mona na motsamao o moholo o latelang o tla tsoa? Lintoa mosebetsing e ka ba sebaka sa koetliso. Rōna “ba-tlokotsi” re lula re tšepile tlhase e tla besa mollo oa hlaha oa basebetsi. Ha maemo a rona a ntse a mpefala—moruong, lipolotiking, tikolohong—re labalabela le ho feta hore ho be le mokhatlo o moholo o tla foqoha seretse se chesang le ho fetola tikoloho.
Ha se ntho e ka etsahalang. Sheba ka 1937, ha mesebetsi ea mosebetsing e ne e ata hohle, ho tloha lifemeng tsa likoloi ho ea ho Woolworth. Leqhubu la ntoa la bo-1930 le ile la qobella Congress ho thusa mokhatlo ho hlophisa melao e mecha le ho etsa ts'ireletso ea Sechaba le inshorense ea ho hloka mosebetsi. Mekhatlo ea liindasteri e ileng ea thehoa nakong eo ea keketseho e ntse e tsoela pele ho fihlela kajeno.
Joale ke Hobane'ng ha e se Hona Joale?
Bophelong ba rōna, re ’nile ra bona litlhase—empa ha re e-s’o li bone li hasana joalo. Ka litsela tse ling re hokahane ho feta leha e le neng pele, re khona ho shebella mathata a rona ka nako ea nnete mehala ea rona. Leha ho le joalo, hangata, litlhase ha li tlole ho tloha sebakeng se seng sa mosebetsi kapa ho ea ho se seng sa Capitol. Mokhatlo oa Occupy ke mokhelo o khanyang. Hobaneng ha mosebetsi oa feme ea Rephaboliki ea Lifensetere le Menyako, qalong ea Ho putlama ho Hoholo ha Moruo, o sa ka oa qala letšoele la likopi? Kapa bofetoheli ba Wisconsin, kapa Walmart le lijo tse potlakileng tsa lijo?
Ho feta moo, seteraeke sa UPS sa 1997, kapa batho ba limilione literateng ka May Day 2006? Nako le nako, re ne re utloa mocheso oo moeeng ka motsotso, empa oa fela.
Mohlomong ho na le mokhoa o betere oa ho e sheba: moferefere o mong le o mong ke boitlhakiso bakeng sa o latelang. Na re ka sala morao motsamao oa lefats'e, ho ithuta le ho hatela pele, ho tloha Rephaboliki, ho ea Egepeta, ho ea Wisconsin, ebe Occupy? Bofetoheli bo latelang bo tla tsoa hokae?
Kajeno bacha ba tsoang linaheng tse ling ba itlama ka liketane libeseng tse ba lelekang. Batho ba sekete ba "Moral Monday" ba North Carolina ba ile ba iphumana ba tšoaroa ka lebaka la litokelo tsa botho. Likopano tsena li ile tsa phatloha sebakeng seo ho neng ho bonahala eka ha ho letho, empa li hlile li hola ho tloha lilemong tsa ho hlophisa ho khutsitseng.
'Me mohlala oa' nete oa litlhase tse tlokomang, seteraeke sa matichere sa Chicago sa 2012 se khothalelitse letšoele la matichere a mang ho batla hore na baithuti ba bona ba lokeloa ke eng, 'me baahi ba moo ba ikemiselitse ho teraeka selemong sena le ho hana liteko tseo tse hlokang kelello. Na re hahela ntho e kholo ho feta Occupy nakong e tlang? Na e ka kenyelletsa basebetsi ba bangata? Ke mang ea tla e etella pele?
Litlhase li Hloka Oksijene
Litlhase li hola joang ho ba mollo o tukang, leha ho le joalo? Ho na le motho ea lokelang ho butsoela malakabe. Re hloka baitseki ba nang le boiphihlelo ho feta motswakong—batho bao ka bobedi ba tsebang seo ba ka se etsang mme ba nang le ponelopele ya ho se etsa. Lilemong tsa bo-1930, batho ba radicals le socialists ba CIO ba ile ba bapala karolo ena. Kahoo motsoako o mong o haellang kajeno ke baitseki ba nang le litsebo, ba bonelang hōle, eseng feela ho basebetsi ba mekhatlo ea basebetsi empa sebakeng se seng le se seng sa mosebetsi. Mosebetsi oa mekhatlo ke ho koetlisa mabotho ana ka ho loana le ho hapa tse ling tsa tsona.
Ka mantsoe a mang, ka ho nyoloha khahlanong le mookameli. Ka kopanelo libaka tsa rona tsa mosebetsi li fana ka menyetla e limilione letsatsi le leng le le leng ea ho phephetsa matla: holim'a mahlabisa-lihlong a letsatsi le letsatsi a moputso, lihora, le ho hloka tlhompho, litletlebo, ho hloka toka hoo e seng litletlebo, litaba tsa sechaba joalo ka tšilafalo ea tikoloho, litšebeletso tse mpe bakeng sa bareki bao re ba sebeletsang.
Ho loana mosebetsing ho re ruta hore re na le matla—le hore na re ka a sebelisa joang. Ho sebetsa ho kholisa basebetsi-'moho hore re na le mekokotlo ea e mong khahlanong le sera se le seng ho re fa mokhoa oa ho hlophisa ho fetola tekanyo ea matla ho feta sebaka sa mosebetsi, sechabeng.
Ho bohlokoa joalo ka thuto e phethahetseng mabapi le hore na lira tsa rona ke bo-mang le hore na ha se bo-mang le hore na ba itšoarelelitse joang ka lilemo tsena tsohle ha re ba feta ka palo.
Pono e telele
Empa mekhatlo ea basebetsi ha e rute lithuto tsena feela ka ho ba teng. Ha ho le lekala le le leng la ho hotetsa mollo oa hlaha oa mosebeletsi ka ho fumana "lithahasello tse tloaelehileng" le mookameli ka tšebelisano-'moho ea tsamaiso ea basebetsi; ho tlisa balefi ba bacha mokhatlong oa basebetsi pampiring empa ho sa ba kenelle ntoeng; ho phahamisa likonteraka tsa mekhahlelo e 'meli e le "tse ncha"; kapa ho etsa voutu bakeng sa bonkgetheng ba mangoleng a fokolang.
Mesebetsi eo ha e rute feela kapa hona ho susumetsa, empa e soabisa batho. E le hore re hane ho sila, re lokela ho hlaolela litho tsa limathi tse hōle. Kaofela re tseba motho ea ileng a halefisoa ke ho hloka toka ho itseng, empa a tlohela sekolo ha ntoa ea pele eo a neng a ameha ho eona e sa atlehe.
Nahana ka batho ba mokhatlong oa lōna ba ’nileng ba e khomarela. Hangata ke hobane kopano e bolela ho hong ho tebileng ho bona ho feta taba e le 'ngoe kapa tlhahlobo e batang ea melemo. Ba utloa ho loana masapong a bona, ho amana le litekanyetso tsa bona tse tebileng. Ba ikutloa hore lintoa tsa basebetsi ba bang ke tsa bona.
Batho ba bangata ba tla ts'oara likhohlano tsa bonngoe haufi le lipelo tsa bona ha mekhatlo e mengata e nahana e kholoanyane ... mathateng ao re sebetsanang le 'ona, litlhoko tseo re li hlahisang le maqheka ao re lekang ho a leka. Tlhokahalo e lokileng ea $15 ka hora e khothatsa.
Occupy le eona e ne e thabisa ka lebaka la sebete sa eona—eseng kopano e ’ngoe ea tšoantšetso—le hobane “Re ba 99%” e ne e le ’nete.
Hangata baeta-pele ba tletleba ka hore litho ha li na “tjantjello”. Pontšo ea A ke ho ba teng libokeng tsa mekhatlo e fokolang. Empa ke mang ea batlang ho tsepamisa maikutlo ho trivia ea kahare, ho buisana ka hore na ke ralipolotiki ofe ea ts'oenyehileng ea lokelang ho ts'ehetsa, kapa a bolelloe feela hore na a etse eng? Litho li tla itlhahisa bakeng sa lintho tse bohlokoa-le tse etsang hore mali a tsona a tsamaee.
Sheba feela baoki ba Brooklyn ba neng ba lula sepetlele sa bona ho se boloka se butsoe bakeng sa tlhokomelo; sekete sa Ma-Caroline a Leboya a tshwerweng boipelaetsong ba Moral Mantaha selemong se fetileng; batho ba fallang monokotšoai Washington ba ileng ba otla ka matsatsi a robong ka Phupu e fetileng, leha ba se na kopano; bakhanni ba UPS ba 250 ba tsoileng ka har'a lerumo ho sireletsa setho se le seng sa mokhatlo oa basebetsi se lelekiloeng ka phoso. Ba ile ba hlaha.
Ho bile joalo le ka batho ba Chicago, ba ileng ba thetsa matichere ka tšehetso bakeng sa seteraeke sa bona sa 2012 hobane barupeli ba ne ba le sebete ho bua ’nete e nyonyehang ka “khethollo ea khethollo ea thuto”—le hobane ba ile ba etella pele ntoa ea ho e felisa.
Melao-motheo ea Ralikhathatso
Re rata ho nahana hore melao-motheo ena ea ho haha motsamao ke matšoao a lepheo le khathatsang la mokhatlo oa basebetsi.
Empa "lepheo la ho robala" la mosebetsi le ntse le re feta ka palo. Haeba u amohela bohlale bo amoheloang, bothata bo bonahala bo le kotsi nakong ea bofokoli ba bonngoe.
'Me 'nete ke hore, ka nako e khutšoanyane, ka linako tse ling u tla lahleheloa ke tsela efe kapa efe. Sheba Wisconsin moo, leha ho bile le merusu e meholohali, 'Musisi Scott Walker o ile a hatella molao oa hae oa ho senya bonngoe. Sheba ho koaloa ha sekolo sa rekoto Rahm Emanuel o ile a qobella Chicago, le kamora ho otla ha bahale ba matichere. E, hangata rea loana le ho lahleheloa. Empa ha re loana ka bohlale, re haha motheo bakeng sa ntoa e latelang.
Ho tla hloka sebete se seholo ho khutlisa bokhaphithaliste bo boholo bo entseng ntho e 'ngoe le e 'ngoe-ho se lekane ho hoholo, mekhatlo ea rona ea basebetsi e haufi le ho timela, polanete ea rona e mothating oa koluoa ea tikoloho. Ke ka lebaka leo, ka nako e telele, mokhatlo o nang le moea oa mathata—mofuta o susumetsang batho ho ba sebete—ke oona feela mofuta o nang le monyetla oa ho hlōla.
Z
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Phetolelo ea sengoloa sena e hlahile ho Lintlha tsa Basebetsi #421, April 2014. Jane Slaughter ke mohlophisi oa Lintlha tsa Basebetsi mme Alexandra Bradbury ke sengoli sa basebetsi.