Ho referendum ka la 7 Motšeanong, batho ba Ecuador ba ile ba vouta lipotsong tse leshome tse amanang le litaba tsa molao oa motheo, tsa boahloli, tsa lipolotiki le tsa sechaba. Ha re le mothating oa ho khetha, bashebelli ba bangata ba ile ba bona likhetho e le boipelaetso mabapi le lilemo tse 'ne tsa Mopresidente Rafael Correa le tebello ea hae ea ho hapa likhetho tse ncha ka 2013, ho fapana le tlholisano ea litaba tse itseng tse hlahisitsoeng ke referendum.
Ho tsoa likhethong qalong ho bontšitse hore Rafael Correa o tsamaile le tlhōlo ea hae ea botšelela ea tatellano ea likhetho ho tloha ha a qala ho hapa mopresidente ka 2006. Baitseki ba mekhatlo ea sechaba le bahanyetsi ba ile ba tsitlella ka potlako hore lifeme tsa likhetho tsa ho tsoa li sothile lintlha. Peiso e ne e le haufi haholo ho feta kamoo ba bang ba neng ba lumela, ba ile ba qabana.
Bakeng sa Correa, lebaka le hlakileng le le matla la lipolotiki le ile la matlafatsa qeto ea hae ea ho tšoara referendum. Kamora ho ata ha botumo ka mor'a bofetoheli ba sepolesa ba la 30 Loetse 2010 bo ileng ba sokela boemo ba hae ba lipolotiki, tlholo ho referendum e tla lumella Correa ho ts'oara matla.
Lipotso
Referendamo e qalile e le taba e le 'ngoe ea ho fetola melaoana ea kotlo ho atolosa nako ea ho koalloa litlokotsebe pele ho nyeoe bakeng sa ho rarolla mathata a tšireletso ea sechaba. Joale e ile ea atolosoa hore e be litaba tse leshome kaofela. Lipotso tse hlano tsa pele li ne li tla lokisa molaotheo o mocha oa 2008 ’me tse hlano tse setseng li ama litaba tsa bohlokoa bo fapaneng sechabeng, lipolotiking le moruong.
Lipotso tsa bohlokoa ho referendum e ne e le mabapi le ho fetola tsamaiso ea boahloli eo Correa e ileng ea e bona e le bobolu ebile e sa sebetse, hammoho le ho lumella katoloso ea matla a bolaoli a mopresidente. Ho feta ha lipotso tse peli tsa pele ho tla hlakola moeli oa molaotheo oa bolelele ba ho koalloa ka mokhoa o thibelang, ka sepheo sa ho potlakisa lebelo la linyeoe tsa botlokotsebe tsamaisong ea boahloli. Potso ea boraro e tla fokotsa ho kopana pakeng tsa lik'hamphani tsa mecha ea litaba le lefapha la libanka, haholo-holo ho thibela libanka tsa poraefete ho ba le lik'hamphani tse ling le ho thibela lik'hamphani tse ikemetseng tsa mecha ea litaba ho kenya letsoho mererong e meng ea moruo e le ho thibela likhohlano tsa thahasello. Potso ena e ne e le ea bohlokoa hobane mochine oa khatiso o ile oa lula o tiile matsohong a oligarchy ea setso 'me o ne a hanyetsa ka tieo mmuso oa hona joale.
Ea bone e ne e tla fetola ka ho feletseng seo ba bangata ba se nkang e le tsamaiso ea boahloli e bolileng, e sa sebetseng hantle le e sa sebetseng hantle. Ea bohlano e ne e tla atolosa lekhotla le khethang baahloli ho kenyelletsa baemeli ba tsoang makaleng a mang a ’muso. Bahanyetsi ba ile ba pheha khang ea hore mohato ona o tla etsa hore mopresidente a khone ho fokotsa boipuso ba makhotla, ha e le hantle e le ho nka matla. Ka lehlakoreng le leng, Correa e ile ea bolela hore mehato e joalo e ne e hlokahala ho fokotsa bobolu, ho hlōla ho holofala tsamaisong ea boahloli, le ho etsa hore makhotla a toka a atlehe haholoanyane.
Sehlopha sa bobeli sa lipotso tse hlano se ile sa ama litaba tse ngata tse sa amaneng le molao oa motheo. Ea botšelela e ne e tla etsa tlōlo ea molao ho nkuoa ha leruo ka tsela e seng molaong sebakeng sa poraefete, e leng ntho e neng e se e hlalosoa e le tlōlo ea molao lekaleng la sechaba. Potso ea bosupa e ne e tla thibela lik'hasino le papali ea chelete. Ea borobeli e ne e tla thibela ho tšoaroa hampe kapa ho bolaea liphoofolo bakeng sa boithabiso. Potso ena e tla etsoa qeto holima boemo ba lehae. Lipotsong tse leshome, ena e tobane le phephetso e matla ka ho fetisisa, haholo-holo libakeng tse kang
Potso ea borobong e tla theha lekhotla la taolo ho beha leihlo litaba tse mabifi, tse pepeneneng tsa thobalano, kapa tse khethollang mecheng ea phatlalatso le phatlalatso. Bahanyetsi ba bangata ba hlalositse mohato ona e le teko ea ho fokotsa tokoloho ea mecha ea litaba e le ho koala khanyetso 'me ena e ne e le e' ngoe ea lipotso tse tsosang khang ka ho fetisisa ho referendum.
Potso ea ho qetela e ne e hloka hore bahiri ba ngolise basebetsi ba bona Setsing sa Ts'ireletso ea Sechaba. Ena e ne e le eona likhang tse fokolang ka ho fetisisa tsa litlhahiso 'me li natefeloa ke tšehetso e phahameng ka ho fetisisa.
Bohanyetsi
Ha likhetho tsa la 7 Mots'eanong li ntse li atamela, matšolo a fapaneng bakeng sa le khahlano le referendum a ile a kena boemong bo phahameng. Taba ea pele e ne e le moetlo oa setso o hlomphuoang, 'me hona joale o nyatsehile haholo, ka bopresidente ba Correa, o neng o lahlehetsoe ke lilemo tse 200 tsa matla a lipolotiki. Le hoja ba ne ba le ka ntle ho 'muso, ba ile ba tsoela pele ho ba le khoao mecheng ea litaba mme ba sebelisa sena ho hlasela le ho nyatsa Correa neng kapa neng. Ba etelletseng pele khanyetso ena e ne e le batho ba kang ramotse oa Guayaquil Jaime Nebot ho tsoa ho Conservative Partido Social Cristiano (PSC, Social Christian Party) le bilionea Álvaro Noboa, ea ileng a lahleheloa ke mokhethoa oa mopresidente oa Partido Renovador Institucional Acción Nacional (PRIAN, National Action Party of Institutional Renewal) .
Ea bobeli e ne e le bahanyetsi ba lipolotiki ba pota-potileng Lucio Gutiérrrez oa Partido Sociedad Patriótica (PSP, Patriotic Society Party). Ofisiri ea sesole, Gutiérrrez qalong o ile a hlahella sechabeng ka la 21 Pherekhong 2000 ha a kenella le mekhatlo ea matsoalloa a phetohelo e ileng ea tlosa Jamil Mahuad matleng ka mor'a ho kenya ts'ebetsong maano a matla a moruo a neoliberal a poraefete le ho nyolla moruo.
Le hoja phetohelo e ile ea hlōleha, ka tšehetso ea balekane ba hae ba matsoalloa, Gutiérrez o ile a hapa setulo sa mopresidente lilemo tse peli hamorao. Leha ho le joalo, ka matla, mokoronele oa mehleng o ile a potlakela ho ea ka ho le letona 'me a amohela mapolesa a neoliberal ao a neng a a nyatsitse pele, kahoo a arola setsi sa hae sa mokhatlo oa sechaba.
Leha ho le joalo, Gutiérrez o ile a khona ho boloka tšehetso e matla metseng ea matsoalloa a lithabeng tse bohareng. Ho nahanisisa
Sehlopha sa boraro sa bahanyetsi ba leqeleng, bao e kileng ea e-ba balekane ba Correa, ba ile ba qosa hore khatello ea matla matsohong a Correa e thusitse ho khutlisa katoloso ea demokrasi e tobileng e kenyellelitsoeng
Kamora Acosta, matona a mane a congress le matona a mabeli a khabinete a ile a tlohela mokhatlo oa lipolotiki oa Correa ho kena bohanyetsing. Habohlokoa le ho feta, bana ba ne ba kenyelletsa Alexandra Ocles, mosali oa Afro-Ecuador eo e neng e le letona la bongoli ba Pueblos, Movimientos Sociales y Participación Ciudadana (SPPC, Peoples, Social Movements, and Citizen Participation), lekala la bone (hammoho le mookameli, tsa molao, tsa boahloli, le tsa likhetho) tsa mmuso. Bahanyetsi bana ba ile ba lokolla polelo ea hore, ha ba ntse ba amohela liphetoho tse ntle ka
Balekane bana ba mehleng ba ne ba nka referendum e le ho inkela matla a se nang letho ke mopresidente e khelohileng melao-motheo ea morero oa bona oa lipolotiki. Correa o ile a nyatsa liketso tsa bona e le ho eka mmuso oa hae. Acosta o ile a araba ka hore, leha a ne a ts'ehetsa li-referendum mme a lumellana le tse ling tsa litaba, o ile a hanana le liteko tsa Correa tsa ho fifatsa likarohano lipakeng tsa makala a mmuso. Ka ho khetheha, o khothalelitse ho sireletsa boikemelo ba makhotla.
Mekhatlo ea sechaba e ile ea theha motheo oa ho qetela oa ho hanyetsa referendum. E neng e hlokomeleha haholo e ne e le Confederation of Indigenous Nationalities of Ecuador (CONAIE) le Popular Democratic Movement (MDP). E thehiloe ka 1986, CONAIE e ile ea tsebahala ka ho ba o mong oa mekhatlo e matla le e hlophisitsoeng hantle ea sechaba ha, ka 1990, e etella pele merusu e matla e ileng ea qholotsa puso ea oligarchy. Ka 1995, e ile ea thusa ho hlophisa mokhatlo oa lipolotiki oa Movimiento Unidad Plurinacional Pachakutik (MUPP, Pachakutik Movement for Plurinational Unity) ho hlōlisana le ofisi ea lipolotiki.
MPD e thehile lepheo la likhetho la Maoist Partido Comunista Marxista Leninista Ecuatoriano (PCE, Ecuadorian Marxist Leninist Communist Party) 'me e ile ea fumana tšehetso e ngata ho matichere a Unión Nacional de Educadores (UNE, National Union of Educators). Ha a ntse a le matla, Correa o ne a sebelitse ho arola le ho senya mekhatlo ea matsoalloa le mekhatlo ea matichere e neng e khona ho bokella metheo ea tšehetso e arohaneng le e thehileng selekane sa likhetho tsa mopresidente. Ka lebaka leo, baitseki ba neng ba ka theha motheo oa tšehetso oa Correa ba ile ba fetoha lira tsa hae tse hlapanyelitsoeng. Bakeng sa bona, boiteko ba 'muso ba ho ntlafatsa tšireletso ea sechaba bo ne bo bolela ho etsa botlokotsebe ba ho hanana.
Ka selekane le CONAIE le MPD, Acosta e ile ea qala mokhatlo o bitsoang Montecristi Vive ho hanyetsa referendum. Motseng o lebopong la leoatle oa
Phello e Bolela Eng?
Leha ba bangata ba ile ba bona referendum e le teko ea ho tšepa mmuso oa Correa, ho hlakile hore bakhethi le bona ba ile ba vouta motheong oa potso ka 'ngoe. Ka lebaka leo, ho bona sephetho e le sesupo sa botumo ba Correa ho bonolo ebile mohlomong ho fosahetse.
Mafutsana a litoropo e ntse e le setsi sa Correa, leha a lahlehetsoe ke tšehetso e ngata ea
Tšehetso e matla ka ho fetisisa ea Correa ho referendum e ne e le lebōpong la leoatle leo lilemong tsa morao tjena le ileng la vouta haholo bakeng sa bakhethoa ba tsitsitseng. Baitseki ba bang ba mokhatlo oa sechaba ba supile sena e le bopaki ba ho thella ho 'muso oa Correa, empa e ka emela karohano e ncha ea lipolotiki tsa Ecuadorian ho fapana le libaka. Tsoelopele ena e ne e se e ntse e bonahala likhethong tsa morao tjena lebopong la leoatle
Ka mokhoa o ts'oanang, lichaba tsa matsoalloa a lihlabeng tse bohareng e ne e le e 'ngoe ea litsi tse matla ka ho fetisisa tsa ho hanyetsa referendum. Ka holim'a metsi, ho ka 'na ha bonahala eka sena se ne se emela ho tsosolosoa ha CONAIE le Pachakutik, empa hape ke libaka tseo Gutiérrez a nang le setsi sa hae se matla ka ho fetisisa sa tšehetso' me kahoo e lokela ho hlalosoa e le lepheo le letona ho e-na le ho le letšehali ho hanyetsa Correa.
Kamora ho hlola likhetho tse ts'eletseng le boemo ba botumo ba hae bo ka bang liperesente tse 60, setsebi sa kahisano Jorge León o pheha khang ea hore referendum e ne e sa amane hakaalo le mopresidente ea lakatsang ho kopanya kapa ho atolosa matla a hae. Ho e-na le hoo, León o ile a pheha khang, e amana le tlhoko ea hae ea kelello ea ho ratoa le ho ratoa ke batho. Ntle le moo, ha likhetho li ntse li le lilemo tse peli esale pele, referendum e tla ba mokhoa oa hore Correa a bontše hore bahanyetsi ba hae ba na le boima bo fokolang kapa boteng.
Correa e ntse e le ralipolotiki ea tsebahalang haholo
Mekhatlo ea sechaba ka ho khetheha e lakatsa mopresidente ea seng matla, a sa nyenyefatse, a sa rateheng, le ea arabelang litlhoko tsa bona. Leha ho le joalo, ho feta eng kapa eng, referendum e ile ea senola naha e robehileng haholo eo ho bonahalang e ntse e arohana le ho feta ka merabe, maemo le libaka.
Z
Marc Becker ke mongoli oa Pachakutik: Mekhatlo ea Matsoalloa le Lipolotiki tsa Likhetho ka