Ka la 18 Mmesa, kopanong ea boralitaba ea White House, mopresidente George Bush o ile a botsoa “ha u bua ka Iran,' me u bua ka hore na u na le matsapa a lipuisano joang, u boetse u re likhetho tsohle li tafoleng. Na hoo ho kenyelletsa monyetla oa hore ho be le seteraeke sa nuclear? Na ke ntho eo tsamaiso ea hau e tla e rera?â. Mopresidente Bush o ile a araba: “Dikgetho tsohle di tafoleng.â€
Sena se bonahala se tiisa tlaleho ho Washington Post ka la 9 Mmesa hore tsamaiso ea Bush e ne e le "ho ithuta likhetho tsa litlhaselo tsa sesole khahlano le Iran" . E boletse hore "likhetho tse peli tsa mantlha li ntse li nahanoa, ho latela motho a le mong ea nang le mabitso har'a baetsi ba Sesole sa Meea. Ea pele e tla ba seteraeke se potlakileng le se lekanyelitsoeng khahlano le lits'ebeletso tse amanang le nyutlelie tse tsamaeang le tšokelo ea ho qala ho phatloha ha libomo haeba Iran e ka arabela ka litlhaselo tsa bokhukhuni Iraq kapa kae kapa kae. Ea bobeli e batla hore ho be le letšolo le matla le ho feta la ho qhomisa libomo le limisaele tse tsamaisang liphofu ho feta meaho ea nyutlelie, joalo ka ntlo-kholo ea mahlale a Iran, Sesole sa Revolutionary Guard le ba bang ba mmusong. lisebelisoa tsa nyutlelie tsa maqheka.â€
Khatisong ea la 17 Mmesa ea makasine ea New Yorker, motlalehi oa mehleng Seymour Hersh o boletse hore "meralo e matlafalitsoeng ea tlhaselo e ka bang teng ea moea" e se e qalile le hore "Lihlopha tse rerang tsa Sesole sa Meea li ntse li etsa lethathamo la lipheo, le lihlopha tsa ntoa ea Amerika. mabotho a laetsoe ho kena Iran, ka sekhukhu, ho bokella lintlha tse lebisitsoeng ho tsona. Hersh o senoletse hore "e 'ngoe ea merero ea pele ea sesole, joalo ka ha e hlahisitsoe ho White House ke Pentagon mariha ana, e batla hore ho sebelisoe sebetsa sa maqheka a nyutlelie, joalo ka B61-11, khahlanong le sekhukhu. libaka tsa nyutlelie†. Moeletsi oa Pentagon o ile a bolella Hersh ka "ho tsosoa hape ho thahasella libetsa tsa nyutlelie tsa maqheka har'a baahi ba Pentagon le mekhatlong ea maano" .
Ka nepo litlaleho tsena li tsositse tšabo e ngata. Ba bangata ba lumela hore tsamaiso ea Bush e leka ho pheta leano leo e le sebelisitseng ho bokella tšehetso ea sechaba bakeng sa ntoa ea Iraq. Zbigniew Brzezinski, moeletsi ea thata oa mehleng oa tšireletso ea naha, o ile a susumelletseha hore a ngole Los Angeles Times ka la 23 Mmesa hore
Haeba ho na le tlhaselo e 'ngoe ea likhukhuni United States, u ka becha dollar ea hau e tlase hore hape ho tla ba le liqoso tsa hang-hang tseo Iran e neng e ikarabella bakeng sa ho hlahisa maikutlo a sechaba molemong oa ts'ebetso ea sesole.
Brzezinski o boetse a supa hore tlhaselo ea Amerika ho Iran "ho se na ts'okelo e haufi" e tla ba ketso e le 'ngoe ea ntoa.
Haeba e ka etsoa ntle le phatlalatso e hlophisitsoeng ea ntoa ea congressional, tlhaselo e tla be e sa lumellane le molao-motheo mme e tšoanela ho qosoa ha mopresidente. Ka mokhoa o ts'oanang, haeba e ka etsoa ntle le tumello ea Lekhotla la Tšireletso la Machaba a Kopaneng, ebang ke United States e le 'ngoe feela kapa ka tumellano le Iseraele, e ne e tla tšoaea moetsi (ba)senyi joalo ka (ba)tlōli ba molao ba machaba.
Empa ho na le lebaka le fokolang la ho makatsoa ke sena sohle. Tlhaselo ea Iran e ne e tla lekana hantle nalaneng e telele ea boikoetliso ba US. E qhomisitse libomo le ho hlasela khafetsa ntle le tumello ea Lekhotla la Tšireletso. US esale e alima lentsoe la Brzezinski, "molao oa machaba" ka nako e telele.
Ho hana ho phela ka har'a molao ha e le hantle ke karolo e tloaelehileng ea leano la US la kantle ho naha hoo e sa buelloang lipuisanong tsa semmuso le tsa maemo a holimo. Hona joale ho tloaelehile ho utloa baetsi ba melao-motheo le litsebi tsa Amerika ba bua ka mokhoa o sa reroang ka ho sebelisa "lihoete le lithupa" ho etsa hore linaha tse ling li fetole maano a tsona, 'me khang e mabapi le tekano e nepahetseng pakeng tsa tšebeliso ea tjotjo le litšokelo ho finyella lipakane tsa maano. . Ha ho na tlhokomeliso ea hore tšokelo ea ho sebelisa matla ke tlōlo e totobetseng ea molao oa Machaba a Kopaneng; Athikele ea 2.4 ea tokomane ea UN e khethehile – “Litho tsohle li tla qoba likamano tsa tsona tsa machaba tšokelong kapa tšebelisong ea likhoka khahlano le botšepehi ba sebaka kapa boipuso ba lipolotiki ba naha efe kapa efe.
Ha ho na lebaka la ho makala ka merero e ka bang teng ea US ea ho sebelisa libetsa tsa nyutlelie tlhaselong ea naha e 'ngoe. US esale e na le leano le phatlalalitsoeng la ho itokisetsa ho sebelisa libetsa tsa nyutlelie pele likhohlanong. US e boetse e hlakisitse khafetsa hore e tla sebelisa libetsa tsa nyutlelie esita le khahlanong le linaha tse se nang tsona.
'Nete ke hore baeta-pele ba lipolotiki ba US, baetsi ba sesole le libetsa tsa nyutlelie hangata ba' nile ba nahana ho sebelisa libetsa tsa nyutlelie ho loana lintoa. Tšebeliso ea pele ea libetsa tsa nyutlelie, khahlanong le metse ea Japane ea Hiroshima le Nagasaki, e ne e le bopaki ba seo. Selemo hamorao, tšokelo ea pele ea nuclear e ile ea etsoa. Mopresidente Truman, ea neng a laetse ho phatloha ha libomo tsa athomo Japane, o ile a tšosa Soviet Union (eo e neng e le selekane sa US nakong ea ntoa ea bobeli ea lefatše 'me e se na libetsa tsa nyutlelie) ka tlhaselo ea nyutlelie haeba e sa tlose mabotho a eona Iran.
Metsotso ena ea ho theoa ha mehla ea nyutlelie e ka be e ile ea felisa maikutlo afe kapa afe a hore libetsa tsa nyutlelie ke tsa tšitiso feela. Ha a ngola ka 1981, Daniel Ellsberg, ea neng a sebetsa morerong oa ntoa ea nyutlelie ea US mathoasong a lilemo tsa bo-1960, o hlokometse hore "mopresidente e mong le e mong ho tloha Truman ho ea Reagan, ntle le Ford, o utloile a tlameha ho nahana kapa ho tsamaisa litokisetso tse tebileng bakeng sa US e haufi. ho qalisoa ha ntoa ea nyutlelie ea maqheka kapa ea maano, ka har'a likhohlano tse ntseng li tsoela pele, tse matla tseo e seng tsa nyutlelie kapa tlokotsi.â€
Ho nka mohlala o le mong feela, sesole sa US se ile sa nahana ka botebo ho sebelisa libetsa tsa nyutlelie tse bohlale ntoeng ea Vietnam. Litokomane tse hlakotsoeng li bontša hore ka Hlakola 1968, molula-setulo oa baokameli ba basebetsi ba United States ba ile ba nahana ka potso ea "hore na libetsa tsa nyutlelie tse bohlale li lokela ho sebelisoa" haeba ho bonahala eka Mavietnam a ka atleha tlhaselong ea bona ho masole a US ho Khe Sanh. O kopile balaoli ba US ho la Vietnam ho batla liphofu “e leng tse ikemiselitseng ho hlaseloa ke nyutlelie†. Litokomane li bontša hore balaoli ba phahameng ba sesole ba ile ba pheha khang ea hore "bohlale ba sesole bo le bong bo hloka hore re etse moralo o itseng," ra theha mokhoa oa ho rera, 'me re nahane ka "mofuta le sebaka sa libetsa tsa nyutlelie tsa maqiti tse teng le tse loketseng morero. .â€
Qetellong libetsa tsa nyutlelie ha lia ka tsa sebelisoa Vietnam. General Westmoreland, molaoli oa mabotho a US Vietnam, hamorao o ile a pheha khang ea hore tšebeliso ea libetsa tsa nyutlelie e ka be e qobelletse Mavietnam ho inehela, mme a etsa papiso le bomo ea athomo ea Japane. Batho ba bang, eseng feela ba US, ba bile le litoro tse ts'oanang tsa hore na ts'ebeliso e nepahetseng ea libetsa tsa nyutlelie e ka fihlela eng.
Khahlanong le Iran
Morero oa US, kapa “khetho†, oa ho sebelisa libetsa tsa nyutlelie khahlanong le Iran o tobane le seo ba bang ba lumelang hore ke lenaneo la lekunutu la libetsa tsa nyutlelie tsa Iran. Mopresidente Bush o boletse hore "ha re batle hore Ma-Irani a be le sebetsa sa nyutlelie, bokhoni ba ho etsa sebetsa sa nyutlelie, kapa tsebo ea ho etsa sebetsa sa nyutlelie." E tla ba "ho ke ke ha mamelloa" ho boletse.
Sena se hlahisa potso, ke eng e ikhethang ka Iran. Etsoe, naha leha e le efe e nang le tsebo ea motheo ea saense hona joale e na le tsebo ea ho etsa sebetsa sa nuclear. Hape, palo e kholo e na le bokhoni ba ho etsa libetsa tsa nyutlelie. Ba khetha ho se etse joalo. Ke linaha tse robeli feela lefatšeng (mohlomong tse robong haeba e le ’ngoe e kenyeletsa Korea Leboea), ho tse 191 tseo e leng litho tsa Machaba a Kopaneng, tse hlileng li nang le libetsa tsa nyutlelie. Ke lintho tse sa tloaelehang, eseng tloaelo.
Ho bonolo ho utloisisa hore na ke hobane'ng ha US e sa batle hore linaha tse ling li fumane libetsa tsa nyutlelie. Joalo ka ha ofisiri ea tsamaiso ea Bush e hlaloselitse mongoli oa New York Times ka 2003, bothata ba Bomb e ne e le hore “Ke tekano ea' nete haeba u naha e nyane e se nang tšepo ea ho ts'oana le US sesoleng†.
Empa hase naha e 'ngoe le e 'ngoe e amehileng. Libetsa tsa nyutlelie le bokhoni le tsebo ea ho li etsa ke bothata ho US libakeng tse ling lefatšeng. Kutloisiso mabapi le jeokrafi ea tšabo ea nyutlelie ea hajoale ea Amerika e fanoe sengolong sa 2005 ho Financial Times, ke Michael May, motsamaisi ea tsoang Lawrence Livermore National Laboratory (laboratori ea bobeli e kholo ea libetsa tsa nyutlelie ea Amerika) le Michael. Nacht, motlatsi oa motsamaisi oa mehleng oa Setsi sa Taolo ea Libetsa tsa US le Tsamaiso ea Lihlomo tsamaisong ea Clinton. Ba hlalositse hore:
Ho tloha ka ntoa ea serame, sesole sa US se tlang pele, joalo ka ha ho boletsoe bopaking ba congressional, e bile ho sebelisa matla a matla ka ho fetesisa a lefats'e. Matla ana a sebelisitsoe Linaheng tsa Balkan, Koung ea Persia le Asia bohareng. Setsi sa khakanyo ea matla se sebetsa sebakeng se tletseng bora kapa haufi le sona…Lefu lefe kapa lefe la khakanyo ea matla le hloka litsi tsa moea le litsi tsa boema-kepe le tsa thepa bakeng sa ts'ebetso e tsitsitseng. Mehaho ena e tlameha ho hiroa kapa ho hapuoa. Palo ea bona e lekanyelitsoe – ba seng bakae Iraq, mme ha ba bangata Asia Bochabela, ba supileng kapa ho feta moo Japane, metheo e meng Korea Boroa, le tse ling tse seng kae. Mehaho ena e kotsing e kholo esita le ho hlaseloa ke limisaele tsa nyutlelie tse sa nepahalang. Ke “lipheo tse bonolo†, eseng “mathataâ€TM khahlanong le libetsa tsa nyutlelie…Tšokelo ea nyutlelie ho thepa ea bohlokoa ea ho hakanyetsoa ka likhoka tsa US hangata e hanana le molemo o fanoeng ke mabotho a tloaelehileng a US.
Kotsi ho Amerika
Ka bokhutšoanyane, ho ata ha libetsa tsa nyutlelie likarolong tse ling tsa lefats'e ho sokela bokhoni ba Amerika ba ho sebelisa matla a eona a mangata a sesole libakeng tseo. Seo tlhaloso ena e se siileng ke hore na ke hobaneng ha US e batla ho hlahisa matla a sesole libakeng tsena lefatšeng. Tabeng ea Iran, joalo ka taba ea Iraq, karabo e lokela ho ba e hlakileng.
Empa, 'nete e bolelloa, ho na le tšitiso e kholo ho feta Bomo ho bokhoni ba Amerika ba ho qobella thato ea eona ka katleho ka matla a sesole. Ke eona eo baetapele ba Amerika, le ba libetsa tse ling tsohle tsa nyutlelie ba e tsebang, ba e tsebang hantle empa ba ke ke ba e lumela. Ke khanyetso e hlophisitsoeng ea batho ba sireletsang tokelo ea bona ea ho lokoloha. Sena, joalo ka ha Jonathan Schell a se behile bukeng ea hae E sa Fenngweng Lefatše, ke matla ao “a nolofalitseng mekhatlo e tummeng e sa hlometseng hantle kapa e se nang lihlomo kapa e se nang pefo ka ho felletseng ho hlola mabotho a sesole a mebuso e matla ka ho fetisisa ea lilemo tse makholo a mabeli tse fetileng†.
Mefokolo ea matla a sesole sa Amerika e senotsoe khafetsa ka lilemo tse 60 tseo e bileng le libetsa tsa nyutlelie ka tsona. Ho hlokahala feela ho hopola lintoa tsa Amerika khahlanong le Korea, Vietnam, Afghanistan le Iraq hona joale. Batho ba limilione ba shoele lintoeng tsena, ho kopanyelletsa le Maamerika a likete. Tšebeliso ea matla a sesole e jara litšenyehelo tse ling bakeng sa US. Selemong sena, lintoa tsa Afghanistan le Iraq li tla bitsa chelete e ngata joalo ka ha US e sebelisa mafapha a eona a thuto, toka le ts'ireletso ea naha li kopane. Litsenyehelo tsa ntoa Iraq feela li tla fihla ho $ 320 limilione tse likete ka mor'a hore Congress e amohele sekoloto se seng sa lichelete tsa tšohanyetso khoeling e tlang. Soviet Union, “matla a maholo” a mang a maholo, ha ea ka ea etsa letho ho feta. Mochini oa eona o moholo oa sesole o ne o ke ke oa e thibela ho oela hang ha batho ba eona, le bao e neng e ba busa Europe bochabela, ba nkile qeto ea hore ho lekane.
Ha re tloheleng lentsoe la ho qetela ho motho ea neng a ikarabella ho rera ntoa ea nyutlelie bakeng sa US. General Lee Butler e ne e le molaoli ea ka sehloohong oa US Strategic Air Command mme hape oa US Strategic Command ea ikarabellang bakeng sa libetsa tsohle tsa nyutlelie tsa US. Butler o hlalositse hore na ke hobaneng ha US e boloka libetsa tsa nyutlelie mme e tsitlallela tokelong ea eona le boikemisetso ba eona ba ho li sebelisa. Oa ngola:
Ha ke na tsela e 'ngoe ea ho utloisisa boikemisetso ba ho lumella libetsa tsa nyutlelie ntle le ho lumela hore ke litlamorao tsa tlhaho tsa bora ba visceral. Ba atleha maemong a maikutlo a bakoang ke ho ikarola ho hang le ho itšehla thajana. Boikutlo bo sa lekanyetsoang ba liphello tsa bona ke motsoalle ea phethahetseng oa takatso ea ho senya ka ho feletseng. Ba bapala ka tšabo ea rona e tebileng mme ba hohela maikutlo a rona a lefifi.
Email: [imeile e sirelelitsoe]
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate