O le faʻalavelave faʻafuaseʻi o tagata i le Darfur itulagi o Sudan o loʻo faʻaalia i se afa malamalama, e faasaga i se tulaga mataʻutia o le taufaaleaga ma le pepelo tele lea o loʻo auai ai le tele o taʻaloga autu i le lotoifale ma faavaomalo i le taimi nei i felafolafoaiga e uiga i le faʻaogaina o le faaupuga "fasioti tagata" ua latou auai i tala faasolopito i faiga, lalolagi-fa'ato'ilalo fasioti tagata.
O tagatanuu talafeagai o le paneta e tatau ona puipuia e aunoa ma se masalosalo o gaioiga o le fasioti tagata na faia e le pulega i Khartoum. O le "faafitauli sili ona leaga o tagata soifua i le lalolagi," e pei ona faamatalaina e Malo Aufaatasi, lea na maliliu ai le itiiti ifo ma le 50,000 soifua ma aveesea ai le tasi miliona Mosalemi Aferika, o le taunuuga tuusao ma le fuafuaina o faiga faavae na tuliloaina e le Islamist ma faamatalaina e le tagata lava ia - “Arap” Malo Sudanese. O faʻamaoniga e le mafai ona faʻafitia, aoina ma tuʻuina atu e le anoanoai o punaoa, e maua ai le talitonuga lofituina i Human Rights Watch's tuuaia e faapea o le faaaogaina e le Khartoum o le "malo" o vaega faa-ituaiga ma le pomu faapomu na iu ai i solitulafono faasaga i tagata soifua, solitulafono o taua ma gaoioiga o le faamamaina o ituaiga" - o le faaupuga mulimuli o se euphemism talu ai nei na fatuina mo le fasioti tagata. E tusa ai ma le 1948 United Nations Feagaiga, "fasioti tagata o lona uiga o so'o se gaioiga nei ua faia ma le fa'amoemoe e fa'aumatia ai, i lona atoaga po'o se vaega, se fa'alapotopotoga fa'ale-atunu'u, fa'ale-aganu'u, fa'ailoga po'o fa'alelotu, e pei o: (a) Fasia tagata o le vaega; (b) Fa'atupuina tuga fa'aletino po'o le mafaufau i sui o le vaega; (i) Fa'atupuina ma le loto i ai tulaga o le olaga ua fuafuaina e fa'ao'o mai ai lona fa'aleagaina fa'aletino atoa po'o se vaega…â€
O solitulafono a Khartoumā, tuusa'o ma e ala atu i ana sui i totonu o le lotoifale o Janjaweed militia, e fetaui ma le pili.
Ae ui i lea, o felafolafoaiga a Malo Aufaatasi e uiga i le solitulafono a Khartoum i Darfur e mama, ua motusia mai le tala faasolopito ma le taimi nei o le fasioti tagata. O gaioiga fa'aopoopo e i'u ina tu'ufa'atasia e fa'ate'ia ai le lalolagi ma ta'u ai le solitulafono - e masani lava, pe a uma le fa'alavelave - e masani ona manatu o se fa'alavelave fa'afuase'i o le fa'asaua, nai lo o se taunuuga le maalofia o taua fa'ale-tagata. e masani lava ona faia ma faaosofia e mana tetele ma laiti, e aofia ai tagata Europa ma Amerika o ē e taʻusalaina ma le faafiaamiotonu ia taʻitaʻi o Sudan.
Na afaina Darfur i se faiga fa'avae o taua fa'aituaiga e ono i'u ai i le fasioti tagata - ma o le mea moni na fa'asusu ai Sudan i le loloto o le toto mo le silia ma le luasefulu tausaga. "O fatu o le fasioti tagata o loʻo faʻapipiʻiina i totonu o le [Khartoum] fuafuaga a le malo e tetee atu ai i osofaiga," o le tala lea a John Garang, o le taʻitaʻifono o le Sudan People's Liberation Movement/Army. (SPLM/A), i le fono a le Congressional Black Caucus i lenei masina i Uosigitone. "O le mea o loʻo tupu i Darfur o le mea lava lea e tasi na tupu i Sudan i saute mo le 21 tausaga talu ai."
Talu mai le 1983, e tusa ma le lua miliona tagata ua maliliu i se feteenaiga lea na feteʻenaʻi ai tagata faʻaleaganuʻu ma Kerisiano Sudanese ma isi vaega e tetee atu i malo faʻa-Islam i Khartoum. Mo le lua tausaga ua tuana'i, sa tauivi ai le au fa'atauva'a e soalaupule se fa'aiuga i lalo o le malosi o le fa'amalosi'au mai le Iunaite Setete, lea o lo'o naunau e maua avanoa i fanua suau'u a Sudanese e ono tamaoaiga. E tele faʻalavelave faʻa-geopolitical - na tuʻuina atu e le US i le taimi ua tuanaʻi le lagolago a tagata i saute - ae o Garang e vaʻaia le lautele o le fasioti tagata e mafua mai i le natura o le taua a Khartou's. O lana saunoaga i le Black Caucus na lipotia i totonu Tala Fou Arapi:
"O le tetee atu i osofaiga o se auupega talafeagai i taua ae e tulaga ese. E te faafaigaluegaina tagata mai le itumalo o le au faatupu vevesi ona latou te iloa gagana a le atunuu, laufanua, ma aganuu a le atunuu. Ona e faia lea o vaega e tetee atu i osofaiga o loʻo faʻapipiʻiina faʻatasi ma fitafita masani a le malo."
Fai mai Garang, “Ua tele le faamamafa ua tuuina atu i le Jingaweit [Janjaweed],” lea ua avea ma “upu masani iinei i le Iunaite Setete ma le tele o atunuu. Ae ou te fia faailoa atu o le faafitauli e le o [naʻo] le Jingaweit. Ioe, o le Jingaweit o tagata fasioti tagata. Ma i lena tulaga o i latou o le faafitauli. O i latou o se meafaigaluega i lima o le malo [Khartoum]. O le faafitauli i Darfur o le fuafuaga a le malo e tetee atu ai i osofaiga.
I Sudan, fai mai Garang, "ua faia e le malo le tetee atu i osofaiga i nisi o laasaga e ala i le faafaigaluegaina e le gata o tagata mai le itumalo o le au faatupu faalavelave," ae o le sailia foi o ituaiga uma po o ituaiga uma e tau ma isi ituaiga e tetee i le malo. ¦. Ma o lea e te iʻu ai i tagata o loʻo tau ma tagata nai lo se autau o loʻo tau ma se autau, ma o le mea moni lava o le faʻavae o le fasioti tagata, "na ia faamamafaina.
O le mea o loʻo faʻamatalaina e Garang o se aʻoaʻoga faʻa-militeli ma faʻapolokiki o taua / faʻalelotu / faʻale-aganuʻu e le mafai ona faʻaleagaina i le faʻaumatia. O lo'o fa'apipi'i i totonu o le ta'iala le fa'atonuga e le mafaitaulia o le fasioti tagata. O le taunuuga e le mafai ona ese.
I le maeʻa ai o le UN Security Council Iugafono O le faaiuga o le vaiaso talu ai o loʻo faʻamataʻu faʻasalaga faasaga ia Sudan, e aofia ai lona gaosiga o suauʻu, ua malilie Khartoum e faia ni faiga e puipuia ai tagata lautele i Darfur, faʻaumatia le militia a Janjaweed, ma faʻatagaina le faʻalauteleina o mataʻituina o le Iuni a Aferika i le itulagi. Algeria, Saina, Pakistan ma Rusia na le auai i le palota. O se komisi suesue a Malo Aufaatasi o le a mafaufau loloto i le fesili pe ua nofosala Khartoum i le "fasioti tagata," e pei ona molia ai e le Failautusi o le Setete o Amerika Colin Powell.
Uosigitone Aferika Gaioiga Fai mai le Faatonu Sili o Salih Booker, o le le mafai e le US ona maua se palota autasi i le Fono a le Puipuiga, o le taunuuga lea o le "tagi luko" soo o Powell. O le US “ua leiloa le pule tau amio e manaʻomia e faʻapotopoto ai ona tuaoi i le lalolagi atoa i se gaioiga moni e faasaga i le fasioti tagata i Darfur,” o le tala lea a Booker, na tusia i le Setema 21 International Herald Tribune:
“E vave lava ona finau mai faife’au a Sudan e faapea o le Failautusi o le Malo o Colin Powell o ia lea na tuuina atu se tala pepelo o WMD i Iraq i le UN Security Council, ma o lea ua ia tuuina atu se pepa e faasaga i Sudan, o le isi setete o Arapi o loo i ai le suauu. Nai lo le WMD, ua faalauiloa nei e le Iunaite Setete le "fasioti tagata.'" O le mea e faanoanoa ai, o ia masalosaloga taufaaleaga ua aliaʻe i vaega tetele o le lalolagi.â€
Ua iloa lelei e le lalolagi le autu o le finauga a Sudan: suauu. O Saina, Initonesia ma Meleisia o loʻo i ai le auala i totonu i fanua Sudanese, atonu e sili atu le tamaoaiga nai lo faʻaagaga i Equatorial Guinea. O le US e manaʻo i ai, ma e leai se mea faʻatauvaʻa i le talitonuga o Uosigitone o loʻo faʻaogaina le faʻamataʻu o faʻasalaga e avea o se mamoe poʻa.
E fasefulu tausaga mo le Iunaite Setete e faʻamaonia ai le 1948 UN Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide - ma ua leva ona taumafai Uosigitone e faʻatapulaʻaina le puleʻaga a le Feagaiga i luga o gaioiga a le US.
E le gata i lea, pe a vaʻavaʻai mai le taʻitaʻi o le SPLA John Garang - o se taʻiala e tetee atu ai i taua o le "faʻauluina o ituaiga uma poʻo faʻalapotopotoga uma e tau ma isi faʻalapotopotoga" e taʻitaʻia saʻo i le fasioti tagata - o Amerika ma Ua nofosala tagata Europa e pei o Sudan, i le tele o taimi. I laʻasaga uma o le faʻalauteleina o Europa i le lalolagi atoa, na maileia tagata o le atunuʻu i taua o le faʻaumatiaina o latou tuaoi mo le manuia sili o tagata nofoia. O le faatoilaloina o tagatanuu o le itu i matu sasaʻe o Amerika sa tele lava o se mea e fai ma sui - o se siva o le oti i Initia, na saunia e Dutch, Peretania, Farani, ma tagata papaʻe.
I ona po nei, na faʻaliliuina e le US le Hmong o Laos i se faʻalapotopotoga faʻapitoa heroin ma le au guerilla i taimi o taua a Asia i Sautesasae. O se taunuuga, o le Hmong ua salalau solo i le kelope, ua le mafai ona toe foi i le fale, ona ua suia e Farani ma Amerika mai se itu mauga tua i tua i fili toto o tagata Lao. E lua selau afe Hmong o loo nonofo nei i le Iunaite Setete, o le 38 pasene o i latou i le mativa.
Ana fai e umi se taimi o le taua a le US e faasaga i le malo o Sandinista o Nicaragua, o le Moskito Indians o le talafatai o Atalani o le atunuu - o se fefiloi o Aferika ma tagatanuu - atonu na latou lokaina i totonu. feteenaiga tumau ma o latou uso a tagata. Fausiaina i luga o faitioga talafeagai, Ronald Reagan's CIA ma le tele o maile taua na fausia ai se osofaiga a Moskito, ona fausia ai lea o le feteenaiga o se mea e pei lava o se taua / taua. Mulimuli ane, semanu e faapena.
O le fa'aleaganu'u ma fa'ailoga tagata o le natura muamua lea i tagata fai faiga fa'avae a Amerika. Mai le taimi na manino mai ai o le tetee a Iraqi o le a le mafai ai e le US ona ausia ona mafaufauga, o leo latalata i totonu ma totonu o le pulega a Bush o loʻo (faʻanaunau) vavalo taua faʻale-malo ma faʻamalosia le vaeluaina o le malo. O le tulaga pa'ū a Uosigitone i Iraq o le vaevaeina lea o le atunuu i laina faʻale-aganuʻu ma faʻalelotu. (E mana'o fo'i Isaraelu e fausia ni malo laiti o Arapi.) O lo'o fa'ata'atia ma le fa'aeteete e le au fa'aupufai a Bush le fa'avae fa'apolokiki i totonu o le atunu'u mo se faiga fa'avae, e ui lava i le mea moni e leai se vaega taua o manatu a Arapi Iraqi e fiafia i le fa'amavaeina o le malo. Leai se mea o iai. A'o fa'agasolo le tulaga o Amerika i Iraq, o le a fa'alauiloa e tagata Amerika se taumafaiga fa'atosina e tipiina le atunu'u i ni vaega e sili atu ona fa'afoeina e ala i le 'fa'auluina o fa'alapotopotoga fa'ale-tagata e tau ma isi fa'alapotopotoga fa'ale-tagata i Iraq. Ua lata mai lena taimi.
O le UN Convention on Genocide e leʻi taofia ai le faaumatiaina o ituaiga i Rwanda ma le oti mulimuli ane o le tolu miliona tagata i le Democratic Republic of Congo. O loʻo tumau pea le malosi o le UN i le feagai ai ma le faʻaleagaina o Isaraelu i tulafono faʻavaomalo. Ae e le tatau ona tatou faʻaititia le taua o pepa ma fausaga na taumafai e aumai tulafono i le paneta i le maeʻa ai o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. O nei Tulaga Faava o Malo o Aia Tatau a Tagata fa'atino le fa'amasinoga tu'ufa'atasi o tagata soifua i lenei la'asaga o lo tatou atina'e lautele. O latou o a tatou faafanua i le malo, o mea e sili ona latalata i tusitusiga paia faalelalolagi lea e le'i gaosia e tagata. E oo lava i se sui o le lalolagi e le atoatoa e pei o Colin Powell na te faʻaaogaina nei meafaigaluega e suʻe ai le pule amio.
O lo tatou tuputupu aʻe faʻatasi o amioga e pei o se ituaiga e tupu i totonu o se faʻavae o tulafono faʻavaomalo lea, pe a leai se isi mea, faʻamatalaina a tatou solitulafono ma taʻua i latou faapena. O suiga ta'itasi o solitulafono o lo'o ta'ua i le tulaga o le fa'atuputeleina o le tulafono, ma o'o atu i le ta'usalaina o le faitau piliona. O le fasioti tagata i Darfur e mafai ona faʻavasega lelei, malamalama ma faʻafeagai o se mea e maua mai i faiga faʻapolokiki ma le militeri e faʻatulagaina ma le loto i ai faʻalapotopotoga, faʻailoga poʻo faʻalelotu i luga o ala e tau atu i taua o le faʻaumatia. O ia amioga e tatau ona matua fa'asalaina.
E tusa lava po o le a le taufaaleaga o le US, o le talosaga a Colin Powell o le Genocide Convention i Darfur e faʻamalosia ai malosiaga o loʻo sailia se lalolagi e sili atu le amiotonu. Pe a faamalosia tagata solitulafono e taʻua le tulafono, tatou te iloa o le faamasinoga tonu e mafai ona tatou ausia.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo