Fai mai le tagata tomai maualuga a Malo Aufaatasi i faasalaga, o faiga faʻamalosi faʻatasi a le Iunaite Setete ma Europa na tuʻuina atu faʻasolitulafono i Suria e "mataʻutia," ma na ia lapatai mai o loʻo latou "faʻamaʻaina" le faitau miliona o tagata le sala.
"O le faitau aofaʻi atoa [Syrian] o loʻo tumau i tulaga e lamatia ai le ola ma le tele o le le lava o vai inu," eletise, suauu, ma meaʻai, lipotia le UN special rapporteur i le leaga o aʻafiaga o faiga faʻamalosi faʻatasi i aia tatau a tagata, Alena Douhan.
Na ia tusia e uiga i le "aʻafiaga leaga tele o faʻasalaga tuʻufaʻatasi," lea e i ai "se aʻafiaga faʻaleagaina i le faitau aofaʻi atoa" ma "se aʻafiaga leaga i le toetoe o vaega uma o aia tatau a tagata."
"O le tausisia o faʻasalaga tuʻufaʻatasi i le lotolotoi o faʻalavelave faʻafuaseʻi ma le faʻaleagaina pea o tulaga i Suria e ono oʻo atu i solitulafono faasaga i tagata soifua e faasaga i tagata Suria uma," o le tala lea a le UN expert.
Douhan, o se polofesa faʻaaloalogia lautele o tulafono faʻavaomalo, na asiasi atu i Suria mo le 12 aso ia Oketopa ma Novema ina ia suʻesuʻeina le aʻafiaga o faʻasalaga i le atunuʻu. I le aso 10 o Novema, na ia lomia ai se lipoti muamua e faapea “ua manaʻomia le aveesea o faasalaga tuufua umi e ‘mafatia ai’ tagata Suria.”
Na faamatalaina e le UN special rapporteur se poloka poloka faa-Medieval-style, lea o faasalaga ua "faaleagaina i le tulaga o le faʻaumatia atoa le malosi faʻatau o aiga, lea e maua ai i latou i se tulaga faaumiumi o le ola."
"O faʻasalaga tuʻuina atu ua faʻaleagaina ai le malosi o le Setete e tali atu ai i manaʻoga o le faitau aofaʻi, aemaise lava i latou e sili ona vaivai, ma o le 90% o tagata o loʻo nonofo nei i lalo o le laina mativa," o le tusi lea a Douhan.
O tau ua siitia i luga atu o le 800% talu mai le 2019, faitau selau afe o galuega ua leiloa, ma o faasalaga ua taofia ai le faaulufaleina mai o "meaai, vailaau, vaega faʻapitoa, mea mata, ma mea e manaʻomia mo manaʻoga o le atunuʻu ma le toe faʻaleleia o le tamaoaiga," o lana tala lea. fai mai.
E ui ina fai mai malo i Sisifo o loʻo i ai ni faʻasalaga agaalofa i totonu oa latou pulega faʻasalaga, na faʻamamafaina e le UN expert e faapea o "faʻasalaga lona lua ma le soona usitaia" e faʻalapotopotoga tau tupe faava o malo e taofia ai Suria mai le faʻaulufaleina mai o oloa talafeagai, ma ua oʻo lava ina faigata tele mo UN faʻalapotopotoga ma fesoasoani faʻavaomalo faavaomalo. faalapotopotoga e faagaioi i totonu o le atunuu.
I aso nei, e sili atu ma le afa o Suria o loʻo mafatia i le le maua o meaʻai. E le gata i lea, 24% o Suria e le atoatoa, ma 14.6% o loʻo mafatia i faʻamaʻi.
O faʻasalaga foʻi ua taofia ai le malo mai le toe fausia o fale faʻaleagaina ma mafua ai le "le lava o le eletise ma le vai inu," e mafua ai le motusia o le malosi i aso uma, e aofia ai i falemaʻi, faʻapea foʻi ma vai faʻaleagaina, ma e oʻo lava i le faʻamaʻi o le kolera.
Ona o le nofoia e le militeri a le US ma ona sui o le au Kurdish, o le suauʻu a le malo na o le 10% o lona tulaga muamua i le 2010, ma faʻatasi ai ma faʻasalaga i Sisifo ua toetoe lava a le mafai ona faʻaulufaleina mai le suauu, o tagata Suria. feagai ma le le lava o penisini ma suauu.
Na talosagaina e Douhan le faʻamalo faʻatasi o faʻasalaga na tuʻuina atu e le Iunaite Setete ma Europa ia Suria ina ia vave aveese, ma faʻamamafa ai e le tusa ai ma tulafono faʻavaomalo.
Na ave muamua foi e le UN expert a malaga i Venesuela, ma na ia lipotia mai o faasalaga faasolitulafono i Sisifo sa i ai foi aafiaga faataumaoi faapena i le faitau aofaʻi o tagata lautele iina, aʻo matelaina le malo i le 99% o ana tupe maua.
O le tele o faʻasalaga na tuʻuina atu i Suria na oʻo mai ina ua maeʻa ona faʻatautaia e Sisifo se taua sui e faasaga i le atunuʻu i le 2011. Ae na taʻua e le tagata poto faapitoa a le UN o Washington na i ai faʻasalaga i Tamaseko e toe foʻi i le 2004.
O faʻasalaga malosi a Amerika na faʻasaga ia Suria ma 2011 ma 2012 na faʻalauteleina i totonu o se poloka moni i le 2019, faʻatasi ai ma le faʻatagaina o le Tulafono a Kaisara, lea na taʻua e Douhan "faʻatagaina lona lua faʻasalaga faasaga i tagata e le o Amerika i soʻo se mea i le lalolagi o loʻo tuʻuina atu tupe, meafaitino poʻo. lagolago faatekinolosi i le Malo o Suria pe auai i fefaʻatauaiga ma ia.
O le Iuni a Europa, Peretania, Suitiselani, Kanata, ma Ausetalia ua latou faia uma lava faasalaga tutusa, faatasi ai ma le malo o le Persian Gulf monarchy-pulea Arab League.
I le avea ai o se vaega o lana malaga, na feiloai ai Douhan ma sui e le gata mai le malo o Suria ae faapea foi mai faalapotopotoga a le malo, falemai o le soifua maloloina, faalapotopotoga tau tupe, vaega o fesoasoaniga alofa, pisinisi, iunivesite, ma faalapotopotoga faalelotu, faapea foi ma isi faalapotopotoga a le UN o loo galulue i totonu o le atunuu. atunuu.
Sa i ai i Suria le soifua maloloina lelei o le tuputupu aʻe aʻo leʻi oʻo i le 2011, ae o le taua i Sisifo na taʻitaʻia ai le tamaoaiga o le atunuʻu i le sili atu i le 90%. Na lipotia mai e le UN expert:
Mai le 2000 i le 2010, o le faʻatupulaia o le tamaoaiga o Suria na sili atu i le 5% i le tausaga. O le feteenaiga mulimuli ane na i ai ni aafiaga matautia i le tamaoaiga, faatasi ai ma le tele o le faaleagaina ma le faaleagaina o lona gafatia gafatia, aseta ma atinae tetele, faapea foi ma le tele o suiga ma tafega o tagata sulufai. O lenei fa'aleagaina na fa'atuputeleina i le tu'uina atu o fa'asalaga tu'ufa'atasi uma, ma mafua ai le fa'agesegese o le fa'agasologa o le tamaoaiga ma le GDP fa'akonekarate e sili atu i le 90%.
E oo atu i le 2018, o le malo o Suria ma ana uo na tele lava ina manumalo i le vaega faamiliteli o le taua, o lea na faʻateleina ai e Sisifo ana osofaʻiga tau tamaoaiga i le atunuʻu, ma tuleia ai i se faʻalavelave loloto. Na tusia e Douhan:
Ina ua maeʻa le 2018, na faʻaalia ai e le tamaoaiga o Suria le faʻaleleia atili o le tuputupu aʻe lelei ma le faʻatupulaia o faʻamatalaga macroeconomic, ae o le faʻateleina o faʻasalaga tuʻufaʻatasi ma faʻatapulaʻaina fefaʻatauaʻiga, ova le tausisia ma le faʻaleagaina e kamupani mai fafo ma faʻalapotopotoga tau tupe, faʻapea foʻi ma le le mafaia e le setete ona faʻaaogaina. o le tele o ana aseta fa'ale-atunuu, fa'alenatura ma isi mea tau tamaoaiga, ua fa'aumatia uma auala o totoe mo le toe fa'aleleia o le tamaoaiga.
E tusa ai ma faʻamaumauga ma lipoti na ou mauaina i laʻu asiasiga, o le tamaoaiga o loʻo taofia i se faʻalavelave faʻafuaseʻi o le tamaoaiga faʻatasi ai ma le faʻatupulaia o le tau ma le faʻaititia faifaipea o tupe a le atunuʻu., o ia mea uma e iai fa'aleaga i le tulaga o le fa'aumatia atoa le malosi fa'atau o aiga, lea e maua i latou i totonu o a tulaga faaumiumi o le ola ola.
Sa ia faaauau:
O faʻasalaga faʻatulafonoina ua faʻaumatia ai le gafatia o le Setete e tali atu i manaʻoga o le faitau aofaʻi, aemaise lava i latou e sili ona vaivai, ma o le 90% o tagata o loʻo nonofo i lalo ifo o le laina mativa..
Talu mai le 2019, tau siʻitia sili atu i le 800%, faitau selau afe o galuega na leiloa ona o le faʻaleagaina o pisinisi, leiloa o fefa'ataua'iga i fafo ma fa'apea fo'i ile fa'ama'i ole COVID-19.
O le faʻalavelave faʻafuaseʻi ua faʻateleina ona o le tuʻuesea o tupe a le atunuʻu, faʻatasi ai ma faʻasalaga o le Faletupe Tutotonu ma faʻalapotopotoga uma tau tupe a le malo, o lea. poloka atoa feuiaiga mo oloa faaulufale mai ma auina atu i fafo, e aofia ai meaai, vailaau, vaega faʻapitoa, mea mata, ma mea e manaʻomia mo le atunuʻu ma le toe faʻaleleia o le tamaoaiga, ma le taofiofia o tupe mai fafo.
Na faaauau le lipoti a le UN Special rapporteur:
O fa'asalaga tu'ufa'atasi ua taofia ai fo'i le Malo mai le maua o alaga'oa e fa'atumauina ma fa'aleleia atili atina'e autu ma mo le toe fausia ma le atina'eina o galuega taua i mana'oga o le faitau aofa'i, aemaise i nu'u mamao ma nu'u i tua.
Toeitiiti lava fa'amanino uma tagata fa'atalanoa le lava o le eletise ma le suavai taumafa ona o le fa'aleagaina o la'au fa'ato'aga ma le fa'asoaina o atina'e fa'apea fo'i ma le le maua o suau'u tiso ma kesi e mana'omia mo fale eletise ma pamu vai.
E tele ina motu le eletise, e aofia ai i Tamaseko. O nisi o Kovana e tufatufaina atu le eletise mo na o le 2-4 itula i aso taitasi, ae taumafai le Malo e sapalai falemai mo le 10-11 itula i aso taitasi.. O le aʻafiaga o faʻasalaga tuʻufaʻatasi e taofia ai le faʻatauina o vaega faʻapitoa mo le eletise ma le tufatufaina atu o fesoʻotaʻiga, faʻatasi ai ma kamupani mai fafo e mumusu e faʻatasi ma faʻalapotopotoga a Suria ma totogi faʻavaomalo e le mafai ona faia.
Ua faapena foi ona faaleagaina le vai a Suria i faasalaga i Sisifo, na lipotia mai e Douhan:
O lu'itau fa'apena e tutupu i le tufatufaina atu o vai mo vai inu ma fa'asusu, lea ua matua fa'aitiitia ona o le tele o fale fa'aleagaina, o a'afiaga tuusa'o o fa'asalaga tu'atasi. ma le atinaʻeina o galuega faʻaeletise i le tuaoi o Turkey e faʻatapulaʻa ai le tafe o le vai o le Eufirate i fanua faʻatoʻaga a Suria.
Fa'asalaga fa'atulafonoina fa'atapula'a fefa'ataua'iga ma le so'ona usita'ia e pisinisi mai fafo e taofia ai le fa'atauina o mea faigaluega ma vaega fa'apitoa e mana'omia e toe fa'aleleia, tausia ma atia'e feso'ota'iga vai, o nisi taimi. e mafua ai le suavai leaga; lenei na mafua ai le afaina o le kolera talu ai nei ma sili atu i le 20,000 mataupu masalomia.
O vai inu e o'o atu i le tele o aiga i le na'o le 1 pe 2 itula i nai aso uma ona ua pa'u le suavai taumafa a tagata ta'itasi. Ole taimi nei e na'o le 20% ole fanua fa'ato'aga a Suria e mafai ona fa'asusu. Sa faailoa mai foi ia te au
O le nofoia e le militeri a Amerika i fanua suauu a Suria, faatasi ai ma faasalaga i Sisifo, ua mafua ai le le lava o suauu i totonu o le atunuu, na fai mai ai le UN expert:
Ole suau'u mama ma suau'u gaosiga ole gaosiga ole suau'u a Suria e itiiti ifo i le 10% ole maualuga ole 2010., Faatasi ai ma le nofoaga autu o suauu o lo'o i fafo atu o nofoaga e pulea e le Malo. Talu ai o oloa suauu o loʻo i lalo o faʻasalaga, e le mafai e Suria ona faʻaulufale mai, ma iʻu ai le lava mo le mafanafana, felauaiga ma alamanuia.
O fa’asalaga a papalagi ua fa’aleagaina ai fo’i le vaega o femalaga’iga a le malo i Suria, ona ua le mafai e le malo ona fa’aulufale mai vaega e mana’omia e fa’aleleia ma fa’aleleia ai ana ta’avale.
E tusa lava pe le taofia Tamaseko mai le faaulufaleina mai o tekinolosi, o le a le mafai ona totogi ona o tupe faaagaga a le faletupe tutotonu a Suria ua aisa - ma faapea ona gaoia lelei - e malo i Sisifo.
O faʻasalaga i Sisifo ua faʻaleagaina ai foi le vaega o le soifua maloloina o Suria. Na tusia e Douhan:
Na ou mauaina foʻi tala e faʻaalia ai le aʻafiaga o faʻasalaga tuʻufaʻatasi i le gafatia o le soifua maloloina a Suria. E ui ina ave e le Malo le faamuamua o le eletise mo falemai ma falemai, ae o loo maua pea le le lava o le malosiaga ae o isi vaega o loo maua mai i fale tiso ma afi afi. Faʻalavelave faʻafuaseʻi, e aʻafia ai gaioiga faʻafomaʻi ma le faʻaogaina o meafaigaluega faʻafomaʻi, ma faʻalavelave matuia mo tagata mamaʻi.
I nisi tulaga, o le le lelei o le eletise ua mafua ai le tele o aʻafiaga i luga o mea maʻaleʻale ma taugata faʻafomaʻi, lea e le mafai ona faʻatauina vaega faʻapitoa ona o fefaʻatauaʻiga ma tupe faʻatapulaʻa, faʻapea foʻi ma le lipotia o le mumusu o kamupani Europa ma Amerika e tuʻuina atu. latou.
Faatasi ai ma le 14.6% o le faitau aofaʻi o Suria o loʻo mafatia i faʻamaʻi faʻamaʻi ma seasea, ma faʻatatau 24% ua le atoatoa., Ou te matauina ma le popole i luitau ma faʻalavelave i le faʻatauina ma le tuʻuina atu o vailaʻau faʻaola, e pei o togafitiga o le kanesa, faʻamama toto, tele sclerosis, toto maualuga, suka, faʻapea foʻi ma faʻamaʻi faʻamaʻi, suʻesuʻega mo ituaiga uma o kanesa ma isi, ona o le alu ese mai Suria o tagata gaosi oloa mai fafo ma le le mafai ona faaulufale mai mea mata ma suʻesuʻega suʻesuʻe mo le gaosiga o vailaau i totonu o le atunuu ona o le soona usitaia e kamupani ma / poʻo faletupe' faiga faʻaletonu.
E ui lava o vailaʻau ma masini faʻafomaʻi e faʻapitoa e le o iai ni faʻasalaga, o le le manino ma le lavelave o faiga o laisene, o le fefe faifai pea i le au gaosi oloa ma le au faʻatau oloa, o le faʻatapulaʻaina o le faʻagasologa o tupe totogi, ma faʻalavelave i le felauaiga o nei oloa. na le mafai ai ona maua e tagata Suria.
O fa'asalaga papalagi ua matua fa'aleagaina ai fo'i faiga a'oa'oga a Suria. E tusa ma le 22% o tamaiti e le o aoga.
Ona o le le lava o le suauu e mafua mai i faasalaga, e na o le 4% i le 7% o aʻoga a Suria e iai le eletise ma faʻamafanafana i le taumalulu, ae itiiti ifo i le 40% o loʻo i ai le vai.
Na faaiuina e Douhan:
O faʻasalaga tuʻufaʻatasiga muamua, faʻasalaga lona lua, faʻamataʻu o faʻasalaga, faiga faʻaletonu ma le soona usitaia o faʻasalaga ua faʻateleina ai le faʻalavelave alofa a Suria, lea ua uma ona afaina i le 12 tausaga o feteʻenaʻiga ma faiga faatupu faalavelave, faʻaleagaina o atinaʻe, COVID-19, a faʻateleina faʻafitauli tau tamaoaiga i le itulagi, ma le faitau miliona o IDPs ma tagata sulufaʻi.
Na faaopoopo e le UN Special rapporteur:
Latou [fa'asalaga tu'atasi] e i ai se aafiaga leaga i le toetoe o vaega uma o aia tatau a tagata soifua e aofia ai aia tatau tau tamaoaiga, agafesootai ma aganuu, aia tatau i le soifua maloloina, i meaai, i fale talafeagai, i se tulaga lelei o le soifuaga, i le vai mama ma le tumama, i se siosiomaga lelei, e maua ai le Initaneti ma le olaga.
O le faitau aofaʻi atoa o loʻo tumau i tulaga e lamatia ai le ola ma le ogaoga o le le lava o vai inu, vai mo le fa'asusu, fale lafoa'i, eletise, suau'u mo kuka, fa'amafanafanaina, felauaiga ma fa'ato'aga, mea'ai (e aofia ai le susu pepe), falema'i, mea faigaluega fa'afoma'i ma vaila'au, fale faigaluega ma a'oa'oga, ma fa'atupu le atunu'u e matua vaivai ma fa'alagolago. i fesoasoaniga alofa.
E tatau ona faila e Douhan le lomiga mulimuli o lana lipoti i le UN Human Rights Council ia Setema 2023.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo