Ke banana ba seng bakae ba lilemo li 9 ba hlalosoang e le “mocha—o monyenyane haholo—Walter Payton.” Empa ke seo batho ba se bitsang Sam Gordon oa South Jordan, Utah. Gordon e se e le maikutlo a Marang-rang ka mor'a hore ho phatlalatsoe livideo tsa kokoana-hloko tse mo bontšang ho senya litšireletso tsa bolo ea maoto tsa Pee Wee ka letoto la li-touchdown tse matla.
Setšoantšo sa Gordon se fetisitsoe ka moea o pholileng empa hoo e batlang e le ho tseba ka YouTube, joalo ka ha ke mofuta oa 2012 oa "chipmunk e makatsang"Kapa"panda e ethimolang".
Leha ho le joalo, botle ba hae bo hlollang bo hlahisa lipotso tse ling tse thahasellisang: Ke hobane'ng ha re ntse re arola lipapali tse ngata hakaale tsa bacha ho latela bong? Na tloaelo ea ho etsa joalo e sitisa basali matla a ho ba liatleletiki? Na ho felisa karohano ea botona le botšehali ho ka etsa hore ho be le boemo bo phahameng ba bokhabane ba liatleletiki? Baloaneli ba pele ba litokelo tsa basali ka sebele ba ne ba nahana joalo. Joalokaha Elizabeth Cady Stanton a ngotse makasineng ea litaba tsa basali, Lily, “Re ke ke ra bolela hore na mosali e ka ’na eaba ke eng ’meleng, haeba ngoanana a ne a lumeletsoe tokoloho eohle ea moshemane, ea ho tsubella, ho sesa, ho hloa, ho bapala bolo.”
Sena ha se bolele hore ha ho na phapang pakeng tsa banna le basali. Empa liphapang tseo hangata li feteletsoa ka lebitso la ho sireletsa "maikutlo a tloaelehileng" a khethollo ea bong. Moqolotsi oa litaba Sherry Wolf o ile a ngola, “Ha re kgaotseng ho lelekisa. Banna ba atisa ho ba le boima ba 'mele le ho ba le mesifa e mengata ho feta basali: banna ba na le karolo ea 40-60 lekholong ea matla a holimo a' mele le karolo ea 25-30 lekholong ea matla a tlaase a 'mele. Leha ho le joalo, ka koetliso le tataiso ea phepo e nepahetseng e lekanang le ea banna, ba phahamisang matla a basali, mohlala, ba fokolitse lekhalo ka matla a sebele ho fihla pakeng tsa 0 le 8 lekholong. kamano, kaha lintho tse ling li ka ama matla a moatlelete a kang lilemo, bolelele ba maoto le mesifa le liphatsa tsa lefutso.”
Ho feta moo, le hoja monna ea tloaelehileng a ka ba le mesifa e mengata ea tlhaho, baeloji ea basali e etsa hore ba be betere lipapaling tse hlokang mamello joaloka ultra-marathon, lebelo la Iditarod la Alaska le ho sesa sebaka se selelele. Buka Ho Bapala le Bashemane: Hobaneng ho arohana ho sa lekane, ka Eileen McDonagh le Laura Pappano, o feta ho sena ka lintlha tse bohloko. McDonagh le Pappano ba pheha khang ea hore “karohano e qobelloang ea ho kopanela liphate ha e bontše phapang ea sebele ea likamano tsa botona le botšehali matleng a liatleletiki, empa ho e-na le hoo e haha le ho tiisa khopolo e fosahetseng ea hore ka tlhaho basali ba tlaasana ho ba batona.”
Boemo bona ba "botlase" bo thehiloe ho thehoeng ha lipapali tse hlophisitsoeng, tsa litsebi qetellong ea lekholo la leshome le metso e robong la lilemo, tse tsamaellanang le ho qobella khethollo ea bong e le ntho e ncha e tloaelehileng. Pono e molemo haholo tabeng ena ke buka ea Jennifer Ring Metheo e Utsoitsoeng: Hobaneng Banana ba Amerika ba sa Bapale Baseball. Joalokaha Ring a hlalosa, baseball e qalile e le papali ea Borithane ea Rounders, e bapaloang ke bashanyana le banana hammoho. Banana ba ile ba tsoela pele ho ipabola papaling ea Amerika ea baseball ho kenella lekholong la leshome le metso e robong la lilemo. E bile ho fihlela papali eo e ne e le setsebi le ho rekisoa qetellong ea lekholo la lilemo moo banana ba ileng ba sutumetsoa ka daemane ka likhoka. Baeta-pele ba lipapali ba kang Albert Spalding ba ile ba sebetsa ho theha moetlo o neng o ka “etsa baseball e le papali ea banna ba Amerika.” Empa joalo ka ha Ring a ngola, sena e ne e se feela sesupo sa khethollo ea lilemo. Spalding, joalo ka Mopresidente Theodore Roosevelt le litsebi tse ling tse ka sehloohong, o ile a bona lipapali le bonna li hokahane haholo le mehopolo ea lipolotiki ea mehleng eo joalo ka Manifest Destiny le imperialism ea US. Ba ile ba re fa leseli la pele moo khethollo ea bong, lehloeo la batho ba ratanang le batho ba ratanang le ba bong bo tšoanang, sesole le lipapali kaofela li neng li lla ka sechu se le seng. Ho khina se phetseng hantle sechung sena e bile mosebetsi o liehang, o boima, oa lilemo tse lekholo.
Kajeno karohano ea tekano lipapaling e ketekoa ka nepo e le lebala le netefalitsoeng la matlafatso ea basali. Ho tloha ha molao oa Sehlooho oa IX o ne o loanoa le ho fetisoa ka 1972, ho bile le ho phatloha ho matla ha basali ba nkang karolo lipapaling. Pele ho Sehlooho sa IX, ngoanana a le mong ho ba mashome a mararo a metso e mene o ne a bapala lipapali; jwale ke a le mong ho ba bararo. Boithuto bo bong le bo bong bo bonts'a hore hammoho le ho nka karolo ho tla le keketseho ea ts'epo, menyetla e fokotsehang ea mathata a ho ja le likamano tse hlekefetsang, le ts'ireletso e kholo khahlano le lets'oao le sa khaotseng la khethollo ea botona le botšehali e lebisitsoeng ho basali ba bacha. Ho qholotsa karohano ea bong ha e khahlano le thomo ea Sehlooho sa IX empa e bohlokoa ho eona. E bua ka ntho e ts'oanang, e phephetsang o mong oa metheo ea khethollo ea bong: leshano le leholo la hore bashanyana ba na le bophahamo ba 'mele ho feta banana.
Ho na le taba e ‘ngoe hape e buang ka ho potlaka ha ho qholotsa karohano ea bong lipapaling. Khopolo ea bong ka boeona ke ntho eo qetellong e leng tlas'a microscope. Ho na le baatlelete ba trans hammoho le lihlopha tsohle tsa trans tseo litho tsa tsona li khethang ho se tsejoe e le banna kapa basali. Joale ke batho ba limilione bao ’mele ea bona e kopanyang likarolo tsa sebōpeho tseo ka tloaelo li amahanngoang le banna kapa basali kapa ba nang le phapang ea chromosomal ho tloha ho XX kapa XY ea basali kapa banna, eo hangata e bitsoang “intersex.” Lingaka li hakanya hore bana ba “intersex” ba etsa ngoana a le mong ho ba 1,666 XNUMX. NCAA ho mokitlane oa eona e bile e fane ka melao le litataiso tse ncha ho etsa bonnete ba hore baatlelete ba trans ba na le moo ba ka bapalang teng. Litataiso li buisana ka bolokolohi hore na motho o bapalla sehlopha sa basali neng le hore na, ebang ke ka lihomone kapa opereishene, ba lokela ho leka bakeng sa banna. Ena ke mohato o motle haholo oa ho amohela boteng ba baatlelete ba trans student, empa e ntse e itšetlehile ka maikutlo a hore bashanyana ba ka lehlakoreng le leng le banana ka ho le leng.
Ho hanyetsa "binary binary" ho tla hōla nakong e tlang. Lipapali tsohle li lokela ho ba ka pele ho sekheo sena ho fana ka sebaka se kenyellelitsoeng e le hore bohle ba ka bapala ntle le tšabo ea ho sutumelletsoa ka thoko. Bokamoso ba lipapali e ka ba sebaka se setle, se tiisang bophelo-sebaka se sireletsehileng kapa e ka ba ankora ea tsoelo-pele ea batho, ho sebelisa boiteko ba ho ba mapolesa le ho etsa bonnete ba hore bohle ba lula ka lehlakoreng la bona la boikoetliso.
Hajoale re tla tlameha ho sebetsana le pono ea bokamoso eo e leng Sam Gordon. Ha a le lilemo li 9, o na le lebaka la hae la ho bapala bolo ea maoto. "Hangata ho monate haholo ho ba uena ea fanang ka li-touchdowns," o boletse joalo Amerika Hlooho ea Amerika. "Ho e-na le bashanyana."