Punavai: NACLA
Ata na saunia e Phil Pasquini/Shutterstock
Stalu ai na fa'aolaina le tele o fa'alavelave i le aso 11 o Iulai i Cuba (J-11), e to'atele tagata tomai fa'apitoa a Cuba e fa'avae i le Iunaite Setete na latou tusia pe tautala e uiga i le tulaga i luga o fa'asalalauga fa'aagafesootai, api talaaga i luga o le initaneti, ma talafou. E ui ina eseese o latou manatu, ae e masani ona latou fa'ailoa o faiga fa'avae a Amerika e nafa ma se vaega Fa'alavelave tau tamaoaiga ma faiga fa'apolokiki a Cuba lea ua matua faateteleina e le Covid-19. Ae o nei tagata atamamai ua filifili e faʻaititia le matafaioi a le Iunaite Setete ae ia faʻatotonugalemu le tauiviga a tagata Cuba e faasaga i se pulega pule. O lenei tali e malamalama lelei, aemaise lava mo i latou, pei o aʻu, ma aiga, uo poʻo uo i Cuba. Ae paga lea, o lenei faiga e le amanaiaina le mea moni e faapea o le Iunaite Setete o se lalolagi malosi malosi. O le taulai atu i Cuba ma le ta'u faatauvaaina o le matafaioi a le Iunaite Setete ua faamalosia ai le le sa'o a le malo o Amerika ma le aufaasālalau a le aufaasālalau e faapea e tulaga ese le malo o Cuba i lana "amio leaga" ma o lea ua tatau ai ona faasalaina. O le mea lea, o lenei auala ogatotonu e faʻatulafonoina ai se faiga faʻavae, e ala i le faʻatupuina o se faʻamataʻu i le malo o Cuba, e faʻateleina ai mafatiaga o tagata Cuba ma atili faʻamalosia ai lo latou faitalia e fuafua lo latou lava taunuuga.
Afai o le mea na aloese mai Mekisiko o le Trump's .357 magnum pulu, o Cuba ua i ai se roketi bazooka US bipartisan ua nofo tumau i totonu o lona tino faaupufai mo le ono sefulu tausaga.
O le a'afiaga leaga a le US embargo i le tamaoaiga o Cuba o se mea moni e le mafaafitia. Toeitiiti lava o atunuu Latina Amerika uma e faalagolago i tikeri eseese i le Iunaite Setete mo fefa'ataua'iga, tautua, fa'afaigaluega, ma fesoasoani mai fafo. E oo lava i Mekisiko, o le tamaoaiga lona lua a Amerika Latina, o le itu tauagavale o le peresitene o Andrés Manuel López Obrador (AMLO) na fusi i lalo o le Trump. taufaamatau e tapunia le tuaoi e fefaʻatauaʻi pe a le taofia e Mekisiko tagata suʻe sulufaʻi a Amerika Tutotonu. Na popole le AMLO i aʻafiaga tau tamaoaiga o se gaioiga a Amerika, ana faʻatonu e Trump, semanu e le afaina ai tagata Mekisiko e pei o le US embargo e aʻafia ai tagata Cuba. Pe a faatusatusa i Cuba, Mekisiko GDP faaletausaga i le 2020 na fa'asefulu taimi sili atu, sili atu ona fa'avasegaina, ma sili atu ona tu'ufa'atasia i le tamaoaiga o le lalolagi. Afai o le mea na aloese mai Mekisiko o le Trump's .357 magnum pulu, o Cuba ua i ai se roketi bazooka US bipartisan ua nofo tumau i totonu o lona tino faaupufai mo le ono sefulu tausaga. E pei o lea, e le mafai ona faʻamavaeina le faʻalavelave mai gaioiga a le malo Cuban ma tali lauiloa ia i latou. Nai lo lena, e sili atu le saʻo le vaʻaia o nei mea i totonu ma fafo o loʻo galulue faʻatasi ma le synergistically, pe a le tutusa. Mo tagata tomai faapitoa a Amerika e faavae i Cuba e mafai ona tautala saoloto i o tatou mafaufau ma moomooga-e pei ona tatou faia uma-ina ia faʻamalieina mafatiaga e mafua mai i lenei faʻamalosia o manatu faʻaalia, e tatau ona tatou lafoaʻia soʻo se faʻafoliga o se vaeluagalemu. Nai lo le taumafai e faatosina le malo Cuban, o le a sili atu lo tatou aafiaga pe a tatou taulai atu i le suia o faiga faavae a Amerika.
Le Tulaga Amiotonu i tua o le Taulai atu i Faiga Faʻavae a Amerika agai i Cuba
Fpoʻo Noam Chomsky, faitioina faiga faʻavae a Amerika nai lo malo sili atu ona vaivai o loʻo taulaʻi i ai, o se tulaga faʻale-aganuʻu na ia aoteleina i le faapea mai, "O oe e nafa ma taunuuga mautinoa o au gaioiga." O le malo o Amerika ma le aufaasālalau faʻasalalau e faʻaaogaina lenei tulaga i le tulaga o fili poʻo fili, e aofia ai Cuba, Venesuela, Iran, Suria, Rusia, ma Saina. Faatasi ai ma le Iunaite Setete ma ana paaga, o lena auala e faʻaaogaina e le ogatasi, pe a fai. O tagata tetee i se fili po o se atunuu tauva, e pei o i latou i Cuba i masina talu ai, e masani ona viia o le lototetele aua latou te lamatia o latou ola ma mea e ola ai e faasaga i le mea o loʻo vaʻaia e le US o se malo saua.
Peresitene Biden faʻamatalaga i le tali atu i le tetee a le J-11 i Cuba e leʻi taʻua ai lava le faʻasalaga, faʻasaʻolotoina le Iunaite Setete mai soʻo se matafaioi poʻo se aʻafiaga ma tuʻuaʻia le malo Cuba.
"Matou te tutu faatasi ma tagata Cuba ma latou valaau manino mo le saʻolotoga ma le toomaga mai le faʻalavelave mataʻutia o le faʻamaʻi ma mai le tele o tausaga o le taofiofia ma le faʻaleagaina o le tamaoaiga lea na latou feagai ai ma le pulega pule a Cuba," o lana tala lea. E tusa ai ma le tala a Chomsky, o nei tagata afaina ua vaʻaia e "agavaa" i le malo o Amerika ma mataʻitusi a le aufaasālalau.
O le US double-standard i le va o le tetee ma le lagolagoina-US pulega e matua manino lava, e ui i le mataupu a Cuba na sili atu ona ogaoga.
I se faatusatusaga, o tali a Biden i malo lagolago-US o Colombia, Honduras, ma Brazil ina ua latou ta'ito'atasi i lalo i tagata tetee tutusa lototetele sa sili atu ona fuaina ma leai se ta'usalaga amiotonu. Pe a faatusatusa i a latou tagata Cuban, o tagata tetee i na atunuu sa "le agavaa" na afaina mo Biden. O le US double-standard i le va o le tetee ma le lagolagoina-US pulega e matua manino lava, e ui i le mataupu a Cuba na sili atu ona ogaoga. O le vavalalata faʻafanua o Cuba, lea e tu ai le atunuʻu i totonu o fuafuaga a le malo o Amerika i luga o le lalolagi, o le mafuaʻaga lea o le malosi. Ioane Quincy Adams faʻapitoa i le 1823 e ala i le faʻatusatusaina o Cuba-faʻa-Sipaniolo-lea na ia faamatalaina o se "taua tele mo le manuia faaupufai ma pisinisi o la tatou faʻapotopotoga" - i se apu lea o le a iu lava ina vavae ese e le Iunaite Setete mai lona "laau moni" ona o le " tulafono o faiga faapolotiki faapea ma le kalave faaletino.”
Toeitiiti atoa le 140 tausaga mulimuli ane i le 1961 fa'avasegaina manatua, Arthur Schlesinger Jr., o se faufautua i le taimi o le pulega Kennedy, na faamatalaina le natura moni o le taufaamatau na faia e le apu Cuban e ala i le tetee i tulafono o le kalave i le ono sefulu tausaga talu ona tauina e le Iunaite Setete. Na ia tusia e faapea, “o le salalau atu o le manatu Castro o le faia o mea i lona lava lima” o se faafitauli ona “a o amata ona paʻuʻū tulaga o le soifuaga, o le toʻatele o tagata e agaʻi atu i faiga faaKomunisi e lē gata o se auala e maua ai le ita i tagata ma o se auala vave ma mautinoa mo fa'aonaponei fa'aagafesootai.”
Afai o le malo o Amerika e matua popole lava i le tetee i pulega e tusa lava po o le a le talitonuga, o lona uiga o le a avea le tele o pulega malosi, e aofia ai le pule a Castro o Batista, i se fa'asala fa'atasi. Nai lo lena, i le faʻaopoopoga i le faʻasalaga, na tuʻuina atu e le Iunaite Setete le komunisi Cuba i se faʻasalalauga faʻasalalau faʻatonu a le CIA na faʻaalia, e tusa ai ma Schlesinger, le “mea mata‘utia o le lalolagi.” O le osofaʻiga i Cuba na sili atu le malosi nai lo se isi lava atunuʻu na faʻamoemoe mo suiga o pulega i Latina Amerika seia oʻo i Nicaragua i le 1980s. O le taunuuga o lena tauvaga na toetoe lava a 3,500 oti. O lenei numera e maualuga atu nai lo le aofaʻi o tagata na aafia i osofaiga a le au faatupu faalavelave ia Setema 11, ae o Cuba na faʻauliuli e le Iunaite Setete mo le tele o tausaga o lagolagoina tagata faatupu faalavelave.
Fa'afou le Talafa'asolopito o Fegalegaleaiga a Amerika ma Cuba
O lenei fa'amaumauga lelei o tala fa'asolopito o faiga fa'aleaga a Amerika e aga'i atu i Cuba e le fa'amagaloina ai le faiga a le malo o Cuba i le taimi nei i le au tetee a le J-11.
To lana tala fa'amaumau lelei o faiga fa'aleaga a Amerika aga'i i Cuba e le'o fa'amagaloina ai le faiga a le malo o Cuba i le taimi nei i le au tetee a le J-11. Ae, o lo'o fa'avasegaina ai Cuba ma a'oa'oina ai tagatanu'u o Amerika e uiga i le mea moni e fa'aosofia ai faiga fa'avae a le latou malo, e pei o le tetee faifaipea a le malo o Cuba i le pule a Amerika. A o avea o ia ma sui peresitene i lalo o Obama, na lagolagoina atoatoa e Biden le faʻamautuina o sootaga ma Cuba ma aveese le faʻasalaga. I le taimi o lana tauvaga a le peresetene, na ia tuʻuina atu faʻamatalaga uma o le a ia toe amataina le faiga faʻavae. Ae ina ua toeitiiti atoa le ono masina o avea ma peresitene, ua filifili Biden e faaauau, ma e oo lava i le faamalosia, o le faamalosia o faasalaga na faatino e Trump e toe suia ai le malologa puupuu a Obama i le tele o tausaga o le tetee a Amerika. O le tulaga o Biden i le taimi nei e lagolagoina ai le tele o tagata Cuban Amerika i luga o le J-11-e ui lava e le mafai ona sili atu le ogaoga o valaau mo faʻailoga a le militeli lea o le a sili atu ona leaga nai lo le osofaiga a le Bay of Pigs i le 1961. O le suiga i faiga faavae mai le folafolaga faalauiloa a Biden o se taunuuga o le mamafa tele o le itu i saute o Florida i faiga palota a Amerika ma le aafiaga puupuu o faasalalauga a le aufaasālalau a le US lea e valiina ai. O le au tetee a le J-11 o ni tagata sili atu ona aoga nai lo i latou i atunuu lagolago-US.
E ui ina fa'aseseina foliga o Biden, e taua le manatua e le'i tulituliloa e Obama le fa'atonuina ona o lona manatu na fa'aseseina ma le le tonu e le Iunaite Setete Cuba. Ae, i lana 2016 lauga Havana i le valaau atu i le Konekeresi e aveese le faʻasalaga ua sefulu tausaga, na ioe Obama e le o aoga le faʻasalaga.
“E tatau ona tatou maua le lototele e faailoa atu ai lena mea moni,” o lana tala lea, ma faaopoopo mai e faapea “o se faiga faavae o le faaesea na fuafuaina mo le Cold War e itiiti sona uiga i le 21st seneturi. O le faʻasalaga na na o le faʻaleagaina o tagata Cuba nai lo le fesoasoani ia i latou.
Ua le mafai e Obama ona ta’ua i lana saunoaga e faapea, ua faaesea e le atunuu faavaomalo le Iunaite Setete, ae le o Cuba, ona o lana faiga saua i le motu o le Atu Karipiane. Talu mai le 1992, o le UN General Assembly e masani ona palota e faʻasalaina le US embargo e ala i le faʻafememeaʻi: i 2021, 184 atunuu na palota e taʻusalaina, lua na palota e lagolago, ma le tolu na tetee. I Uosigitone, o felafolafoaiga a le US i luga o Cuba e le amanaiaina lenei mea moni i le lalolagi ma o loʻo taulaʻi pea i se fuafuaga faʻalotoifale. O le mea lea, e le o se mea e ofo ai, o le malo Cuban ua leva ona vaʻaia e le mafai ona toe faʻaleleia le leaga ma ua tatau i ai ni faʻasalaga ogaoga e le au faipule ma, i se tulaga maualalo, o tagata lautele i luga o laina pati a Amerika.
E mautinoa lava, e ese le va'aiga a itumalo o Amerika i Cuba e fa'atatau i a latou faiga fa'apolokiki. Le Black Lives Matter's faʻamatalaga i luga o le J-11 aemaise lava o se mea uiga ese, le amanaiaina o faiga faailogalanu i Cuba ma le mea moni e faapea o J-11 tetee e le tutusa le Black. Ae, i le avea ai o se tasi tagata papaʻe a Miami-Faʻamatalaga Katoliko e matua faitioina le faʻamatalaga a le BLM fa'atusa, “O le pulega a le Lotu Katoliko e lē o le lotu Katoliko.” Ae, tele o le eleele ogatotonu Cuba tagata tomai faapitoa e foliga mai e sili atu ona faitio i le sese o le taʻitaʻi BLM nai lo le Republican, masani fomaʻi, Paʻepaʻe Cuban American community i Miami, lea e faʻasalalau le faʻafeagai-ma tutusa tutusa-faʻailoga o Cuba o se pulega faʻalavelave tulaga ese. E ui o nisi tagata atamamai e aoga fa'atusatusa ma fa'atusatusa pe fa'afefea ma pe aisea fo'i ua fa'ailoa mai ai e ia vaega a le US a latou mafaufauga fa'apolokiki fa'apolokiki i Cuba, na latou le mafai ona fa'ailoaina le eseesega tele i le va o le fa'alavelave moni o lo'o faia e nei vaega i tagata fai tulafono a Amerika. Faataitaiga, nai Congressional Democrats na lagolagoina le saunoaga a le taitai o le BLM, ae o le itu taumatau, Republican, Cuban Amerika tulaga o loʻo tumau pea le faʻaaogaina o faiga faʻavae a Amerika i lalo o le peresetene Temokalasi.
I le avea ai ma se tagata suʻesuʻe a Amerika o Cuba, o aʻu foi, ou te faitio i le le saʻo o le faʻaalia e nisi o vaega a le US o loʻo agaʻi i luma le tulaga i totonu o Cuba ona o le J-11. Ae ou te ese mai i le US-based middle ground Cuba experts i loʻu talitonu malosi o la tatou matafaioi taualoa le taulaʻi atu i le gaioiga sili ona aoga e mafai e le malo o Amerika-le malo malosi o le lalolagi-e mafai ona faia e faʻaitiitia ai mafatiaga o tagata Cuban. O lena mea e amata i le faʻamaeʻaina o le tulafono, le mama, ma le faʻaleagaina o le US 60-tausaga le matua.
Mikael Wolfe o le Polofesa Lagolago o Talafaasolopito i le Iunivesite o Stanford. O lana galuega tusi o lo'o i ai nei o lo'o fa'aulutalaina Tau Fouvale: Le Mata'utia o le Tau na Fa'ata'atia ai Taua a Mekisiko ma Cuba.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo