O loʻo i lalo le vaega lona lua o le "American History for Truthdiggers" faʻasologa, o se toso-no-punches iloiloga o la matou fefaʻasoaaʻi, pe a sese, ua tuanai.
O le ata lea e fiafia tagata Amerika. Le Fa'afetai muamua. O Pilgrims o loo tauivi—o tatou tuaa faamanuiaina—na faasaoina e ala i le agalelei o tagata Amerika. E lua sosaiete o loo ola fealofani. Afai O Colonial Virginia o se gaogao, lelei, e mautinoa lava sa sili atu mea i Massachusetts. O tupuaga ia e mafai ona mitamita ai tagata uma.
E toe faia e le matou fanau le vaaiga ia Novema uma, ma matou matamata ia i latou ma le mitamita e ala i tioata o a matou telefoni. Ae o le ata lenei o le olaga i Colonial New England o se ata saʻo o sootaga Anglo-Native i Plymouth, pe, mo lena mea, i le Massachusetts Bay Colony tele? Ioe e leai, ae ui i lea o le uunaiga—le tala fatu—faaauau pea. O se tala lena ia te ia lava.
Mafaufau i le mea lenei: E toafia tagata Amerika na latou iloa sa i ai se eseesega i le va o Pilgrims ma Puritans? E taua le eseesega. O le au Pilgrims, ioe, na muamua taunuu. O le au Calvinists o ni amataga faatauvaa, o le au Pilgrims o ni tagata Porotesano na vavaeeseina oe na talitonu o le Ekalesia autu a Egelani e le mafai ona faasaoina. Na latou sosola ese mai Egelani mo Holani i le amataga o le senituri lona 17, ona sosoo ai lea ma le 1620, pe tusa ma le selau na ō atu i le Mayflower e ō atu i Amerika i Mātū. O i latou ia na tulaueleele i Plymouth Rock.
O le toʻatele o Puritans o ni tagata lotu Porotesano, tetee, ae na latou talitonu muamua e mafai ona toe fuataʻiina le Ekalesia Egelani mai totonu. Sa masani ona sili atu lo latou tamaoaiga, ma sili atu ona lauiloa tagatanuu. I le tusa o le 1630, e tusa ma le 1,000 Puritans na fausia le galu muamua e faʻamautu le nofoaga na fai mai ai le Massachusetts Bay Colony. O le mea moni, sa latou sosola ese mai sauāga a le Tupu o Charles I, ae—e le pei o Pilgrims—sa latou mauaina se tusi faamaonia tautupu mo lo latou kolone. Sa latou faamoemoe e maua se “Ierusalema Fou” i le Lalolagi Fou.
Stark Fa'atusatusaga: Virginia ma Niu Egelani
E le o ni tagata maualuluga fia auro o Colonial Virginia. O Puritans (ma Pilgrims) na o mai o ni aiga—e aofia ai ma fafine. O le tau o Massachusetts ma le tuputupu aʻe o le faitau aofaʻi masani na faia mo e matua maualalo lava le oti nai lo le mea na tupu i le amataga o Jamestown i Virginia. Sa naunau tagata uma e galulue, ma o iunite o le aiga fua tele na faia, mulimuli ane, mo le tele o seleselega. E le o se fanua lea o “alii” ma fua o le tinoitupe, e pei ona i ai i Virginia, ae o ni aiga faamaoni e galueaina le fanua.
O faʻaosofiaga ma tupuaga o malo Peretania e lua na aʻafia ai le agafesootai fausaga o taitasi. O sini eseese e setiina le leo mai le muamua. Na saili tagata Virginia e faʻaaogaina le fanua, maina ana punaoa, tauva ma le Sipaniolo ma liliu vave se tupe mama. E le faapena le au Puritans. Sa latou taumafai e fa'amautu, tu'u i lalo a'a ma olaola i totonu o se fa'alapotopotoga fa'apitoa. O o latou tupuaga ogatotonu na tu'ufa'atasia ma sini fa'alaua'itele ma i'u ai i fanua fa'ato'aga fa'atasi ai ma fanua fa'asalalau lautele—o se isi fa'afeagai ma fa'ato'aga tapaa i Jamestown. O nei mea uma ua faaliliuina i se tulaga tutusa tau tamaoaiga, a itiiti mai i uluai tausaga. Sa i ai foi le toetoe lava a leai se nofo pologa: O le tau e leʻi lagolagoina le tele o faʻatoʻaga tinoitupe, ma o lea e itiiti se faʻaosofia e faʻaulufale mai Aferika i Niu Egelani.
E Finagalo i ai le Atua: O uunaʻiga a le ʻau Puritans
E fa'alogo lelei uma lava, fa'alelei. Ae o se mea na lafi i lalo ifo o le fogaeleele, o se mea pogisa ma le le fiafia i mata faʻaonaponei. O i latou ia o ni tagata maelega faavae! O nei mea faigata, meleniuma Sa matuā faateʻia tagata o le ʻau Kalavini. Sa latou filifilia, o le a latou suia le lalolagi e ala ia latou faataitaiga. Afai na sailia e le au Pilgrims le vavae ese mai se lalolagi o le agasala, o le Puritans o le a faia se fou Le lalolagi, o se faataitaiga mo tagata uma e faataitai i ai. E fa'apuupuu lelei, ma faia ai se tala fa'atupu malie, ae e le o i ai ea se mea e fa'apopoleina ai tagata fa'apea, e uiga i le fa'atosina fa'atosina?
Mafaufau loloto i le upu a John Winthrop, o se kovana muamua o le Bay Colony:
… o le a tatou iloa ai o loo ia te i tatou le Atua o Isaraelu, pe a mafai e le toasefulu o i tatou ona tetee atu i le afe o o tatou fili, pe a ia faia i tatou ma viiga ma le mamalu, e faapea ane tagata i faatoaga e sosoo ai: Ia faia e Ieova. e pei o Niu Egelani: aua e tatau ona tatou manatu o le a avea i tatou e pei o se Aai i luga o le Mauga, o mata o tagata uma o loo i luga ia i tatou. …
O tagata ia sa i ai i se misiona, o le misiona a le Alii, po o le a lava le mea e tupu. O ia tagata e foliga mai o loʻo i luga o se faʻalavelave faʻatasi ma tagata o le itulagi ma le Anglo e le o gatasi. Ma o le a vave ona taunuu lenei mea.
O uunaʻiga ma sini a le ʻau Puritan ua lāgā ai ni fesili tāua. O le a le mea o loʻo taʻu mai ai, ma o a mea e aʻafia ai, se sosaiete faavaeina i luga o sea manatu uigaese ia te ia lava? O le mea mulimuli, o se mea lelei? E mautinoa lava o se manatu, ae o fesili lava ia e aoga. E tatau i tagata Amerika ona faia ia fesili ina ia maua ai se lagona faamaoni ia i latou lava ma o latou tupuaga. O lenei mea e faigata tele ona finau ma: O iinei, i Massachusetts, matou te maua ai kenera o Amerika faʻapitoa-o le faʻamanuiaga ma le malaia na faʻafefe ai le Iunaite Setete mo le silia ma le tolu seneturi, faʻamalosia faiga faʻalotoifale aemaise lava i fafo. O tagata faʻapolokiki faʻaonapo nei eseese, mai ia Ronald Reagan e oʻo atu ia Barack Obama, na pipii ma le faʻaeteete i se tusitusiga faʻapitoa a Amerika, i le tautala pe a le faia. O se tasi e mafaufau pe o lenei "Aai i luga o le Mauga" siosiomaga, i le aotelega, o se uiga lelei. O lenei tusitala, a itiiti mai, e masani ona masalosalo i ai. Masalo e tatau ona tatou le talitonuina le faamaualuga, ma le faamaualuga, e oo lava i le tele o ituaiga Amerika.
Taofi le tetee: Olaga i Colonial New England
E mafai ona e mafaufauina ola ma nei tagata, e fetaui ma o latou olaga? E foliga mai o se miti taufaafefe. Ae o i matou o tagata Amerika o loʻo faʻamaualugaina nei mea muamua. Masalo o se mea masani, ae o lenei mea e mautinoa lava: O sea faʻaaloalo e manaʻomia ai se tikeri o le faʻagaloina ma le loto i ai, o se faʻamalamaina o upumoni le talafeagai e uiga i le sosaiete Puritan.
E mautinoa lava, Massachusetts na aloese mai oge sili ona leaga o Jamestown i uluai tausaga, ae o le olaga i Colonial New England e mamao ese mai le toafilemu. E seasea tupu i totonu o sosaiete faʻalelotu faʻapolopolo. Manatua, na fausia tonu e le au Puritans le mea na latou fai mai o le a latou faia, o se pulega faatiokarate i luga o le faga. O le Massachusetts Bay Colony atonu e sili atu e tutusa ma Saudi Arabia i aso nei—faia o “taulaitu” ma “taulaitu”—nai lo le faia i Boston i aso nei. Sa i ai o tatou tuaa sili atu lotu nai lo le tele o tagata Amerika e mafai ona malamalama i ai. Ae o loʻo i ai foi se faʻafitauli o le faʻapipiʻiina; ua matou aveese vaega le lelei e fai ai se tala faaosofia.
Sa i ai le tele o vaega laiti e mautinoa lava e leʻi fiafia i le olaga i le amataga o Colonial Massachusetts: tagata tetee lotu, agnostics, mafaufau saoloto ma, lelei, faʻamaoni. fafine. Ua matou faalogo uma i le taʻutaʻua o Salem Witch Trials, ae toeitiiti atoa le fasefulu tausaga talu ai le fafine ua oti lana tane. Na fasiotia Ann Higgins, na tautau mo faiga faataulaitu, ina ua uma ona ia maua le lototele e faitio ai faapea o kamuta faafaigaluegaina ua soona totogi o ia mo se galuega toe faaleleia o lona fale.
Na taʻu uma atu, 344 tagatanuu na tuuaia i faiga faataulaitu i le 17th-century Massachusetts. E luasefulu na fasiotia. O le ua molia sa iai ni uiga masani e faailoa ai le natura o sootaga o alii ma tamaitai i le Bay Colony. E fitusefululima pasene o tamaitai. O le to'atele o na tama'ita'i e vaeluagalemu le matutua pe matutua ma fa'aalia sina tulaga tuto'atasi. E to'atele na masalomia i se ituaiga o feusuaiga le talafeagai. O le manatu e faapea, o Colonial New England sa nofoia e tagata maelega—o tagata faʻaupuga ma faʻasauā o ē na matuā leoleoina tuaoi o lo latou faʻatupuina o le malo. Fa'agalo le tausamiga Fa'afetai: O le Islamic State lea i luga o le Atalani!
Afai o le olaga e pei lava o le mea na fuafuaina e tagata nofoia i le uato'a-le-Protestant-work-ethic Massachusetts Bay, aisea la na tuliesea ai le toatele o "toa" colonial? O Roger Williams, mo se faʻataʻitaʻiga, o le na faavaeina le Rhode Island, na faʻalauiloaina le faapalepale faʻalelotu ma nisi o le vavaeeseina o le lotu ma le setete, ma fai mai (gasp) e tatau i tagata nofoia ona faʻatau mai fanua mai tagata o le atunuu. O lana faafetai? Se tiketi sa'o mai Massachusetts. Sa fai si tau le iloa Anne Hutchinson. Sa ia te ia le malosi e faatulaga ai fonotaga faalevaiaso a tamaitai e talanoaina ai mataupu silisili ma sa ia mafaufau foi i le manatu o le tagata lava ia o se ala i le faaolataga. Sa tuliesea foi o ia. Sa leai lava se avanoa mo le tetee i le sosaiete Puritan.
'E tatau ona tatou susunuina i latou': Puritan ma Native Relations
O lenei, e masani lava, e aumaia ai i tatou i tagata moni o Niu Egelani. Afai na matua le lelei le tulaga o tagata Peretania e le o gatasi i Massachusetts, ae faapefea Initia? Atonu e mafai ona e mateina.
O le isi foi, e pei o Virginia, na le mafai e tagata Amerika Amerika, pe le mafai foi, ona soloiesea le nuu fou o colonial, e ui lava, i le taimi muamua, e toalaiti fitafita i tagata nofoia i Massachusetts. O le faʻamatalaga mo tagata nofoia o loʻo ola i totonu o tagata Amerika moni e sili atu ona faigata nai lo le tala faʻasolopito faigofie o le tamalii ma le agalelei. O le au Puritans o le "tagata e faamanuiaina i mala,” mo nuu o Niu Egelani talu ai nei na faaleagaina e faamaʻi pipisi o Europa lea e sosolo i luga ma lalo o le talafatai. O le faitau aofa'i o tagata o le atunu'u ua fa'aitiitia ai se fa'amata'u fa'aa'oa'oga ia Massachusetts.
E mamao ese mai i ata toʻafilemu o le alofa o le Aso Faafetai, o sootaga Anglo-Initia na vave ona liliu mai le leaga i le leaga. O fanua sa avea ma vaega, ae le na o le tasi. O se nuu nofomau tumau e pei o le Puritans o le a manaʻomia le faʻalauteleina ma faʻavavevave, ia mautinoa. E pei o Virginia, o le umiaina o fanua e ogatasi ma le “saolotoga”—Anglo fanua ma Anglo saolotoga, o lona uiga. Ae ui i lea, i Niu Egelani, o talitonuga sa avea ma faʻaosofiaga mo taua e pei o fanua, tamaoaiga poʻo isi faʻamoemoega tau tamaoaiga. O ituaiga o le atunuu, swarthy ma "le talitonu" Pequot, Wampanoag, Naggaransetts ma isi, e leʻi fetaui i le vaaiga a le lalolagi a le Puritan mesianic. O le faatoilaloina pe liua na o le pau lea o setete na taliaina mo Initia i le lotoifale.
O taua muamua colonial i Massachusetts sa matua sauā ma toto e pei o taua i soo se mea i le konetineta o Amerika i Matu. O iinei sa i ai se sootaga tuusao i le va o le lotu Puritan ma le sauā na vaaia i le Taua a Pequot ma le Taua a le Tupu o Filipo. I le Taua a Pequot, na osofaʻia ai e fitafita a Massachusetts se 'olo moni i Mystic, Connecticut, ma e ala i le afi ma le ita na susunuina ola ai le 400 i le 700 Initia, o le tele o fafine ma tamaiti. O ē na totoe na fa'atau atu e fai ma pologa.
Sa fa'alagolago le militeri i sikauti fa'alenu'u so'o. I le matauina o le le alofa o tagata tau Puritan, na fesili atu ai se tasi o fesoasoani a le atunuu ia Capt. John Underhill, “Aisea ua e faapea ai? ita tele? Pe e lē tatau ea ona sili atu le alofa mutimutivale ma le alofa mutimutivale o Kerisiano?” O le tali a Underhill sa aoga e pei o se faʻalavelave:
O le a ou faasino atu ia te outou ia Tavita lea, pe a oo ina matutua se nuu i le toto maualuga, ma agasala i le Atua ma tagata … o nisi taimi ua fai mai ai le Tusi Paia e fano fafine ma fanau faatasi ma o latou matua; o nisi taimi e sui ai le mataupu: ae matou te le finauina nei. Sa lava lo matou malamalama mai le afioga a le Atua mo la matou faagasologa.
Afai, mai lea taimi i lea taimi, o sina masalosaloga e faalataina ai le talitonuga maumaututu o le au Puritans, o le maelega faamaoni na vave faʻaumatia ai le lotofuatiaifo nofosala. Mafaufau i upu a se isi tagata na auai i le “Mystic Massacre,” William Bradford: “O se vaaiga mata’utia le vaai atu ia i latou o falai i le afi … ma leaga tele le manogi … ae o le manumalo na foliga mai o se taulaga suamalie, ma sa latou tuuina atu le viiga. i le Atua.”
Toeititi lava tutusa i le Virginian Le Fouvalega a Bacon, na tau ai le au Puritans i le Taua a le Tupu o Filipo—po o le Metacom—i Massachusetts. Na fasiotia ma le le alofa i itu uma e lua, o se taua o le ola lea na talepeina ai e faavavau le malosi o le atunuu ma le tutoatasi i Niu Egelani. Toeitiiti tasi mai le 50 tagata faakolone na maliliu i le taua e sili ona faamasaatoto i le talafaasolopito o Amerika, ma e 11 taimi na maliliu ai i le Taua Lona Lua a le Lalolagi. O le taʻitaʻi o Metacom, na iloa e tagata nofoia o le Tupu o Filipo, na faalataina e se tagata faʻasalalau ma fasiotia, ‘ua fa‘aalia fo‘i lona ulu i luga o le pou i Plymouth, Mass., mo le tele o tausaga. E faapena le mata'utia o taua faa-kolone lea e manatua ai e auala ma faatusa le Malo Isalama i le taua a le malo o Suria i aso nei.
Ina ua oo i mataupu tau Amerika, e tau le faia e le au Puritans le faataitaiga o le "Aai i luga o le Mauga". Pe na latou faia? A uma mea uma, na talitonu John Winthrop i le “Atua o Isaraelu”—o se atua fuā, sasa pe afai e i ai se tasi—sa i ai i le au Puritans, e taitaia a latou gaoioiga uma. E pei ona taʻua i inei muamua atu, na faapea mai Winthrop o le Atua lenei na saunia ai e le ʻau faipule le malosi lea na mafai ai e le toʻa 10 o lo latou aofaʻi ona “tetee atu i le afe o fili.” O le sauā ma le le faapalepale i tagata fa'ailoga lanu, o tagata faapaupau sa i ai moni lava i le fatu o le "City on a Hill" teleology mai le amataga. O mea ua ta'usalaina e tagata Amerika i Sasa'e Tutotonu Tele ua na o se si'uleo o lo latou taimi ua tuana'i. E taua tele lena mea ona manatua.
E Le'o Eseese: Mea na Fa'asoa e Virginians ma New Englanders
Pe a mafaufau i le amataga-sosaiete o Virginia ma Massachusetts, o eseesega e matuaʻi maʻi ma osooso i luma. E sili atu ona faigata, ae tutusa lava le talafeagai, o latou tulaga tutusa taua. Aua o lo'o i totonu o le fa'alavalava lea tatou te maua ai lo tatou tofi fa'asoa, lea e masani ai i Amerika ua tuana'i, ma, masalo, o le taimi ua tuana'i o so'otaga fa'ato'aga-kolone uma.
O le pule a Anglo—ma le faasausili—na matuā aafia uma ai malo faakolone. I Massachusetts, e pei foi o Virginia, o feteenaiga ma sauaga faasaga i tagata moni o ni uiga masani o le olaga nofoia. I tulaga ta'itasi, e ui ina eseese tulaga, ae o se fiva mo le fanua tu'ufa'atasia ma talitonuga fa'apitoa e fa'ato'ilaloina ai pologa ma tagata moni. Mo tagata Peretania, o le umiaina o meatotino e tutusa ma le saolotoga, ae i luga o le Sami i Sasaʻe, o le saolotoga o Anglo na faʻaalia ai le oti ma le faimalaga.
O le tulaga ese ma le pule faa-Porotesano o Massachusetts Puritans ua leva ona aafia ai le suesuega a Amerika. Mai le “Aai i luga o le Mauga” ua na o se malaga puupuu i le Manulauti Faailoa ma le faatoilaloina o se konetineta—ua malaia tagata o le atunuu!
Toe fo'i, e taua le tupu'aga, ma tala o le amataga. Latou te fa'ailoa mai po'o ai i tatou, ma po'o ai fo'i i tatou, e matuā fa'afeagai ma tagata tatou te manana'o iai manatu sa tatou i ai ma o loo i ai. Amerika o lona tagata sili ona lelei pe a suʻesuʻeina lona agaga ma toe fuataʻi mai totonu. A, o lona uiga, na te faafesagaʻi ma ana temoni ma saʻili se lumanaʻi sili atu, sili atu ona aofia ai ma agaalofa.
Mo nisi fa'amatalaga i lenei vaitau, va'ai:
● Peter Silver, “O Tatou Tuaoi Saua: Le Auala na Suia ai le Taua a Initia i Amerika anamua.”
● Jill Lepore, “Le Igoa o le Taua: O le Taua a le Tupu o Filipo ma le Amataga o Amerika.”
● Alan Taylor, “American Colonies: The Settling of North America, Volume 1.”
Maj. Danny Sjursen, o se sao masani i Truthdig, o se US Army ma sa avea muamua ma faiaoga o talafaasolopito i West Point. Na ia tautuaina asiasiga ma vaega faʻapitoa i Iraq ma Afghanistan. Na ia tusia se faʻamanatuga ma auiliiliga auiliili o le Taua a Iraq, "Ghost Riders o Baghdad: Fitafita, Tagata Sivili, ma le Talafatu o le Si'itia.” E nofo o ia ma lona faletua ma ona atalii e toafa i Lawrence, Kan. Mulimuli ia te ia i luga o le Twitter i @SkepticalVet ma siaki lana podcast fou "'Olo i luga o le Mauga,” sa talimalo faatasi ma le uo fomai manu Chris 'Henri' Henrikson.
(O manatu o loʻo i totonu o lenei tusiga o manatu ia a le tusitala, faʻaalia i se tulaga le aloaia, ma e le atagia ai le faʻavae aloaia poʻo le tulaga o le Matagaluega o le Ami, Matagaluega o le Puipuiga poʻo le malo o Amerika.)
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo