I aso nei, Fepuari 5, 2018, o le maketi autu a Amerika, le DOW, na paʻu i le isi 1,175 points, o le pa'ū pito sili lea i lona talafaasolopito. Na sosoo ai ma se paʻu tele o le 665 points i le taimi muamua Aso Faralie. O le aofa'i o aso e lua ua pa'u i le 7.5%. O isi maketi fa'atau oloa a Amerika, le Nasdaq ma le S&P 500 na fa'amauina fo'i le pa'u tele o pasene tutusa. O maketi i Iapani ma Europa na mulimulitaia i le faaiuga o le vaiaso e tali atu ai Aso Faraile US pa'u; ma e fa'amoemoe e pa'u fa'atusa i le US pe a tatala mo le Aso Lua, Fepuari 6. O le a le mea o lo'o tupu? Ae e sili atu ona tāua, o le ā o le a tupu—i nai aso o lumanaʻi ma vaiaso a sau?
O le aufaipisinisi pisinisi ma le aufaasālalau na faʻataʻitaʻiina tagata atamamai uma i aso nei. O le 'spin' ma le savali o le “aua le popole” tagata. O le mea lea e tatau ona faʻamoemoeina, latou te fai mai, ona o le tau o le paʻu o loʻo alu i luga i le 2017, aemaise lava talu mai Novema 2017 talu ai, ina ua maeʻa le faʻavavevaveina o le bubble. I le masina o Ianuari na o ia, o le DOW na siitia toetoe lava 7%. O lena e manatu o se 'tupe manuia o le tausaga' i taimi masani. Ae fai mai le aufaipisinisi masani e le o se pulupulu, ae latou te le tuuina mai le uiga tonu o le pulupulu—aua latou te le iloa. Ae mautinoa o le DOW faʻasolosolo mai le tusa ma le 16,000 maualalo i le 2016 i le sili atu i le 26,000 i le sili atu ma le tausaga e faʻatusalia o se pulu.
Ae o le au faasalalau o lo'o talanoa fa'auluulu i luma o mea pu'eata i aso nei o lo'o usuina le pese lava lea e tasi, “aua le popole”. E sau i ni ki eseese: "O se toso fiafia", o se "fa'atau fa'atau", se "avanoa e fa'atau i luga o le pa'u" ma isi mea fa'avalevalea. Ae ina ua fesiligia pe aisea ua paʻu ai nei, e leai se mea latou te faʻaopoopoina.
Ae peita'i, o lona uiga, o le aufaipisinisi fa'apolofesa fa'apolofesa na filifili e 'ave a latou tupe ma tamo'e', ma tu'u ai le aufaipisinisi laiti e ave tupe gau. Ma e tele atu o le a oo mai. Ua iloa e le au polofesa o le faletupe tutotonu, le Fed, o le a siitia le tului 3-4 taimi i lenei tausaga. O lena ua amata ona tuʻuina atu maketi o aitalafu i se siʻusiʻu. A'o lea ua mulimuli atu fa'asoa. O maketi faʻatauga ua tulaʻi mai i le teritori faʻafefe mo le tele o mafuaʻaga:
O le tasi o le tui 9 tausaga o tupe maua fua e le Fed ma isi faletupe tutotonu. E sili atu nai lo le manaʻomia e teu faʻafaigaluega i le gaosiga moni, o lea e tafe atu ai i maketi tau tupe i le US ma le lalolagi atoa. O tupe mama a le kamupani talu mai le 2010 ua toeititi faatoluina, ma o lafoga o tupe faavae ua faʻaitiitia pea i le miliona tala talu mai le 2010. O lo'o fa'atumauina pea e fa'alapotopotoga le fa'agasologa o tupe fa'atupe i a latou tagata e umia sea i le 7 tausaga o fa'atauga fa'atau ma tufatufaga fa'asoa-e tusa ma le tiliona tala i le tausaga mo le fitu tausaga! O tupe mama, tufatufaga, toe fa'atau, fa'aitiitiga o lafoga o tupe maua na maua ai le faitau miliona o lo'o tafe atu i maketi tau tupe. Fa'aopoopo i na tulaga fa'amaumau o fa'atauga fa'atauga o fa'atauga a le aufaipisinisi laiti (o se fa'ailoga i taimi uma) ma o le fa'apogai lea o le fa'amauina o tau fa'afetai o maketi fa'atauga. Ma, o le mea moni, ia aua nei galo ia i tatou le faʻaitiitia o lafoga a le aufaipisinisi a le Trump e sili atu i le $ 4 trillion (e le o le $ 1.5) o loʻo faʻapipiʻiina i luga o mea uma-o le a fesoasoani i tupe mama faʻatasi ai ma le 10% -31% faʻateleina tupe maua, i luga. o fa'amaumauga o tupe mama ua uma ona maua e kamupani a Amerika. Le tele o tupe fa'atupe tui o lo'o fa'atupula'ia i fa'atauga ma isi maketi tau tupe. O le mafuaaga lena o le pulu.
Ae faapefea le fatafata? Aisea i le taimi nei—e le o le taimi muamua pe mulimuli ane? E mafua ona o suiga i maketi lava ia: o le o'o mai o le mea ua ta'ua o le 'momentum trading' e fa'alapotopotoga tetele e pei o quant hedge funds ma isi; e ala i le si'i atu i le fa'aaogaina o tupe ma le mea e ta'ua o tupe fa'asino; e ala i mea e maua mai e pei o le ETF o lo'o fa'auluina ai fo'i tau o fa'asoa. O mea uma ia o lo'o ta'ua i luga e mafua ai le si'itia o tau o lo'o fa'asusu ai le tele o tupe fa'avae ona o le si'itia o tau....lea e mafua ai le si'itia atili o tau.
Seia oo i le mea moni e faatalitonu i latou e le faletupe tutotonu e faapea o le 'puisini o tupe maua fua' o loʻo faʻaumatia. Ona ave lea e le au fa'apolofesa a latou tupe ma tamomo'e, ae tu'u le ' lafu' a tama'i teu tupe o lo'o uuina le ato avanoa.
O le mea e sili ona manaia o le Fed e leʻi oʻo lava i le 2% ma ua taʻe le faiga. I le 2007, o fua faatatau Fed e tatau ona sili atu i le 5% aʻo leʻi faʻatulagaina le faʻalavelave faʻaletupe. Ae na valoia e lenei tusitala o le tulaga lena, o lona uiga e le mafai ona siitia le Fed rates i luga aʻe o le 2-2.25% (ma le 10 tausaga Treasury bond e sili atu i luga atu o le 3%) e aunoa ma le faʻalavelaveina o se isi faʻafitauli tau aitalafu.
Ae o le faʻaletonu o faʻatauga o Fepuari 2 ma le 5 e le o le amataga poʻo le faʻaiʻuga o mea o le a oʻo mai. Atonu e iai se isi pa'ū i aso a sau ae o le a mautu. O le ai ai se toe faʻaleleia poʻo se faʻasologa. Ae o le a avea ma se 'tumu pusi mate', e pei ona masani ai i mea faapena. I ni nai vaiaso, po o ni masina mulimuli ane, o le a amata le fa'aitiitiga moni. Ma o le mea moni lena.
I le toe manatua o mea na tutupu i le 2008, o le pa'u o le Countrywide Mortgage and Bear Stearns investment bank i le amataga o le 2008 o faailoilo ia. Na sosoo ai ma le toe faaleleia mo sina taimi, seia oo ina faatuina e Fannie Mae ma Lehman Brothers ia malosiaga moni. O mea fa'atupu fa'atupu e le mafai ona afua mai i le US ae o fafo. O maketi fa'atau oloa a Iapani ma le Emerging Market e sili ona vaivai. Ae o maketi tau tupe o loʻo i le lalolagi atoa ma faʻapipiʻi faʻatasi i le faiga faʻapolokalame i aso nei. Fa'ama'i ua fausia i totonu o le faiga i le lalolagi atoa. Ma o le aufaipisinisi e faʻanofoina a latou tupe i le lalolagi atoa i se taimi vave. O le a iu lava ina latou toso i tua, faatali ma vaai, ma toe faʻaleleia le maketi mo sina taimi. O se avanoa ea e su'e ai tupe gau a le aufaipisinisi lafumanu laiti ia o le a leiloa miliona miliona i lenei vaiaso? O le mea lena o le a fesiligia ai e le aufaipisinisi faapolofesa, o le aufaipisinisi tetele, o le hedge funds, private equity, o le aufaipisinisi tetele. Pe o le fa'aitiitiga moni lea o le a fa'aosoina ai maketi i lalo i lalo ole 20% i aso ma vaiaso a sau? O le a latou fesili foi ia i latou lava pe o le a taofi e le Fed lana fuafuaga e faʻaauau pea ona siitia fua? Afai o lea, o le a latou filifilia le tele o le faʻatauga povi o le 2010-18 ma ua maeʻa lona faʻafefe ma o le a latou agai i tua mo le lumanaʻi vaʻaia, ae le o se taimi le tumau. O le a latou ave a latou miliona tala ma tamomoe. Ma a latou faia, o le a amata le paʻu moni ... ma le auala i le isi paʻu.
I le taimi nei, matamata i le pusi mate a o fiti. O le a le maualuga. Ma pe a tulaueleele o le a oso i luga o le oti pe toe tu i luga ma toe tamoe?
Dr. Rasmus o le tusitala o le tusi 2017, 'Central Bankers at the End of their Rope: Monetary Policy and the Coming Depression', Clarity Press, Aokuso 2017, ma Systemic Fragility in the Global Economy, Clarity Press, 2016
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo