O le Tow Center mo Digital Journalism's Emily Bell na talanoa ia Edward Snowden i luga o se auala malupuipuia e uiga i ona aafiaga i le galulue ai ma le au tusitala ma lana vaaiga i le suiga o le lalolagi faasalalau. O se vaega lenei o lena talanoaga, na faia ia Tesema 2015. O le a aliali mai i se tusi a sau: Tusitala Ina ua mavae Snowden: Le Lumana'i o le Aufaasālalau Sa'oloto i le Setete Mataitu, lea o le a tatalaina e Columbia University Press i le 2016.
Emily Bell: E mafai ona e ta'u mai ia i matou au fegalegaleaiga ma le au tusitala ma le au faasalalau?
Edward Snowden: O se tasi o mea sili ona luʻitau e uiga i le suiga o le va o tagata lautele i le aufaasālalau ma le sootaga a le malo ma le aufaasālalau o le aufaasālalau e leʻi sili atu le malosi nai lo le taimi nei. I le taimi lava e tasi, o le au lomitusi e le o naunau e faʻaaogaina lena ituaiga o malosi ma faatosinaga ona o le faʻateleina o pisinisi. Sa i ai lenei tu masani e faapea o le aganuu a le aufaasālalau na tatou tuufaasolo mai i uluai faasalalauga na faamoemoe e avea ma auaunaga lautele. Ua faʻatuputeleina ua tatou leiloa lena mea, e le naʻo le mea moni, ae i le tulaga lelei, aemaise lava ona o le taamilosaga o talafou 24-itula.
Matou te vaʻaia lenei mea masani e oʻo lava i faʻalapotopotoga pei o O le Times Niu Ioka. Le Intercept na lomia talu ai nei Le Drone Pepa, o se gaioiga uiga ese o le tautua a le malo i le vaega a le tagata faʻasalalau i totonu o le malo e maua ai faʻamatalaga lautele e matua taua tele e uiga i mea sa tatau ona tatou iloa i le silia ma le sefulu tausaga talu ai. O mea ia e tatau lava ona tatou iloa ina ia mafai ai ona iloilo ma iloilo faiga faavae. Ae na faafitia lenei mea ia i matou, o lea matou te maua ai se tasi faʻalapotopotoga faʻasalalau e talepeina le tala, latou te mafaia ona maua faʻamatalaga i fafo. Ae o matai-faapitoa O le Times Niu Ioka—aua le ta'avale le tala, latou te le amanaiaina atoa. O se tulaga uiga ese lea na tatau ai i le faatonu lautele, Margaret Sullivan, ona auai e suʻesuʻe pe aisea na latou taofiofia ai se tala fou. O se fa'afetai i le Times e iai a latou fa'atonu fa'alaua'itele, ae e fa'afefe o lo'o i ai se mana'oga manino mo se tasi.
I Peretania, ina ua O Loo Vaaia na talepeina le tala a le NSA, na matou iloa ai afai ei ai se tauvaga i le siosiomaga o le aufaasālalau, pe afai o loʻo i ai tupe i luga o le laina, igoa, taui faʻapitoa, soʻo se mea e iai le taua tele e manuia ai le tauvaga, e tusa lava pe o le a manuia i le taimi e tasi. fa'alaua'itele, ua amata ona fa'aitiitia le naunau o fa'alapotopotoga e tautuaina tagata lautele e fa'aleagaina ai i latou lava. E masani lava ona fa'atinoina e ala i faatonu. O se mea lea atonu sa i ai i taimi uma, ae matou te le manatuaina e pei ona i ai i taimi uma. Fa'ale-aganu'u, matou te le fiafia e mafaufau i ai e pei ona i ai i taimi uma. E i ai mea e tatau ona tatou iloa, o mea e taua mo i tatou, ae e le faatagaina ona tatou iloa, aua O le telekarafi po o le Times po'o so'o se isi lava pepa i Lonetona e fa'ai'uina talu ai e fa'atatau i se isi tagata, matou te le lipotia. Nai lo lena, o le a tatou taumafai e "faʻasagatau-faʻamatalaga" i ai. O le a matou o atu lava i le malo ma fai atu ia i latou e fai soʻo se faʻamatalaga, ma o le a matou tusia ma le le fesiligia i lalo ma faʻasalalau, aua o mea na e naʻo matou. E tusa lava po o le a le mea moni e sili atu le taua, e sili atu le taua nai lo mea moni faʻamaumauga e mafai ona tatou faʻavaeina talanoaga faʻavae. E foliga mai ua tatou ulufale atu i se lalolagi o loʻo faia ai e le au faʻatonu filifiliga e uiga i tala e faʻatatau i ai pe o le a tuʻuina atu le okesene i se tagata tauva, nai lo le talafou.
Ou te fiafia e faʻalogo i ou manatu i lenei mea, aua a o ou fegalegaleai ma faʻasalalauga, o aʻu o se tagata ese. E te iloa ala o faasalalauga. I le avea ai ma se tasi sa galue i nei aganuʻu, o e vaʻai i le mea lava e tasi? Fa'asologa o le Fox News aafiaga, o fea mea moni e itiiti le taua?
O le mamao i le va o tuuaiga ma mea moni, i nisi taimi, e faia ai le eseesega uma i le lalolagi.
logo: O se fesili manaia. A e vaʻavaʻai ia Donald Trump, o loʻo i ai se faʻafitauli pe a iai sau lomitusi e iloa ai e taua le lipotia o le mea na tupu, e aunoa ma se faʻailoga o se ituaiga o iloiloga i luga. O le faʻafitauli lena o le Trump, saʻo? Fai mai a ia e afe ma afe o Mosalemi na faʻamanatuina i auala o New Jersey ina ua maeʻa le 9/11 ma e faʻaalia e le moni. E leʻo se faʻamatalaga faʻatatau, e le saʻo. Peitaʻi, e pule i le taamilosaga o tala fou, ma e pulea e ia le TV, ma e te iloa e leai se suiga i palota-pe, nai lo lena, o ia ua sili atu ona lauiloa.
E lua mea ou te manatu iinei, o le tasi e le fou. Ou te ioe atoatoa ia te oe e uiga i le tulaga o le tamaoaiga na gaosia moni, leaga tusitala. O se tasi o mea manaia ou te manatu e iai le faamoemoe e uiga i tusitala Amerika, i totonu o le 10 tausaga talu ai sa i ai se malologa i le va o lenei sootaga, o le maketi saoloto, lea e fai mai e le mafai ona e faia tala lelei sei vagana ua e maua se tupe mama, i totonu. malamalama faalemafaufau o le talatala lelei e le gata o nisi taimi o le a le maua ai se polofiti, ae toetoe lava a leai se isi mea nai lo le le aoga.
Ou te manatu o au gaioiga ma faʻamatalaga e matua manaia lava ona o se tala taugata tele e fai, ma e le o se ituaiga o tala e manaʻo le au faʻasalalauga e tu i tafatafa. O le mea moni e leʻi manaʻo tagata e totogi e faitau ai. Post hoc latou te fai mai, matou te fiafia i ai O Loo Vaaia; o le a matou lagolagoina a latou galuega. O lea ou te ioe ia te oe o loʻo i ai se faʻalavelave i le va o mea moni ma pe faʻapefea ona faʻatulagaina. Ou te fia manatu o le a sili atu le lelei.
Ua e i luga o le Twitter i le taimi nei. Ua avea oe ma se tagata lautele e sili atu ona faʻasalalau, ma ua vaʻaia e le toʻatele o tagata Sitiseni. Ua e alu ese mai le avea ma tagata punaʻoa, i le avea sili atu ona galulue malosi ma le Freedom of the Press Foundation, fa'apea fo'i le iai o lau lava fa'asalalauga fa'asalalau e ala i se kamupani fa'asalalau fa'asalalau. O le lomitusi e le o toe avea ma avanoa mo oe. E faapefea ona e vaai i ai?
Snowden: I aso nei, o loʻo ia te oe tagata e oʻo saʻo atu i se aofia e ala i meafaigaluega e pei o Twitter, ma e tusa ma le 1.7 miliona au mulimuli i le taimi nei (O lenei numera e atagia mai ai le numera o tagata Twitter na mulimuli ia Snowden ia Tesema 2015). O tagata ia, i le talitonuga, e mafai ona e aapa atu i ai, e mafai ona e lafo i ai se feʻau. Pe selau tagata pe miliona tagata, e mafai e tagata taʻitoʻatasi ona fausia ni au maimoa e talanoa saʻo. O le mea moni lava lea o se tasi o auala na e vaʻaia ai le au faʻasalalauga fou, ma le mea moni o tagata faʻatauvaʻa, faʻaaogaina mea o loʻo vaʻaia o ni faʻafitauli fou i le pulega faʻasalalau o le tala, mo se faʻataʻitaʻiga Donald Trump.
I le taimi lava e tasi o nei taʻiala e le o aoga [...] mo le suia o manatu ma faʻamalosia tagata i se lautele lautele. O lea ua faatatau foi le mea lava lea ia te au. E mafai e le faatonu o le FBI ona faia se faʻamatalaga sese, poʻo se ituaiga o faʻamatalaga taufaasese i molimau a le konekeresi. E mafai ona ou siaki mea moni ma e mafai ona ou fai atu e le sa'o. Se'i vagana ua va'aia e se fa'alapotopotoga e to'atele le au fa'alogo, mo se fa'ata'ita'iga, o se fa'alapotopotoga fa'a-tusitala, o latou lava, o le tau o nei ituaiga o fa'amatalaga e la'ititi lava. O loʻo latou mulimulitaʻia nei ala fou o faʻamatalaga, ona lipotia lea o na vaitafe. O le mea lea ou te manatu ai tatou te vaʻai i se fesoʻotaʻiga tele ma fefaʻatauaʻiga taua o loʻo aliaʻe mai nei faʻasalalauga fou a le tagata lava ia faʻasalalauga Twitter-ituaiga auaunaga ma le faʻatupuina o tala ma le autusitala tagata faʻaoga Twitter.
Afai e te vaʻavaʻai i le avea ma sui auai o le Twitter i tulaga o faatosinaga ma aʻafiaga o loʻo i ai i tagata, o loʻo i ai le tele o tagata taʻutaʻua i fafo i luga o le Twitter, ae o le mea moni o loʻo latou taumafai e tausia se ata, faʻalauiloa se faʻaili, faʻasalalau, faamanatu. tagata latou te i ai. Latou te le masani ona faia soʻo se suiga, poʻo le i ai o soʻo se ituaiga o faatosinaga, e ese mai i le pisinisi tuusaʻo.
logo: Sei o tatou mafaufau i ai e tusa ai ma lau matafaioi i le suia o le lalolagi, lea o loʻo tuʻuina atu nei mea moni fou. Sa i ai se vaega o le lomitusi tekonolosi ma le au tusitala atamai o le, i le taimi o le tafe, fai mai ua uma ona tatou iloa lenei mea, sei vagana ua natia i se vaaiga manino. Ae, i le tausaga talu ona e faia faʻamatalaga, sa i ai se suiga lautele o manatu lautele e uiga i tekinolosi mataʻituina. Atonu e solomuli lena mea, ma masalo pe a uma le Pale, ua fai si solomuli. E te le fiafia ona e leai se isi a'afiaga umi? E te lagona e lei vave ona suia le lalolagi?
Snowden: O le mea moni ou te le lagonaina lena mea. Ou te matua mautinoa lava pe na faapefea ona tupu mea, ma ua ou maofa i le tele o aafiaga na i ai ona o nei faaaliga nai lo le mea na ou manatu muamua i ai. Ou te lauiloa mo le taʻu atu ia Alan Rusbridger o le a avea ma tala e tolu aso. O lo'o e fa'atatau i lenei manatu e le o popole tele tagata, pe leai fo'i se mea ua matua'i suia. Ua matou faʻalogo i lenei mea i le tele o auala eseese, ae ou te manatu ua suia moni lava i se auala tele.
O lenei pe a tatou talanoa e uiga i le faʻasalalauga faʻapitoa, poʻo le faʻasalalauga faʻasalalau a le atunuʻu, ma e te fai mai, e le o se mea fou lenei, na matou iloa e uiga i lenei mea, o le tele o nei mea e sau i lalo i le mamalu, i le ituaiga faʻailoga e tasi e tatau ona latou faʻaalia e iai so matou tomai, matou te iloa o loʻo tupu lenei mea. I le tele o tulaga latou te lei faia moni lava. O le eseesega, na latou iloa sa i ai le gafatia.
O le mea lea, ou te manatu, o le a le mea o loʻo mafua ai le mafuaʻaga na i ai se aafiaga faapena. Fai mai nisi tagata tala e uiga i le tele o aoina o faamaumauga i luga o le initaneti ma metadata na lomia i le 2006. Sa i ai se tala e leai se saisai i le telefoni i totonu. O le Times Niu Ioka faapena foi a'u. Aisea na latou le maua ai lea lava ituaiga o suiga suiga? E mafua ona o loʻo i ai se eseesega faʻavae pe a oʻo i lalo i le faʻatinoina o faʻamatalaga i le va o le malamalama o le gafatia, o le tuuaiga e faapea o le gafatia. mafai ona faʻaaogaina, ma le mea moni e faapea is fa'aaogaina. O le mea la na tupu i le 2013 ua tatou suia le felafolafoaiga lautele mai le tuuaiga i le mea moni. O le mamao i le va o tuuaiga ma mea moni, i nisi taimi, e faia ai le eseesega uma i le lalolagi.
O lena, ia te aʻu, o le mea lea e faʻamatalaina ai le ituaiga sili o tusitala. O se tasi lea o mea e matua le talisapaia e uiga i le mea na tupu i le 2013. O le toʻatele o tagata e viia aʻu o le tagata e toʻatasi, e pei o aʻu o lenei tagata ofoofogia na faia lenei mea. Ou te vaai lava ia te a'u lava e fai sina laititi o le matafaioi. Sa avea au ma auala o faaaliga mo se autu vaapiapi tele o malo. E leʻo faʻatatau i le mataʻituina, ae o mea e malamalama i ai tagata lautele-o le a le tele o le pule a tagata lautele i polokalame ma faiga faʻavae a ana malo. Afai tatou te le iloa po o le a tonu le mea e fai e lo tatou malo, afai tatou te le iloa le malosi o loo fai mai ai pulega mo i latou lava, pe faasausili ia i latou lava, i le faalilolilo, e le mafai ona faapea mai o loo tatou umia le noataga o le malo i. uma.
O se tasi o mea e matua misia lava o le mea moni e faapea e pei o le taua ma le taua e pei o le lipoti na sau mai le faamaumauga autu o mea, o loo i ai se tulaga maoae tele, ma le taua tele foi o le faailoaina lea na faamalosia moni mai le malo, ona sa matua’i tua i latou i le uiga fa’aoso o lipoti. Sa i ai tala na lipotia mai na faaalia ai le auala na latou faaaoga sese ai nei agavaa, le sauaina o latou, o le mea moni na latou solia le tulafono i le tele o mataupu, po o le solia o le Faavae.
A faʻaalia le malo i se auala sili ona lautele, aemaise lava mo se peresetene na finau i le manatu o le faʻaitiitia o lenei ituaiga o gaioiga, ia faʻaauau pea na faiga faʻavae, i le tele o tulaga faʻalauteleina i auala e le tusa ai ma le mea o loʻo faʻamoemoeina e tagata lautele, latou te maua. ia maua se puipuiga. O lea la, i vaiaso muamua, na matou maua ai ni puipuiga faʻapitoa i le mea na latou o ai, e leai se tasi e fa'alogo i au telefoni. Sa le'i fa'amalosia tele lena mea. Ona latou o ai lea, “Ua na o metadata.” O le mea moni na galue mo sina taimi, e ui lava e le saʻo. E ala i le faʻaopoopoina o le lavelave, na latou faʻaitiitia ai le auai. E faigata lava mo le averesi tagata i luga o le auala ona malamalama o metadata, i le tele o tulaga, e sili atu ona faʻaalia ma sili atu le matautia nai lo mea o loʻo i totonu o au telefoni. Ae sa faaauau pea ona oo mai tala. Ona latou o ai lea, lelei lelei, e tusa lava pe "naʻo metadata," o loʻo faʻaogaina pea le faʻavae, e faʻafefea la ona tatou faʻamaonia? Ona latou o ai lea—ia e tusa ai ma le tulafono i lenei tulaga, po o lena tulaga.
Na faafuasei ona latou manaomia le faia o se mataupu mo le tulafono, ma o lona uiga e tatau i le malo ona faailoa atu poloaiga a le faamasinoga e le mafai e le au tusitala lava latou ona maua, ou te le mafai ona maua, e leai se tasi o le NSA e mafai ona maua, aua sa noatia i latou i se ofisa e matua ese lava, i le Matagaluega o Faamasinoga.
O le mea foi lea, o le mea lea e te alu ese ai mai le masalosalo, mai le tuuaiga, i le faʻamaonia o mea. O le mea moni, talu ai o tali fa'apolokiki nei, sa ta'itasi ma fa'asese ma le loto i ai. E manaʻo le malo e faʻaalia o ia lava i le tulaga sili ona lelei. Ae e oʻo lava i faʻamatalaga faʻapitoa e mafai lava ona taua, pe a faʻavae i luga o mea moni. O loʻo latou faʻatumu se vaega o le paso, lea e mafai ona maua ai le manoa mulimuli e ono manaʻomia e se isi tusitala, galue tutoatasi i se isi mea. Na te tatalaina lena itulau o le tusi, faʻatumu le itulau latou te leʻi mauaina, ma faʻamaeʻa ai le tala. Ou te manatu o se mea lena e leʻi talisapaia, ma na faʻatautaia atoa e le au tusitala o loʻo faia le tulitatao.
O loʻo i ai se isi manatu na e taʻua: ua sili atu loʻu auai i le au faʻasalalau nai lo le taimi muamua. E matua moni lava lenei mea. Na ou faʻaalia i le 2013 na ou faia le tulaga e le o aʻu lenei mea, ou te le manaʻo e avea ma foliga o le finauga. Na ou fai atu ou te le manao e faasaʻo faamaumauga a tagata ofisa o le malo, e ui lava ou te mafaia, e ui lava na ou iloa o loo latou faia ni faamatalaga taufaasese. O lo’o tatou va’ai i le faiga-palota o lo’o iai nei, so’o se mea e fai mai ai se tasi e avea ma tala, e avea ma tagi, e avea ma tu’uaiga. E oʻo atu i faiga faʻapolokiki faʻamaoni i le mea latou te agai i ai, Oi, e te iloa, lelei, fai mai Donald Trump, e le mafai ona moni. O mea leaga uma na ia fai mai ai tuʻu ese, e iai lava le avanoa e fai mai ai se mea e moni. Ae, talu ai e sau mai ia te ia, o le a suʻesuʻeina ma iloiloina i se isi itu. O lenei e le faapea e le tatau ona fai, ae o loʻu manatu e leai se fesili o le a ou i lalo o se faiga faatemoni. Na latou pu'eina moni lava a'u i luga o le meapueata o fai mai lenei mea ae ou te lei faaalia lo’u faasinomaga. Na ou valoia o le a latou molia aʻu i lalo o le Tulafono o le Vaitafe, na ou valoia o le a latou fai mai na ou fesoasoani i tagata faatupu faalavelave, toto i oʻu lima, o mea uma na. Na taunuu lava. E le o se galuega mata'utia o le atamai i la'u vaega, ua na'o le mafaufau masani, o le auala lea e galue ai i taimi uma i le tulaga o le au faasalalau lauiloa. Ona o le mea lea na matou manaʻomia ai isi leo, matou te manaʻomia le aufaasālalau e fai le finauga.
Ona o le natura o le faʻaleagaina o pulega faʻavasegaina i totonu o le Iunaite Setete, e leai se tasi na te umiaina se faʻamaoniga saogalemu e mafai moni ona faia nei finauga. O fa'alāpotopotoga fa'aonaponei fa'aa'oa'oga latou te le fa'aogaina o latou leo fa'ale-fa'alapotopotoga e fa'amaonia ai se fa'amatalaga i se tala na lipotia, latou te manana'o e fa'asino i se isi tagata. Latou te mananaʻo e fai mai lenei tagata tomai faapitoa, pe fai mai lenei ofisa, ma aloese mai ai. Ae i lo’u mafaufau, e tatau ona iloa e le autusitala o nisi taimi e manaomia ai le mamafa o le faalapotopotoga e iloilo ai tagi o loo avanoa faalauaitele, ma faia se faaiuga i luga o lena faavae, ona tuu atu lea o le finauga i soo se tagata o loo masalomia i lena taimi, aua. faataitaiga, le malo i lenei tulaga, ma alu—va'ai, o fa'amaoniga uma o lo'o fai mai sa e faia lenei mea. E te fai mai e le o le tulaga lena, ae aisea e tatau ai ona matou talitonu ia te oe? Pe e iai ea se māfuaaga e lē tatau ai ona tatou faapea atu?
O se mea lea e le mafai e faʻalapotopotoga i aso nei ona fai ona o loʻo manatu o se fautua. Latou te le manaʻo e i ai i le tulaga e tatau ona faʻamasinoina le mea moni ma le mea moni. Ae latou te mananao e taaalo i nei "taaloga itu uma e lua" lea latou te fai mai ai, nai lo o le a na o le lolomiina o tuuaiga, o le a matou lolomiina tagi mai itu uma e lua, o le a matou lolomiina a latou faʻataʻitaʻiga o faʻamaoniga, ae matou te le faʻaaofia moni i matou i ai.
