I le aso 11 o Fepuari, na lipotia ai e le BBC e faapea o se fitafita Initia na susunuina le afi i le itumalo o Poonch o Indian-Administered Kashmir, ma fasiotia ai le toatolu o ana lava paaga. O ia mea na tutupu e le masani ai i Kashmir, lea o le atuatuvale o le mafaufau i aso uma o le feagai ai ma se mea mataʻutia ma le mataʻutia e manumalo ai tagata uma, o tagata lautele ma fitafita. O le fuainumera o fitafita Initia-i-Kashmiri i Kashmir o le fuainumera aupito sili lea o fitafita-i-sivili i le lalolagi. E tusa ma le 600,000 tagata a le militeri Initia-e aofia ai le autau masani, fitafita para-militeli, puipuiga o tuaoi ma leoleo-o loʻo faʻapipiʻi nei i Kashmir. E faaopoopo atu lea i le afe ma afe o le “counter-militants” – “o le au faomea ma le au faomea ua tuuina atu e le malo o Initia i luga o lona totogi e talepe ai le fouvalega a le atunuu lea ua silia ma le sefulu tausaga talu ai nei.
O le mea e sili ona faʻalavelave i le faʻalavelave faʻafuaseʻi o Kashmir o le, ina ua mavae le silia ma le 50 tausaga o le alu ese a Peretania mai le Subcontinent, ma ina ua mavae taua tetele e lua ma taua faifaipea ma taua i luga o le laina-o-pule a Kashmiri lea e vavaeeseina ai Initia ma Pakisitana, o le faafitauli. o lo'o le'o fa'alogoina lava i tulaga fa'avaomalo. I le taimi nei, o malosiaga faaniukilia e lua i Asia i Saute o loʻo laina faʻavalevalea e o atu i le taua ma e mafai e se tasi ona faʻamoemoe afai ma pe a amata le taua, o le a amata i Kashmir. O le mataupu Kashmiri ua faʻapipiʻiina e le tele o mea. O le tasi o le manatu masani e faapea o le mataupu ua na o se tasi o se teritori ua finauina i le va o Initia ma Pakisitana. O le malo Initia, o le tele o taimi, e oʻo lava i le musu e alu i lenei mamao; o le a latou manatu i ai o se mataupu i totonu. Ae ui i lea, o le Setete o Jammu ma Kashmir o loʻo tumau pea le tutoʻatasi ma Kashmiri, e tusa lava po o le a le latou talaaga faʻalelotu, na faʻasoa se aganuu masani ma measina. I le taʻua ai o lena mea, e moni, e pei ona taʻua e le ua maliu Eqbal Ahmad, o le faitau aofaʻi o tagata Mosalemi o Kashmir "ua mafatia tele i le faʻailoga tagata, le le tonu, ma le sauaina i lima o le maharaja o Kashmir na tuʻuina atu i le pule e Peretania.' € O fouvalega i taimi taʻitasi na aliaʻe faasaga i le tele o maharajas o Kashmir e le tele o tagata faʻapolopoloina o Mosalemi, ae aofia ai ma isi vaega toʻalaiti oe na faʻasoa a latou tagata Mosalemi i le sailiga o le amiotonu ma le saʻolotoga.
O le amataga o le feeseeseaiga i le taimi nei i Kashmir e mafai ona maua i le vaeluaina o le Subcontinent i Initia ma Pakisitana i le 1947. E tusa ai ma mea faigaluega o le vaeluaina o Initia, na tuʻuina atu i taʻitaʻi o setete malo le filifiliga e faʻafeiloaʻi i Initia poʻo Pakistan, po o le tumau tutoatasi. Peitai, sa fautuaina i latou ina ia latou talia le pulega vavalalata, ma ia manatu i manaoga o o latou lava tagata. Ae ui i lea, i Kashmir, sa le mautonu le Maharaja. O le toatele o tagata Mosalemi, ina ua latou vaai i le vave taunuu mai ma le faalilolilo o fitafita Initia, na fouvale ma na aveesea mea mai lima o le Maharaja. O tagata o Kashmir, e le masalomia, na "fesoasoani" foi e vaega o ituaiga mai Pakistan i la latou fouvalega. O le Maharaja, i le iloaina e le mafai e lana malo ona tetee atu i le osofaʻiga lauiloa, na iu lava ina tuʻuina atu le ala i le faʻamalosi a Initia ma malilie e auai i Initia e, e pei ona fai mai Initia, 'saini' le Meafaigaluega o le Faʻasalaga i le 26 Oketopa 1947. Na talia le tumau Kashmir i totonu o le O le Iuni a Initia o lo'o fa'atali se pelepesite sa'oloto ma le fa'aituau. O lenei mea na sipelaina i se tusi mai le Kovana Sili o Initia, Lord Mountbatten, i le Maharaja i le 27 Oketopa 1947. I le tusi, i le taliaina o le tulaga, na faamanino mai ai e Mountbatten o le a na o le tuufaatasia o le Setete i totonu o le Initia Initia pe a uma se na faia se faasinomaga i tagata o Kashmir.
I le 1947, na tau ai Initia ma Pakisitana i Kashmir. I le taimi o le taua, o Initia na muamua ave le Kashmir mataupu i Malo Aufaatasi i le 1 Ianuari 1948. O le tausaga na sosoo ai, i le 1 Ianuari 1949, na fesoasoani le UN e faamalosia se taofiga i le va o atunuu e lua. O le laina taofi afi na mulimuli ane toe faaigoa o le Line of Control ina ua maeʻa le 1971 Initia-Pakistan taua. E manaia le matauina na pasia e le UN Security Council le tele o iugafono i tausaga talu mai le 1947-48 taua uma faatasi ai ma le maliega a Initia ma Pakisitana. O le UNSC Resolution o 21 Aperila 1948-o se tasi o iugafono autu a le UN i Kashmir-na taʻua ai e faapea "o Initia ma Pakisitana e manaʻo i le fesili o le ulufale atu o Jammu ma Kashmir i Initia poʻo Pakisitana e tatau ona filifili e ala i le faiga faatemokalasi o se saolotoga ma pelepesite le fa'aituau.' Na toe ta'ua ai e Iugafono mulimuli a le UNSC lea lava tulaga. O i'ugafono a le Komisi o Malo Aufaatasi i Initia ma Pakisitana (UNCIP) o le aso 3 Aokuso 1948 ma le aso 5 o Ianuari 1949 na faamalosia ai iugafono a le UNSC. O le Palemia muamua o Initia Jawaharlal Nehru na faia se tautoga e foia le feeseeseaiga i Kashmir e tusa ai ma nei iugafono. Na o le pau lava le tulaga e foia ai le mataupu, na ia fai mai ai, o le "manaoga o tagata Kashmiri". Ae paga lea, o lenei tautoga o le a solia e le Palemia Nehru i le taimi lava na pasia ai iugafono a le UN. O Kashmir na tu'ufa'atasia aloaia i le Initia Initia ma le Mataupu 370, lea na tu'uina atu ai le 'tulaga fa'apitoa' ia 'Jammu ma Kashmir', na fa'aofiina i totonu o le fa'avae Initia. O le 'Jammu ma Kashmir Constituent Assembly' na faia i le aso 5 o Novema 1951 e faʻamaonia ai le faaiuga a Initia e faʻapipiʻi Kashmir. Na faia lenei mea i le solia sa'o o iugafono eseese a le UNSC ma le UNCIP ma aiaiga o le Meafaigaluega finau o le Avanoa.
Talu mai lena taimi, ua solia pea e taʻitaʻi Initia a latou folafolaga i tagata Kashmiri. I le 1989, o le tulaga i Initia-Occupied Kashmir na faia se suiga lelei. I lena tausaga, i le le fiafia i le tele o tausaga o le le fiafia o tagata o le lalolagi i la latou mafuaaga tonu, ua faamataʻuina i le faatupulaia o le taofiofia a le setete o Initia, ma i le tetee i le tele o faiga palota a le setete e le malo o Initia, na tulai ai tagata Kashmiri i le fouvale faasaga i Initia. Talu mai lena taimi, o le tulaga i le nofoia o teritori o Kashmir ua atili faʻaleagaina. E le gata ua faateleina le malosi o le militeri a Initia i le laueleele o loo finauina, o le lipotia o faalavelave o le fasioti tagata, toso teine, faomea ma le veteina o ona tagata e le puipuiga a Initia ua faaluaina foi. Ina ia faʻaumatia le saolotoga o Kashmiri, ua faʻaaogaina e le setete o Initia auala eseese o faiga faatupu faalavelave a le setete, e aofia ai le tele o tulafono faʻatauvaʻa, faʻalavelave faʻalavelave faʻalavelave, ma isi faiga faʻamalosi. O soliga o aia tatau a tagata Initia i Kashmir e aofia ai le fasioti tagata ma le fasioti tagata, sauaga ma le faʻasalaga faʻasalaga, ma le faʻaleagaina o pisinisi ma mea e nonofo ai, faʻaleagaina ma faʻamalosi fafine. O nei mea na faʻamauina tele e Amnesty International, US Human Rights Watch-Asia, Fomaʻi mo Aia Tatau a Tagata, International Commission of Jurists (Sineva)-ma, i Initia, e le Peoples Union for Civil Liberties, le Coordination Committee on Kashmir, ma le Jammu. ma le Komiti o le Puipuiga o Aia Tatau a Tagata Kashmir. E ui lava i talosaga faifaipea i le tele o tausaga e faalapotopotoga o aia tatau a le lalolagi e pei o le Amnesty International, e leʻi faʻatagaina e le malo Initia latou i soʻo se avanoa i teritori o loʻo nofoia. I le 1997, na oo lava ina teena le faatagaga a sui o Malo Aufaatasi e asiasi ai iina. O lipoti a le Tutoatasi ua fuafuaina e latalata i le 60,000 tagata lautele ua maliliu i Kashmir talu mai le 1989.
Ia, sei o tatou tilotilo i le isi itu o le Laina o le Pulea. O le tulaga i Pakistan e pulea Kashmir, lea e taʻua o le "Azad Kashmir" (Free Kashmir), e sili atu, ae e le sili. O lenei itu o Kashmir o loʻo i ai lana lava malo faʻapitonuʻu, tutoʻatasi ma e iai le pule faʻatatau i mataupu ma faʻaiuga a le lotoifale. Ae ui i lea, o Pakistan e pulea ana mataupu i fafo, puipuiga, ma fefaʻatauaʻiga ma fefaʻatauaʻiga. I tulaga fa'atino, o lea la, o lona tuto'atasi e matua fa'atapula'aina. E tusa ma le tolu miliona Kashmir e nonofo i Azad Kashmir, ma le isi 2 miliona Kashmir ua avea ma tagata sulufai i isi vaega o Pakisitana ona o le vevesi ma taua i le tuaoi ma Initia. O le tulaga aloaia a Pakisitana i luga o le finauga a Kashmir e "itiiti ifo le oti" nai lo Initia, e pei ona taʻua e Eqbal Ahmad, aua e ofoina atu i Kashmir se pelepesite, ae na o le tuuina atu ia i latou o le filifiliga e filifili ai i le va o Initia ma Pakistan. O le mea e matua pa'ū ese mai le talanoaga o le tulaga Kashmiri lava ia, o le tulaga o le tusa ma le sefululima miliona tagata, o loʻo manaʻomia a latou aia tatau i le filifiliga a le tagata lava ia ma le saolotoga mai pulega uma a le malo. Ua mafai e Pakisitana ona aloese mai le ituaiga o fouvalega tele o loʻo tupu i Kashmir o loʻo nofoia e Initia ona o: a) o lona naunau e tuʻuina atu se ituaiga o pule tutoʻatasi ia Kashmir ma e) o lona, i le mea sili, le faʻamaoni tautinoga e talia soʻo se filifiliga a tagata. o Kashmir e mafai ona faia i se pelepesite saoloto ma le faaituau. O Initia, i le isi itu, ua filifili e tuʻuina atu lana pule i luga o tagata Kashmiri e aunoa ma se faʻalavelave ma e aunoa ma se manatu i o latou manaʻoga.
O le faʻalavelave e le gata o le mataʻutia a le setete o Initia ua le amanaiaina i aso nei, ae o le mea moni o loʻo faʻamaonia e le pule-lea-i mataupu o le lalolagi. O le taua a le Iunaite Setete i faiga faatupu faalavelave e foliga mai ua tuuina atu ai se “laisene e fasioti ai” i atunuu o loo tau faasaga i osofaiga lauiloa. O loʻo faʻaaogaina uma e le Palemia o Isaraelu Ariel Sharon ma le Palemia Initia AB Vajpayee ni faʻamatalaga e tetee atu ai i faiga faatupu faalavelave (ma faʻataʻitaʻiga) e taofia ai le gaioiga a Palesitina ma Kashmiri mo le faasaolotoina o le atunuu. E ui lava o loʻo faʻaogaina e Isaraelu a Sharon aʻupega e sili atu ona faʻapitoa e faʻaumatia ai le tetee i Teritori o loʻo nofoia Isaraelu, ae manumalo le Initia a Vajpayee i le numera o tagata lautele na fasiotia i le vaega o aso i Kashmir o loʻo nofoia e Initia. Faatasi ai ma le faateleina o le militeri a Isaraelu-Initia ma le galulue faatasi o le atamai, ma le tuputupu aʻe o le US-Initia soʻotaga faʻataʻitaʻiga, e tele mea e popole ai i le lumanaʻi o Kashmir.
E foliga mai e lua mafua'aga autu e le'i o'o mai ai lenei fa'afitauli i le lisi o fa'atonuga a le au aga'i i luma. Muamua, e masani lava ona mafaufauina o se feeseeseaiga i luga o fanua i le va o malo e lua. Lona lua, ina ua amata le osofaʻiga sili ona lata mai e faasaga i le pulega a Initia i le 1989, na faʻalauiloaina i le igoa o aia tatau a tagata, o le tagata lava ia, saolotoga, ma le faatemokalasi. Ae ui i lea, i totonu o ni nai tausaga, o le saolotoga na oʻo mai na faʻatatauina e Pakistan-faʻavae Islamists oe na tuʻuina atu le tauiviga i foliga faʻalapotopotoga ma faʻalapotopotoga, ma na taumafai e suia le itu o le gaioiga. O se taunuuga o nei mafuaaga e lua, o le au alualu i luma ma Asia i Saute ma isi nofoaga na latou tilotilo i lenei gaioiga ma le masalosalo, ma vaʻai i ai o se solomuli ma tali.
Talofa e, ua oo i le taimi e toe taula ai le gaioiga i lona faavae muamua. Afai e manaʻo a tatou faʻasalalauga e taʻalo faʻatasi ma le Malo o Amerika i le le amanaʻiaina o le faʻaleagaina o le militeri a Initia i Kashmir, aisea e tatau ai ona tatou faia foi faapena? Afai e manaʻo atunuu e lua e faʻaalia le feeseeseaiga o se mataupu o le "ituaiga fefinauai," aisea e tatau ai ona tatou faʻatau i la latou taʻaloga a le malo? Ou te talitonu ua leva na tatou pauu i lenei mailei. E pei lava ona tatou fafaguina mulimuli ane i faiga le tonu faasolitulafono o loo faia faasaga ia Palesitina, e tatau foi ona tatou lagonaina le le fiafia e tasi e faasaga i le "fa'atau atoa" o le mata'utia o le setete o Initia, faapea foi ma le "faatau oloa" jihadi mata'utia, faasaga i le Kashmiri. E pei o le mataupu Palesitina, o Kashmir foi o se tasi o tulafono faava o malo, aia tatau a tagata soifua ma le mamalu o tagata, ma le filifiliga a le tagata lava ia ma le saolotoga o tagata e sefululima miliona. Ou te unaʻia tagata faʻamalosi e fai le amio mama ma le faʻaletagata o le puipuia o iugafono a UN i Kashmir, lea e manaʻomia ai le faʻaumatiaina o Kashmir (e ala i le faʻamavaeina o malosiaga uma i fafo), sosoo ai ma se pelepesite i lalo o le vaavaaiga a UN e fuafua ai le tulaga i le lumanaʻi o Kashmir. Ia aua nei o tatou toe faavalevalea i lenei mataupu. O le filifiliga a le tagata lava ia mo Kashmir e tatau ona avea o se vaega o le tauiviga lautele mo le faʻasaʻolotoina o tagata faʻasauā uma, aemaise lava i latou o loʻo feagai ma faʻasalaga a le setete ma le faʻafitafita.
O Junaid S. Ahmad o se tagata fa'aagafesootai ma se tamaititi a'oga faafoma'i i Norfolk, VA. E mafai ona maua o ia ile: [imeli puipuia]
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo