanna ea ba e sa tsoa theoha, empa hobane feela ho ka ba thata ho fumana lira tse peli tse lekanang ho loana.
Sehlopha se le seng sa US se nang le matla a nyutlelie - se pota-potileng USS Enterprise, mohlala, se nang le sebaka sa lifofane se batlang se le bolelele ba maele le mohaho o phahameng ka ho fetisisa oa mekato e 20 - se tsepamisitse matla a mangata a sesole sehlopheng se le seng sa likepe ho feta kamoo linaha tse ngata li ka li laolang ka tsohle. mabotho a bona a hlometseng. Amerika e na le lihlopha tse supileng tsa tsena tsa ntoa.
Ha se feela tekanyo le matla a litsamaiso tsena tsa libetsa. Ho fihlella ha lihlomo tsa US le hona hoa hlolla. Ha USS Kitty Hawk e romelloa le likepe tsa eona tsa ntoa ho tloha Yokohama ho ea Koung ea Koung bakeng sa ntoa khahlanong le Afghanistan, e ile ea tsamaea lik'hilomithara tse 6,000 ka matsatsi a 12 feela hore e fetohe seteishene se seholo sa tlhaselo e phaphametseng bakeng sa likete tsa mabotho a khethehileng a US.
Liqhomane tsa eona tsa B-52 li ka fofa le ho kenya mafura lefatšeng ka bophara li hlometse ka limisaele tse tsamaeang ka sekepe tse ka thuntsoang lik'hilomithara tse makholo ho tloha maholimong a tletseng bora, limisaele ka botsona li lebisitsoe ho seo li se batlang ka lisathelaete tse potolohang.
'Me bophahamo ba Amerika ho libomo, lifofane, lisathelaete, litanka le bohlale ba nako ea sebele li entse hore tebello ea mahlatsipa a US e be hōle, ntle le ketsahalong ea mokoko kapa koluoa. 'Me, haholo-holo, e le eona feela matla a phahameng a moruo lefatšeng, e ka khona ho mamella boemo bona ba sesole.
Empa khahlano le sena sohle esita le baetsi ba libetsa tsa Amerika - joalo ka senatla sa lifofane Lockheed-Martin - ba ntse ba sokola ka lilemo tse leshome ho hlalosa tšokelo ea li-jets tsa eona tse holimo-limo li tla loana maholimong, ba qobelloa ho fana ka tlhahiso e le 'ngoe e sa lebaleheng. bonts'a Eurofighter ea Europe e le mohanyetsi ea ka bang teng.
Joale ke hobane'ng ha ho hlokahala matla a mangata le a molemo a sesole? Esita le bahlahlobisisi ba sesole ba tsielehile. Dan Plesch, mofuputsi e moholo Setsing sa Royal United Services Institute, o re: 'Keketseho ea chelete e sebelisoang sesoleng, e lokela ho bapisoa le qeto e ileng ea etsoa Ntoeng ea Pele ea Lefatše ea ho laela bapalami ba bangata ba lipere ha leqhubu la pele le ne le theohile. lithunya tsa mochini.
'US ha e na mohlolisani oa thepa ea sesole ea theknoloji e phahameng. 'Me seo e sebelisang chelete ea sona ho sona hangata ha se na thuso khahlanong le lithipa tse sebelisoang ho etsa 11 September. Ho phatloha ha Afghanistan ka libomo ho bakile khopolo ea tlhōlo.'
Moprofesa Paul Kennedy Univesithing ea Yale o bala hore US joale e sebelisa chelete e ngata selemo se seng le se seng ho feta likhakanyo tse robong tse kholo tsa ts'ireletso ea naha li kopantsoe. Ehlile Amerika e ikarabella bakeng sa karolo ea 40 lekholong ea tšebeliso ea sesole ea lefats'e.
Litšenyehelo tse ncha tsa ts'ireletso li tla lefshoa ke bofokoli bo sa tsoa chekoa le ho fokotsa lenaneo le leng le le leng la tšebeliso ea chelete ea mmuso - ho kenyeletsoa ts'ireletso ea sechaba, Medicare le nchafatso ea litoropo - ntle le likheo tsa lekhetho tse imetsoeng haholo molemong oa masaka a chelete e holimo. Har'a tsena tsohle, matla a sesole a hlahile e le motheo oa mantlha oa matla a macha a Amerika, e leng tšobotsi e hlalosang ea tsamaiso ea Bush.
E se e ntse e baka tšabo, esita le har'a lilekane tse haufi-ufi tsa Amerika ho Nato, moo Morena Robertson, mongoli-kakaretso ea sa rateheng, a susumelitsoeng ho lemosa litho tse ling hore ntle le haeba litšenyehelo tse fokotsehang tsa ts'ireletso ea Europe li khutlisetsoa morao Europe - le Maeurope a Nato - ba kotsing ea ho ba li-pygmy tsa sesole.
Ha se tebello e ka tšoenyang li-hawk tsa sesole tsamaisong ea Bush, tse ratang ho ikamahanya le maemo ho feta selekane. Ka 'nete, selekane sa Nato, se hahiloeng ho loantša khohlano ea matla a maholohali a Ntoa ea Mantsoe, se se se batla se se na thuso, ho bolela bo-diplomate ba bang.
'Na Maamerika a tla ke a loane ntoa ka Nato hape?' ho botsa Carl Bildt, Tonakholo ea mehleng ea Sweden. 'Ha ho pelaelo. United States e na le tokelo ea eona ea ho loana, 'me e lahlela ba bang khoebo e bohlasoa, e turang ea ho aha sechaba le ho boloka khotso'. 'Me ntoa ea Afghan ha ea beha US feela taolong ea lefats'e feela, empa e ntlafalitse meralo ea lilekane tsa machabeng. Asia Bohareng e tletse liqhobosheane tse ncha tsa Amerika; maoatle a Pacific le a India a pateloa ke bapalami ba lifofane le lihlopha tse tsamaeang le tsona tsa boholo bo makatsang.
Ka lebaka leo, ho na le selekane se secha sa lilekane tsa linaha tse bonoang ke US molemong oa ho fumana cheke e sa lefelloeng mabapi le tlolo ea bona ea litokelo tsa botho tsa kahare - China, Pakistan, India le Russia le linaha tsa mehleng tsa Soviet Union. 'Me har'a tsona ho na le li-flashpoints Kashmir, Chechnya le Tibet.
Sengoli le morutehi David Rieff, ea sa tsoa khutla Asia bohareng, o itse sebokeng se neng se tšoaretsoe New York ka Labone bosiu: "Esita le ho motho ea hananang le tšebeliso ea matla a Amerika, ho thata ho lumela hore batho ba tsamaisang naha ba ka fokotsa maemo a bona. litabatabelo tsa ho ba le 'muso o sebakeng se phahameng sa metsi.
'Ha ba etse ntho e bohlale, e ka bang ho theha mekhatlo ea linaha tse ngata e molemong oa rona. Molato oa ho hlasela Saddam ke ofe, o tla tiisa lisosa tsa mathata ao re tobaneng le 'ona? Kapa Iran feela ha e se e loketse ho sebetsana le eona?'
Habohlokoa, moetlo o mocha oa sesole sa US ha se tsoelo-pele ea matla ao US a neng a e thabela tlasa Bill Clinton kapa tsamaiso efe kapa efe. E ncha, 'me litabeng tsa sesole e qalile letsatsing leo ka lona monna ea tlhōrōng ea mohaho ona o hlollang a nkang mosebetsi, Mongoli oa Tšireletso Donald Rumsfeld. Le eena, Rumsfeld o ile a tlisa sehlopha se tiileng sa bakhethoa ba lipolotiki ba sa kang ba rua Pentagon e le hore ba phehelle khoebo joalo ka mehleng.
E mong oa bona, e leng motlatsi oa mongoli-tlasa, o hlalosa sehlopha ho The Observer e le 'sehlopha se momahaneng sa balumeli ba tiileng matleng a sesole a Amerika a le mong'.
Le sepheo sa matla ana?
'Ntoa ea bokhukhuni,' ho bolela Moprofesa Paul Rogers, oa Lefapha la Lithuto tsa Khotso la Univesithi ea Bradford, 'e mpa e le poleloana feela ea ho atolosa taolo ea US lefats'eng, ebang ke ka ho hlahisa matla ka bajari ba eona kapa ho haha libaka tse ncha tsa sesole Asia bohareng. .'
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate