Punavai: Counterpunch
Ata na saunia e Vic Hinterlang/Shutterstock.com
Atonu tatou te iloa le mea o iai se tasi, atonu e masani ona tatou pasia se tasi, ae o le toʻatele o i tatou e lē mafai ona falepuipui. Motu Pogisa o le Puipuiga, o loʻo i ai i se avanoa e vavae ese mai isi sosaiete, lea e loka ai alii, fafine ma talavou, e masani ona leaga le togafitia, e seasea toe faʻaleleia.
O alii uli ma tagata mai Asia ma vaega laiti e aofia ai tagata o ituaiga, e maua ai se pasene le tutusa o le faitau aofaʻi o falepuipui i le tele o atunuu. I Amerika, o le falepuipui e faʻavae i luga o le tuuga o se masani, Na maua e le Faiga Fa'afalepuipui e faapea "O tagata Amerika uliuli e 40% o le faitau aofa'i o le falepuipui e ui lava e na'o le 13% o tagata Amerika." I Peretania, ua faaalia i faamaumauga a le Malo e faapea, “o tagata o ituaiga e toʻaitiiti e faia aʻe ai le 27% o le aofaʻi o le falepuipui pe a faatusatusa i le 13% o le aofaʻi o le faitau aofaʻi.” O lenei fuainumera ua faateleina atili i totonu o faalapotopotoga a le au solitulafono (YOI), lea e tusa ma le 51% o tama e 15–17 tausaga ma alii talavou, 18–21 tausaga, e mai i ituaiga o tagata uli, toeititi fa taimi le BAME o le faitau aofaʻi lautele o Peretania. . E le gata i lea i le va o le 2018/19, o tagata uli e valu taimi sili atu nai lo papaʻe e taofi ma suʻesuʻe, ma e faalima ona faʻaaoga e leoleo le malosi e faasaga i tagata uli nai lo tagata papaʻe.
I le lalolagi atoa e tusa ma le 10.35 miliona tagata i le falepuipui (World Prison Population List), o le afa oi latou o loʻo taofia i totonu o le tolu atunuu - Amerika, Saina ma Rusia. Faatasi ai ma le 2.2 miliona tagata i tua atu o falepuipui o Amerika e sili ona maualuga le numera o pagota i le lalolagi; 655 tagata i le 100,000, i Rusia e 615 i le 100,000.
I le isi pito o le fua o Nouei, o se taitai o le lalolagi i le toefuataiga o falepuipui. O le aofaʻi o le falepuipui o le 3,207, e tutusa ma le 60 tagata i le 100,000 - e sili atu i le 10 taimi maualalo ifo nai lo le US ma Rusia ma lima taimi maualalo nai lo Peretania (87,900 i tua o pa - 148 i le 100,000). O Nouei o lo'o i ai fo'i i totonu o le lalolagi e sili ona maualalo le toe soli tulafono i le 20% - pe a fa'atusatusa i le US 76.6% toe soli tulafono ma toe taofia i totonu o le lima tausaga; i Peretania e toetoe lava tutusa.
O nei eseesega mata'utia fa'afuainumera o lo'o atagia mai ai isi auala, i totonu o le fa'amasinoga le si'osi'omaga o le falepuipui ma i le natura o le sosaiete, o tu ma aga. Faʻapea foʻi ma tulaga o le tamaoaiga ma le le tutusa o tupe maua, lea e sili atu ona maualalo, ma le siosiomaga lautele o loʻo nonofo ai tagata.
O leoleo o le falepuipui o ni tagata tomai faapitoa ua a'oa'oina lelei, ae le na o ni 'leoleo'. Na taʻu atu e le Kovana o Nouei le puipuiga maualuga o Halden Prison i le BBC “Matou te mautinoa o se pagota e tuli lana faasalaga ae matou te fesoasoani foi i lena tagata ia avea ma se tagata lelei. O i matou o faʻataʻitaʻiga, faiaoga ma faufautua." E auai faatasi le aufaigaluega ma pagota i gaoioiga: “latou te aai faatasi, taaalo volipolo faatasi, faia faatasi gaoioiga paganoa ma e mafai ai ona tatou fegalegaleai moni ma pagota, e talanoa atu ia i latou ma faaosofia ai i latou.”
O falepuipui e lelei le fuafuaina, lelei alagaoa ma tausia lelei, nofoaga fa'aletagata e mafai ai e pagota ona su'esu'e, a'oa'oina tomai ma saunia ai i latou lava mo se olaga fou pe a tatala; nofoaga o le toe fa'aleleia ma a'oa'oga, nai lo nofoaga fa'afeagai o lo'o sailia ai le fa'asalaga ma fa'asalaina ai. O lenei faiga fa'atauva'a, ae fa'asalalau fa'alaua'itele e fa'avae i luga o le talitonuga fa'asese e fa'apea o le fa'asalaga faigata ma se fa'asalaga fa'asala e fai ma fa'alavelave.
O le fefe ea o se mea e taofia ai?
O le manatu o le falepuipui o se faasalaga e iai le malosi o le fefe e suia ai amioga. O se vaega o se manatu lautele lautele e talitonu i le tauvaga, faatasi ai ma le taui ma le faasalaga o se auala aoga e faaosofia ai, o le faʻaogaina o amioga e ausia ai le sini, poʻo le a lava - usitaʻi ma le tausisia mo se mea e tasi. Ose faiga masani i le lalolagi o pisinisi, e fa'afaigaluegaina lautele e matua ma i se tulaga maualalo o faiaoga pe a feagai ma le 'faigata'., tamaiti, e masani ona faauigaina o tamaiti e le usitai.
O se faiga e le amana'ia, le amanaia pe leai foi se taimi mo mafuaaga autu - agafesootai, mafaufau ma amioga, ma fuafua, e tatau ona faasalaina tagata solitulafono. Ma e ui o lenei faiga e foliga mai e tauamiotonuina, ma e masani ona i ai le lagolago a tagata lautele, o faʻamaoniga uma e taʻu mai ai e le gata o lenei auala e le taofia ai tagata solitulafono pe, e pei ona faʻaalia e le toe solitulafono fua faatatau, suia amioga, ae e fafagaina i se siosiomaga faʻalapotopotoga o le le faapalepale ma le faʻamasinoga, fa'amalosia vaega fa'apipi'i.
Nai lo o faʻalapotopotoga o le faʻasalaga, e tatau ona toe faʻafouina falepuipui e avea ma Therapeutic Centres for Change lea e ave ai e le tagata solitulafono le nafa mo a latou gaioiga ae le faʻasalaina, pe faʻaleagaina. O se faiga e va'ava'ai i le tele o a'afiaga e ta'ita'iina ai se talavou i le solitulafono ma le auai i se kegi solitulafono. Nu'u o lo'o ofoina atu i pagota le fesoasoani tau a'oa'oga ma togafitiga; o le taulaiga atoa o le gaioiga e tatau ona toe faʻaleleia, aʻoaʻo ma faʻamalolo, ma le faʻamoemoe e toe faʻasaʻo tagata i totonu o sosaiete e sili atu le aʻoaʻoina ma (mafaufau) sili atu ona saunia e taulimaina manaoga o le olaga. E pei o le faʻataʻitaʻiga a Norwegian, e tatau i pagota ona faʻaalia le faʻaaloalo ma le agaalofa ma falepuipui e manaʻomia le tele o punaoa, faʻatupeina e le setete - o kamupani tumaoti e leai se nofoaga i totonu o falepuipui poʻo se isi lava mea i totonu o le faʻamasinoga o solitulafono - ma faʻafaigaluegaina lelei ma tagata faigaluega aʻoaʻoina.
Oa, solitulafono ma le saisaitia
O mafuaʻaga autu o solitulafono ma amioga le faʻaagafesootai e lavelave, ae o suʻesuʻega ma suʻesuʻega e faʻaalia ai o le mativa, le lelei o aʻoaʻoga ma le leai o se taʻitaʻiga a matua (aemaise o se tama mautu), o mea taua ia. O a'oa'oga o lo'o ta'uleleia i taimi uma o le ki lea e fa'asa'oloto ai mai le mativa ma le le tagolima, ma o le mea lea o solitulafono. O a'oa'oga e maua e se tamaitiiti/talavou e ui i lea, e aofia ai a'oa'oga fa'aopoopo, avanoa i luga ole Initaneti, lagolago fa'amatua, fa'aalia i galuega taulima, saolotoga e malaga ai, e fa'atatau ile latou agafesootai/tamaoaiga. O tulaga eseese o avanoa o se tasi lea o itu o le lalolagi e faʻamatalaina i le le tutusa.
O le le tutusa o se mataupu o le amiotonu lautele. E le na o se mataupu tau tupe. E fa'atatau i le socio-economic order ma a'afiaga i vaega uma o le olaga (e aofia ai fa'aupufai fa'apolokiki - fa'atasi ai ma le tamaoaiga e alu i le pule), e mafai ai ona fa'atupuina fa'aletonu lautele lautele. Faʻatapulaʻaina le feʻaveaʻi faʻaagafesootai, faʻasalaina i latou na fananau mai i le mativa, i le lautele ma le lautele - e iai lava tuusaunoaga - tumau ai iina. O le mea e mata'ina ai o lo'o iai se fa'amaopoopo i le va o tulaga o le le tutusa ma le solitulafono. O le fasioti tagata, masalosalo ma le fefe i isi e sili atu ona maualuga i atunuu o loʻo faʻaalia ai le eseesega i le tamaoaiga / tupe maua / avanoa, e pei o le maitaga o tamaiti ma maʻi mafaufau e faʻaopoopo i le tele o isi faʻafitauli lautele.
O lo'o fa'agaioi i lalo o le fa'ata'ita'iga socio-economic e tasi o atunu'u uma e mafatia i le le tutusa. O le faʻatusatusaina o tulaga o le le tutusa e le faigofie. Aferika i Saute e masani ona pito i luga le lisi, ma Saina ma Initia e latalata i tua ae e tusa ai ma le inequality.org le US, o le "sili ona maualuga le mamafa, ma le tele o sea o le tamaoaiga o le atunuu ma tupe maua e alu i le sili ona tamaoaiga 1 pasene nai lo se isi lava atunuu." O Amerika foi o le laumua o falepuipui o le lalolagi ma e toʻatele tagata o loʻo tuliina faʻasalaga ola nai lo se isi lava mea: 30% o le aofaʻi o le lalolagi.
E fesootai mea uma; falepuipui ma solitulafono o ni elemene taua i totonu o se fausaga lautele o le le tonu ma le faʻaituau, lea e manaʻomia ai suiga faʻavae. O le taimi nei ua tuai, masani ma i le tele o tulaga fa'alumaina e mana'omia ona toe iloiloina, o feso'ota'iga fa'aalia ma isi auala e atia'e.
O sea su'esu'ega e tatau ona saili e malamalama i le a'afiaga o le mafaufau o nisi o faiga masani ma tulaga fa'alauiloa fa'aauau; le fa'aaogaina lautele o tauvaga, taui ma fa'asalaga; le aafiaga o le fefe, lona sootaga ma le manao ma faatusatusaga; o le fausiaina o le tagata lava ia. E tatau fo'i ona su'esu'eina tulaga fa'aagafesootai o lo'o fa'aalia i tagata. A'oa'oga ma fale, o le leai o se avanoa i mea taulima ma le a'afiaga o meafaitino fa'atauaina o lo'o fa'alauiloa pea e fa'apotopotoga ma malo, fa'apea fo'i ma amioga fa'alototeleina ma le taula'i atu i le manuia o meafaitino. Masalo e le mafai e tagata uma ona toe faʻaleleia, ae o le toʻatele e mafai ma e tatau i tagata uma le avanoa.
E manaʻomia se suiga mataʻutia, e aʻafia i le iloa o le tagata e tasi, o le faʻaituau e leai se nofoaga i lo tatou malamalama poʻo sosaiete ma o le fatu o mea lelei uma e nofo i totonu o tagata taʻitoʻatasi. Ina ia mafai ona olaola le fausiaina o siosiomaga saoloto mai tauvaga, e manaʻomia le faamasinoga ma le inoino; avanoa fa'aosofia (fale, a'oga/iunivesite, fale faigaluega, falepuipui ma sosaiete atoa) fausia i luga o le alofa, malamalama ma le faapalepale.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo