DENNIS BRUTUS murwi wehondo yerusununguko rweSouth Africa, munhu aitungamirira musangano wepasi rose uye mudetembi ane mukurumbira pasi rose. Akasungwa pamwe chete naNelson Mandela, Brutus akatungamira bato rekuparadzanisa South Africa ine rusaruraganda kubva kumitambo yepasi rose-uye kubva pakaparara rusaruraganda, anga ari mupikisi mukuru wehurumende yeAfrican National Congress (ANC) mitemo yemusika.
Brutus akataura naLEE SUSTAR nezve mamiriro ezvematongerwo enyika muAfrica nhasi- achitarisa zvakanyanya padambudziko riri muDarfur, uko African Union.
(AU) mauto atoiswa kare, uye izvo zvakurudzira kuti US kana United Nations (UN) ipindire.
- - - - - - - - - - - - - - - - -
PANE MHOSVA yekupindira kwerubatsiro muDarfur?
ZVINO, kune vanhu vari kufa, uye pamwero mukuru zvikuru. Imwe yacho inzara, imwe kushaya mvura, asi imwe iri kuuraya nemabhinya kumativi ose. Mubvunzo uri kuyedza kuona zvinhu mukurwira, uye izvozvi, handifunge kuti kune vakomana vakanaka. Asi kuvepo kwemauto eAfrican Union, pamwe nekukwanisa kwemauto eUN, hazvisi kuzogadzirisa dambudziko iri.
Chinzvimbo changu ndechekuti hautumire muchiuto. Iwe hautumire mhondi kuti dzimise kuuraya, ivo ivo pachavo, neimwe nzira, vanobatanidzwa mukuita.
Ndinoramba ndichiti-uye ndinofara kuiona ichitanga kuoneka sechikamu chegakava-kuti imwe yenyaya huru muSudan ndeyekuti: a) maChina arimo; uye b) maChinese vane kodzero dzakawanda dzekutsvaga mafuta muSudan kupfuura chero masimba ekuMadokero. Saka, chokwadi, kuMadokero, hurumende muKhartoum ndivo vakaipa.
Hongu, zvinoita sekunge mauto eKhartoum akabvumira kuvandudzwa kwemauto eparamilitary, saka vanogona kuita zvinhu uye vachiri kuzviti havana mhosva. Apa ndipo panopinda mauto eJanjaweed.
Aya ndiwo maitiro akajairwa kuMadokero. Iwe unogadzira chikara, kunyangwe uchichidaidza kuti Vietcong kana Mau-Mau, kana chimwe chinhu. Kana uchinge wasarudza divi rako, unotanga kuita dhimoni kune rimwe divi, kunyanya kana iwe uchida kupindira.
Ndinoshuva kuti dai ndaigona kuti pane mhinduro muSudan panguva ino. Asi ini ndinofunga kune vanhu vanofungidzira zvakanyanya pamativi ese. Dambudziko racho rakaomarara, nekuti nderechinyakare uye rinosanganisira marudzi ese ekuvimbika kwedzinza zvatisingatombonzwisisi.
Kunewo makakatanwa echinyakare zvikuru ayo anobva pakuti vamwe vanhu vafundisi, asi vamwe vanhu vanotama-tama. Kare, vanhu ava vairongana pakati pavo, idzo dzaive dzenharaunda, asiwo dzemwakaโkureva, pawaigona kutamisa mombe dzako kana chipi zvacho.
Asi kupokana kwemazuva ano kuri pamusoro pezviwanikwa, uye ndiani achange ari musimba rekupa mafranchise ekushandisa mafuta.
Zvinoita kwandiri kuti, zvine simba pachirongwa chose, zvinhu zvitatu. Imwe ipfungwa yeNew American Century, umo US inofanirwa kutonga pasi rose uye kutonga kuwana zviwanikwa. Pfungwa yechipiri: Wese munhu anoziva kuti China ndiyo inotevera simba guru pakatarisana. Yechitatu, uye pamwe yakakosha poindi, ndeyekuti China inoziva kuti ichave neyakakura, ine makaro havi yemafuta isati yamboonekwa nenyika.
Afghanistan muvakidzani weChina, uye, hongu, iyo U.S.
Imwe yehondo huru ndeyekuwana simba mugungwa reCaspian Sea.
Zvakare, iyo US inotya kuti haigone kufanotaura kuti Saudi Arabia ichaita sei mune ramangwana. Uye ikozvino kune mishumo yekuti mafuta anoiswa muSudan akatokura kupfuura muSaudi Arabia. Saka zviri pachena kuti kwatove nemakwikwi ezviwanikwa munzvimbo iyi, kunyangwe akakura kana madiki.
Nekutaura, rimwe remanzwi akasimba ekupindira, ekutumira akawedzera mauto eUN uye nekuwedzera kubatanidzwa kweUS, yanga iri pro-Israel lobby.
Isu tinofanirwa kudzokera kuProjekti yegwaro reNew American Century, rinoti hazvina kukwana kuti Israel igare pachikamu chenyika kuMiddle East. Vanoona US ichitonga dunhu rinosanganisira Palestine, Syria, Jordan, Iraq, Iran neAfghanistan.
Sezvinosemesa uye zvine ropa uye mhondi sezvazviri, handitendi kuti tinofanira kutsigira kuwanda kwemauto muSudan kana zvichizove nemhedzisiro yekupa US chinzvimbo chakasimba ipapo.
Nechekare, United States yave kutanga hurongwa hwemauto kuAfrica pamwero weyainodaidza kuti "kushanda kwayo kweMediterranean."
DZIRI kuitei nyika dzemuAfrica maererano neDarfur?
Mauto eAFRICAN UNION ari kushanda semauto ekuchengetedza runyararo muSudan, asi ari kushandawo semauto anochengetedza runyararo kuDemocratic Republic of Congo (DRC), pamwe nedunhu rose reAfrica Great Lakes.
Mutungamiri Thabo Mbeki weSouth Africa anowanzoonekwa semutauriri mukuru wezvekugadziriswa kwerunyararo kunorongwa. Saka zvakajeka, pane humbowo hwekuti South Africa ine chikamu chehumambo.
Izvi zvinogonawo kutsanangura kuti sei South Africa yashandisa mabhiriyoni ezvombo, iyo isina mari yechikafu, dzimba, mvura kana migwagwa. Izvo zvinonyanya kukosha ndezvemauto, asi hazvina mhosva nekutyisidzira kwemauto kuSouth Africa pachayo. Zvinoita sekunge South Africa iri kupihwa pfuti kuti ive mutambi mukuru wechiuto akamirira U.S. muAfrica.
South Africa ine huvepo muSudan neDRC, kuburikidza neAU, uye Mbeki munguva pfupi yapfuura akapindira neruzhinji munhaurirano dzerunyararo muCรดte dรขโฌโขIvoire. Cร'te dรขโฌโขIvoire ndiyo yaive korona yehushe hweFrance muAfrica. Kamwe kamwe, maFrench abuda, achiedza kudzokera mukati, uye chimiro chekare chehumambo chiri kuparara munzvimbo iyoyo.
Manzwiro angu ndeekuti muchava nevanonzi mapoka evapanduki anopikisa hurumende dziri pamutemo. Mubvunzo chaiwo unova kuti ndiani anopihwa simba rekuve iye anogovera mafranchise ayo anogonesa makambani ekuMadokero kuti auye-kungave kwecocoa, mafuta kana, kuDRC, uranium.
Muzviitiko zvese izvi, kune mapoka ane zvombo ari kurwisana nazvo, kazhinji ane zvombo nemasimba eWestern. Britain, Germany neFrance vari kubatanidzwa. Pakupedzisira, matambudziko aya ndeezviwanikwa zveAfrica, uye ndiani achatonga maitiro ezviwanikwa izvozvo.
Munaizvozvo, Thabo Mbeki neSouth Africa, kuburikidza neAU, vanove mutambi mukuru pakusarudza kuti ndiani achahwina.
World Social Forum (WSF) muNairobi muna Ndira inokwana sei pamufananidzo uyu?
WSF inogona kuve chiitiko chinopikisa pasi rose chirongwa chemakambani uye kuisa, nenzira yakakosha, hurongwa hwepasi rose.
Hatina mari, uye hatina zvekushandisa. Asi ndinofunga tinogona kuva ne100,000 muNairobi uye 100 nyika dzinomiririrwa ikoko. Uye pane kufunga kwakadzama pamusoro peWSF iri kuitika muFrancophone Africa-kuMali, Senegal neCรยดte dรขโฌโขIvoire.
Kunzwa kwangu ndekwekuti isu tine mukana wakakura wekuita kufunga kwezvematongerwo enyika kwepasirese nzira iyo Seattle kuratidzira kweWorld Trade Organisation uye nzira iyo Zapatistas yakabatsira pakuona kwatinoita nyika uye nemabatiro atinoita kurwira. Dambudziko redu guru parizvino nderekuita kuti vanhu vakawanda pasi rose vazive nezveWSF.
KO ZVAKAITWA nezvigaro zvezvematongerwo enyika zvakasara paWSF?
KUNE muitiro muEurope, South America uye, chokwadika, muAfrica wokuti panzvimbo pokusiiwa, unotanga kusuduruka wakananga pakati. Kwandiri, muenzaniso unonyanya kunetsa hausi South Africa. Ndakatonyanya kuodzwa mwoyo na[Mutungamiri Luiz Inacio รขโฌลLulaรขโฌ da Silva] muBrazil.
Zvichakadaro, VaMbeki vari kuramba vachitungamira muAfrica. Kunyangwe nyika dzingangove dzakazvimiririra seAlgeria, dziri kufara kuti South Africa itaure padzimire.
Hurumende zhinji dzemuAfrica, kuburikidza nemubatanidzwa weSouth Africa weNew Partnership for Africaโs Development (NEPAD), dzakabvuma kutora magwaro adzo kubva kuInternational Monetary Fund, World Bank neWorld Trade Organisation. Saka kana mapoka epasi achizivisa zvigaro zvavo muNairobi, havasi kungotora masangano ezvemari epasi rose, vari kutorawo hurumende dzavo.
NEPAD inofanirwa kunge iri musana weAU. Nehurombo, pfungwa dzangu dzemasangano emuAfrica-kunyangwe vari kuti vanopokana neNEPAD-ndeyekuti havasati vanyatsonzwisisa kuti voona sei AU.
PaWSF muBrazil muna 2005, pane chirongwa chakaiswa mberi neBoka revanhu gumi nevapfumbamwe, chainzi Porto Alegre Manifesto. Pagore rino polycentric WSF muBamako, Mali, paive neBamako Appeal. Pamusangano wemisi ichangobva kupfuura iyi muDurban, South Africa, mharidzo huru yakapiwa [nemunyori nomuratidziri weEgipita] Samir Amin, mutauriri mukuru weboka reBamako.
Pane katsika muboka reBamako kutaura kuti haungaendi chete nekuzvimirira, uchisimbirira pahurongwa hwepakati. Maonero angu ndeekuti kubudirira kweWSF kwave kuri chaizvo nekuti iforamu, yakavhurika kune akawanda anopokana maonero, pane kuve nekuona kumwe kutorwa kana kuisirwa.
Izvi hazvisanganisi kuita sarudzo. Rangarira chiito chakaisvonaka pamberi pehondo muIraq, apo vanofungidzirwa kuva mamiriyoni 13 vakafora kupota nyika? Chikamu cheiyo chakabuda muWorld Social Forum muPorto Alegre.
ZNetwork inopihwa mari chete kuburikidza nerupo rwevaverengi vayo.
dhoneta