Leha ho le joalo, ho techno-hip ea selemo le selemo Seboka sa TED ka Hlakola, Myhrvold o ile a etsa qeto ea ho iphahamisa, a kenella mahlomoleng a basali ba limilione ba mahaeng ba Maafrika le malapa a bona ho koahela khoebo ea hae ka kobo ea ho potlaka ha boitšoaro. “Metsotsoaneng e meng le e meng e 43 ngoana o bolaoa ke malaria,” o ile a bolella letšoele. Mme diketso tsa hajwale tsa kgahlano le malaria, tseo bongata ba tsona di lebisitseng basadi ba mahaeng ba Maafrika le bana bao e leng bahlaseluwa ba ka sehloohong ba malaria, ha di sebetse hantle hakaalo, o boletse jwalo. Meriana e bolaeang likokoanyana e ka ba kotsi tikolohong 'me batho ba bang ba sebelisa matlooa a thibelang menoang ho tšoasa litlhapi.
Ke ka lebaka leo Myhrvold a ileng a qapa mokhoa oa hae oa morao-rao: Sesebelisoa se senyenyane sa libetsa sa "Star Wars" se latellang menoang moeeng le ho e theola bohareng ba sefofane-ka lasers, ehlile. Joalo ka Leqhubu la Lefu. Sohle seo u se hlokang ho e etsa ke sebapali sa Blu-ray le printa ea laser, hammoho le likhoeli tse 'maloa tsa nako ea ho sebetsa k'homphieutheng e kholo, le voila!: u tseleng ea ho felisa malaria Afrika ka botlalo.
Oh. Ea ka.
Ho hlakile sena se ne se ke ke sa sebetsa. Litleliniki tse ngata tsa malaria metseng ea mahaeng Afrika ha li na esita le lifensetere tsa terata lifensetereng tsa tsona—li tla kenya mekhoa ea mahlaseli a bolaeang menoang joang liheleng? Ha ho na motlakase o tloaelehileng metseng ea mahaeng ea Afrika moo malaria e laletseng teng. Metseng e kang Namacha, Malawi e ka boroa, moo batho ba moo ba longoang ka makhetlo a 170 ke menoang e tšoaelitsoeng ke malaria selemo le selemo, ha ho na lipompo tsa metsi. Batho ba bangata ha ba na le thepa ea ka tlung.
Ke ka hona letšolo la machaba la ho felisa malaria, “Roll Back Malaria,” e ’nile ea e-ba lilemo li phethahatsa letoto la mehato e meng. Ka mohlala, matlooa a bobebe, a theko e tlaase a ka fanyehoang holim'a basali le bana bosiu, ha ba robala ka matlung a bona. Le lithethefatsi tse sa hlokeng sehatsetsing tse ka abeloang bakhachane. Tsena ha se litšebelisano tse ntle haholo, tseo ka sebele li tla felisa malaria ka tsela e tobileng ka ho fetisisa. Empa ke mekhoa e metle ka ho fetisisa e ka khonang e hlile e kenngwe tshebetsong.
Mhyrvold ha se motho ea makatsang. O tseba sena.
Joale ke hobane'ng ha u etsa eka gizmo ea hau e se nang thuso e hlile e tla pholosa basali le bana ba Afrika ho tsoa lefung le bolaeang? Hobane e u fa tlhokomelo e ngata. ka megala e ile ea koahela sesebelisoa sa Mhyrvold, joalo ka ba New York Times, Leoatle la Atlantic, le bongata ba li-bloggers, Twitterers le basebelisi ba Facebook. (“Kea e batla!” ho ngotse motho e mong ea chesehelang maikutlo.) Litsebi tsa malaria li ile tsa bitsoa lilaborateng le litleliniking tsa tsona ke batlalehi ba chesehang ba batlang tlhaloso ea kamoo boqapi ba Mhyrvold bo ka qetellang bo pholositse lefatše malaria.
E mong, setsebi sa malaria sa Madache Bart Knols, o ile a bua hantle ha a bitsa boqapi ba Myrhold "bohlanya" le ho phahamisoa ha eona e le sesebelisoa se thibelang malaria “se sa lokang.” Ha e le hantle, ho hobe ho feta moo. Mhyrvold o sebelisitse mahlomola a sebele a basali ba Maafrika le bana ba lefu la malaria ho iphumanela tlhokomelo le sesebelisoa sa hae sa gee-whiz se ke keng sa etsa phapang bophelong ba bona. Ke eona tlhaloso ea ho tlatlapa.
Ho hobe ka ho fetesisa ke ho hloka thuso ha mofuta ona oa boqhekanyetsi lets'olo la ho loants'a malaria. Mathata a sebele a ho thibela malaria ha ho mohla a kileng a etsa hore e be lihlooho tsa litaba. Moqapi oa Mhyrvold oa anti-malaria o entse joalo. Empa molaetsa oa hae ke ofe? Theknoloji eo e ncha le sesebelisoa se pholileng-Intellectual Ventures' raison d'etre-e tla rarolla bothata?
Ke bolela, ka nnete. Ho pholosa basali le bana ba Maafrika ho tsoa ho malaria ha ho hloke lipatlisiso tse ncha mabapi le li-gizmos tse pholileng. Seo re hlokang ho se etsa ke ho fumana thato ea lipolotiki le lichelete tsa ho kenya tšebetsong lipatlisiso tsohle tsa khale tseo re seng re di entse. Joalo ka ho aba matlooa, le lithethefatsi tse theko e tlaase. Ho aha litliliniki tsa bophelo. Le litsela. Mohlomong hoa bora. Mohlomong ha se furu e ntle ka ho fetisisa bakeng sa tlhahiso e benyang ea TED. Empa ke eona feela tsela e utloahalang ea ho ea pele.