O le Campaign for Peace and Democracy o loʻo tu faʻatasi ma le fouvalega a Libyan. E oo lava i le pulega sauā a Qaddafi, ua tumu i le tamaoaiga o le suauu, puipuia e le faitau afe o tagata faʻatau, ma pule i luga o se sosaiete lautele, e le mafai ona taofia se luʻitau mai lalo. E pei o le tulaga i osofaiga uma i Aferika i Matu ma Sasaʻe Tutotonu, o le fouvalega a Libyan o loʻo umia le folafolaga e le gata o le faatemokalasi ae faʻapea foi, faatasi ai ma le saolotoga faʻapolokiki, o le tulaʻi mai o se agavaʻa fou ma tagata faigaluega e mafai ona ofoina atu se isi mea i aso nei. faiga sauā, fa'aleaga ma le le tutusa o le lalolagi.
I le taimi muamua, na tetee le au Libyans ma le filemu i le pulega a Qaddafis. Ona, i le feagai ai ma se osofaʻiga mataʻutia, na latou puipuia i latou lava i o latou lava lima, ma fesoasoani i le tele o tagata tetee mai le autau a Libyan. A o taunuu le au Qaddafi i le pito i tua o Benghazi, na filifili le US e lagolagoina le valaau mai le au fouvale - ma Peretania ma Farani - mo se sone e le lele. I lena taimi, o le talosaga a le Libyan Transitional National Council mo se faʻalavelave faʻatapulaʻaina, faʻaalia manino le le aofia ai o le eleele ma faʻamoemoe naʻo le faʻaleagaina o le ea a Qaddafi. Talu ai na talitonu tagata Libyan latou te feagai ma le taufaamatau o se fasioti tagata lata mai, o la latou talosaga na matua malamalama lelei. E faʻapea foʻi, na malamalama lelei o le toʻatele o tagata alualu i luma, e masani lava e tetee i le faʻalavelave, o loʻo lagolagoina le fouvalega a Libyan i le lalolagi atoa na valaʻau mo se sone e leai se lele, aemaise lava ona o le au Libyan lava na talosagaina.
Aʻo faʻaaloalo i le manaʻoga i tua atu o lenei tulaga, e ui i lea, matou te le lagolagoina le US ma Europa i le ea ma le vaʻa i Libya. O le iugafono a le UN Security Council 1973 na saunia mo se sone e leai se lele, ae o le fesoasoani a le militeri a le US ma Europa na sili atu nai lo lena saʻo mai le amataga, e pei ona valoia ona o lo latou talafaasolopito, sootaga ma Aferika i Matu ma Sasaʻe Tutotonu, ma manaʻoga a le malo. . O le taʻaloga, lea o loʻo i lalo o le taʻitaʻiga a le NATO, na vave lava ona avea ma se tauvaga e faʻaumatia Qaddafi e fai ma sui o le itu i sisifo.
O le pomu a NATO o loʻo vaʻaia nei e faʻaauau mo le itiiti ifo ma le tolu masina, ma o se osofaʻiga ma galuega e mafai pe a le mafai ona foia le tulaga i le faamalieina o malosiaga i sisifo. O le au ofisa faalilolilo a Amerika ma Peretania ua i ai i Libya i sasae mo vaiaso, ma e foliga mai o loʻo faʻatupulaia le sao i aʻoaʻoga a le militeri, faʻatonuina o osofaʻiga a le NATO, ma atonu o taʻiala faʻapolokiki mo le Fono a le Atunuʻu. O le faʻalavelave atonu na taofia ai se fasioti tagata i Benghazi, ae i le taimi lava e tasi na faʻaofiina ai le malosiaga o NATO i Libya, i le fatu o se itulagi i le vevesi faatemokalasi, ma lamatia ai le tutoatasi faaupufai o le fouvalega a Libyan.
O se ta'otoga, fa'atapula'a i le puipuia o tagata lautele i Benghazi, e le'i mafai lava ona tupu; o le US ma Europa e le o avanoa mo le tasi-fana faʻapitoa fesoasoani alofa i totonu o se itulagi tele e gaosia ai suauu. O le fouvalega a Libya e tatau ona tumau i lima o Libya; O le faʻalavelave a le militeri i sisifo e faʻasaʻo saʻo ai lena sini ma faʻaavanoaina le ala mo le puleaina i sisifo o mea uma poʻo se vaega o Libya.
O le mea moni, o le osofaʻiga a NATO i Libya e ono faʻamutaina ai le faʻamalosia o lima o Qaddafi ma isi taʻitaʻi faʻaitulagi e ala i le faʻatagaina oi latou e fai ma puipuiga o le faʻaituau a le atunuʻu, aemaise lava pe a faʻaumatia e le ea ma fasiotia ai le toʻatele o tagata lautele, e pei ona latou faia. i Iraq, Afghanistan ma Pakisitana.
I ana fegalegaleaiga ma sisifo, na alu ai Qaddafi mai le pariah i le paaga, ae o Libya i lalo o lana pulega e le o se paaga faʻalagolago, e pei o Saudi Arabia poʻo Mubarak's Egypt. E leai se faʻamaoniga na fuafuaina e le Iunaite Setete poʻo le malo Europa le faʻatoʻilaloina o Qaddafi pe na faʻamoemoeina foi aʻo leʻi oʻo ia Fepuari 2011. Ae ina ua pa le fouvalega a Libyan, ina ua uma ona faʻatali mo ni nai vaiaso, na latou filifili e faʻalavelave, na lipotia mai o loʻo galulue malosi i tua o vaaiga. ina ia maua le lagolago a le Arab League e fa'atulafonoina ai a latou fa'alavelave - lagolago lea, i se tulaga fa'afuase'i, toetoe lava a mou atu i le taimi lava na amata ai le Operation Odyssey Dawn. O malosiaga i sisifo atonu na naunau e feagai ma Qaddafi i le pule e le gata, talu ai na ia tuuina atu le tele o avanoa i le suauu a Libya, galulue faatasi i le polokalama faʻafefe, ma fesoasoani e taofia tagata sulufaʻi Aferika mai le oʻo atu i Europa. Ae ui i lea, o le taimi lava na le mautonu ai le tulaga na latou taumafai e faʻamaonia le sili atu ona faʻalagolago i Libya ma ana punaoa. Faatasi ai ma Farani ma Peretania o loʻo faʻamalosi malosi mo se sone e leai se lele, atonu na lagona e le Iunaite Setete e le mafai i faiga faʻapolokiki ona tumau i autafa, ona e leʻi manaʻo Uosigitone e faʻafefe lona tulaga taʻitaʻi i NATO e ala i le nofo i fafo ma. ona sa ia manaʻo e faʻamautinoa o le a i ai le US i se tulaga e seleseleina ai le tele o tupe maua i le maeʻa ai o le feeseeseaiga.
O le Iunaite Setete ma Europa o loʻo mananaʻo e taofia le oʻo mai i le pule o se malo e faʻaaogaina tupe maua mai le suauu a Libya e faʻamalieina ai manaʻoga taʻutaʻua i totonu o le atunuʻu, ae le o le faʻatamaoaigaina o ia lava ma kamupani i sisifo. O le fa'auilavea o se avanoa e taumafai ai ia lava le malosi i luga o le fouvalega e taʻitaʻia ai i se itu e fiafia i ai i Sisifo. E sili atu le taua o lenei mea ona o malo i Sisifo ua mafatia i se faʻalavelave tele i le faʻateʻaina o taʻitaʻi faʻauo i Tunisia ma Aikupito, o le mea lea ua sili atu ai le luluina o lo latou malosi i Aferika i Matu ma Sasaʻe Tutotonu nai lo se isi lava taimi. E matua moni lava mo le Iunaite Setete, lea na faʻalavelaveina foi lana taumafaiga e faʻatūina setete mautu, felagolagomai tagata faʻatau i Iraq ma Afghanistan, ma o lo latou faʻatuatuaina e foliga mai o le a sili atu ona afaina pe a faʻamutaina Tunisia ma Aikupito, i lalo o le mamafa o manatu lautele, toe iloilo a latou. sootaga ma le tagata fa'aitulagi sili a Uosigitone, Isaraelu.
US ma Europa faʻalavelave o se vaega o se faʻalavelave faʻafuaseʻi o loʻo faʻamataʻu e faʻafefe, pe faʻafefe foi, le folafolaga faatemokalasi o le Arab Spring. O malo i Bahrain, Saudi Arabia, Yemen, Oman ma Suria ua faʻateleina le faʻatupuina o osofaʻiga taʻutaʻua, ma i Aikupito o loʻo faʻagasolo le militeri e puipuia lona malosi ma taofia le toe fuataʻiga tuʻufaʻatasia, atonu i le vavalalata ma le Usoga Muslim. O le militeri a Aikupito ua matua mumusu lava e faamuta le tulaga o faalavelave faafuasei ma ua latou taumafai, e laki e aunoa ma se manuia tele, e taofi osofaiga ma faʻataʻitaʻiga. Vagana ai i le tulaga o Suria, o nei mea uma e toetoe lava a mautinoa na tupu ma le faʻatagaina lemu, ma atonu o le tuʻufaʻatasiga tuusaʻo, a Uosigitone ma e oʻo lava i le taofiofia i Suria ua faʻaosofia ai naʻo ni tetee vaivai mai ofisa o Amerika. I Yemen, Uosigitone ua lipotia mai o le a alu ese mai le lagolago ia Peresitene Ali Abdullah Saleh i le sefulutasi itula, ona o lana pulega ua matua le aoga, ma le fiafia i le siitia atu o le malosiaga i se malo le tumau e taitaia e le sui peresitene o Salehs, lea e faamoemoe le US mulimuli i tulagavae o le malo o Yemen i le taimi nei. O taʻitaʻi faʻapolokiki i le Iunaite Setete, ma le aufaipisinisi, militeri ma faipule faʻapolokiki o loʻo latou tautuaina, o loʻo i ai le naunau loloto ma le faʻamoemoe i le taofiofia o suiga o loʻo sosolo nei le lalolagi Arapi. O le tu'uina atu o le lagolago ia latou osofa'iga fa'aauupegaina o le a faigofie ai ona latou manuia i lenei taumafaiga fa'aalia.
O le Fono a le National Libyan na muai valaauina e le gata mo se sone e le lele, ae faapea foi mo atunuu i sisifo e tuuina atu aseta aisa a Qaddafi ina ia mafai ai ona latou faatauina auupega. O loʻo faʻaalia ai o le US ma Europa e leʻi tuʻuina saʻo atu ni auupega pe tuʻuina atu se avanoa mo le au fouvale e maua ai auupega latou te matua manaʻomia. O le mea moni, o le tuʻuina atu o auupega i le Fono a le Atunuʻu a Libyan o le a avea foi ma auala e maua ai le malosi faʻapolokiki mo sisifo, ae e mafai ona faʻaitiitia e le au fouvale le mauaina o auupega mai punaoa eseese. Po o le a lava le tulaga, o le Fono e le o i lalo o le pule a le itu i sisifo i le taimi nei; e foliga mai o loʻo malolo i luga o se fuataga o le lagolago lauiloa ma ia sili atu ona tali atu i tagata Libyans - NATO, e mautinoa lava e leai.
O le a lava le umi e faʻaalia ai e le fouvalega a Libyan le tauiviga a le toʻatele o tagata Libyan mo le faatemokalasi ma le faʻamasinoga amiotonu, e tatau ona faʻatonuina le lagolago a le alualu i luma i soʻo se mea. Ae o lena lagolago e le mafai ona otometi ona faalautele atu i faaiuga faapolokiki uma e faia e le au fouvale a Libyan, aemaise lava pe a i ai ni mafuaaga lelei e talitonu ai o nisi o faaiuga e faavaivaia ai lo latou gafatia e sui ai le pulega sauā Qaddafi i se faiga o le malosi o tagata ma faʻaleleia le toe faʻafoʻi o le malosi o le itu i sisifo. i le itulagi atoa; o le matautia tele lea o le au fouvale naunau e talia NATO o se paaga atoatoa. E mafai ona itiiti se masalosalo o NATO faʻateleina le sao i le tauiviga faasaga ia Qaddafi e fesoasoani i le faʻalauiloaina o elemene sili ona-sisifo i le Fono a le Atunuʻu -sa avea muamua ma ofisa o Qaddafi, tagata malaga, ma fesoʻotaʻiga CIA, ma isi ma faʻamalosia i latou e fesoʻotaʻi ma le alualu i luma, tetee. -malosi a le malo.
E tatau ona manatua o isi tagata sauaina ua matua'i mana'omia le malosi tele o le fesoasoani mo i latou - ma i'uga leaga. I le 1994, i le feagai ai ma faiga sauā mataʻutia, na talosaga atu ai tagata Haiti i le Iunaite Setete ina ia toe faatuina Bertrand Aristide; o le taunuuga o se galuega (e pei o Libya, i lalo o le le imprimatur a le UN) o loʻo faʻaauau pea e oʻo mai i aso nei, o se osofaʻiga na lagolagoina e le US lea na faʻamalosia ai Aristide i fafo o le atunuʻu, o se malo piʻopiʻo ma le le faatemokalasi, ma le faʻaauau pea o le mativa faʻafuaseʻi e tupu mai i le US. -fa'atonu faiga fa'avae tau tamaoaiga. [Joanne Landys Op-Ed o loo tetee i le faauilavea a Amerika i Haiti na lomia i le lomiga o Aokuso 7, 1994 o le The New York Times.] Na valaau mo se fesoasoani mai le NATO tagata Mosalemi Posiana ma Kosovar Albanians na osofaia; o taunuuga o le vaeluaina o tagata i Bosnia ma le fausiaina o se setete gangster i Kosovo. O le to'atele o Iraqis na muamua fa'afeiloa'ia 'au a le Iunaite Setete o ni tagata fa'asa'oloto mai le pulega 'ino'ino a Saddam Hussein; ae o le faasaolotoga a Iraqs na vave ona liua i se miti taufaafefe o le toto sauaina a Amerika ma misa faalotu.
Talu mai le iʻuga o le Cold War, o faʻalavelave faʻafitafita a le Iunaite Setete ma ana uo ua faʻateleina ma faʻateleina, ma faʻalavelave faʻaleagaina e le gata mo le faitau aofaʻi o loʻo aʻafia ai, ae faʻapea foʻi mo le agavale ma le tetee i le lalolagi atoa. I le tulaga e puipuia ai e le au alualu i luma ma le tetee i nei faʻalavelave, latou te tuʻuina atu le faʻapolokiki faʻapolokiki mo mea o loʻo faʻatinoina i le osofaʻiga a le malo ma fesoasoani e faʻamaonia ai faʻalavelave toto i le lumanaʻi.
Afai o la tatou sini o se lalolagi faatemokalasi o tagata e filifili e le tagata lava ia, e saoloto mai pulega a le malo, o fuafuaga la tatou te lagolagoina e tatau ona faasino atu ma le tumau agai i le ausiaina o lena sini. O le a lava le malosi o le au maumea ma le au malolosi e faamalosia ai o latou loto, o le a latou taofia ai le oo mai o se lalolagi faapena. O le NATO o se tasi o a latou auupega sili ona malosi. E le mafai ona tatou lagolagoina ana osofaʻiga, e tusa lava pe faafoliga o ni taumafaiga e puipuia ai olaga lautele. E taua tele lenei mea i Aferika i Matu ma Sasaʻe Tutotonu, lea o loʻo i ai i le itu i sisifo o loʻo i ai se naunauga taua i le puipuia o le faoa moni o le malosi e tagata Arapi. O le luʻitau o loʻo feagai ma faiga faʻa-temokalasi mataʻutia i le lalolagi i aso nei o le sailia lea o auala e ofoina atu ai le lotogatasi anoa ma le lagolago o le tasi i le isi, nai lo le tuʻuina atu o le faʻatulafonoina faʻaopoopo i malosiaga tonu o loʻo tu i lo tatou ala. A o tuputupu aʻe faʻalavelave i le lumanaʻi, o lenei luʻitau o le a sili atu ona faanatinati.
O osofaiga i Libya, ma faiga faatemokalasi i Aferika i Matu ma Sasaʻe Tutotonu e mautinoa lava o le a feagai ma faʻalavelave tiga faʻapea foʻi ma manumalo faʻamalosi aʻo faʻaalia le faiga fou. I Libya, matou te faʻamoemoe e leʻi tuai tele mo le faʻalavelave faʻaalia e toe maua lona tutoʻatasi. O ana uo moni i totonu o le itulagi ma le salafa o le kelope o faʻalapotopotoga faʻavae, iuni, filemu ma aia tatau a tagata, faʻatasi ai ma sini faʻatemokalasi tutusa.
E sili atu nai lo soʻo se mea na tupu i le tele o tausaga, ua tatalaina e le Arab Spring le faʻamoemoe o se lalolagi sili atu, o se lalolagi lea e le o toe i ai le iʻuga o le faitau piliona o tagata e fiaʻai mana, faʻateleina tagata maualuluga. I le fale, o le galu o suiga faatemokalasi ua ofoina mai ai se avanoa mo i tatou ua leva ona tetee i faiga faavae mai fafo a Amerika ma lona faalagolago i malo pule, fesoasoani a le militeri, ma faiga faavae tau tamaoaiga e faatalitonu ai tagata Amerika masani o se isi auala e mafai ma i lo latou fiafia sili. .
E faʻafetai tusitala ia Frank Brodhead mo lana fesoasoani i lenei faʻamatalaga.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo