Lëvizja anti-globalizimi është kritikuar vazhdimisht se nuk është e qartë për alternativën ndaj kapitalizmit. Lëvizja dëshiron të zëvendësojë kapitalizmin, të ndryshojë botën, por nuk flet për socializmin, që sipas disa të majtëve është një alternativë e qartë. Tani qeveria e Venezuelës ka ofruar një hapësirë në faqen e saj të internetit për të debatuar socializmin.
Presidenti i Venezuelës Hugo Chavez gjatë muajve të fundit ka inkurajuar njerëzit që të fillojnë të mendojnë se çfarë është socializmi në shekullin XXI. Tani mund të hyni në faqen e internetit të qeverisë dhe të shkruani komentin tuaj në disa rreshta. Duke marrë parasysh hapësirën e dhënë në http://www.mci.gov.ve/foros.asp socializmi në shekullin XXI me sa duket duhet të jetë i shkurtër.
Ajo që e bën Venezuelën kaq interesante është zhvillimi nëpër të cilin po kalon vendi. Venezuela është një model zhvillimi në një botë ku "bërja e historisë së varfërisë" është një byzylyk që mund ta blini. Në Venezuelë ata po bëjnë historinë e varfërisë duke përdorur pasurinë e vendeve për ta bërë shoqërinë më të pasur. Dhe kur pjesa tjetër e botës thotë se është e pamundur të fshish të pastrehët në Stokholm, të rindërtosh nëntokën në Nju Jork, ose të ushqesh dhe edukosh të gjithë në kontinentin afrikan, Venezuela po i bën të gjitha këto gjëra. Neoliberalizmi është një sistem që vë në pritje të mundshmen dhe e quan të pamundur. Ndoshta socializmi në shekullin XXI është t'i bëjë njerëzit të ëndërrojnë për të pamundurën dhe ta bëjnë atë të mundur.
Presidenti socialist kilian Salvador Allende ishte një makinë ëndrrash e kohës së tij: ëndrra për një vend më të mirë në një botë më të mirë u kombinua me zgjedhje të lira dhe rritje të rishpërndarjes. Ka ngjashmëri; revolucioni bolivar duket se funksionon sipas idesë së synimit për një demokraci të vërtetë pjesëmarrëse. Kështu, njerëzit e Venezuelës kanë qenë në gjendje të artikulojnë gjerësisht të drejtat e tyre liberale, në zgjedhje të shumta dhe përmes programeve të zhvillimit që kanë akses në rritje ndaj të drejtave sociale. Një nga objektivat e Allendes ishte që të gjithë fëmijët të mund të pinin qumësht çdo ditë. Ai u rrëzua në një grusht shteti të përgjakshëm ushtarak, pasi SHBA-ja dhe borgjezitë kombëtare nuk mund t'i durojnë zgjedhjet e lira që çojnë në rishpërndarjen e bërë nga njerëz që e quajnë veten socialistë. Një ndryshim midis Allende dhe Chavez është se Allende ishte tashmë një socialist kur ai kandidoi për president; Chavez është bërë socialist në kohën e duhur të mandatit të tij.
Hugo Chavez e ka deklaruar veten socialist, ai ka bërë thirrje për një socializëm të rinovuar dhe reflektime se çfarë mund të jetë socializmi në shekullin e 21-të. Nuk është e qartë pse Chavez dëshiron të flasë për socializmin kur ai tashmë ka arritur të irritojë SHBA-në deri në pikën që ata kanë bashkëfinancuar tashmë një grusht shteti. Njerëzit me të cilët flas në Venezuelë janë me mendime të ndryshme. Disa kanë frikë se do të gjenerojë një grusht shteti më të fuqishëm dhe se përvoja e tyre do të përfundojë si Kili -73. Të tjerë mendojnë se është e rëndësishme dhe i sjell qartësi revolucionit bolivar.
Ajo që është e paqartë në apelin e Chavez është se çfarë është socializmi siç e kuptojmë ne? Venezuela nuk është një vend socialist, ekonomia është një kapitalizëm i bazuar në naftë dhe borgjezia kombëtare po bën shumë para duke pretenduar se është e pakënaqur. Duke folur me krahët e majtë dhe të rinj të vjetër në barrio 23 de Enero në Karakas, ata janë të gjithë të shqetësuar për fjalimet mbi socializmin dhe flasin për zhgënjimin e madh që u bënë vendet reale socialiste. Një i ri thotë: “Socializmi në ato vende dështoi, dhe nëse ky ishte socializmi, unë nuk dua socializëm, dua diçka më të mirë”. Është e qartë se socializmi i shekullit XXI duhet të zëvendësojë socializmin e shekullit XX me diçka më të mirë.
Le të zgjedhim një fushë: solidaritetin ndërkombëtar. Venezuela është një vend paralelesh dhe solidariteti ndërkombëtar është pjesë e këtij paralelizmi. Sigurisht që ka disa karakteristika nga socializmi i shekujve të fundit për të qenë të kujdesshëm. Armiku i armikut tim është miku im, për të mbuluar faktet për partnerët tregtarë, për të brohoritur sa herë që perandoria rrjedh gjak, pa analizuar se si ka mbërritur plaga atje, dhe për t'i detyruar njerëzit të zgjedhin midis dy palëve – sikur asgjë tjetër të mos ishte e mundur – janë shembuj të se.
Vendet e dikurshme socialiste dhe situata e Luftës së Ftohtë krijuan një situatë ku njerëzve iu kërkua të zgjidhnin, kompleksiteti u la mënjanë dhe mbizotëronte një mendim i tepërt i thjeshtuar ne ose ata. Njohur për SHBA-në e Bushit dhe kërkesën e tyre për të qenë ose me ta ose kundër tyre. Në Venezuelë njerëzit janë të vetëdijshëm për kompleksitetin dhe kontradiktat e procesit. Brezi i ri i krahut të majtë, i rritur dhe i politizuar në një botë të pasluftës së ftohtë, ku zgjedhja midis Lindjes dhe Perëndimit nuk është e imponuar, është më pak e prirur të pranojë se diçka është "e mirë", sepse nuk është "e keqe". Të kërkosh solidaritet ndërkombëtar duke e portretizuar Venezuelën si një parajsë në tokë nuk është e dobishme për askënd.
***
Në tualetin jashtë sallës së konferencave, në Bolivar ku zhvillohen pjesët e Takimit Ndërkombëtar të Solidaritetit me Venezuelën, përshëndes pastruesen që ka marrë librat falas për revolucionin bolivar që iu dha pjesëmarrësve të konferencës. Ajo më shikon me një buzëqeshje të madhe dhe më thotë: “Është mirë që je këtu, dua që bota ta dijë se gjërat këtu po përmirësohen”. Dyshoj se Takimet Ndërkombëtare të Solidaritetit me Venezuelën po e bëjnë këtë. Konferencat janë mbajtur tre vjet me radhë, e fundit ishte e organizuar keq, me ftesa të minutave të fundit dhe një program të varfër. Sipas pjesëmarrësve të mëparshëm, i fundit nuk ishte shumë më i mirë. Bota nuk do të informohet nëse prisni që njerëzit të blejnë bileta të shtrenjta fluturimi për në Venezuelë për të parë dokumentarë që mund t'i shihni në shtëpi, dhe megjithatë të kenë një ndikim të dukshëm të kufizuar në opinionin publik. Një socializëm i ri duhet të rishpik solidaritetin ndërkombëtar.
Duke qenë të vetëdijshëm për rreziqet e rënies në gjurmët e vjetra, është gjithashtu e nevojshme të ndriçohen ide të reja krijuese dhe të zbulohen iniciativa të mëdha. Duke krijuar ALBA, Alternativën Bolivariane për Amerikat, Venezuela ka hapur një rrugë drejt ëndrrës së vjetër bolivariane për një Amerikë Latine të bashkuar. ALBA është alternativa e ALCA, Zona e Tregtisë së Lirë të Amerikës, propozimi i SHBA për tregtinë e lirë në hemisferën amerikane. Edhe pse ALCA është jashtëzakonisht e papëlqyeshme në të gjitha vendet e Amerikës Latine, asnjë president tjetër nuk ka guxuar të bëjë atë që bëri Chavez; i ktheu shpinën ALCA-s dhe krijoi ALBA-n, duke e nisur si paralele.
Chavez përsëri dëshmoi të pamundurën për të qenë e mundur kur nisi një alternativë. Lëvizjet në të gjithë kontinentin kanë ndryshuar emrat nga kundër (ALCA) në favor të (ALBA). ALBA është një mjet fantastik për lëvizjet bazë për të ushtruar presion mbi drejtuesit e tyre që pretendojnë se nuk kanë një opsion. Një referendum kontinental midis ALCA dhe ALBA do të ishte një fitore dërrmuese në favor të ALBA. Është e kundërta e marrëveshjeve të OBT-së. ALBA bazohet në tregtinë e drejtë dhe jo tregtinë e lirë, njerëzit kanë njohuri të larta për të dhe është e njohur në zona më të gjera sesa po zbatohet. Sa shpesh kemi dëgjuar për njerëz që duan një marrëveshje tregtare vitet e fundit? Kufijtë po ndryshojnë. Ndoshta socializmi i shekullit XXI është t'u japë njerëzve mjete dhe shembuj të mirë, në vend të përgjigjeve dhe rrugëve tashmë të shtruara.
Krijimi i një Amerika Latine të bashkuar dhe të integruar ka qenë ëndrra e të gjithë liderëve të mëdhenj të Amerikës Latine, nga Bolivari çlirimtar, te Gaitan, Che Guevara dhe Allende. Asnjëherë më parë kontinenti nuk ka qenë më afër realizimit të ëndrrës, falë njerëzve që luftojnë së bashku.
Megjithatë, tregtia me Venezuelën nuk është një kualifikim për të qenë një vend progresiv. Nënshkrimi i një marrëveshjeje tregtare nga Irani me Venezuelën nuk e bën më pak të tmerrshme represionin dhe mungesën totale të demokracisë në Iran. Brazili dhe Argjentina janë aleatë të rëndësishëm, por është ende fakt që Brazili është pjesë e forcës pushtuese në Haiti dhe qeveria argjentinase po shtyp fabrikat e drejtuara nga punëtorët. Marrëveshjet tregtare nuk i bëjnë vendet progresive. Një socializëm i shekullit XXI duhet të bëjë të qartë se mund të tregtoni pa pretenduar miqësi apo ngjashmëri.
Në një mur në Ciudad Guayana lexova: "Las paredes dejaran de hablar el dia que la prensa diga la verdad", "muret do të pushojnë së foluri ditën që media të thotë të vërtetën". Njerëzit e dinë se janë të mashtruar dhe besimi në media është i ulët. Me hapjen e kanalit televiziv të Amerikës Latine Telesur ndërmerren disa hapa në drejtimin e duhur për të krijuar besim, për të krijuar një debat politik të Amerikës Latine dhe për të qenë një mjet themelor në procesin demokratik të edukimit popullor. Nuk është socializëm por gjithsesi i madh. Është një ndryshim i vërtetë në marrëdhëniet e pushtetit.
Kanalet kryesore televizive shfaqnin karikatura dhe bejsboll ndërsa presidenti Chavez u rrëmbye dhe vendi ishte në këmbë duke rezistuar gjatë grushtit të dështuar të prillit 2002. Lajmet në kanalet televizive në pronësi të grusht-bërësve u thanë njerëzve se ata së shpejti do të kishin lirinë dhe demokracinë, por njerëzit nuk mund të dëgjonin; ata ishin në rrugë duke luftuar për të.
Socializmi ka të bëjë me demokracinë dhe lirinë, pikërisht të njëjtat fjalë që përdor administrata e Bush Jr për të ndërhyrë vazhdimisht në botë. Neoliberalizmi i merr fjalët dhe i privon nga kuptimi i tyre. Pra, ndoshta socializmi i shekullit XXI duhet të ndalojë së dhënë fjalëve një peshë më të madhe se ndryshimet aktuale. Po sikur të mos ketë rëndësi si e quajmë?
Nëse do të shkruaja një koment të shkurtër mbi socializmin e shekullit XXI në faqen e qeverisë së Venezuelës, do të thoshte: Socializmi i shekullit XXI është të fillojë të ndërtojë një shoqëri më të mirë nga themeli e lart dhe t'i lërë brezat e ardhshëm që e jetojnë atë t'i japin një emër.