Ona o lenei mea, na ou alu ai i le ono masina muamua e aunoa ma le faia o se faatalanoaga. E leʻi oʻo ia Tesema 2013 na ou tuʻuina atu ai laʻu faʻatalanoaga muamua ia Barton Gellman o le Washington Post. I lenei vaitau fa'alavelave, o lo'u fa'amoemoe e iai se isi tagata e tula'i mai i le itu fa'apolokiki, ma avea ma foliga o lenei fa'agaioiga. Ae o le tuusa'o sa'o sa ou manatu o le a faaosofia ai ni mafaufauga i totonu o ofisa faasalalau e mafaufau ai po o le a le latou matafaioi. Ou te manatu na latou faia se galuega lelei tele, aemaise lava ona o se mea e leʻi tupu muamua, aemaise lava ona o se vaega o loʻo i ai le au lomitusi, a itiiti mai i le 15 tausaga talu ai, e matua mumusu e faʻaalia soʻo se ituaiga masalosalo e uiga i tagi a le malo. Afai e aofia ai le upu "faiga faatupu faalavelave," o mea moni ia e le mafai ona luitauina. A fai mai le malo, va'ai, e lilo lenei mea mo se mafua'aga, e fa'avasegaina mo se mafua'aga, o le a tuua e le au tusitala i lena mea. E le gata i lea, o lenei mea e le o le sasaina O le Times Niu Ioka, ae a tatou vaavaai atu o le tala uaea e leai se saisai lea na sauni e lomia ia Oketopa o se tausaga palota, o lena [palota] na filifilia i se vaega aupito itiiti i se palota a le peresetene, a itiiti mai i le talafaasolopito o ona po nei. E faigata ona talitonu ana faasalalau lena tala, semanu e le suia ai le faagasologa o lena palota.
logo: Muamua Times Fai mai le Faatonu Sili o Jill Abramson o lana pepa e mautinoa lava na faia ni mea sese, "Maimau pe ana tatou le taofia tala.” O le mea o loʻo e fai mai ai e mautinoa lava e fetaui ma mea ou te iloa ma malamalama i le tala faasolopito lata mai o le US press, o le popolega i le saogalemu o le atunuʻu post-9/11 na matua suia ai le sootaga o lipoti, aemaise lava i pulega ma pulega i lenei atunuu. O mea tatou te iloa e uiga i polokalame drone e sau mai le lipotia, o nisi e sau mai le tala na maua e le Intercept, ma le lipoti a Jeremy Scahill, lea e matua taua tele. Ae o le tele foi o mea na sau mai le eleele. O le mea moni na matou iloa uma o drones o loʻo feulaina nuʻu, fasiotia tagata lautele, sopoia tuaoi i mea e le tatau ona i ai e sau moni lava mai tagata o le a lipotia mai le eleele.
E iai se mea manaia ua mautinoa lava na tupu i le tolu tausaga talu ai, lea na mafua ai ona ou mafaufau i mea o loʻo e taʻu mai ia i matou e uiga i le faʻaogaina o le NSA. O loʻo matou vaʻai i se vaʻaiga vavalalata i le taimi nei i le va o le tusitala ma tekinolosi ma fesoʻotaʻiga tele tekinolosi nai lo le mea na matou vaʻaia muamua. Ua fa'alagolago atoatoa tagata i le Facebook. O nisi o na mea o se pisinisi faʻapisinisi i le US, ae o loʻo i ai foi au faʻalavelave ma le au tusitala o loʻo faʻasalaina pe fasiotia i taimi uma, fai mai, Bangladesh, lea e matua le mafai ai ona faʻagaioia se lomitusi saoloto, ae o loʻo latou faʻaogaina nei meafaigaluega. E toetoe lava pei o le aufaasālalau lautele a Amerika i le taimi nei is Facebook. Ou te mafaufau pe o le a sou manatu i lenei mea? O se atina’e talu ai nei.
Snowden: O se tasi o fa'afitauli sili ona tele o le tele o isi tagata tala'i o lo'o tauva mo se fa'ai'uga, fa'aitiitia le aofa'i o le fa'alogo o lo'o avanoa. O le mafuaʻaga lea ua tatou maua ai le tulaʻi mai o nei ituaiga o faʻasalalauga faʻasalalau, e pei o le BuzzFeed, e faʻatupuina naʻo se aofaiga tele o lapisi ma laʻau. O loʻo latou faia suʻega AB ma faʻaaogaina mataupu faʻasaienisi. O latou anotusi ua fa'ainisinia fa'apitoa ina ia fa'atosina atili ai, e ui lava e leai se latou fa'atauaina lautele. E leai se aoga o tala fou. Pei o ata nei e 10 o tama'i pusi e manaia tele. Ae latou fausia se laina talafou i totonu o le faʻalapotopotoga, ma o le manatu e mafai ona latou faʻatautaia feoaiga i lenei laina tasi o tala, faʻataʻitaʻiga, ona ave lea o tagata e o atu i le isi itu.
O le a faʻaaogaina e se tasi lenei mea; afai e le o le BuzzFeed, o le a avea ma se isi tagata. E le o se faitioga o soʻo se faʻataʻitaʻiga faʻapitoa, ae o le manatu iinei o le kiliki muamua, o lena sootaga muamua o loʻo faʻaalu moni ai le gauai. O le tele o tatou faitau e uiga i se mea patino, o le mea moni e toe faʻafouina o tatou faiʻai. O mea uma tatou te fegalegaleai ai, e i ai sona aafiaga ia i tatou, e i ai sona aafiaga, e tuua ai manatuaga, manatu, ituaiga o faʻamatalaga faʻapitoa lea tatou te feaveaʻi faʻatasi ma i tatou e faʻavasega ai mea tatou te vaʻavaʻai i ai i le lumanaʻi, ma o loʻo faʻatonuina a tatou. atinae.
logo: Ioe, ia o le tulaga tutasi lea i le va o le fausiaina o le tusitala ma tulaga faatekonolosi tetele, e le o ni tusitala. I se isi faaupuga, e leai so latou faamoemoega autu.
Snowden: E leai se latou matafaioi fa'asalalau, o se galuega fa'asalalau.
logo: Ia, o se matafaioi faapisinisi, saʻo? O lea la ina ua e sau ia Glenn ma Le Leoleo, sa leai se faalotolotolua i le iloaina o le matafaioi autu a le faalapotopotoga o le ave lena tala i le lalolagi i fafo i le saogalemu ma le vave e mafai ai, aloese mai le taofiofia muamua, puipuia o se punavai.
Pe mafai ona puipuia puna'oa i le taimi nei? Sa e matua atamai lava i lou mafaufau e leai se aoga e puipuia ai oe lava.
Snowden: E i ai so'u avanoa le talafeagai.
logo: E te faia, ae ui i lea, o se suiga tele mai le 20 tausaga talu ai.
Snowden: O se mea lea na matou vaʻaia faʻataʻitaʻiga faʻaonapo nei i faʻamaumauga a le lautele i le 2013. Sa le mataupu James Rosen lea na matou vaaia ai le Matagaluega o Faamasinoga, ma le malo i le lautele lautele, o loo faaaogaseseina ona malosiaga e talosagaina ai faamaumauga palanikeke o imeli ma faamatalaga telefoni, ma le AP mataupu lea na faoa ai faamaumauga o telefoni mo valaau na faia mai le ofisa o tusitala.
O lena lava e te'i lava ua ma'alili, ona o le galuega masani a le tusitala, o le aganuu masani, lea e na o le vili e le tusitala o latou fesootaiga ma faapea atu, e, ta talanoa, fa'afuase'i ona fa'asalaina. Ae o le mea e sili atu ona ogaoga, afai o le tagata lea e fesiligia, o le tagata faigaluega a le malo o loʻo galulue ma se tusitala e lipotia nisi o mataupu o loʻo fiafia i ai le lautele, afai o lenei tagata ua alu mamao e faia se gaioiga faʻasalalau, e teʻi lava e mafai ona maua i latou e le taua pe afai latou' ou te le iloa lenei mea.
Ou te lei maua lena malamalamaaga i le taimi na ou taumafai ai e sau i luma ona e leai sau sootaga ma tusitala. Ou te lei talanoa lava i se tusitala i soo se tulaga taua. O lea la, nai lo lena, sa na ona ou mafaufau e uiga i le mafutaga faʻalavelave na ou maua mai i laʻu galuega o se ofisa atamai, galue mo le CIA ma le NSA. O mea uma e lilo ma e lua ituaiga eseese o lau ufiufi. E iai sau puipuiga mo le tulaga, o lona uiga: O oe i fafo, o loʻo e nofo o se diplomat aua e tatau ona e faʻamatalaina pe aisea ua e i ai iina. E le mafai ona e fai atu, oi, ioe, ou te faigaluega mo le CIA. Ae e iai foi le isi ituaiga o ufiufi lea e ta'ua o le ufiufi mo gaioiga. O fea e te le nofo ai i le itulagi mo se taimi umi, atonu e te i ai i totonu o se fale ma e tatau ona e faʻamatalaina pe aisea ua e savali ai iina, e te manaʻomia se ituaiga o faʻamatalaga. O lenei ituaiga o fefa'ataua'iga, ae paga lea, ua amata ona mana'omia i le faiga o lipoti. E tatau ona iloa e le au tusitala lenei mea, e tatau ona iloa e punaoa. I soo se taimi lava, afai e toso ese oe e se leoleo ma latou manaʻo e suʻe lau telefoni poʻo se mea faapena, atonu e manaʻomia lou faʻamatalaina o le i ai o se talosaga. E moni lava lenei mea pe afai o oe i se atunuu e pei o Bangladesh. Ua ou faalogo o loo latou sailia nei le i ai o le VPN [virtual private network software] mo le aloese mai le lokaina o loka ma le mafai ona maua i luga o fesoʻotaʻiga talafou le pulea e fai ma faʻamaoniga o le faʻafeagai, faʻamaoni, e ono oʻo ai oe i faʻalavelave moni i nei vaega o le lalolagi.
I le taimi o leaks sa na ona ou mafaufau, lelei le malo-ma e le o se malo e tasi i le taimi nei-o loʻo matou talanoa moni e uiga i le Five Eyes intelligence alliance [le Iunaite Setete, Peretania, Niu Sila, Ausetalia, Kanata] o loʻo faʻavaeina se pan-konetineta sili-setete i lenei tulaga o le fefaʻasoaaʻi. , o le a latou leiloa o latou mafaufau i lenei mea. O nisi faʻalapotopotoga i, mo se faʻataʻitaʻiga, Peretania, e mafai ona faʻailoa D, e mafai ona latou fai mai, vaʻai, e le mafai ona e faʻasalalau lena mea, pe e le tatau ona e lolomiina lena mea. I totonu o le Iunaite Setete e le o mautinoa moni o le a le taumafai le malo e faia muamua le taofiofia i ni auala eseese, pe latou te le molia tusitala o ni aumea i se ituaiga o solitulafono e faalavelave i le lipotia e aunoa ma le tulituliloaina o faalapotopotoga lava ia. , filifili tagata taʻitoʻatasi. Ua uma ona tatou vaaia lea tulaga i faamaumauga a le faamasinoga. O le mataupu lea a James Rosen, lea na faaigoa ai o ia e le DOJ o se fesoasoani-na latou fai mai o ia o se taupulepulega. O le manatu la na ou mafaufau i ai iinei o le tatou manaʻomia ni faʻalapotopotoga e galulue i tua atu o tuaoi i le tele o pulega faʻafaamasinoga na o le faʻalavelaveina faaletulafono i le tulaga e mafai ai e le au tusitala ona taʻalo taaloga, faaletulafono ma faʻasalalau e sili atu le lelei ma sili atu le vave nai lo le malo e mafai ona taʻalo tulafono e faʻalavelave. faatasi ma i latou.
logo: E saʻo, ae o le ituaiga o mea na tupu i le lipotia o le tala.
Snowden: Ma i ni auala ou te lei valoiaina, aua o ai e mafai ona mafaufauina le auala o le a alu ese ai se tala faapena ma agai i luma atili: Glenn Greenwald nofo i Pasila, tusitusi mo se faalapotopotoga a Amerika mo lena lala, ae o le ofisa autu. i Peretania, le Washington Post tu'uina atu le fa'alapotopotoga fa'apitoa ma fai mai, va'ai, o se tala moni lenei, e le na'o tagata agavale valea e finau i lenei mea, ma Le faʻata i Siamani ma Laura [Poitras]. Ua na ona fai ma sui o se faiga ou te le'i talitonu e mafai ona faatoilaloina ae le'i tu'u le tala. E oo atu i le taimi e mafai ai e le malo ona tuu atu a latou pato i se laina ma taumafai e faʻalavelave i ai, o le a avea lava ia ma tala.
logo: O loʻo e tuʻuina atu se suʻesuʻega faʻapitoa o le tele o mea na tutupu i faʻataʻitaʻiga lipoti ma fausaga faʻasalalau. E pei ona e fai mai, e leai sau fegalegaleaiga muamua ma le au tusitala. Ou te manatu o se tasi o mafuaaga na mafanafana ai le au tusitala ia te oe ona o lou faʻatuatua i le au tusitala, e ese. Na e alu i lou mafaufau ou te manatu e mafai ona ou faatuatuaina nei tagata, e le gata i lou olaga, ae i se tiutetauave tele. Ona e faʻaaluina lea o se taimi tele, aemaise lava ma Glenn, Laura, ma Ewen [MacAskill] i na potu faletalimalo. E fa'apei lena faiga fa'afeagai i tua a'o e faamasani ia i latou? O loʻu aafiaga o le latalata atu o tagata i le lomitusi, e masani ona latou le fiafia i ai. Aisea e te faatuatuaina ai tusitala?
Snowden: O le mea lea e oo atu i le fesili tele-o le a sou lagona e uiga i tusitala, o le a le faagasologa o le faamasani ia i latou? E i ai uma se tali fa'apolokiki ma se tali fa'atino. Aemaise lava e uiga ia Glenn, ou te talitonu malosi e leai se uiga sili atu ona taua mo se tusitala nai lo le tutoatasi. O le tutoatasi lena o le vaaiga, ae maise le masalosalo o tagi. O le sili atu le malosi o le faʻalapotopotoga, o le sili atu foi lea o le masalosalo. E i ai se finauga na tuuina mai e se tusitala muamua, I.F. Stone: "O malo uma e taʻitaʻia e tagata pepelo ma e leai se mea latou te fai mai e tatau ona talitonuina." I lo'u poto masani, o se mea moni lenei. Sa ou feiloai ma Daniel Ellsberg ma talanoa e uiga i lenei mea, ma e fetaui ma lona poto masani. O le a ia faamalamalamaina le Failautusi o le Puipuiga i luga o le vaalele, ona alu ifo ai lea o le Failautusi o le Puipuiga i lalo tonu o sitepu e valu o le vaalele ma lulu lima ma le au lomitusi, o le a ia fai mai se mea na te iloa e matua sese ma e matua ese lava. i le mea na faatoa latou fai atu ai i le fonotaga [i totonu o le nofoaga] aua o lana matafaioi lena. O lana galuega lena, o lona tiute, o lana matafaioi o se sui auai o lena faalapotopotoga.
O le taimi nei o Glenn Greenwald, afai tatou te mafaufau ia te ia o se archetype, o loʻo faʻatusalia moni lava le tulaga mama o lena. Ou te finau e ui lava i faaletonu o soo se tusitala i se tasi itu po o se isi, afai latou te maua lena tutoatasi o le vaaiga, e sili atu lo latou gafatia mo lipoti e mafai e se tusitala ona maua. Mulimuli ane, e tusa lava po o le a lou atamai, e tusa lava po o le a lou tausaafia, e tusa lava po o le a le atoatoa po o le atoatoa o lau sailiga, poʻo lou avanoa, pe afai e te talia faʻamatalaga a faʻalapotopotoga e sili atu le avanoa e tatau ona latou puipuia, i luma. tau, ma e te naunau e toe fa'avasega, o isi mea uma o lo'o galue mo oe i le fa'asologa mulimuli e leai se mea ona o lo'o e misia fa'avae.
Sa i ai le fesili lautele e uiga i le galulue faatasi ma nei tusitala ma le faia o lena faagasologa. E i ai le finauga e faapea sa ou valea. O le mea moni, o se tasi lena o faitioga sili ona taatele e uiga ia te a’u i aso nei-e faapea ua ou valea tele, ua tele naua lo’u faatuatua i le malo, ua tele naua lo’u faatuatua i le au tusitala. Ou te le vaai i lena mea o se vaivaiga. Ou te faavalevalea, ae ou te manatu o le manatu e taua tele i le ausiaina o suiga, mulimuli ane e le o faiga faavae, ae o le aganuu, a ea? Talu ai e mafai ona tatou suia lea tulafono poʻo lena tulafono, e mafai ona tatou suia lea poʻo lea faiga poʻo le polokalame, ae i le faaiuga o le aso, o tulaga taua o tagata i totonu o nei faʻalapotopotoga o loʻo gaosia nei faiga faʻavae poʻo polokalame. O fa'atauga a tagata o lo'o nonofo i luga o le kesi ma le itulau avanoa i totonu o Microsoft Office, po'o so'o se mea o lo'o fa'aogaina e le au tusitala.
logo: Ou te faʻamoemoe latou te le o faʻaaogaina Microsoft Office, ae e te le iloa.
Snowden: E i ai le latou itulau avanoa …
logo: E i ai le latou itulau avanoa, tonu.
Snowden: I totonu o latou faiga faʻatonuga, poʻo le a lava. O le a faapefea e lena tagata ona agai atu i lenei tuufaatasiga o mea moni i le vaiaso a sau, i le masina a sau, i le tausaga a sau, i le isi sefulu tausaga? O le a se tala a le polofesa i le aoga faatusitala i la latou lauga o le a toe tuʻuina atu ai nei tulaga taua, toe faʻavasega i le isi vaega o le au tusitala? Afai tatou te le manumalo i lena mea, ua tatou faiaina atoatoa. E sili atu le taua, fai mai tagata, aisea na e faatuatuaina ai le au lomitusi, ona o latou toilalo? Tuuina atu le mea moni e faapea, o le mea moni, sa ou taʻutaʻua tele mo le faitioina o le au lomitusi.
logo: Ana fai la latou galuega, semanu ua e i ai nei i le fale.
Snowden: Ioe, o le a ou nofo lelei lava i Hawaii.
logo: O le a le mea e le leaga tele, pe a e faʻapea.
Snowden: E fesili tagata pe mafai faapefea ona e faia lenei mea, aisea e te faia ai lenei mea? E fa'afefea ona e fa'atuatuaina se tusitala e te iloa e leai se a'oa'oga i le puipuiga o le fa'agaioiga e fa'amautu ai lou fa'asinomaga aua a latou fa'a'ole'ole, o le a e falepuipui. O le tali o le mea moni lava lena sa ou faamoemoeina. Ou te leʻi faʻamoemoe e alu ese mai Hawaii. O le a ou taumafai i le mea sili ou te mafaia, ae o laʻu sini autu na o le toe aumaia o lenei faʻamatalaga i lima o tagata lautele. Na ou lagona e na o le pau lava le auala e mafai ona faia ma le anoa o le ala lea i le lomitusi. Afai e le mafai ona tatou maua le faatuatua i le au lomitusi, afai e le mafai ona tatou faia lena osooso o le faatuatua ma auauna lelei atu ia i latou, po o le le tagolima ma toilalo le au lomitusi, ua tatou faiaina. E le mafai ona e maua se sosaiete tatala e aunoa ma se fesootaiga matala. Mulimuli ane, o le suʻega o fesoʻotaʻiga tatala o se faʻasalalauga saoloto. Afai e le mafai ona latou sailia ni faamatalaga, pe afai e le mafai ona latou tetee i le pulea e le malo o faamatalaga, ma iu ai ina lolomi faamatalaga-e le gata i le malo, ae faapea foi e uiga i pisinisi e fiafia i ai, e i ai se aafiaga leaga i manaoga o le pule, i luga o le aia tatau o le pule. Atonu e iai sau mea, ae ou te finau e le o le faatemokalasi masani a Amerika lea ou te talitonu i ai.
O le manatu la iinei e mafai ona ou faia nei tulaga lamatia aua ua uma ona ou faamoemoe e tauave tau. Sa ou manatu o le pito o le auala o se mato. O lenei mea o loʻo faʻaalia lelei i totonu Sitiseni aua e fa'aalia ai e matua leai lava se fuafuaga mo le aso mulimuli ane.
O le fuafuaga ina ia oo i le tulaga o le galulue faatasi ma le au tusitala, o le auina atu o nei faamatalaga, o le faamalamalamaga, o le faavasegaina o tala-sa matua auiliiliina, aua e tatau lava. I tua atu o lena, o aʻu lava tulaga lamatia. E le'i mo le au tusitala. E mafai ona latou faia isi mea uma. Sa fuafua foi lena mea, aua ana fai e le au tusitala se mea leaga-mo se faataitaiga, ana ou nofo i le NSA o se punavai ma latou fesili mai ia te au mo lenei pepa, ma o lena pepa, semanu e faaleagaina ai le tutoatasi. , le fa'amaoniina o le fa'agasologa, ma o le mea moni na o'o mai ai ni fa'alavelave ia i latou ia e ono o'o atu ai i fa'alavelave fou i luga o le fa'asalalauga.
logo: E leai la se mea na e oo i ai i totonu o le potu ma le au, pe o le a le mea na tupu mulimuli ane, na e fesiligia pe toe iloilo ai le tusitala?
Snowden: Ou te lei fai atu lena mea. O le mea moni o le galulue vavalalata ma le au tusitala ua matua suia ai loʻu malamalama i le tusitala, ma o loʻo faʻaauau pea e oʻo mai i aso nei. Ou te manatu e te ioe o soʻo se tasi o loʻo galue i tala fou, pe tuusaʻo pe faʻapitoa foi, na vaʻaia tusitala-poʻo, sili atu tuusaʻo, faatonu-o loʻo fefefe, o loʻo taofiofia se tala, e le manaʻo e faʻasalalau se faʻamatalaga. , e fia fa'atali mo loia, o lo'o popole i noataga.
E iai fo'i au tusitala o lo'o alu na'o latou ma latou fa'asalalau fa'amatalaga e matua fa'aleagaina, sa'o i le saogalemu o le tagata lava ia. Sa i ai faʻamatalaga faʻasalalau e le itiiti ifo ma le tasi o le au tusitala o loʻo talanoaina auala fesoʻotaʻiga o loʻo ou faʻaaogaina pea, lea sa lilo muamua. Ae e leʻi lapataia aʻu e le au tusitala, o lea na faafuasei ai ona ou suia uma aʻu metotia i luga o le lele. Le mea na manuia lelei aua sa ou gafatia e fai lena mea, ae matautia.
logo: O anafea na tupu ai lena mea?
Snowden: O le mea lea sa i le maualuga o le fiafia o tagata lautele, e masani lava. O le manatu iinei o le tusitala mulimuli, aemaise lava o se vasega o le tusitala, latou te le nofo aitalafu i le latou punaoa, saʻo? Latou te le tusia le tala e tusa ai ma mea o loʻo manaʻo i ai punaʻoa, latou te le faia a latou faʻasalalauga faʻasalalauga e manuia ai, pe faʻaleagaina, i le talitonuga, o le puna. E i ai finauga malolosi e faapea o le auala lena e tatau ona i ai: o le malamalama lautele o le upumoni e sili atu le taua nai lo tulaga lamatia e faatupuina e le malamalama mo ni nai tagata. Ae i le taimi lava e tasi, pe a lipotia e se tusitala se mea e pei o se polokalame faʻavasegaina o loʻo aʻafia ai se tasi o punaoa a le malo, e te vaʻai i se tulaga maualuga maualuga o le tausiga e faʻaogaina e faʻamautinoa ai e le mafai ona tuʻuaia i latou pe a tupu se mea sese i le auala pe a uma. lomiga. O le a o atu le au tusitala, ia o le a tatou taofia le faamatalaga lenei mai le tala lea o lo o lipotia i luga o pepa aloaia, aua a ta'u le igoa lea o le ofisa o le malo e ono afaina ai i latou, pe mafai foi ona tapunia lenei polokalame, pe ono mafua ai foi ona latou faia. toe fa'atulaga nofoa fa'ato'aga i galuega i se atunu'u mamao.
E na'o le fa'aeteete lava, sa'o? Ae fesili ifo ia te oe lava-e tatau ea ona faaeteete le au tusitala pe afai o le tagata o loo feagai ma le toe foi mai o se faamatalaga patino o latou lava puna? I lou aafiaga, e foliga mai e le o manino le tali e pei ona e faamoemoeina.
logo: E te vaʻaia se lalolagi e le tatau ai ona avea se tasi ma se tagata faʻasalalau ina ia faʻaalia ituaiga o pepa na e faʻaalia? O a ituaiga faiga fa'alotoifale e mana'omia e fai ma sui o le malo? O le a le foliga o lena mea i le lumanaʻi?
Snowden: O se fesili filosofia manaia tele lena. E le o’o mai i faiga fa’apitoa, e sau i lalo i le aganu’u. Ua matou vaʻaia i totonu o le EU le tele o lipoti mai faʻalapotopotoga faʻa-Palemene, mai le Fono a Europa, na fai mai e tatau ona matou puipuia le au faʻasalalau, aemaise lava le saogalemu o le atunuʻu. I totonu o le atunu'u e leai se atunu'u e mana'o moni e pasia se tulafono e fa'atagaina ai tagata ta'ito'atasi i le sa'o, pe sese, e fa'alumaina ai le malo. Ae e mafai ona tatou tuʻuina atu se faʻavae faʻavaomalo mo lenei mea? O le a finau se tasi, aemaise lava pe a faʻaaogaina tulafono faʻasalalau e molia ai tagata, ua uma ona iai. O le mea lena e mafua ai le mataituina, mo se faʻataʻitaʻiga, ua manatu o se solitulafono faʻapolokiki, ona ua naʻo se solitulafono faʻapolokiki, e pei ona latou fai mai ai. Ose puipuiga vaivai tele, po'o se fa'amaoniaga vaivai, mo le le toe fuataiina o tulafono fa'asalalau. Aemaise lava pe a, i Europa atoa i Sisifo latou te o ai, ioe, matou te fiafia i lenei alii, na ia faia se mea lelei. Ae afai e sau o ia i luga o le faitotoʻa o le a matou toe faʻafoʻi vave atu, tusa lava pe le tusa ai ma le tulafono, ona o le US o le a toe taui mai ia i matou. O se tulaga uiga ese le ta’ua e sui maualuluga o le malo o Siamani i le talafaamaumau—e moni lava; e faatatau i le mana, nai lo mataupu faavae.
E faapefea la ona tatou faaleleia lea mea? Ou te manatu o le tele o mea e oʻo mai i le aganuʻu, ma tatou te manaʻomia se lomitusi e sili atu le naunau ma le naunau moni e faitioina le malo nai lo le taimi nei. E ui lava o loʻo i ai le tele o faʻalapotopotoga lelei e faia lena mea, pe manaʻo e fai lena mea, e manaʻomia se tu ma aga masani. Na o le pau le finauga na faia e le malo e faasaga i le faalauiloaina o le saogalemu o le atunuu, ma le tele o isi mea na faalumaina ai i latou i aso ua mavae, o le ia, e ono mafua ai se tulaga lamatia, e mafai ona tatou pogisa, e mafai ona i ai le toto io latou lima.
Aisea e eseese ai a latou tulafono faavae i le tulaga o tusitala o le saogalemu o le atunuu?
Ua tatou vaaia e le gata i le Iunaite Setete, ae i Farani, Siamani, Peretania, i atunuu uma i Sisifo, ma o le mea moni, i soo se atunuu sili atu pulega e ala i le faatusatusa o loo latou taliaina le manatu o mea lilo a le setete, o le faavasegaina, po o le faapea atu, e le mafai ona e iloa lenei mea, e te le iloa lena mea.
Matou te taʻua i matou o tagatanuu tumaoti, ma matou te taʻua sui filifilia o ni tagata ofisa lautele, aua e tatau ona matou iloa mea uma e uiga ia i latou ma a latou gaioiga. I le taimi lava e tasi, e tatau ona latou le iloa se mea e uiga ia i tatou, aua latou te faʻaaogaina le malosi uma, ma o loʻo tatou umia uma le faʻafitauli. Ae o le faʻateleina, o loʻo faʻasolosolo faʻasolosolo, lea oi latou o ofisa tumaoti, ma o matou o tagatanuu lautele. O loʻo faʻateleina le mataʻituina ma mataʻituina ma lipotia, faʻatusatusaina ma iloa ma faʻamalosia, i le taimi lava e tasi o loʻo latou o ese ma faʻaitiitia le mafai ona maua ma faʻaitiitia foi le tali atu.
logo: Ae Ed, a e talanoa e uiga i lenei mea i na faaupuga, e te faʻaalia e pei e te vaʻai i lenei mea o se alualu i luma. E mautinoa lava sa i ai se faatelega mataʻutia, e pei ona e faʻaalia, i le soona aʻoaʻoina o le vaʻaia ina ua maeʻa le 9/11. O se fa'aauau?
Na lagona mai fafo e pei o Amerika, post-9/11, mo mafuaaga malamalama, e toetoe lava pei o se ituaiga o le mafaufau o le atunuu. Afai na e ola aʻe i Europa, sa i ai faiga faatupu faalavelave masani i le toetoe o atunuu uma ina ua uma le Taua Lona Lua a le Lalolagi, e ui lava e le o tutusa, seia oʻo ina i ai se taimi puupuu, lima tausaga o le malologa, uiga ese e oʻo atu i le 2001. Ona ua suia le natura o faiga faatupu faalavelave. I nisi tulaga, o lena tala e mafai ona valoia. E te talanoa i ai o se faʻafitauli faʻateleina. Faatasi ai ma le Tulafono o le Saolotoga i le 2015, na faailoa mai e le au lomitusi o se taimi taua lea na suia ai le vevela. E te le foliga mai e te manatu moni i lena mea. E foliga mai e te manatu o lenei fa'alilolilo fa'alaua'itele/ tuma'oti, sipai, o se fa'atuputeleina fa'aauau. E faapefea la ona suia lena mea? Aemaise lava i le tulaga faʻapolokiki o loʻo i ai nei i le maeʻa ai o Pale ma isi osofaʻiga a tagata faatupu faalavelave ua uma ona tatou vaʻaia finauga mo le talepeina o faʻamatalaga.
Snowden: Ou te le manatu o ni manatu feteenai e taofi. Ou te manatu o le mea o loʻo tatou talanoa ai o lagona masani o le mana ma le leaga, mea e mafai ona tatou faia e taofiofia ai, e faʻatumauina ai se sosaiete saoloto. O lea la, pe a tatou mafaufau i mea ua oʻo i le USA Freedom Act, ma pe a tatou toe tepa i tua i le 1970s, e sili atu le leaga i le tulaga o le faʻamafanafanaga o loʻo i ai i le malo e mafai ai ona faia sauaga ma sola ese ai. . O se tasi o talatuu sili ona taua o le 2013 e le o se mea na tatau ona lolomiina, ae o le aafiaga o le lomiga i le aganuu a le malo. O se faʻamaoniga na vave oʻo mai i le faʻasologa o tala a WikiLeaks, e tutusa le taua i lenei tulaga. Na faapea mai, e le tumau e faavavau le faalilolilo. Afai e te faʻatagaina se faiga faʻavae e manino le feteenaʻi ma le tulafono, e iu lava ina e faʻamatalaina lena mea.
O le fesili, e mafai ona e fa’anofo umi e te alu ese ai mai le pulega, ma talosia ia o ese mai le tulaga mata’utia o le a e faia’ina ai i se faiga-palota. Ua tatou va'ai i le va'aiga o taimi e mafai ai e pulega fa'asolosolo ona tausia se mealilo o lo'o fa'aitiitia moni lava—o mea lilo ua fa'alauiloa fa'alaua'itele i se saoasaoa fa'avavevave. O se mea aoga lea. E tutusa foi lea i le tulaga o faiga faatupu faalavelave.
O loʻo i ai se manatu manaia-ina ua e fai mai e ese le mea o loʻo i ai i le US le mea na e faʻamatalaina o se faʻalavelave faʻapitoa i le 9/11 talu ai o atunuu Europa o loʻo feagai ma osofaʻiga faatupu faalavelave masani. O le US sa feagai moni lava ma le mea lava e tasi, ma o le mea moni o le a finau se tasi, na oʻo foi i osofaʻiga faʻalavelave maualuga, mo se faʻataʻitaʻiga, o le pomu a le Oklahoma City, lea na faʻaumatia ai se fale Feterale e se tagata e toʻatasi poʻo se tasi tagata.
logo: O le a sou manatu e uiga i le va o malo o loʻo fesiligia Facebook ma isi faʻasalalauga fesoʻotaʻiga e fesoasoani e tau le ISIS?
Snowden: Pe tatau ea ona tatou suitulaga kamupani e avea ma tagata e faamalosia faiga faavae o le lalolagi? A e tu'uina i totonu o lena fa'amatalaga fa'afuase'i ona manino mai e le'o se manatu lelei tele lea, ae maise ona o faiga fa'atupu fa'alavelave e leai sona fa'auigaga malosi e fa'ailoa fa'ava-o-malo. Afai la e fai mai le Facebook, o le a ave i lalo soo se pou mai soo se tasi e fai mai le malo o se tagata faatupu faalavelave, afai lava e sau mai le malo lea, e faafuasei lava ona latou faia lena mea mo le isi malo. O tuuaiga a Saina o ai ma e le o se tagata faatupu faalavelave o le a matua ese lava nai lo le mea o le a faia e le FBI. Ae afai e taumafai kamupani e filifili e uiga ia i latou, fai mai, ia, o le a tatou faia lenei mea mo le malo e tasi, latou vave leiloa le avanoa i maketi a isi. E le aoga lena mea, ma e le o se tulaga lea e manaʻo kamupani e iai.
Ae peitai, e tusa lava pe latou mafai ona fai le mea lea, ua uma ona iai aiaiga mo i latou e faia ai lena mea. Afai e maua e le Facebook se faʻamatalaga e fai mai o se mea faatupu faalavelave, latou te ave i lalo. E le pei o se iloiloga faapitoa lea e faigata pe mamafa pe a oo i sauaga.
O le eseesega o loʻo taumafai le malo e fai mai, o lea matou te mananaʻo e amata ona latou faʻaumatia le tautala faʻamalosi. Pe tatau ea e kamupani tumaoti ona avea i tatou ma tagata e faalagolago i ai e noatia ai tapulaa o talanoaga faalauaitele? Ma e alu atu i tua atu o tuaoi i le taimi nei. Ou te manatu o se faʻataʻitaʻiga sili ona mataʻutia o le taliaina, ma, i le isi itu, e le talafeagai mo taʻitaʻi Amerika e siamupini.
O vaifofo moni iinei e sili atu ona i ai i tulaga o faʻalapotopotoga fou atoatoa e fusifusia ai le auala e faʻamalosia ai le tulafono, aveese i tatou mai le tulaga o feteenaiga a le militeri, feteʻenaʻiga faalilolilo, ma i totonu o leoleo lautele.
E leai se mafuaaga e le mafai ai ona tatou maua se malosi faavaomalo e tetee atu ai i faiga faatupu faalavelave o loo i ai moni lava le puleaga aoao. O le uiga o la'u tala lautele i tulaga o le mea moni, e ese mai le tulafono moni.
O Edward Snowden o se tasi sa avea muamua ma ofisa atamai sa tautua i le CIA, NSA, ma le DIA mo le toeitiiti atoa le sefulu tausaga o se tagata tomai faapitoa i mataupu tau tekinolosi ma le cybersecurity. I le 2013, na ia faʻaalia le lautele o le NSA mataʻituina i le lalolagi atoa e ala i le tuʻuina atu o pepa faʻavasega NSA i tusitala Glenn Greenwald, Laura Poitras, Barton Gellman, ma Ewen MacAskill. Ua ave faapagota o ia i Rusia talu mai Iulai 2013.
Emily Bell o le Faatonu i le Tow Center mo Digital Journalism i Columbia Journalism School, ma Polofesa Asiasi a le Humanitas i Faasalalauga 2015-16 i le Nofoaga Autu mo Suʻesuʻega i Faʻataʻitaʻiga, Social Sciences ma Humanities i le Iunivesite o Cambridge.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo