Matsatsi a mararo a fetileng Radio New Zealand National e tlaleha hore IMF e ne e kopa mmuso oa New Zealand ho fokotsa tšebeliso ea chelete ea sechaba. Ke ne ke thothomela mokokotlong oa ka, ke ntse ke khanya morao nakong eo nkhono oa ka a ileng a thulana le motho ea tsebahalang oa Mafia 'me lelapa la rona le ile la fumana e' ngoe ea limpho tseo u ke keng ua li hana. Basebetsi-'moho le 'na Lefapheng la Sechaba la Bophelo (moo ke sebetsang ke le ngaka ea kelello ea ngoana le ea lilemong tsa bocha) 'me ke hlokolosi haholo ka seo ho thoeng ke "likhothaletso" tsa IMF. Ha e le hantle re ka bona phapang e nyane pakeng tsa IMF e kokota monyako oa hau le mafia kapa setho sa sehlopha sa litlokotsebe se lekang ho u rekisetsa racket ea tšireletso.
New Zealand ke eona feela naha e tsoetseng pele ea indasteri eo ke e tsebang e sa kang ea kenya ts'ebetsong libanka, basebetsi ba hlokang mosebetsi kapa malapa a lahleheloang ke matlo a bona. Ho feta moo, ka lebaka la ho putlama ha moruo, mmuso oa rona o se o entse phokotso e kholo ea tšebeliso ea chelete ea sechaba, e leng se bakileng ho lelekoa ha basebetsi ba 1500 ba basebeletsi ba sechaba. Leha ho le joalo IMF e lebeletse hore re tsoele pele ho ea pele, ka likhothaletso tse tobileng tsa hore re khaotse ho etela lingaka tsa mahala mahala (bakeng sa bana, batho ba baholo le ba hlokang) le litheolelo tsa likalimo tsa baithuti (ho rarolla khaello e matla haholo ea lingaka le matichere). Ka mantsoe a mang ba batla hore re "bea" poraefete likarolo tsa tsamaiso ea rona ea bophelo bo botle le thuto ea thuto e phahameng.
Khatello ea ho Beha Tšebeletso ea Rōna ea Naha ea Bophelo Botho
Kaha New Zealand e na le ts'ebeletso ea bophelo bo botle ba naha, le hore bobeli ba Sechaba (li-conservatives) le Labor (li-liberals) ba tšehetsa tumelo ea hore tlhokomelo ea bophelo bo botle ke tokelo ea mantlha ea botho, ke bona moelelo o hlakileng mona. Hoa tsebahala hore batho ba tsamaisang IMF (bao boholo ba bona ba emelang mekhatlo ea lichelete e kang libanka, lifeme tsa khoebo le lik'hamphani tsa inshorense) ha ba amohele maikutlo a tokelo ea tlhokomelo ea bophelo bo botle. Ba talima phano ea tlhokomelo ea bophelo e le thepa e nang le monyetla o moholo oa phaello - 'me ha ba bone ho hang hore na ke hobane'ng ha lik'hamphani tsa inshorense ea bophelo bo botle li lokela ho haneloa ka tokelo ea ho etsa phaello ka ho kula le masisa-pelo a batho linaheng tsohle tse tsoetseng pele indastering, joalo ka ha li etsa US. Ke tseba sena hobane manane a ntlafatso a sebopeho ao a a qobellang ho linaha tse kolotang kamehla a kenyelletsa tlhokahalo ea hore linaha tsena li felise litsamaiso tsa tsona tsa bophelo bo botle tse lefelloang ke sechaba le ho bula limmaraka tsa tsona ho lik'hamphani tsa inshorense tse ikemetseng.
Ho Etsahala’ng Haeba re Hana Tlhahiso eo re ke keng ra e Hana?
Haeba New Zealand e ne e senya chelete ea IMF, nka amohela hore IMF e ka ba boemong ba ho re laela hore na re e sebelise joang. Leha ho le joalo New Zealand ha e so ka e alima chelete ho IMF. Hajoale New Zealand e alima chelete e ka bang $250 milione ka beke ho tsoa ho baalimi ba khoebo ka tsoala ea 4 - 6.5%. Re lefa sekhahla se tlase sa tsoala ka lebaka la lintlha tsa rona tsa mokoloto tsa AA+ (linaha li fumana lintlha tsa mokoloto joalo ka batho ka bomong).
Ehlile, tšokelo ke hore haeba New Zealand e hloleha ho fokotsa tšebeliso ea chelete ea sechaba e lekaneng ho khotsofatsa ba alimang lefats'e, litekanyetso tsa rona tsa mokoloto li tla theoleloa ho tloha ho AA+ ho ea ho BBB- (joalo ka Iceland le Greece) mme mmuso oa rona o tla tlameha ho alima IMF (joaloka Iceland le Greece). Joale re tla qobelloa ho lefa tsoala ea 18% le ho lumellana le ho fokotsa ho hoholo hoa bophelo bo botle le thuto. Fitch le mekhatlo e meng ea litekanyetso e tlameha ho ikemela ho tsoa mekhatlong ea lichelete e laolang IMF. Leha ho le joalo, liqoso tsa morao-rao tsa botlokotsebe li fana ka maikutlo a hore ha li joalo - le hore libanka le mekhatlo e meng ea lichelete e ka "reka" litekanyetso tse ntle kapa tse sa rateheng tsa mekoloto ho lumellana le lithahasello tsa bona tsa khoebo.
Haeba New Zealand e ne e se na botsoalle ho lik'hamphani tsa kantle ho naha tse batlang ho etsa khoebo mona kapa ho hloka boikarabello ho bokelleng lekhetho kapa ho laola bomenemene le bobolu ba mmuso, e ka ba pale e fapaneng haholo. Leha ho le joalo, New Zealand e lula e khethiloe e le naha e nang le melao e fokolang haholo bakeng sa likhoebo tsa kantle ho naha, hammoho le e se nang bomenemene ka ho fetesisa. Re boetse re na le botumo bo botle ba ho baballa chelete. Mmuso wa rona o bile le phaello e ngata pakeng tsa 1999 le Oct 2008 - kgwedi eo moruo wa lefatshe o putlameng mme ra emisa ho rekisa diyantle le maeto a mose ho mawatle ho bahahlaudi - ka lebaka la maemo ao re neng re se taolong ho hang.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate