Iā Aokuso 31, 1969, na faia ai se toso teine i Vietnam. Masalo o le tele o faigaaiga na faia iina i lena aso, ae o se mea e seasea aʻafia ai American GI na oʻo atu i totonu o le faʻamasinoga a le militeri.
Ma e le na o le pau lena o le mea na vavaeeseina ai.
O taua e matagā. O le uiga o la’u tala i soo se uiga o le upu. O nisi tagata matutua o le a taʻu atu ia te oe e le mafai ona e iloa taua pe afai e te leʻi tautua i se tasi, pe afai e te leʻi vaʻai i taua. E masani lava o tagata lava ia e le taʻuina atu ia te oe mea moni latou te iloa e uiga i taua ma e le mafaufau lava e tuuaia i latou lava i soo se auala mo lo tatou valea.
O le mea moni, e mafai moni lava ona e iloa le tele o taua e aunoa ma le tau i le tasi. E le o se ituaiga o malamalama e faigofie ona maua.
E silia ma le 30,000 tusi e uiga i le Taua a Vietnam ua lomia. O loʻo i ai voluma i luga o le faia o faʻaiʻuga a Peresitene Lyndon Johnson ma Richard Nixon, talaaga sili o le taʻitaʻi Vietnamese o Ho Chi Minh, faʻamanatuga a fitafita Amerika - o nisi e matua mataʻutia le tusitusi, tele e leai - ma le tele o pepa faʻaaogaina e uiga i tagata fana, fomaʻi. , ma Marines fanua. E mafai ona ou taʻu atu ia te oe mai le poto masani afai e te faitau i ni nai taseni o latou sili ona lelei, e mafai ona e maua se manatu lelei e uiga i le tulaga moni o lena taua. Atonu e le o se malamalama atoatoa, ae o se ata talafeagai lava. Pe e mafai foʻi ona e faitauina le faitau selau o tusi e sili atu i tagata matitiva ma, afai e te gauai faapitoa atu i nai mea moni moni o loʻo tanumia i tala uma o taua, o le ae maua pea se lagona mo taua Amerika. -siili.
O le faʻafitauli autu i le tele o na tusi o le leai o se leo Vietnamese. O le Taua a Vietnam na fasiotia ai le silia ma le 58,000 tagata Amerika. E toatele naua tagata ma le tele o le lototiga. E tatau ona gauai atu i ai. Ae na fasiotia ai le tele o miliona Vietnamese ma matua afaina - ma o le uiga o laʻu tala - o le ola o le tele o miliona. E tatau i lena mea le tele o le taulaiga.
Misi i Fa'atinoga (Mai O Tatou Tala'aga)
Mai tala faasolopito o Amerika, e te manatu o le vaega autu o le Taua a Vietnam o le taua. E leai. O mafatiaga o le uiga autū lea o le taua i Asia i Sautesasae. E faitau miliona tagata Vietnamese na pagatia: manuʻa ma maliu, leiloa, mativa, fiaʻai, faʻaleagaina, susunuina o fale, taofia, falepuipui, ma sauaga. O nisi na oʻo i se tasi poʻo se isi o nei mea i aso uma mo le tele o tausaga. O mafatiaga lena e sili atu nai lo le gafatia e oo lava i a tatou tusitala sili ona mafai ona pu'eina i se tusi e tasi.
Ae paga lea, e le o le faafitauli lena. O le faafitauli e toetoe lava leai se tasi na taumafai. O Vietnamese o ni tagata laiti i tala faasolopito o Amerika o le taua, o tagata Vietnamese sili atu. O tagata Amerika o loʻo taʻavale, faʻafefe, ma faʻafefe i Vietnam i le tasi le tausaga o asiasiga o tiute e masani lava ona taulaʻi i na talaʻaga, ae o Vietnamese na tumau i le sefulu tausaga poʻo le tele o tausaga o taua o loʻo tumau pea, i le mea sili, i tua pe toetoe a misi atoa. (Ma i le ala, e le itiiti ifo le moni mo le tele o ata tifaga tetele e uiga i le taua. Manatua le Vietnamese autu autu i totonu Aotelega I le taimi nei? Paloto? Full uamea peleue? Hamburger Hill? Faapena foi a'u.)
O mafuaʻaga mo lenei mea e tele ma eseese, e amata mai i le faʻailoga lanu ma le faʻailoga tagata i le faʻatusatusaina o tupe mama. E toaitiiti tagata Amerika e mananao e faitau tala moni e uiga i tagata mai fafo na maua i taua a Amerika. Toeitiiti lava leai se tasi e manaʻo e faitau se encyclopedia o faʻalavelave poʻo se faʻasologa o taimi o mafatiaga. Ma o le toʻatele o tagata Amerika, sili atu i mea uma, e leʻi manaʻo lava e iloa mea moni faʻafefe oa latou taua. O le mea e laki ai mo i latou, o le toʻatele o tagata matutua ua naunau e faʻamalosia - o loʻo natia mea lilo sili ona pogisa o lena taua (e tusa lava pe faitio e leai se tasi e mafai ona iloa moni le mea na latou oʻo i ai).
O le mea moni, tatou te le iloa le tala atoa o le mataga o lena taua pe a oʻo mai i le poto masani a Amerika. O lenei foi, ua uma ona fa'amama ma fesuia'i mo tala o le mata'utia o le taua po'o tala "moni" o le taua i totonu o boonies e taulai atu i mea moni mataga e pei o fitafita e laa i luga o laau punji ua fa'afefeteina, mafatia i le pala, po'o le pa'u ese mai. tu'u vai. O ia tala, ua matou mautinoa, e ofoina atu se ata sili atu ona faamaoni o le mataʻutia o taua ma alii na latou tauaveina ma le mamalu.
Aua e te talitonu i ai.
I le avea ai ma tusitala o Tim O'Brien's "Faʻafefea ona Taʻu se Tala Moni Taua" tuʻu ia:
"O se tala moni o taua e le o se amio mama. E le aoaoina, pe faamalosiau i le amioatua, pe fautuaina mai ni faataitaiga o amioga tatau faaletagata, pe taofia ai tagata mai le faia o mea e masani ona fai e tagata. Afai o se tala e foliga mai e amio lelei, aua e te talitonu i ai. Afai i le faaiuga o se tala o le taua e te lagona le faagaeetia, pe afai foi e te lagona o sina mea itiiti o le amiotonu ua laveaʻiina mai otaota tetele, o lona uiga ua avea oe ma tagata afaina i se pepelo matua ma le mataʻutia. E leai se mea tonu. E leai se amio lelei. I le avea ai o se tulafono muamua o le lima matua, o le mea lea, e mafai ona e faʻamatalaina se tala moni o taua e ala i lona faʻamaoni atoatoa ma le le faʻafefeteina i le mataga ma le leaga.
Lea ua toe aumaia ai i tatou i lena toso teine ia Aokuso 31, 1969.
E ese mai ia Daniel Lang Manu'a i Taua, o se tala e sili ona manino ma mataʻutia e uiga i le ave faamalosi, fai faamalosi, ma le fasioti tagata o se teineitiiti Vietnamese (se Yorker New mea-turned-book-turned-movie), atonu e te le fetaiai ma le tala o le toso teine o se tamaitai Vietnamese e Amerika i "tusitusi." Ae o le osofaʻiga faʻafeusuaiga a tagata lautele e GI e le masani ai, e tusa lava pe mafai ona e faitauina le faitau afe o tusi i le Taua a Vietnam ma e itiiti se manatu na tupu. Faʻamatalaga e uiga i le faʻalavelave poʻo osofaiga tau feusuaiga of Fafine Amerika - tausisoifua, tamaitai ua lesitalaina, ma isi tagata Donut Dollies - e seasea foi ona faia i tala faasolopito. Ma e mafai ona e faitauina le tele, masalo uma, o na tusi 30,000 e aunoa ma le mauaina o se mataupu o GI-on-GI toso teine i Vietnam.
Ae o le mea tonu lava lena na tupu i le aso 31 o Aukuso i le US base i Vietnam i saute mamao, ina ua osofaʻia e ni GI se toʻatolu se uso Amerika, o se fitafita fitafita. Mo faʻamoemoega o lenei vaega, matou te taʻua o ia o Specialist Curtis. Ua tatou iloa lana tala ona o faamaumauga a le faamasinoga a se tasi o tagata na molia o ia, lea na faamaonia le nofosala ma faasalaina i le falepuipui, na oo atu i le National Archives lea na ou maua ai le pepa. Ae o le mea moni, matou te iloa ona, e tusa ai ma le faamasino o le militeri o loo pulefaamalumalu i le mataupu, na tuuina atu e Curtis "manino, malosi, faatalitonuina, e le malolo, e le faatuai, e le musu, tuusao, tuusao, naunau, faamaoni, ma e le o le aloese" molimau. Na ia faamatalaina ma isi se tala sauā, o se tala mataga—o lona uiga, o se tala moni o taua.
O a Veteran e le taʻuina atu ia te oe
Sa lagona le ma’i o Curtis i le faaiuga o le aso o le taumafanafana ma sa le fia inu faatasi ma ana uo, o lea na latou fetagofi atu ai ia te ia, tatala lona gutu, ma sasaa le uisiki i lona faai. I te taimi ne kamata ei o manavase a ia, ne tuku atu ne latou a ia ke fano kae ne tele atu a ia ki tua ke ‵suki. Sa ia toe foi i lona moega ma sa latou toe osofaia o ia. Na toe fai faalua le taamilosaga.
O le taumafaiga mulimuli e faamalosia Curtis e inu na amata i se taufaamatau. Afai na te leʻi faʻatasi ma i latou - "latou" o se tagata faʻapitoa, o se vasega muamua, ma se tagata tumaoti - na latou tauto o le a latou faʻamalosi ia te ia.
Sa tetee Curtis.
I se emo, na saeia e le toatolu lea ieafu o lona moega ma fuli o ia i luga o lona manava. Sa latou faalagolago ia te ia e taofi o ia i lalo a o ia sasaa ma sasa, ao latou sasae ese lona ofuvae. Ona latou uu lea o le kulimi lima i lona papa. A o alaga Curtis mo se fesoasoani, sa siiina o ia e le tagata toatasi. Na amata ona ia toso faamalosi o ia ma faalogoina o fai mai e “matuai lelei, e fufusi.” Ina ua maeʻa le faʻataʻitaʻiga, na faʻamalosi e le vasega muamua ia Curtis. Na mulimuli mai le tagata tomai faapitoa. “Ou te iloa e te fiafia i ai,” na faalogoina e Curtis o fai mai se tasi oi latou a o lei matapogia o ia mai le tiga. I le isi itu o le hootch, o se isi tagata na matamata i le mea na tupu atoa. Na tetee Curtis, na ia fai mai mulimuli ane, ae e leai se mea na faia e lenei fitafita e faalavelave ai. O ia, na ia molimau mulimuli ane, "matua fefe lava" i le au osofaʻi e toatolu.
Ina ua toe malamalama Curtis, sa ia solomuli i le taele. Ina ua toe foi mai o ia i le falepuipui, na tuuina atu e le alii fomai faapitoa na faia faamalosi o ia se taufaamatau. Afai na te lipotia le osofaʻiga, latou te tauto na ia totogiina i latou e $20 taʻitasi e feusuaʻi ma ia.
O se tala moni taua lena.
Ma o se tala lena o le Taua a Vietnam e le o iai mai a tatou talaʻaga o le feteenaiga - 30,000 uma o latou.
Pe a fua i le faalumaina o le toso teine, aemaise lava i le tele o tausaga ua mavae, ma le fa’aopoopoina o le fa’ailoga i ali’i na a’afia i le toso teine, e fa’ate’ia ai le fa’alaua’iteleina o lea mataupu, ae le gata i lea, na o’o i luma o le fa’amasinoga a le militeri, pe na fa’ailoa manino mai e le na a’afia. , molimau tiga. O le mea moni sa i ai iina, ae leai se tasi na taʻuina atu lenei tala i le lalolagi lautele - e le o le tagata manua, tagata solitulafono, molimau, loia, faamasino, taʻitaʻi i lalo, poʻo se tusitala talafaasolopito. E mafai ona e faitauina le faitau afe o tusi i le Taua a Vietnam - e oʻo lava i tusi e tuʻuina atu i tala faʻasolopito natia, mealilo, ma mea faapena - ma e te le iloa, e faaopoopo atu i fana ma fanua araisa, o taua foi e uiga i le toso teine, e oo lava i tamaʻitaʻi faʻamalosi tama. , e oo lava i GI-on-GI toso teine. E fia le aofa'i o fa'alavelave fa'apenei na tutupu, matou te le iloa lava, ona o ia gaioiga sa ma masani lava o lo'o natia.
E le fa'amatalaina e le au tuai ia tala. E toetoe lava a latou le ofoina atu ni tala o le fasioti tagata, faaoolima, sauaina, po o le toso teine e lei talosagaina. Latou te le mananao e te iloa. O ia mea moni e tatau ona eliina mai ia mea. Na ou faia mo le 10 tausaga talu ai, ma talitonu mai ia te au, e mafai ona vaivai.
Veterans, o latou fautua, ma a latou tagata tetee e masani ona taʻu mai ia i matou e le lelei lava e fesili pe o se fitafita po o se marini fasiotia se tasi "i o." Ae afai e mumusu le au matutua e ofoina atu tala e le masani ai o latou aafiaga i taimi o taua ma e le talafeagai mo i tatou ona fesili pe o le a le mea na latou faia, e mafai faapefea ona sese tagata lautele ona o le le malamalama i taua?
Ina ia faasa’osa’o faamaumauga o talafaasolopito, sa ou malaga ai i le salafa o le kelope, savali atu i fale o tagata, ma fai atu ia i latou ni fesili lea, i se lalolagi e sili atu nai lo o tatou, e le tatau ona iloa e se tasi ia tali. Na ou fai atu i tagata matutua Vietnamese e toe faʻamatalaina faʻalavelave sili ona mataʻutia e mafai ona mafaufauina. Ua ou faaosoina vaitafe o loimata. Sa ou nofo filemu, ma tusia ni faamatalaga o se tamaitai matua, ma faaoso lana tama i luga o lona tulivae, taʻu mai ia te aʻu le tulaga na i ai le toso faamalosi i se auupega Amerika.
E pei ona ou fai atu, o taua e mataga.
Na ou fesili foi i nei fesili a Amerika veterans aua - o nisi taʻutaʻua ma tuusaunoaga iloga ese - foi toaitiiti ua maua le lototele o lena tinamatua Vietnamese. A uma mea uma, o nisi Amerika na toso faamalosi o ia i lena auupega, ae o loʻu iloa - ma afai e iloa e se tasi, masalo o aʻu - na te leʻi faʻatasi ma tagata Amerika e uiga i le natura moni o lana taua. Na te lei ta’uina lava le mea moni, faatoese i luma o le atunuu, faaleo atu lona faanoanoa, pe na te gugutu foi mo lena mataupu, pe na te faia foi se faamasinoga pe aisea e talafeagai ai le faiaiga faamalosi o se tamaitai ma se auupega i taimi o taua. Na ia natia ma, afai o loo ola pea, o loo faaauau pea ona faia i aso nei. Tatou te mafatia uma ona o lona filemu.
I le aso e tasi ia Aokuso 1969, i luga o le tasi faavae, e toatolu GI na toso faamalosi se uso a fitafita Amerika. Toso teine e tolu. Se tasi aso. O le a le uiga o le mea lena? O le a le tala e uiga i alii? E uiga i le militeli? E uiga i taua? E le mafai ona matou iloa mautinoa aua matou te le iloa le moni atoa o le faaoolima tau feusuaiga i Vietnam. O tamaloloa na aafia i solitulafono tau feusuaiga i taimi o taua - i le faiaiga faamalosi o fafine Vietnamese, i le faasotoma i latou, i le solia o i latou i fagu ma fana fana, i le faaoolima i fafine Amerika, i le faiaiga faamalosi o alii Amerika - ua tele lava ina le leoa e uiga i ai.
O se tasi o le au fai faamalosi i lenei mataupu atonu ua maliu, ae o se tasi o loo foliga mai o loo soifua pea i Amerika. Atonu e oo lava i lou auala. Mo le tele o tausaga matou te le iloa se mea e uiga ia latou solitulafono, o lea matou te iloa ai le itiiti ifo nai lo le mea e tatau ona matou iloa e uiga i le Taua a Vietnam ma le taua lautele.
Atonu ua oo i le taimi e amata ai ona fai ni fesili i a tatou fitafita tuai. Fesili faigata. E le tatau ona naʻo i latou e iai le malamalama i mea o loʻo tutupu i totonu o autau ma taua. Latou te leʻi oʻo atu i Vietnam (poʻo Iraq poʻo Afghanistan) naʻo latou ma e le tatau ona latou tauaveina le tuuaiga poʻo le mea moni naʻo latou ma le leoa. Tatou te tauaveina uma. E tatau ona tatou faalogo uma i ai. O le vave, o le lelei.
Nick Turse o le pule faatonu o TomDispatch.com ma se uso a le Nation Institute. O se tusitala manumalo, o lana galuega ua aliali mai i le Los Angeles Times, le Atunuu, ma pea i TomDispatch. O ia o le tusitala talu ai nei o le Times Niu Ioka bestseller Fasia Soo se Mea e Tupu: O le Taua Moni Amerika i Vietnam (The American Empire Project, Metropolitan Books). E mafai ona e matamata i lana talanoaga talu ai nei ma Bill Moyers e uiga i lena tusi e kilikiina iinei. O lana 'upega tafaʻilagi NickTurse.com. E mafai ona e mulimuli ia te ia i luga o Tumblr ma luga Facebook.
O lenei tusiga muamua na faʻaalia i luga TomDispatch.com, o se weblog a le Nation Institute, lea e ofoina atu se tafega faifaipea o isi punaoa, tala fou, ma manatu mai Tom Engelhardt, faatonu umi taimi i le lolomiina, o le na faavaeina le le Poloketi a le Malo o Amerika, O le tusitala Le Iʻuga o le Manumalo Aganuu, e pei o se tala, O Aso Mulimuli o Lomiga. O lana tusi lata mai o Le Ala Amerika o Taua: Fa'afefea ona Avea Taua a Bush ma Obama (Haymarket Tusi).
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo