[Tlhahlobo ea Tokoloho ea Mang? Ntoa holim'a Khopolo ea Bohlokoa ka ho Fetisisa ea Amerika ka George Lakoff (New York: Farrar, Straus and Giroux, 2006).]
E 'ngoe ea lintlha tsa bohlokoa tsa George Lakoff mosebetsing oa hae oa lipuisano tsa lipolotiki tsa mehleng ena ke hore "lintlha tsa terompeta" - ha lintlha li sa lumellane le liforeimi le lipapiso tse hlophisang pono ea motho ea lefats'e, lintlha li tla hlokomolohuoa. Ho makatsang ke hore, buka e ncha ea Lakoff — Whose Freedom? Ntoa holim'a Khopolo ea Bohlokoa ka ho Fetisisa ea Amerika - e bonts'a bothata boo hantle haholo. Pono ea hae ea lefats'e e bonahala e mo thibela ho itlhahloba haholo hoo a eletsang batho ba lokolohileng / ba tsoelang pele.
"Foreimi" ea Lakoff, e boletsoeng ka mokhoa o bonolo ke: (1) Ma-Rephabliki a Right-wing ke sesosa sa mathata a rona, 'me (2) ba tsoelang pele ba sebetsang ka Democratic Party ba tla fana ka tharollo. Kahoo, ka ntle ho fensetere ho tlameha ho tsoa lintlha kapa litlhahlobo tse fanang ka maikutlo a (1) mathata a lefats'e le hlokang toka le le sa tsitsang a ka 'na a thehoa litsamaisong tsa mantlha, joalo ka bokhaphithaliste ba khoebo le imperialism ea linaha tse matla tsa linaha, ho sa tsotelehe hore na ke mang ea busang. , le (2) Democratic Party ha se feela koloi e nang le moelelo bakeng sa lipolotiki tse tsoelang pele empa, e le karolo e ka tlaase ea tsamaiso eo ea khoebo e nang le histori ea eona le mokhoa oa kajeno oa ho haha 'muso, ke karolo ea bothata.
Ho sebetsana le liphephetso tseo tse hlakileng le tse thata ho litlhahiso tsa hae tsa lipolotiki, Lakoff o fudge lintlha tse itseng mme o iphapanyetsa tse ling. Hore na o etsa sena a sa elelloe - a ts'oaroe ke ho amohela liforeimi le lipapiso tsa hae ntle ho pelaelo - kapa o tseba ka hona, re ke ke ra tseba. Empa sephetho ke buka e fanang ka hanyane ho baahi ba batlang ho tebisa kutloisiso ea bona ea koluoa ea rona ea lipolotiki le ho qala ho rera leano le lecha le ka tlisang naha ena - le mokhatlo oa batho ka kakaretso - ho khutla lintšing tsa ho putlama ha rona. ka litsela tse ngata.
Tokoloho ea Mang? hape o na le maikutlo a bohlasoa, a ho otla-hammoho ao, hammoho le mathata a eona a tebileng a kelello le lipolotiki, a hlahisang lipelaelo tse tebileng mabapi le ho tšoaneleha ha Lakoff ho bapalla mokhachane oa bohlale mokhatlong ofe kapa ofe oa tokoloho / tsoelo-pele, karolo eo a e phahamisitsoeng ke ba bangata. Lakoff, moprofesa Univesithing ea California-Berkeley, o memela tlhahlobo ena e hlakileng ea buka ea hae ka tsela eo a lekang ho iponahatsa e le setsebi.
O tiisa hore tlhahlobo ea hae e lokeloa ke ho hlahlobisisoa ka botebo joalo hobane ha a ngole feela e le moitseki oa lipolotiki empa e le setsebi sa lipuo le setsebi sa kelello, ea sebetsang "tšebeletsong ea kelello e phahameng eo lisebelisoa tsa saense ea kelello li fanang ka tsona" (leq. 15). Kahoo, a re tšoareng Lakoff le buka ea hae ho ea ka maemo a phahameng a ho nahana.
Sa ntlha, mo bukeng e e buang ka kgololesego e e kwadilweng ke moitsesaense yo o nang le tlhaloganyo, re ka nna ra solofela selekanyo se se rileng sa go tlhomama ga saense go tlhalosa lefoko leno. Sebakeng seo, Lakoff o sebelisa "tokoloho" joalo ka poleloana ea ho lahla boleng bofe kapa bofe boo a batlang ho bo tšehetsa le ho hokahanya le lipolotiki tse tsoelang pele. Ho elella qetellong ea buka o tlamella tokoloho le monyetla ka kakaretso, monyetla oa moruo, bophelo bo botle, ts'ireletso ea sechaba, bonngoe, thuto le boinotši. “Taba e ’ngoe le e ’ngoe e tsoelang pele qetellong e mabapi le tokoloho,” o re (leq. 243).
Ka tsela e itseng e ka 'na ea e-ba 'nete, empa lethathamo le joalo la liaparo ha le ntšetse pele monahano o tebileng o hlokahalang ho hanyetsa mekhoa ea boipelaetso, eo hape e theiloeng maikutlong a mabapi le mofuta oa tokoloho, joalo ka ha Lakoff a bontša. Monyetla oo batho ba mapheo a nepahetseng ba nang le ona ke hore ba phutholohile ka kelello e bonolo ea kelello lefatšeng le rarahaneng, e leng se etsang hore ho be le lipuo tse ka phahamang empa maano a atisa ho teba.
Ha ho hlake hore ho ba le maikutlo a bonolo a tšoanang le ba tsoelang pele ho tla baka phephetso e atlehileng. Sepheo sa batho ba tsoelang pele e lokela ho ba litlaleho tse tšepahalang tsa ho rarahana tse ka hlalosoang ka ho hlaka, e seng lipolelo tse sa utloahaleng tse ke keng tsa ba le matla a tšoanang a ho phatlalatsa.
Seo batho ba tsoelang pele ba se hlokang ho theha puo e atlehileng haholoanyane ke tlhaloso e hlakileng ea tlhahlobo, e sa fumaneheng kae kapa kae bukeng ena. Filosofing ea thuto ho na le lingoliloeng tse ngata tse buang ka tokoloho, le hoja hangata li le matla haholo. Ho kenya lintlha tseo le ho li fetolela puong e tloaelehileng ho tla ba le monehelo, empa Lakoff a le mong ha a leke.
Ka mohlala, phapang pakeng tsa tokoloho e mpe (e boleloang habonolo feela, “tokoloho ho tsoa” taolong e ka ntle) le tokoloho e nepahetseng (ho ba teng ha maemo le lisebelisoa tse bōpang “tokoloho ea” ho hahamalla lithahasello tsa motho) e tsoetseng pele filosofing e sebetsa ka ho toba litaba tsa kajeno tsa lipolotiki. Lakoff ha e bue ka eona, kapa moralo ofe kapa ofe o tsitsitseng le o momahaneng oa ho utloisisa mohopolo oa tokoloho.
Khaello ea tlhahlobo ea buka e eketsoa ke ho ngola ka mokhoa o sa reroang le ho se lokise. Libakeng tse ling, Lakoff o lahlela li-aphorisms le mapetjo ntle le ho khathatseha ho li ntlafatsa ho feta polelo e le 'ngoe. Ho sa tsotellehe hore na ke mokhatlo ofe oo a neng a nahanne ka oona bakeng sa buka eo, ha o bonahale habonolo. Babali ba bangata ba ikemiselitse ho kena ka har'a mongolo o mobe bakeng sa mehopolo e metle, empa boemo ba pherekano bo hola kapele ha ho se na mehopolo e lumellanang e hlahang ha maqephe a ntse a phethola. 'Me joale ho na le bothata ba bopaki - lintlha tseo tse fudged.
Ka mohlala, Lakoff o etsa boipolelo bo utloahalang ka ho feletseng ba hore bolumeli ha bo na boipelaetso bo khethehileng ba hore bo phahametse monahano oa bona oa boitšoaro, ’me o hanyetsa boiteko ba Bakreste ba khomaretseng lineano ba ho hlalosa boitšoaro ba bona ba bolumeli e le bo phahameng. Ke ne ke sa khone ho lumellana le ho feta. Empa ho ts'ehetsa khang ea hae ea hore boemo bona ba boits'oaro ke maikutlo a batho ba fokolang, o re "ke karolo ea 12.7 lekholong feela ea Maamerika e ipolelang hore ke Maprostanta a evangeli" (leq, 201).
Kaha buka ha e na mongolo o botlaaseng ba leqephe, ha ho khonehe ho tseba hore na palo eo e tsoa hokae, empa e tlase haholo ho feta tlaleho ea lipatlisiso tse ngata. Phuputso ea 2004 ea Religion & Ethics Newsweekly le US News and World Report e ile ea fumana hore baevangeli ba makhooa ba etsa karolo ea 23 lekholong ea baahi. Phuputso ea 2002 ea ABC News/Beliefnet e fumane hore ho karolo ea 83 lekholong ea Maamerika a ipolelang hore ke Bakreste, karolo ea 37 lekholong e inka e le ba tsoetsoeng la bobeli kapa ba evangeli, e leng hoo e ka bang karolo ea 30 lekholong ea baahi bohle. Ho sa le joalo, phuputso ea 2004 e entsoeng ke Pew Forum on Religion and Public Life e ile ea beha peresente ea Maprostanta a makhooa a baevangeli ho 26.3 lekholong, moo karolo ea 12.6 lekholong e neng e arotsoe e le "baevangeli ba setso." Phuputsong eo, Maprostanta a batho ba batšo le a Latino a ne a arotsoe ka lihlopha tse fapaneng, ’me ho na le sehlopha sa Mak’hatholike a makhooa a bitsoang “a neano.”
Kahoo, ho bonolo ho nahana hore Bakreste ba conservative ke karolo e kholo ea baahi. Potso ena hase e nyenyane, ’me ha e le hantle ke ea bohlokoa polelong ea Lakoff e latelang: “Bakreste ba bangata ba hatela pele.” Ha ho hlake hore tseko ea 'nete e nepahetse, ntle le haeba motho a hlalosa tsoelo-pele ka mokhoa o pharaletseng hoo e fetohang lefeela.
Bothata ba bobeli bo boholo ba buka ena bo hlaha serapeng sona seo, moo Lakoff a phehang khang ea hore “baevangeli ba bangata, joaloka Jimmy Carter, ke batho ba tsoelang pele.” Jimmy Carter, ea hatelang pele? Na enoa ke eena Jimmy Carter eo ha mopresidente a ne a qoelisa Shah oa Iran ha bompoli boo bo sehlōhō bo ntse bo putlama? Mopresidente Carter ea ileng a iphapanyetsa boipiletso ba babuelli ba litokelo tsa botho joalo ka moarekabishopo Oscar Romero, eo kopo ea hae ho Carter ea hore United States e emise ho tšehetsa mmuso oa sesole o sehlōhō oa Salvador le lihlopha tsa eona tsa lefu e ileng ea hlokomolohuoa?
Ke 'nete hore Carter esale e le 'muelli ea matla oa toka le khotso ho tloha ha a tloha setulong,' me mesebetsing eo o lokeloa ke tšehetso. Empa phetoho e nang le morero sechabeng e hloka hore re utloisise hore na mekhatlo e bopa liqeto tsa lipolotiki joang joalo ka, haeba e se ho feta, batho ka bomong; ho iphapanyetsa liketso tsa Mademokrate ha ba ntse ba le pusong ho lebisa tsoelo-pele ho maqheka le maqheka a sa sebetseng.
Mohlomong Lakoff oa utloisisa hore lintlha tse sa thabiseng tsa liketso tsa baetapele ba demokrasi li tlameha ho hlaka kapa ho hlokomolohuoa haeba batho ba tsoelang pele ba ka susumelletsoa ho sebelisa nako ea bona le chelete ea bona ho thusa ho khutlisetsa batho bao matleng a bona. Tse ling tsa litaba tse hlabisang lihlong haholo tsa buka li tla lebaleng lena, mabapi le Bill Clinton.
Karolong eo e buang ka bolumeli, Lakoff o tiisa hore boitšoaro “qetellong bo amana le ho lemoha le ho arabela litlhoko tsa ba bang—ke ho utloela ba bang bohloko.” Hape, ha kea ka ka lumellana le ho feta. Seo se ka etsa hore re botse lipotso mabapi le kutloelo-bohloko e thehiloeng ho tse ling tsa maano a Clinton ao Lakoff a a tiisang. Ka mohlala, o fana ka lintlha tse phahameng ho leano la Democrat's Iraq, "Sesole sa Clinton sa Saddam Hussein ka har'a libaka tsa Iraq tse sa fofang, tse ileng tsa atleha ho thibela Saddam Hussein ho etsa libetsa tse bolaeang batho ba bangata" (leq. 232). L
akoff o iphapanyetsa taba ea hore libaka tsena tse sa fofang li ne li behiloe ka molao ke United States le Great Britain (qalong hammoho le Fora, e ileng ea qetella e tsoile tumellanong), 'me bomo e tloaelehileng ea US / UK e etsahetseng libakeng tseo e ne e se na. semolao molaong wa matjhaba kapa wa naha. Ke ho re e ne e le litlolo tsa molao tse khahlanong le khotso.
Le ha litlolo tsa molao tsa Rephabliki li batla ho nyatsuoa, ho hlakile hore tsa Democratic lia babatsoa. Ha ho nahanoa ka molao ka thoko, ho hlaha potso ea boitšoaro, eo Lakoff le eena a e hlokomolohang habonolo. Senotlolo sa leano la Clinton mabapi le Iraq e ne e le ts'ebetso e tsoelang pele ho Iraq ea thibelo e matla ka ho fetesisa ea moruo nalaneng ea sejoale-joale, eo hoo e batlang e le lefats'e lohle le neng le batla ho e phahamisa - ntle le United States le selekane sa eona sa UK (eo e neng e le leqheka ho Clinton joalo ka ha. ho Bush).
Le hoja Hussein a arolelana boikarabelo ba boitšoaro bakeng sa tšenyo e bakiloeng ke likotlo tseo, leano la Clinton le ikarabella ka ho toba bakeng sa lefu - ka likhakanyo tse tsitsitseng - tsa baahi ba makholo a likete, mohlomong ho feta 1 milione. Ka mokhoa o boletsoeng esale pele, ba tlokotsing ka ho fetesisa - bana le maqheku, ba kulang le ba futsanehileng - ba ile ba hlokofatsoa haholo ke likotlo tsa moruo. Liofisiri tsa tsamaiso ea Clinton li ile tsa hlakisa hore ho sa tsotelehe hore na Iraq e entse eng ho fihlela litlhaloso tsa liqeto tsa UN mabapi le libetsa - boemo ba ho felisa thibelo - likotlo li tla lula li le teng ho fihlela Hussein a tsoa matla, e leng se ileng sa ahlolela lefu ba makholo bao likete. Hopola, ho latela Lakoff, boitšoaro “bo mabapi le kutloelo-bohloko.”
Leha ho le joalo ha baitseki ba ne ba leka ho theha mokhatlo ho elella bofelong ba lilemo tsa bo-1990 ho fetola leano lena la Clinton le khopo le le khopo, re ile ra fumana Mademokrate a 'maloa a ikemiselitseng ho mamela. Sepheo sa nako e telele sa US sa ho laola lipolotiki tsa Middle East - tse lumellanang le bapresidente ba Rephabliki le Democratic ho tloha Ntoeng ea Bobeli ea Lefatše - e ile ea phahamisa kutloelo-bohloko leha e le efe eo Bill Clinton, Al Gore, Madeleine Albright, kapa batho ba bang ba tsamaiso eo ba ka 'nang ba e utloa.
Ke nahana hore nka utloisisa, ka tsela e itseng, le Lakoff: Haeba a batla ho thusa ho theha maemo a ho khutlela pusong ea Democratic Party, mohlomong libe tsa eona li hlokomolohuoa hantle. Empa ho thata ho bona kamoo sena se sebeletsang "bohlale bo phahameng" boo Lakoff a bo kopang qalong le qetellong ea buka.
Le hoja tlhaloso ena e ka bonahala e le thata, ke ea botsoalle. Ke lumellana le litaelo tse ngata tsa leano tseo Lakoff a li bitsang "tsoelo-pele," le hoja ke ne ke tla batla ho sutumelletsa tlhahlobo ea hae ka ho le letšehali 'me ke fetele likhopolo tsa tokoloho tse sa lebelloang le tse sa thabiseng. Ke ne ke tla totobatsa lintlha tsa bohlokoa tse mabapi le litsamaiso tse seng molaong le meaho ea matla, haholo-holo mokhatlo oa bokapitaliste le naha ea naha mehleng ea borena.
Litlhahiso tse joalo li atisa ho songoa ke ba kampong ea Lakoff e le ntho e sa utloahaleng le / kapa e le maikutlo a utloahalang. Leha ho le joalo ha ho motho ea kileng a hlalosa hore na lipolotiki tse tsoelang pele tse matlafatsang tšehetso bakeng sa litsamaiso tse hlōlehileng ke khetho ea sebele bakeng sa bokamoso. Ho sa tsotellehe hore na ke mekhoa efe ea nako e khutšoanyane eo re ka e qapang ho leka ho khutlisetsa morao tsoelo-pele ea tokelo ea ho arabela, maqheka ao a tlameha ho tsebisoa ka ho tobana le botebo ba mathata a rona.
Haeba sena se bonahala se le thata, ho lokile - hobane ho bohlokoa hore motho ea nang le sethala sa sechaba sa Lakoff a nyatsuoe haholo ha mehopolo e fokolang joalo le e tšehelitsoeng e tšesaane e lahleloa bukeng ena e sa tebang.
Ho ba le kelello - hammoho le ho hlaka le ho tšepahala - ho bohlokoa haeba re batla ho theha phetoho e hlokahalang menahanong ea mantlha e hlokahalang ho etsa hore ho khonehe ho hula lefatše lena lintšing tsa likoluoa tse ngata mabapi le tikoloho, setso, lipolotiki le moruo.
Pitsong ea hae ea ho qetela ea ho ba le kelello e phahameng, Lakoff oa ngola, "Mohlomong bothata bo boima ka ho fetisisa ba ho fetola maikutlo ke ho fetola likelello tsa rona" (leq. 259). Ho makatsang ke hore ho bonahala eka buka ea hae ke bopaki ba eona taba eo, e ka 'nang ea e-ba molemo oa mosebetsi oa morao tjena oa Lakoff. Joalo ka ha a bolela qetellong ea Tokoloho ea Bo-mang?, ho se na moelelo o hlakileng oa pherekano eo: "Ho fetisa mehopolo eo re holisitsoeng ka eona - ho hola ho bona haholoanyane - ke mosebetsi oa kelello oa ho fumana tokoloho" (leq. 266).
Robert Jensen ke moprofesa oa boralitaba Univesithing ea Texas e Austin le setho sa boto ea Third Coast Activist Resource Center http://thirdcoastactivist.org/. Ke eena mongoli oa The Heart of Whiteness: Morabe, Morabe, le Tokelo ea Basoeu le Baahi ba 'Muso: Ntoa ea ho Kopa Botho ba Rōna (ka bobeli ho tsoa Libukeng tsa City Lights). A ka finyelloa ho [imeile e sirelelitsoe] .