Faatasi ai ma le manumalo tele o le tauvaga "Ioe" i le palota a le Aso Sa e uiga i le aveesea o taimi faatapulaa Venesuela tatou te mautinoa o le a faalogo i le tele o moliaga faifaipea o le pule pule ma le tuputupu aʻe o uiga faʻaletagata e uiga ia Peresitene Chávez. A va'ava'ai toto'a i fa'ai'uga, peita'i, pe a fa'atusatusa i le palota fa'aitulagi o Novema o le 2008, e fa'aalia ai le moliaga o le "personalismo", aemaise lava, e fa'aseseina. O le mea moni, o faʻaiʻuga e faʻaalia ai le faʻavaeina o se vaʻaiga faʻale-aganuʻu umi lea e mafai ona faʻamaonia le pule i luga o uiga i tauvaga palota a Venezuelan.[1].
le faʻatanē ua uma ona fai le fesili "O lea ua le toe avea le faavae o se faʻalavelave, o le a lava le palota e puipuia ai le faʻaleagaina i Venezuela?" O le aveesea o tapula'a fa'atapula'a o lo'o fa'apea o se fa'ase'e tele i le pule fa'apulepulega ae mo nisi o le au tusitala o le usuina o le "Uh! Ah! Chávez e le alu!" e lava le fa'amaoniga o se fa'atupu fa'aletagata.
Fai mai, felafolafoaiga i Venesuela e masani lava o se felafolafoaiga e uiga i se tasi tagata, o le Peresetene, Hugo Chávez. O se oloa lenei o le tele o malosiaga tutusa, o le sili ona taua o loʻo i ai ona aʻa i le poto masani o Punto Fijo faatemokalasi.
Mai le 1958 i le 1998 na nonofo ai Venezuelans i le mea ua taʻua o le "pacted democracy", lea na fefaʻasoaaʻi ai vaega tetele e lua i se maliliega na faʻapaʻiaina e le setete o loʻo faʻatupeina e le suauʻu. E ui o lenei maliliega na sili atu nai lo le siʻitia o pulega pule a Amerika Latina i le 70s, ona vaʻaia ai lea o ona vasega ogatotonu o loʻo faasolosolo malie atu i le mativa ma le paʻu o le suauʻu totogi. I totonu o lenei tulaga o le faʻaesea ma le le fiafia i vaega faʻapolokiki mautu na tulaʻi mai ai Chávez, ma talanoa e uiga i le toe faʻafoʻi atu o le pule i tagata.
Faatasi ai ma le faʻavaeina o Misiona, o le faʻataunuʻuina o le tele o socio-economic inclusion na oso i luma e tutusa ma le alualu i luma i le auai o tagatanuu i le faavae o le 5th Republic e ala i se faavae fou, le foafoaina o le fono a nuu, ma le toe faamanatu o le referendum o le 2004. O lenei faʻatagaina o tagata faʻatauvaʻa i Venesuela o le mafuaaga autu lea o le malosi o le faʻamaoni faʻapolokiki o loʻo umia e le tele o Venezuelan leftist i lo latou peresitene.
O le sitaili tautala a Chávez e mautinoa lava e faʻateleina ai lenei faʻamalosi, "Chávez o tagata" o loʻo faʻalogoina o ia ma le lototele. E faʻapea foʻi ona uiga mataʻutia e vaʻaia o ia o pese, siva ma ula i luma o faʻapotopotoga tetele i Venesuela, ma sogisogi i le sulfur i le UN, ma aumaia atili ai o ia i totonu o le lotoifale ma faʻavaomalo nofoaga autu o felafolafoaiga.
A'o taula'i atu le itu agavale ia Chávez e faapena foi le itu tete'e. O le faʻamautuina o le visceral o loʻo umia e vaega tetele o le itu teteʻe e mafai ona iloa i soʻo se tulaga o le olaga Venesuela. O se tasi o a'u uo mafolafola Venesuela e masani ona alaga mai lona potu i lo'u potu "Chávez o le pala!" a o Julio Andre Borges, o le taitai o le vaega tetee sili, "Faʻamasinoga muamua", na faʻaaogaina ana upu mulimuli i le tauvaga e osofaʻia Chávez, "E taumafai le Peresetene e faʻafefe tagata Venesuela uma e ala i le fai mai e na o ia lava le faʻamaoniga o le filemu i le atunuu, ae o le mea moni o nei tausaga e sefulu ua na o le taufaifai, taufaafefe, ma upu tau.
Ae ui o le malamalama i le faamaoni o le tagata lava ia i le Peresetene o se vaega taua o le malamalama i le mafaufau o feeseeseaiga i Venesuela, o taunuuga o le Aso Sa e tatau ona malolo ai i latou e faitioina le "tapuaiga o uiga".
I se referendum e fa'atatau tonu i le fa'aauauina o le pulega a Peresitene Chávez na manumalo ai le fa'aupuga "Ioe" ma le 54.4% o le palota e tusa ma le 66%. Pe o Chávez moni lava o se sui faipule, ma pe i ai moni lava se fa'aaloalo uiga fa'apitoa matou te fa'amoemoe o le i'uga ma le fa'ai'uga o sea faiga palota e matua'i ese lava i faiga-palota e le fa'atatau tonu ia Chávez le tamaloa. Ae o le palota faʻaitulagi o Novema na maua ai le 65%, ma e pei o le palota na manumalo ai le palota lauiloa e tusa ma le 10%. O le mata'ina o le tutusa o i'uga e lua, ma o latou mata'upu e matua'i eseese e ta'u mai ai se tulaga tutusa, fa'amaoni po'o le fa'afeagai i le galuega atoa a le malo nai lo le tagata fa'apitoa.
O le faʻalauteleina o lenei suʻega o le personalismo hypothesis e faigata ona o le fausiaina o le pati sili ona tele ma sili ona manuia a Venesuela, le PSUV, i le 2007, ma e ala i le pa'ū vave o le tapunia suauu o le 2002-3 ma le taumafaiga fa'apulepule o le 2002. Peitaʻi o mea faʻatapulaʻa e maua ai meaʻai mo mafaufauga, e tatau ona mafaufau faalua ai i latou e taʻusalaina Venezuelan personalismo.
[1] O lenei ituaiga o cleavage e masani ona ave e le au suʻesuʻe aʻoaʻoga o se faʻailoga o se faʻatemokalasi matua ma le malosi.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo