A e alu i mauga, e te alu i mauga. A o le toafa, o le toafa. Ae a oo i le sami, e masani ona tatou faapea atu o le a tatou “i le matafaga.” O le eleele o lo tatou elemene, ae le o vai o lo tatou lalolagi, ma o se tulaga le mafaaseseina lea mo soʻo se kamupani suauʻu e manaʻo e vili i vai mama.
Ave le Suau'u Shell. Talu ai nei, o le vaʻa vili a le kamupani, o le igoa matagofie o Noble Discoverer, ua tafefea ma toeitiiti lava a fa'amauina i Dutch Harbor, Alaska. E tatau ona avea lena mea o se fa'ailoga mo se atina'e fa'a-fetu fa'asilasilaina o le a o'o mai. Ae paga lea, e toalaiti lava i tatou o loo ua’i atu sina mea itiiti.
Ua sauni Shell e vili suau'u i le Arctic Ocean, o se fa'anatura e matua'i tamaoaiga i so'o se olaga, ma e ui e le'i mae'a mae'ae'a, ae e tatau lava ona taula'i atu o tatou mafaufau i le fa'amoemoe. Ae muamua, e aoga le faamanatu ia i tatou lava o le tamaoaiga o le olaga o loʻo i totonu o tatou vasa.
O le masina na teʻa nei na amata ai i se vaʻaiga tasi i le olaga i Monterey Bay, Kalefonia, faʻateʻia latalata i le matafaga, o tafola lanumoana. O na meaola lapopoa e mafai ona fua i le 100 futu, ulu-i-siʻu, ma toeitiiti atoa le 200 tone le mamafa - o le manu sili ona tele i le mamafa na ola i luga o lenei paneta. Ioe, e sili atu le mamafa nai lo tainasoa. O le sili o latou, Amphicoelias fragillimus, e tusa ma le 122 tone lona mamafa, ae o le tafola lanumoana sili ona telē na sau i le 195 tone.
O le vaaiga lata mai o Monterey Bay o loʻo i ai valaauina “le faʻaaliga sili ona mataʻina o le mamme ua lamatia i le talafaasolopito talu ai nei.” I le aso 5 o Iulai na o ia, na lipotia ai e le Monterey Bay Whale Watch le vaaia o "12 tafola lanumoana, 40 tafolā, 400 Risso's dolphins, 300 northern right whale dolphins, 250 Pacific dolphins paʻepaʻe, ma lua minke whale."
"So'o se mea e te alu i ai e te va'ai lava i tu'i" - o lona uiga, o le blues spouting - Nancy Black, pule o Monterey Bay Whale Watch, taʻu le Santa Cruz Sentinel. E foliga mai o le tele o krill, o meaola laiti e pei o ula lea e fafaga ai tafola, na tosina mai ai le tusa ma le 100 o le blues. Seʻia oʻo i le amataga o le seneturi lona luasefulu, sa faʻateleina i latou ma le faitau aofaʻi o le faitau aofaʻi o le sili atu i le 200,000 o loʻo nonofo i le Vasa i Saute (poʻo Antarctica) naʻo latou. Ona tuli lea ua toetoe lava a mou atu. I aso nei, e na o le 10,000 o latou ua talitonu o loo iai.
Aso Maile i le aoauli i le Arctic
Afai e te mulimuli i le talafatai o le Pasefika mai Monterey i le itu i matu, e vave pe mulimuli ane e te taunuu i Kivalina i le talafatai o Chukchi Sea i le Alaskan Arctic. Fa'aauau le alu i le gataifale e o'o lava i le itu i matu ma o le ae pasia Point Hope, Point Lay, Wainright, ma mulimuli ane Barrow - o le taulaga pito i matu i le Iunaite Setete.
I Barrow, o le ae i ai i le faʻatasiga o le Chukchi ma Beaufort Seas o le Vasa Arctic. Ia, agai i sasae i le talafatai o Beaufort Sea i Nuiqsut, ma Kaktovik, o nuu uma o Iñupiat. O le Sami Chukchi ma Beaufort e matua tele le tamaoaiga i le krill, ma le nofoaga o le tafola ua lamatia. Atonu e le telē tele e pei o le lanumoana, ae o le ulu i le siʻusiʻu e mafai lava ona fuaina se tulaga mataʻina 66 futu ma mamafa e oʻo atu i le 75 tone, ma e tasi lona uiga faʻapitoa. E talitonuina o le mamame e sili ona umi lona ola i luga o le paneta.
E pei o lanu moana, sa tele fo'i ulufana - o le faitau aofa'i o le 30,000 i le ogatotonu o le seneturi sefuluiva. Ona amata loa lea ona tulituliloa e le au faifa'atau tafola i latou i se taimi tele, ma toetoe a mou atu i lalo ifo o le 50 tausaga. I aso nei, e tusa ma le 10,000 tafola o loo nonofo i le Vasa Arctic. E mafai ona fa'apea o le aufanau ma le aufana o ni toeaina o le sami.
A o fafaga le lanumoana i Monterey Bay, o vaʻa vili a Shell, le Noble Discoverer ma le Kulluk, sa malaga atu i matu, ma le faʻamoemoe e viliina mo suauʻu i na vai i lenei taumafanafana. E le pei o tagata tafafao maimoa fiafia, saienitisi, ma tagata nonofo i le talafatai o Kalefonia, o tagata Iñupiat o le talafatai o Arctic o loʻo nonofo nei i le fefefe i le oʻo mai o Shell; ma e le o se mea e ofo ai, ona o lea kamupani suauʻu ua lata ona auai i le mea atonu e sili ona mataʻutia ituaiga o viliina i soo se mea o le lalolagi. A uma mea uma, e leai se tasi na te iloa pe faʻafefea ona faʻamamaina se suauʻu masaa e tupu i lalo o le aisa i tulaga faigata o le Vasa Arctic. E ui lava i lena, o le pulega a Obama sa i ai tulituliloa vave Fuafuaga mata'utia e viliina ai e Shell, ae e matua itiiti lava le gauai atu i popolega o le si'osi'omaga e fa'atupuina ma le ono fa'aleagaina o se masaa tele po'o le masaa o le a mafua ai i tagata moni o le itu i matu.
E le tatau ona popole, e ui i lea: Ua tauto Shell o loʻo feagai ma se faʻalavelave faʻafuaseʻi, e oʻo lava i le tulaga o le aumaia o maile "e iloa ai le masaa suauʻu i lalo o le kiona ma le aisa." Leai se tala malie. “A oo mai i le viliina mo suau’u i le Arctic faigata ma le mautinoa,” o le faʻatanē lipotia ia Mati, “E foliga mai ua alu atigi i maile. Se dachshund ma lua tuaoi collies e faʻapitoa.
O le pulega a Obama e le itiiti ifo le faʻamafanafanaga. O le ai ai se mea moni feterale asiasi i luga o na vaa vili 24/7. Ma pe o e faʻalogo i le kamupani suauʻu poʻo le tatou malo, e tatau ona e iloa o se miti matagofie uma, e leai se isi mea. Pe a tupu se masaa, ma e itiiti ifo i le 35 tikeri Fahrenheit, ma le agi o le matagi i le 65 maila i le itula, ma o loʻo siomia oe e le aisa ma feʻaveaʻi, o le manatu e mafai e se dachshund sili ona aʻoaʻoina poʻo se tagata asiasi feterale ona faia se mea. mafaufauga mama. Talitonu mai ia te aʻu, sa ou i ai iina i lalo o na tulaga ma afai e sili ona leaga, o le a le toe faia le BP i le Fagaloa o Mekisiko (leaga e pei o lena). O le a le maua se fesoasoani.
Hand Shell lenei mo le faʻamaoni: o loʻo i ai i le kamupani ioeina lea, afai e tupu se masaa i le tuai o le vaitau viliina o le taumafanafana (ioe e leai!), e tatau lava ona latou tuua le suauu masaa "i le nofoaga" mo le iva masina e fai ai lona malaia. O le taumafanafana e sosoo ai o le a latou taulimaina ma le manatu mea o totoe o le masaa, ma - e ui lava latou te le o fai mai lenei mea - le avanoa o se sami mate pe mate.
Le US National Environment Policy Act manaomia e tatau i le malo ona faia se Faamatalaga o Aafiaga Faalesiosiomaga (EIS) pe afai e iai se mafuaaga e talitonu ai o se gaoioiga fuafuaina o le a matua afaina ai le tulaga lelei o le siosiomaga o tagata. O le Ofisa o le Initeria o le Ocean Energy Management, Regulation, and Enforcement na aloese mai le faagasologa o le EIS e alu ai le taimi, ae ui i lea, na tuuina atu le mea ua taʻua o le "Sailia o Leai se Aafiaga Taua."
I le faaiuga o Iuni, Failautusi o le Initeria Ken Salazar fai, "Ou te talitonu o le a leai se suauu masaa" mai le viliina a Shell's Arctic, ma faaauau ai le saoasaoa atoa i luma. Iloa le mea lenei: i le 2011 naʻo le Niger Delta o Nigeria, Shell lipotia 63 “masaa galuega” ona o le faaletonu o meafaigaluega. Na tupu lena mea i se siosiomaga vevela.
E tatau i kamupani suau'u ona iai se fuafuaga fa'amaonia e tali atu i masa'a a'o le'i fa'agasolo le viliina. Ae o le fuafuaga a le malo-ua fa'ailoga a Shell ua aliali mai e tumu i pu, e aofia ai ma le fa'apea, afai e tupu se masaa, o le a mafai ona latou toe maua. 90% o suauu masaa uma. (I tulaga uma e lua Exxon Valdez ma le Deepwater Horizon faalavelave itiiti ifo i le 10% na toe maua mai.) O le mea moni, o se tagi mai le kamupani ua toe solomuli. I le aso 10 o Iulai, 10 fa'alapotopotoga fa'alesiosiomaga, e aofia ai le Alaska Wilderness League, le Center for Biological Diversity, and Resisting Environmental Destruction on Indigenous Lands (REDOIL), faʻatalosagaina se faamasinoga lu'iina fuafuaga a le Shell e tali atu i le masaa i se taumafaiga e taofi le viliina o lenei taumafanafana.
E le gata i lea, o le 37-tausaga le 294-futu vaa a Shell, le Arctic Challenger, o se mea e manaʻomia mo lana fuafuaga faʻamamaina, o loʻo faʻatali pea le faʻamaoniga mulimuli mai le US Coast Guard. Lipoti i le le mafai ona maua i le taimi nei, o le Los Angeles Times faasino atu e faapea “[e] inisinia mai le kamupani suauu ua fai mai ua le toe talafeagai le manaomia o latou e ausia tulaga faigata o le tau na muai fuafuaina.” Ae paga lea, e le mafai ona i ai se mea e sili atu ona taua i le viliina i le Arctic nai lo lona tau mataʻutia. Afai e le mafai ona e taina lena mea - ma e leai se kamupani suauʻu e mafai - e le tatau ona e lafoina au vaʻa vili i matu.
Ma o se sasaa tele po o se faasologa o mea laiti e le na o le pau lea o le lamatiaga i se tasi o siosiomaga sili ona maaleale o totoe i luga o le paneta. O le su'ega seismic e muamua atu i so'o se viliina ma le fa'atinoga moni o le viliina e maua ai le "tele le pisa” i le itulagi. E ono afaina tele i tafola o le ulu, lea e fa'aogaina le leo e folau ai i le sami aisa i le pogisa. O su'ega seismic o lo'o fa'atusalia, e pei o Peter Matthiessen Na tusia e i le 2007, ina ua uma se malaga na matou o faatasi i le talafatai o Arctic o Alaska, "o le taufaaleaga sili ona ogaoga i le siosiomaga o le gataifale e mafai ona ou mafaufauina e le o se taua a le gataifale."
E le gata i lea, o vaʻa vili a Shell o le a tuʻuina atu le tele o mea oona i le Arctic air i tausaga taʻitasi, e aofia ai le tusa ma le 336 tone o nitrogen oxides ma oʻo atu i le 28 tone o le PM.2.5 — o vaega laiti e aofia ai le pefu, palapala, fago, asu, ma matātā vai. O nei mea e afaina ai le soifua maloloina o tagata ma o le a faʻaleagaina ai le siosiomaga mama o Arctic.
E ui i le tetee mai nuu o Iñupiat, ae na faamaonia e le Environmental Protection Agency (EPA) pemita tulaga lelei o le ea mo vaa ia Ianuari. I le aso 28 o Iuni, peitaʻi, Shell ioeina e faapea o le Noble Discoverer "e le mafai ona ausia manaoga [EPA's] mo le fa'aosoina o le nitrogen oxide ma le ammonia" ma talosagaina le lala sooupu e tatala tulafono o le lelei o le ea mo le viliina o Arctic.
Faʻaopoopo i le mea lenei e tasi: e tusa lava pe leʻi amataina le viliina a Shell, pe mafai foi ona i ai se iloiloga, o le pulega a Obama ua uma ona fuafua e fai. tatala i luga sili atu ogasami Arctic e viliina i fafo i tausaga a sau. Mafaufau i lenei mea - ma le tele-tele e mafai ona faʻaleagaina le eleelea vai o le Arctic - e pei o le canary i le koale pe a oʻo mai i sami o le lalolagi. Aemaise lava i le taimi nei, pe a faʻafefeteina le lalolagi i le aisa i matu ma tatala ai le avanoa mo kamupani malosi o loʻo lagolagoina e malo e aʻoaʻoina a latou vaaiga i na vai ma lo latou tamaoaiga malosi.
E le na o le Arctic
O le mea moni sili ona faigofie: o loʻo tatou faʻaumatia a tatou sami. Fa'atopetope. Ua uma nei, o le faaputuputuina o le ea o kasa oona mai le susunuina o suauu e le o ni Arctic, ua talitonu saienitisi, ua mafua ai siitia le vevela o le sami o le 1 tikeri Centigrade i le 140 tausaga talu ai. Atonu e le manaia lenei mea, ae o le tele o lenei faʻaopoopoga na tupu i nai tausaga ua tuanaʻi. O se taunuuga, ua toe talitonu saienitisi, ua i ai se faʻalavelave mataʻutia 40% paʻu, tele lava talu mai le 1950, i le phytoplankton o loʻo lagolagoina le filifili atoa o meaʻai o le gataifale. O ulutala mai lipoti a le aufaasālalau e uiga i lenei paʻu o loʻo maua ai avanoa leaga i le tulaga: "O le Sami Mate, ""Po o Maliu O Tatou Vasa?"
E le gata i lea, o le sami e mitiia pe tusa ma le 25% o le carbon dioxide (CO2) matou te tuʻuina i totonu o le ea ma ua faia ai a latou vai fa'asa'o fa'aletonu, liua amu i fanuatanu. I le amataga o lenei tausaga, matou aʻoaʻoina e faapea "o le acidification o loʻo i ai nei e ono le mafaatusalia i le itiiti ifo i le 300 miliona tausaga mulimuli o le talafaasolopito o le Lalolagi, ma faʻatupuina ai le avanoa o loʻo tatou ulufale atu i se teritori le iloa o suiga o le gataifale." O Iulai nei, o Jane Lubchenco, o le pule sili o le US National Oceanic and Atmospheric Administration, faʻailoai sea acidification o le sami e pei o le "masaga tutusa leaga" a suiga o le tau.
I se tulaga talitutusa, o le vave liusuavai o le aisa o le sami i le Vasa Arctic ua uma ona faamaonia le mala mo le tele o ituaiga, e aofia ai narwhals, polar bears, walruses, seal, ma manulele o le sami. Ma e le taumatea ua e faalogo e uiga i le vateatea tetele o lapisi, aemaise lava le palasitika, lea ua fa'aputu ai o tatou sami. Chris Jordan's ata malolosi o albatrosses mate i Midway Atoll, o latou manava e tumu i palasitika, e maua le uiga o lenei mea mo meaola o le gataifale. Ona i ai lea o le faateleina fagota soona fai pisinisi o ogasami uma, lea e lamatia ai fuafua faitau aofa'i o i'a i le lalolagi.
Ma ia manatua, e na o le mamao lava lena. viliina mo le mea Michael Klare Valaau "Suau'u malosi" po'o le "malosi tele" i le tele o nofoaga mata'utia na'o le mautinoa o le faʻaleagaina atili o le sami. I le faaopoopo atu i le avanoa e tatalaina ai le Vasa Arctic, ua i ai le faalauteleina o le loloto o le viliina i le Fagaloa o Mekisiko, i fafo atu o le viliina i totonu. “Alesa Aisa” latalata i Newfoundland, vili loloto i fafo i le Brazillian "mua-masima" fanua o le Vasa Atelani, ma le faateleina o le viliina i fafo i Aferika i Sisifo ma Asia.
E pei ona tusia e Klare i lana tusi fou, Le Taʻaloga mo le Mea Le Agavale, “O le viliina mo le suauu ma le kesi faalenatura i ogasami loloto o le Fagaloa o Mekisiko, o le Atalani, ma le Pasefika e foliga mai o le a faatelevaveina i tausaga o i luma… E oo lava i le faaleagaina o le siʻosiʻomaga na afaina ai Deepwater Horizon fa'alavelave ia Aperila 2010 e le mafai ona fa'agesegese ai lenei ta'avale." Na ia faʻaopoopo mai e faʻapea, "o kamupani suauʻu tetele o le a faʻaaluina le tusa ma le $ 387 piliona i luga o le viliina i fafo i le va o le 2010 ma le 2014."
I se isi faaupuga, o loʻo tatou i ai i se faʻataʻitaʻiga, pepe, vili lalolagi, e tusa lava pe oʻo mai i le sili ona mataʻutia o siʻosiʻomaga sua, ma afai e maua e kamupani tetele malosiaga, o le a leai se toe foʻi i tua seia oʻo i le sami. , o se otaota lapisi.
Mai le Tu i luga o le matafaga i le Feso'ota'i
O lana fa'asologa o ata fa'apitoa Laufanua o le sami, na tusia e le tusiata o Hiroshi Sugimoto, “E mafai e se tasi i aso nei ona vaai i se vaaiga e pei lava ona i ai i le tagata anamua?… E ui lava ina suia e faavavau le laueleele, ae o le sami, sa ou manatu, e le masuia.”
O ana uma fa'afanua e uliuli-ma-pa'epa'e e tutusa le vasa ma le lagi - ma i totonu o ia ogasami e matua'i foliga mama ma e le masuia. Afai e te tu i luga o le matafaga o soʻo se vasa i aso nei, atonu o loʻo faʻapea lava le vai ia te oe. O le mea e leaga ai, ua tatou iloa nei o na vai e faʻateleina soʻo se mea.
O le vaai atu i tafola lanumoana ua soli ma fafaga, e moni lava o se fiafiaga ma e faatupuina ai se naunautaiga mo le puipuiga ma le faasao, ae o mea tatou te vaaia i luga o le sami o le paneta ua na o se vaega itiiti o lo latou olaga atoa. Atonu e sili atu lo tatou iloa e uiga i le vanimonimo nai lo o mea moni o loo ola i le loloto o na vai. Ma o lena mea e maua ai se mea o le faʻalavelave o loʻo feagai ma i tatou aʻo latou faʻaleagaina ma faʻaleagaina i tua atu o se faʻalavelave: E faʻafefea ona tatou talanoa e uiga i le puipuia o mea e le mafai ona tatou vaʻaia?
E ui lava i le le atoatoa, sese, ma le toilalo, o le faʻasao mo le puipuia o fanua lautele i le US o se mea o le manumalo, maua ai le fiafia mo i tatou ma le manaʻomia tele o nofoaga mo le tele o meaola tatou te faʻatasi ma lenei lalolagi. Soo se tasi oi tatou, e totogi itiiti pe leai, e mafai ona fiafia i fanua lautele o lapopoa eseese, foliga, ma ituaiga eseese: paka a le atunuu, vaomatua o le atunuu, nofoaga toafa ua tofia aloaia, sulufaiga o meaola o le atunuu, paka a le setete, paka o le aai.
O le manuia o le faasaoina o fanua, ou te fautua atu, na faavae i luga o se manatu faigofie e tasi - savali. O le tala lauiloa a Henry David Thoreau "savavali” na amata o se lauga na ia tuuina atu i le Concord Lyceum ia Aperila 23, 1851, ma lomia i le 1862 ina ua mavae lona maliu i le Ata Masina masina. O le siosiomaga o John Muir na ia faia le sootaga i le va o le savali ma le faasaoina o fanua e ala i lana tala e le mafaagaloina e uiga i le savaliga i luga o mauga o Kalefonia.
Mulimuli ane, na faasino mai e le tusitala o Edward Abbey ia i matou le auala e savavali ai i le toafa, ma tuuina mai foi ia i matou se fua mo “manuki fe'ai” - ituaiga o sabotage e tetee ai i le faaleagaina o le siosiomaga ma le puipuiga o le faasao lea ola ma manuia i aso nei. Ua toatele naua isi ua tusia e uiga i le savavali atu, ma totonu, o le laueleele: Mary Austin, Margaret Murie, David Abram, William deBuys, Rebecca Solnit, ma Terry Tempest Williams, faatasi ai ma isi. Ae o nei manatu sili ona faigofie ma fa'atemokalasi na fesoasoani e fa'amasani ai fanua faitele ma fa'aosofia ai lo latou fa'asao mai fa'aleagaina o fale gaosi oloa e pa'u'ese atoa pe a tatou ulufale atu i le vasa.
E le mafai ona tatou savavali i le vasa, pe sopo iina, pe tolauapi iina, pe mai lona loloto nofonofo ma mafaufau i lo tatou tulaga ma le natura. Pau lava le mea e mafai ona tatou faia o le tutu i luga o ona matafaga ma matamata, pe aau pe faase'e ona pito, po o le vaa ma faaopeopea i luga o le fogaeleele. O sami e le o tatou. E leai ni a matou apaapa, e leai ni a matou fuga. E le masani ona tatou faʻafaigaluegaina o tatou vasa ma a latou oa, o ni aseta e mafai ona maua ai tupe mo i latou o loʻo mananaʻo e faʻasili mai ia mea - ma faʻaumatia i latou i le faagasologa.
Ae ui i lea, mo lo latou faʻasaoina, e manaʻomia ona tatou aʻoaʻoina le savali i na vai. E le lava le i ai o seti talafeagai o mea moni mataʻutia, fuainumera, ma faʻamatalaga e uiga i le auala o loʻo lamatia ai. Matou te manaʻomia se filosofia, o se "agavaʻa o le sami" e pei o le "tulaga taualoa" na tusia e le tagata siʻosiʻomaga Aldo Leopold i lana tusi seminal O le Sand County Almanac. Matou te leʻi mauaina, ae o se nofoaga lelei e amata ai o le manatu o le "fesoʻotaʻi."
O se manatu tuai tele, e pei ona fai mai ai le faisolosolo-filosofia Siamani o Johann Wolfgang von Goethe, “Ua leva ona iloa le mea moni, i aso ua mavae.” O Rachel Carson, mo se faʻataʻitaʻiga, na faʻamatalaina le uiga o fesoʻotaʻiga i luga o le eleele i lana tusi lauiloa Sulu lemu, lomia i le 1962, e ala i le faʻafesoʻotaʻi o le iʻuga o ituaiga o manulele i le faʻatupulaia o vailaʻau oona. Na ia faʻafesoʻotaʻi faʻatusa le ono faʻaumatia o ituaiga e pei o le faʻailoga a le atunuʻu o le Bald Eagle, o ona numera faʻasolosolo mai le tusa ma le 50,000 taitoalua faatupulaia i setete pito i lalo e 48 i le tusa ma le 400 i le amataga o le vaitau o le 1960, i lo tatou lava lagona o le manuia-po o le le atoatoa. Ua o'o mai le taimi e fa'afeso'ota'i ai i se ala fa'apena le i'uga o meaola o le gataifale ma le fa'atupula'ia o le viliina i fafo, suiga o le tau, fa'asao o le sami, fa'aleagaina o palasitisi, ma le fa'atosinaina o pisinisi.
E pei ona mafai ona ou faʻamaonia mai le sefulu tausaga o laʻu mafutaga ma le itu i matu mamao, o le Arctic e le o se nofoaga mamao e motusia mai o tatou olaga i aso uma tatou te mafaufau i ai. O le mea moni, e masani ona ou mafaufau i ai o le nofoaga sili ona fesoʻotaʻi i le lalolagi.
O tama'i sa'o oneone semipalmated, ose manu felelei e mafai ona ou va'aia i matafaga o le Talafatai i Sasa'e i so'o se tautoulu, o le ituaiga lava lea e tasi na ou va'aia o ofaga i taumafanafana uma i le talafatai o Beaufort Sea, e lata ane i le mea o lo'o fuafua Shell e vili ai. E fiaselau miliona manu felelei e malaga atu i le Arctic mai tulimanu uma o le paneta i tausaga taʻitasi e tausia a latou tama - o se faʻamanatuga o fesoʻotaʻiga. Ae e faapena foʻi ona feoaʻi atu mea oona i le Arctic mai itu uma o le lalolagi, ma avea ai tagata ma manu i nisi vaega o le mamao i matu i totonu o le lalolagi. sili ona afaina tagata o le paneta - o se faʻalavelave o fesoʻotaʻiga.
O mea e tutupu i inā o le a aafia ai foʻi i tatou i ni auala taufaafefe. O le vave malepelepe ma liusua o papa aisa a Arctic, aisa, ma aisa o le sami ua fuafua e siitia ai le suasami o le lalolagi, ma lamatia ai aai i le gataifale i le itu i matu o le lalolagi. Ma le liusuavai o le Arctic faʻamaʻi ma vaega aisa o le alititai e ono fa'asa'olotoina le tele o methane (pe tusa ma le 20 taimi e sili atu le malosi nai lo le CO2 e pei o se kasa oona) e mafai ona fa'amaonia e ono afaina ai le paneta. O le mea lea ua oo mai ai le taimi e taulaʻi atu ai i le vasa fesoʻotaʻiga - pe a tatou faʻamoemoe e faʻasaoina o tatou sami ma le paneta e pei ona tatou iloa.
Mo le silia ma le seneturi, ua taulaʻi atu faʻalapotopotoga faʻalesiosiomaga i le faʻaosoina o le Konekeresi o se (pe a leai le) ta'iala autu mo le lagolagoina o le faasao o eleele e tetee atu i le faaleagaina o fale gaosi oloa. Ae i tausaga o Sitiseni lotogatasi, Big Oil ma King Coal o le a mautinoa lava le faʻaaluina o taumafaiga faatosina a nei faʻalapotopotoga e ala i faʻatonuga o le tele. E le gata i lea, a oʻo mai i le sami, o le Konekeresi e fai sina sao itiiti, a itiiti mai i le taimi nei. O le tele o fa'ai'uga taua e alu atu i le lala fa'atonu.
Nai lo le faitioina malosi o Obama faiga faavae vili i fafo, vaega lanumeamata e masani ona apili i lona lagona lelei siosiomaga ma lagona - o se fuafuaga e lei aoga. O lea uiga ua suia peitai. Ia Me i se tusi na lomia i le Times Niu Ioka, David Yarnold, peresitene o le National Audubon Society, Na tusia e: “Vaai faalemafaufau: o se peresitene na te le amanaiaina le fautuaga a ana lava saienitisi i se mataupu autu o le siosiomaga, eli mo palota i se tausaga palota. Fa'alogo masani? Ua le amanaiaina e le pulega lapataiga mai le Coast Guard, le United States Geological Survey, le Government Accountability Office, ma le faitau selau o saienitisi. Fai mai tagata uma e le o sauni le alamanuia [suauu] e vili saogalemu i ogasami o Arctic. O la latou miti taufaafefe: o se BP-pei o le pa i totonu o se sami ua loka aisa."
O le faamasinoga o le isi filifiliga sili lea. Iñupiat activists ma vaega lanu meamata, i tausaga talu ai nei, na latou failaina le tele o tagi e faʻalavelave pe taofia fuafuaga viliina a Shell. O isi na malo, o isi na faia’ina, ae o lo o faaauau pea fuafuaga mo le vili.
O le fa'amalo o manuki o le auala mulimuli lea. Greenpeace o loʻo taʻitaʻia le moliaga i lena mea ma le fatufatuaʻi ma le naunau ia latou Faasaoina le Arctic tauvaga. Ae sili i mea uma, afai tatou te puipuia o tatou sami, e tatau ona auai tagata lautele. Afai e fia maua e a tatou fanau ma fanau a fanau le fiafia o le vaai atu i tafola lanumoana ua gau ma fafaga, e sili ona tatou pisi. A uma mea uma, o Shell o loʻo tafetafea i vai Arctic. Ua oo i le taimi e toe aumai ai i latou i le matafaga.
Subhankar Banerjee o se tusitala, tagata pueata, ma se tagata faʻamalosi. I le sefulu tausaga ua tuana'i, sa ia galue ma le le fiu e fa'asaoina nofoaga taua fa'ale-aganu'u o le Arctic, ma fa'alauiloa atili e uiga i aia tatau a tagata ma suiga o le tau. O ia o le faatonu o se tusi fou, Arctic Voices: Tete'e i le Tulaga Tu'i (Seven Stories Press) ma manumalo i le 2012 Lannan Foundation Cultural Freedom Award. O ana ata Arctic e mafai ona vaʻaia i lenei taumafanafana i faʻaaliga e tolu,O Tatou Sootaga Uma i le 18th Biennale a Sini, Ausetalia, Matu Moni i le Anchorage Museum i Alaska, ma Toe Tepa i tua i le Lalolagi i le Hood Museum of Art i le Kolisi o Dartmouth. Ina ia faʻalogo i le faʻatalanoaga lata mai a Timothy MacBain Tomcast leo lea e talanoaina ai e Banerjee le taua o le Arctic, kiliki. iinei pe sii mai i lau iPod iinei.
O lenei tusiga na muamua faʻaalia i luga o TomDispatch.com, o se upega tafaʻilagi a le Nation Institute, lea e ofoina atu se tafega faifaipea o isi punaoa, tala fou, ma manatu mai Tom Engelhardt, faʻatonu taimi umi i le lolomiina, faʻatasi o le American Empire Project, tusitala o Le I'uga o Aganu'u Manumalo, e pei o se tala, The Last Days of Publishing. O lana tusi lata mai o le American Way of War: How Bush's Wars Became Obama's (Haymarket Books).
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo