Pjesa më e madhe e mbulimit të mediave të korporatave të një raporti të ri të OKB-së mbi Iranin pohon fuqishëm se Irani është afër ndërtimit të armëve bërthamore. Por raporti i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike në fakt nuk arrin në atë përfundim dhe shumë kritikë pretendojnë se spekulimet që janë në raport janë të gabuara.
A Sot USA copë (11/9/11) u titullua "Agjencia e OKB-së nxjerr alarmin e kuq për programin e fshehtë të armëve bërthamore të Iranit" – me zhurmën e "alarmit të kuq" që vinte nga një burim në artikull, Rep. Ed Royce (R.-Kaliforni). Aktiv CBS Evening News, raportoi Scott Pelley (11/7/11), "Agjencia bërthamore e OKB-së pritet të raportojë më vonë këtë javë se Irani është në prag të aftësisë për të ndërtuar një bombë bërthamore."
On ABC World News, spikerja Diane Sawyer njoftoi (11/8/11):
Dhe tani, një titull i frikshëm prej kohësh për Iranin dhe armët bërthamore. Pas një dekade debati nëse Irani do ta ndërtonte një të tillë, një raport i OKB-së thotë se sonte ata do ta ndërtojnë, dhe ka filluar.
ABC Korrespondenti Jim Sciutto shtoi se IAEA zbuloi se Irani "ka qenë duke kryer aktivitete, qëllimi i vetëm i të cilave mund të jetë vetëm zhvillimi i një arme bërthamore". Sawyer mbylli segmentin duke u lutur, "A ka ndonjë gjë tjetër për ta parandaluar këtë, për ta ndaluar atë? A është tepër vonë?" Ajo shtoi: "Aq shumë për Ahmadinexhad që pretendonte se ishin vetëm termocentrale bërthamore, gjithmonë centrale bërthamore."
On NBC's Sot emisioni (11/9/11), shikuesve iu tha se "OKB-ja raportoi për herë të parë të martën se Irani po kryen teste sekrete me të vetmin qëllim ndërtimin e armëve bërthamore."
"Një titull i frikshëm për Iranin," deklaroi ABC këtë javë prezantuesja Christiane Amanpour (11/13/11). "Inspektorët e armëve të OKB-së zbulojnë prova të reja se vendi po punon në një pajisje armësh bërthamore. A mund të bëjnë Shtetet e Bashkuara diçka për ta ndaluar atë tani?"
An Associated Press copë (11/9/11) iu referua në fakt Iranit që është "në prag të zhvillimit të një koke bërthamore" dhe një Washington Post copë (11/14/11) rreth një debati presidencial republikan përmendi mënyrat për të "përballuar programin e dukshëm të armëve bërthamore të Iranit". A Sot USA histori (11/14/11) iu referua një "raporti të Kombeve të Bashkuara që konfirmon ambiciet bërthamore të Iranit" dhe "gjetjes më të fortë deri më tani se Irani po vazhdon me një program të prodhimit të bombave". Në kohë revista, Joe Klein (11/21/11) shkroi, "Edhe Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike jashtëzakonisht e kujdesshme e OKB-së tani beson se Irani po punon për një armë bërthamore."
Kjo retorikë mbivlerëson në mënyrë të egër gjetjet aktuale të raportit të IAEA.
Pjesa e parë e raportit të 8 nëntorit të agjencisë deklaron – edhe një herë – se Irani nuk po transferon uranium për përdorim në një projekt ushtarak.
Akuzat më shpërthyese në të cilat po fokusohen mediat janë të përfshira në një aneks që përpiqet të parashtrojë prova që qarkullojnë prej vitesh. Raporti i IAEA thekson shqetësimin lidhur me pretendimet mbi aktivitetet e kaluara; shumë pak nga raporti i dedikohet kërkimeve që mund të përshkruhen si të vazhdueshme. Në të vërtetë, media po fokusohet kryesisht në spekulimet e IAEA-s se çfarë fuqi të jenë kërkime të vazhdueshme që mund të jetë i lidhur me një program ushtarak.
Por sa përfundimtare janë gjetjet e IAEA? Siç shkroi kolumnisti dhe profesori i inxhinierisë kimike të Universitetit të Kalifornisë Jugore Muhammad Sahimi (Byroja e Teheranit, 11/9/11):
Pjesa më e rëndësishme e raportit ka të bëjë me punën e supozuar për eksplozivët konvencionalë të lartë, jo për armët konvencionale, por gjoja për përdorim në ndezjen e një pajisje bërthamore. Raporti diskuton në detaje detonatorët me funksionim të shpejtë, të njohur si "detonatorët me tela të urës shpërthyese" (EBWs), të cilët nevojiten në armët bërthamore. Me pranimin e vetë IAEA, Irani e informoi agjencinë në vitin 2008 se kishte zhvilluar EBW për përdorim në aplikime konvencionale dhe civile.
Sahimi thekson se raporti i IAEA pranon se "ekzistojnë aplikime jo bërthamore, megjithëse të pakta, për detonatorët si EBW". Raporti i IAEA fokusohet gjithashtu në projektimin dhe kërkimin e modelimit kompjuterik që sugjeron se Irani mund të ketë ndjekur. Insinuata është se ky hulumtim ka përmasa bërthamore, por nuk ka asnjë provë të fortë se ky është rasti. Siç shkroi Sahimi, disa nga modelimet kompjuterike në dukje shqetësuese mund të lidhen fare mirë me programin e raketave me kokë konvencionale të Iranit, të cilin ai kurrë nuk e ka fshehur, por në fakt e ka mburrur. Edhe IAEA e pranon një mundësi të tillë. Vetë agjencia as që pretendon se aktivitetet e numëruara kanë të bëjnë me një kokë bërthamore, por se "ato janë shumë të rëndësishme".
Disa mbulime mediatike sugjeruan se provat më të forta erdhën në formën e një shkencëtari sovjetik, i cili dyshohet se ndihmoi Iranin me kërkime të rëndësishme për detonatorët. Të Washington Post (11/7/11) raportoi se IAEA ishte përqendruar te "një ish-shkencëtar sovjetik i armëve, i cili dyshohet se i mësoi iranianët gjatë disa viteve në ndërtimin e detonatorëve me precizion të lartë të llojit të përdorur për të shkaktuar një reaksion zinxhir bërthamor".
Cfare post nuk raportoi ishte se shkencëtari në fjalë, Vyacheslav Danilenko, është një studiues i njohur në fushën e nanodiamanteve – krijimit të diamantëve sintetikë që mund të përdoren për një sërë kërkimesh industriale, duke përfshirë shpimin e naftës, një aktivitet që prodhon shumica e eksporteve të Iranit. Shërbimi Inter Press gazetari Gareth Porter (11/9/11) detajoi kërkimet dekada të Danilenkos në këtë fushë, e cila kërkon dhomat e shpërthimit në shkallë të gjerë që raportet e lajmeve sugjerojnë se janë ndoshta pjesë e programit të supozuar të kërkimit të armëve bërthamore të Iranit.
Një kritikë e hershme e post historia u postua në Hëna e Alabamës blog (11/7/11), i cili vuri në dukje se kërkimi i Danilenkos për nanodiamantin ishte përmendur me të vërtetë në raportin e IAEA- por mungonte nga posthistoria e. Gazetarja që shkroi post pjesa, Joby Warrick, vazhdoi më 14 nëntor me një artikull të fokusuar në kërkimin e Danilenkos – duke përfshirë sfondin që mungonte në pjesën e parë. Warrick shkroi:
Provat janë shpesh të paqarta, pasi e njëjta teknologji ndonjëherë mund të ketë aplikime paqësore si dhe ushtarake. Në rastin e Danilenkos, biznesi i diamanteve sintetike të shkencëtarit dha një shpjegim të besueshëm për kontaktet e tij të gjera me shkencëtarë të lartë iranianë gjatë gjysmë dekade.
Këtë herë, post përfshinte Danilenko duke mohuar se ai kishte ndonjë lidhje me një program të armëve bërthamore. Por gazeta dukej kryesisht e pabindur – duke e quajtur punën e tij, për shembull, "skema e tij e prodhimit të diamanteve".
Ashtu si në prag të Luftës në Irak, sigurisht që ishte e mundur të raportohej në mënyrë skeptike mbi inteligjencën e Iranit. TëChristian Science MonitorScott Peterson shkroi një raport të shkëlqyer (11/9/11) që filloi:
Raporti i fundit i Kombeve të Bashkuara mbi programin bërthamor të Iranit mund të mos jetë "ndryshuesi i lojës" siç ishte faturuar, pasi disa ekspertë bërthamorë ngrenë dyshime për cilësinë e provave – dhe tregojnë mungesën e provave për punën aktuale të armëve bërthamore.
Artikulli citon ish-inspektorin e IAEA Robert Kelley, i cili nuk pranon analizën e agjencisë. Dhe një NPR Edicioni i mëngjesit segmenti (11/9/11) filloi duke vënë në dukje se raporti i ri i agjencisë "ishte shumë i pritur, sepse raportimi i avancuar sugjeroi se IAEA kishte arritur përfundimisht se Irani është i angazhuar në një program të armëve bërthamore në shkallë të plotë. Rezulton se raporti nuk thotë atë."
Kushdo që vret mendjen rreth mësimeve të nxjerra nga Iraku, mund t'i gjejë dy editoriale gazetash, të dyja të botuara më 10 nëntor, si udhëzues. Të New York Times, nën titullin "E vërteta rreth Iranit", i quajtur raporti i IAEA-s "tmerrësisht gjithëpërfshirës" dhe brohoriti agjencinë për qëndrimin e palëkundur: "Agjencia nuk u tërhoq, dhe as askush tjetër nuk duhet të tërhiqet." Të Washington Post editoriali filloi:
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike tani e ka përshkruar në detaje atë që qeveritë anembanë botës e kanë ditur për një kohë të gjatë: programi bërthamor i Iranit ka një dimension të qartë ushtarak.
Gazeta deklaroi se raporti i IAEA "duhet t'i japë fund debatit serioz nëse programi i Teheranit është për qëllime paqësore".
Ideja që një media gazetareske do ta shpallte këtë debat të përfunduar është thellësisht shqetësuese – dhe sugjeron që në mediat e korporatave, pak mësime janë nxjerrë nga debakli i Irakut.
ZNetwork financohet vetëm nga bujaria e lexuesve të tij.
dhuroj