Ka tlase, ke kentse phatlalatso ea khatiso ea Massachusetts Institute of Technology (MIT) ho tloha hoo e ka bang khoeli e fetileng. E tlaleha liphuputso tsa setsebi sa boemo ba leholimo sa MIT Kerry Emmanuel, ea ithutileng hore maholiotsoana a ntse a senya haholo ho tloha lilemong tsa bo-1970, ka lebaka la karolo e 'ngoe ea ho futhumala ha lefatše.
Ntho e 'ngoe e tla eketsa tšusumetso e mpe ea maholiotsoana ho batho, Emmanuel o fumane, ke ho eketsa bolulo ba batho libakeng tse haufi le lebōpo la leoatle.
Joalo ka ha mongoli ea bohlale ea ka letsohong le letšehali Mike Davis a ngola libukeng tse kang Ecology of Fear le Late Victorian Holocauss, boholo ba maikutlo a khoebo-neoliberal le lipitsa tsa mecha ea phatlalatso e le ketsahalo e hloekileng ea tlhaho e hlile e le sehlahisoa sa tšebelisano ea lipuo lipakeng tsa tikoloho ea tlhaho le ho se lekane ha batho. Litlokotsi tsa batho tse bakoang ke seo re ’nileng ra bitsoa “likoluoa tsa tlhaho” li “tsoela pele sechabeng.” Li hlahisoa sechabeng ka har'a maemo a sehlopha, li-hiearchies tse amanang, le mefokolo ea tsona e fapaneng e holofatsang.
Tabeng ea histori ea morao tjena maholiotsoana a matlafala, moloko o sa khaotseng, o tsamaisoang ke phaello oa carbon e feteletseng ea sepakapaka o futhumatsa boemo ba leholimo, bo futhumatsang maoatle, e leng ho eketsang matla a lifefo tse mabifi tsa leoatle. Tšenyo e tsoang ho lifefo tseo e oela ka tšusumetso e khethehileng ho batho ba lebōpong la leoatle, libakeng tse tlaase tse bulehileng bakeng sa ho atolosoa ho atolosoa ke bahlahisi ba thekiso ea matlo le phaello ea "khōlo" ea tšubuhlellano.
Ho tsoela pele ka bohlokoa ba matla a sechaba a sa leka-lekaneng, ao e seng a “tlhaho,” ke batho ba futsanehileng ba sitoang ho ikarola ho matla a sefefo, likhohola, tšenyo ea moea le tse ling kaofela.
Bosiung bona litaba tsa mantsiboea li bonts'itse batho ba likete tse mashome ba batla bolulo New Orleans 'Superdome ho tsoa sefefong sa tropike Katrina, seo e kanna ea ba leholiotsoana le matla ka ho fetesisa le kileng la otla Amerika Leboea. Ha kea bona motho a le mong eo e seng motho e motšo litšoantšong tse fapaneng tsa litaba tsa matšoele ana a matšoele. Ehlile, New Orleans ke lehae la batho ba bangata ba futsanehileng haholo ba mebala, ba qholotsoang ka ho khetheha bokhoning ba bona ba ho itšireletsa tlokotsing e seng ea "tlhaho" e bakoang ke boikhohomoso ba khoebo le booatla bo amanang le tikoloho ea batho.
Phatlalatso ea boralitaba ke ena:
Maholiotsoana a ntse a eketseha ka ho futhumala ha lefatše
Elizabeth A. Thomson, Ofisi ea Litaba
July 31, 2005
Maholiotsoana a eketsehile haholo ka matla le ho senya lilemong tse mashome a mararo tse fetileng ka lebaka la karolo e 'ngoe ea ho futhumala ha lefatše, ho bolela moprofesa oa MIT ea lemosang hore mokhoa ona o ka tsoela pele.
Kerry Emanuel oa tlaleha: pampiri e hlahang khatisong ea inthanete ea la 21 Phupu ea koranta ea Nature.
Emanuel ke moprofesa oa thuto ea meteorology Lefapheng la MIT la Lefatše, Atmospheric le Planetary Sciences.
Likhopolo le lipapiso tsa k'homphieutha tsa boemo ba leholimo li bontša hore ho futhumala ho lokela ho baka keketseho ea matla a sefefo. Ka mantsoe a mang, li lokela ho otla ka matla, ho hlahisa meea e phahameng le ho tšoarella nako e telele.
Ho hlahloba ntlha ena, Emanuel o ile a hlahlobisisa litlaleho tsa maholiotsoana a tropike-ao hangata a bitsoang maholiotsoana kapa maholiotsoana-ho tloha bohareng ba lekholo la bo20 la lilemo. O fumane hore boholo ba matla a lokolloang liketsahalong tsena ka bobeli Leoatleng la Atlantic le North Pacific maoatleng a eketsehile haholo ho tloha bohareng ba bo-1970. Nako ea maholiotsoana le lebelo le leholo ka ho fetisisa leo a le hlahisang li eketsehile ka hoo e ka bang karolo ea 50 lekholong lilemong tse 50 tse fetileng.
O tsoela pele ho tlaleha hore keketseho ena ea matla a sefefo a bonahatsoa ke ho eketseha ha mocheso o tloaelehileng holim'a maoatle a tropike, a fana ka maikutlo a hore ho futhumala hona - hoo ho ka bakoang ke ho futhumala ha lefatše - ho ikarabella bakeng sa matla a maholo a maholiotsoana.
Ho ea ka Jay Fein, motsamaisi oa lenaneo la National Science Foundation's climate dynamics programme, le tšehelitseng lipatlisiso ka lichelete, mosebetsi oa Emanuel "o felletse ka tekanyo ea bohlokoa ea phello e ka bang teng ea maholiotsoana tsamaisong ea sechaba, moruo le tikoloho. Ke ts'ebeliso e ncha ea mohopolo oa khopolo-taba, 'me e hlahisitse tlhahlobo e ncha ea matla a maholiotsoana le matla a senyang."
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate