"O le maketi e le faʻaosoina saienitisi, tagata mafaufau, poʻo malo e fai mea saʻo. Naʻo le gauai atu ma le tausia o tagata e mafai ai ona tatou faia le tele o le alualu i luma e pei ona tatou manaʻomia." ~ Pili Gates

O upu uiga ese ia mo Bill Gates. O se mea uiga ese foi na ia talanoa i se vaega i le TED (Technology, Entertainment, Design) konafesi e uiga i le auala e mafua ai le malaria ona faamatuu atu lea o se fagu ua tumu i le motu o tagata.

Ae mo tagata tetee, ma pareconistas aemaise lava, o le upusii e malamalama lelei lava.

O maketi e le faʻamalosia tagata "e fai mea saʻo." E mafai ona tatou vaʻavaʻai i faʻalavelave faʻale-tamaoaiga ua ufitia ai le lalolagi mo le tele o seneturi ma iloa ai. Atonu e te tau mafaufau pe aisea ua ou fai atu ai o faʻalavelave tau tamaoaiga o loʻo faʻaauau pea mo le tele o seneturi ae le naʻo "talu mai Setema."

Ou te fai atu "seneturi" ona o tagata matitiva ma le le tagolima, o le au faigaluega ma le "lalolagi lona tolu," o tamaitai ma tagata lanu, o e mafatia ma sauaina ua leva ona ola i se faʻalavelave faʻavavau e aunoa ma se malolo mo sina taimi. O le "faafitauli tau tupe" e tele lava ina faʻatulagaina i le tulaga o le faʻalavelave mo tagata mauʻoa, ae le o tagata matitiva o loʻo mafatia i taimi uma. E ui o le faitau selau o afe o tagata faigaluega Amerika o loʻo faʻamalolo ma le faitau miliona o isi i le lalolagi atoa o loʻo faʻamamafaina pe faʻafefea ona latou fafagaina o latou aiga, o pulega faʻapisinisi o faletupe le manuia (o loʻo toilalo ona o latou lava faʻatonuga faʻaletonu) o loʻo faʻamamafaina e uiga i le tatau ona faia. totogi i le na'o le $500,000 le totogi faaletausaga. O le avega a le tagata mauoa!

Ma o le mafuaʻaga o tatou, o tagata matitiva, mafatia e taʻitaʻia ai i tatou e vaʻai pe faʻafefea e maketi "ona faʻaosoina saienitisi, tagata mafaufau, poʻo malo e faia mea [sese]." O se vaega tele o le tali o loʻo taoto i le fuaiupu o Gates 'o loʻo mulimuli mai: maketi e le "faʻaosoina" i latou e umia ma pulea le tamaoaiga e "gauai atu" i manaʻoga o isi. E le o le "faaosofia" foi i latou e "tausia." Ma o le leai o se tausiga e le na o le sau mai tagata e ona meatotino poʻo le vasega faʻamaopoopo (e pei o pulega faʻapisinisi, pule, tagata atamamai, fomaʻi, loia ma isi). o le tausiga o lo'o fa'atupuina fo'i i le to'atele o i tatou e ala i le fa'atonuga o maketi.

O maketi e matua fa'afeagai ma agafesootai. Latou te fa'afeagai le au fa'atau ma le au fa'atau i le tasi ma le isi lea o lo'o taumafai pea le au fa'atau e fa'afefe le au fa'atau e ala i le mauaina o le tele o a latou tupe, ae o lo'o taumafai fo'i le au fa'atau e fa'asese tagata fa'atau e totogi atili mo oloa sili ona taugofie. Ma pe fa'afefea ona a'afia isi e le'o a'afia i nei fefa'ataua'iga e toetoe lava a le amanaiaina.

Ua iloa e Gates lenei mea ma na ioeina.

I maketi e palota tagata i a latou tala ma e manino lava oi latou e tele tala latou te maua le tele o "palota" ma e sili atu le aafiaga i le auala e fai ai faaiuga.

O lea la, oi latou e fiafia i le faia o le "mea saʻo" e tatau ona malamalama pe o le a le mea e uiga i maketi e manaʻomia ona le toe faia aua afai tatou te naunau e aʻoaʻo mai le taimi ua tuanai e tatau ona tatou taumafai malosi ma aloese mai le toe faia o mea sese e tasi. Ona tatau lea ona tatou faia ni faʻalapotopotoga ma faiga e fesoasoani ia i tatou i le faia o le "mea saʻo."

O le mea e laki ai, na faia e Michael Albert ma Robin Hahnel se sao tele i lenei taumafaiga i le latou fausiaina o le isi faʻataʻitaʻiga tau tamaoaiga, Participatory Economics (parecon).

I lana tusi, PARECON; Olaga pe a mavae le Kapitalisme, na tusia e Michael Albert lenei mea e uiga i maketi:

O maketi e le mafai ona fa'afitia e masani ona fa'atagaina tagata fa'atau ma fa'atau e fegalegaleai lelei mo le manuia o le tasi. O le mea moni, i le amanaia na'o latou lava tulaga lata mai, o fefa'ataua'iga maketi e toetoe lava o taimi uma e manuia ai le tagata fa'atau ma le fa'atau. Ae o le mea e leaga ai, o le vave fa'aogagofie ma fa'amanuiaga fa'atatau mo le tagata fa'atau ma le fa'atau e le fa'aalia ai le tutusa vave po'o le lelei, ae fa'aitiitia ai le lelei o fegalegaleaiga fa'aagafesootai i taimi uumi. I nei tulaga lautele fefa'ataua'iga fa'atauva'a fa'ateteleina le le tutusa, fa'atupuina le fa'atauva'a fa'atauva'a, ma fa'alavelave fa'alavelave fa'aletagata.

...

E pei o fa'alapotopotoga fa'aagafesootai uma, o maketi e tu'uina atu fa'amalosi e fa'alauiloa ai nisi ituaiga o amio ma fa'avaivai ai isi. O maketi e faʻaitiitia le tau o fefaʻatauaiga o nisi ituaiga o fegalegaleaiga tau tamaoaiga, aemaise lava i latou e patino ma aofia ai sui tumaoti, ma faʻafaigofieina i latou, ae leai se mea e faia e maketi e faʻaitiitia ai tau o fefaʻatauaiga ma faʻafaigofie ai isi ituaiga o fegalegaleaiga, aemaise lava i latou o loʻo lautele ma aofia ai. aafiaga tuufaatasi.

...

O le fenumiai o le mafuaaga o maketi saoloto ma le faatemokalasi e masani lava o faamatalaga faaonaponei, ae e ofo tele ona o le tele o faamaoniga e faapea o faiga maketi ua aveesea ai vaega tetele ma tetele atu o faiga faaupufai a le lalolagi. Muamua, o maketi e fa'aleagaina nai lo le fa'alauiloaina o ituaiga uiga fa'aletagata e taua tele i le faiga fa'atemokalasi... Lona lua, o maketi e fa'amalosia i latou e sili atu le malosi e maua mai ai taui ae fa'aalu ai i latou "e le mafai" ona faia. E ala i le faʻatumauina o le tamaoaiga ma le malosi faʻapolokiki i lima o nai tagata, o maketi e galulue i le faʻatusatusaina o le sili atu "mafai," ma o le mea lea, oi latou e ono sili atu le malosi i le mea muamua. Afai e manuia le pati sili atu ona malosi i le faʻatatauina o le sili atu i le 50 pasene o faʻamanuiaga o se fesuiaiga, e pei ona masani ai, o le fefaʻatauaʻiga e faʻaitiitia ai le malosi o le pati faʻaitiitia le malosi ma faʻamalosia atili ai le vaega malosi. I le isi taamilosaga o fefaʻatauaʻiga, o le faʻaputuga e faʻapipiʻi teisi atu, ma isi mea, e iʻu ai i le tele o feeseeseaiga.

E mautinoa lava e mafai ona fesoasoani lenei mea ia tatou malamalama pe faʻafefea ma pe aisea e le sili ai maketi. O le a la le fofo? I le parecon, ua fautuaina e le au foafoa ia tatou faʻatalanoaina ni nai vaega taua o le tamaoaiga: pule, totogi, vaevaega o galuega ma le faʻasoa. O le mea mulimuli o le autu lea o lenei tusiga.

I faiga maketi e fa'aaogaina maketi e fa'asoa ai oloa ma tautua. I se faiga parecon "fuafuaga auai" o le a faaaogaina nai lo. O tagata fa'atau e mana'o e fa'atau ma tagata faigaluega e fia galulue ina ia mafai ona tu'uina atu na oloa ma auaunaga. O le mea lea ua tuuina atu. Ae o le fuafuaina o le auala tatou te maua ai le aofaiga talafeagai o oloa ma auaunaga ia i latou o loʻo manaʻomia e manaʻomia ni faʻamatalaga mai tagata faʻatau ma tagata faigaluega. E tatau i tagata faigaluega ona iloa po o le a le aoga o le galue/gaosiga laiti (pe sili atu) e fa'atatau i le tau o le soifua manuia o tagata fa'atau (fa'aitiiti mea'ai ma matelaina ai tagata) ma le si'osi'omaga (o le tele naua o le gaosiga e ono fa'aumatia ai punaoa faanatura taua). E faʻapea foʻi, e tatau i tagata faʻatau ona iloa le aoga o le taumafaina e faʻatatau i tau o le gaosiga.

E ala i se faiga o fuafuaga fai sao o le a matou faatumu ai i taimi uma se lisi autu o mea matou te mananao e taumafaina i le tausaga a sau (mea sa'o, lapopoa ma lanu o le a le manaomia) ma auina atu i le matou aufono o tagata faatau i le lotoifale lea o le a tuufaatasia ai isi talosaga ma tu'uina atu le filifili o aufono federated - mo le fa'amoemoega e iloilo ai le gaosiga ma le fa'aaogaina o faiga o lo'o lagona lautele (mo fa'ai'uga fa'alotoifale o le a a'afia tulaga o le setete po'o le atunu'u o le faia o fa'ai'uga e na'o le tulaga fa'apitonu'u, ae a a'afia ai fa'ai'uga fa'apitonu'u i tulaga o le setete po'o le atunu'u ona mafai loa lea e i latou e a'afia ona auai i le faiga o fa'ai'uga).

E faia lea mea ina ia maua ai se manatu i mea o lo'o mana'o ai tagata fa'atau, ma e fa'atatau i talosaga na tu'uina mai e le tele o fono a tagata faigaluega atonu e te mana'omia e toe fetu'una'i au talosaga e tauia ai mea o lo'o avanoa ma isi mea. Afai o le gaosia o le X le aofaʻi o se meataitasi o le a faʻaumatia ai punaoa faanatura, ma aʻafia ai le tau, atonu tatou te manaʻo e mafaufau e faʻaitiitia, poʻo se isi mea atoa. I se isi faaupuga, e mana'omia uma e tagata faigaluega ma tagata fa'atau ona mafai ona iloilo ma ono suia a latou talosaga e tusa ai ma tau ma fa'amanuiaga o a latou filifiliga. O lenei mea e le mana'omia ai tagata fa'atau uma ma tagata faigaluega uma e auai i le tele o fonotaga i luga o talosaga uma. E le mana'omia lava ni fonotaga ma e na'o le tasi e mana'omia le tali atu i mea e aafia ai. E te tu'uina atu se talosaga ae tu'uina atu e le au faigaluega a latou. E ala i se faasologa o suiga ma fa'afouga e le mafai lava ona maua se maliega i le iuga mulimuli. Atonu e sili ona lelei a Komiti Fa'atonu – lea, e pei ona ta'u mai ai le igoa, e faafaigofie ai le faagasologa o le toe faia i le va o tagata faigaluega ma tagata faatau – tusi ni nai fautuaga e foia ai le eseesega o loo i ai ma tuu i le palota.

Talu ai nei na tuʻuina atu ai e Peresitene Obama se faʻamatalaga i le "Transparency and Open Government" lea na ia tusia ai:

E tatau ona manino le Malo. O le manino e siitia ai le tali atu ma tuuina atu faamatalaga mo tagatanuu e uiga i mea o loo faia e lo latou Malo. O fa'amatalaga o lo'o tausia e le Malo Tele ose aseta a le atunu'u. O le a faia e La'u Pulega se gaioiga talafeagai, e ogatasi ma le tulafono ma faiga faavae, e faailoa vave atu ai faamatalaga i ni faiga e faigofie ona maua ma faaaoga e tagata lautele. E tatau i matagaluega fa'apitoa ma lala sooupu ona fa'aogaina tekonolosi fou e tu'u ai fa'amatalaga e uiga ia latou fa'agaioiga ma fa'ai'uga i luga ole laiga ma avanoa mo tagata lautele. E tatau fo'i i matagaluega fa'apitoa ma lala sooupu ona fa'atalosagaina manatu fa'alaua'itele e fa'ailoa ai fa'amatalaga e sili ona fa'aoga mo tagata lautele.

E tatau ona auai le Malo. O le galulue fa'alaua'itele e fa'aleleia ai le lelei o le Malo ma fa'aleleia atili ai le lelei o ana fa'ai'uga. O le poto ua salalau lautele i sosaiete, ma o tagata ofisa o le malo e manuia mai le mauaina o lena malamalama salalau. E tatau i matagaluega fa'apitoa ma lala sooupu ona ofo atu avanoa fa'aopoopo i tagata Amerika e auai ai i faiga fa'avae ma tu'uina atu i lo latou Malo fa'amanuiaga o latou tomai fa'atasi ma fa'amatalaga. E tatau fo'i i matagaluega fa'alepule ma fa'alapotopotoga ona fa'atalosagaina ni manatu fa'alaua'itele i auala e mafai ai ona fa'ateleina ma fa'aleleia avanoa mo le auai o tagata lautele i le Malo.

I se tulaga lautele, o le mea tonu lava lea o lo'o fa'amoemoe iai le faiga o fuafuaga fa'atasi. Ina ua ia tusia lena mea, "o faamatalaga o loo tausia e le Malo Tele o se aseta a le atunuu. O le a faia e laʻu Pulega se gaioiga talafeagai, e ogatasi ma tulafono ma faiga faavae, e faailoa vave atu faamatalaga i pepa e mafai e tagata lautele ona faigofie ona maua ma faaaoga" matou, fautua o parecon , fai mai o le galuega lena a le Komiti Fa'atonu. O se "aseta" fo'i ua fuafuaina "e fa'ailoa vave atu fa'amatalaga i ni faiga e faigofie ona maua ma fa'aogaina e [tagata faigaluega ma tagata fa'atau]" pe a fa'atautaia e tagata ta'ito'atasi ma fa'atasi o latou olaga. Toeitiiti lava o mea uma na ia tusia i lena faʻamatalaga o se faʻataʻitaʻiga lelei o le faʻaogaina o le parecon, ma le faiga o fuafuaga faʻapitoa i le lautele. "O le poto e salalau lautele i totonu o sosaiete" ma e tatau ona ofoina mai ia i tatou "le tele o avanoa e auai ai i le faia o [faaiuga] [i le tulaga e aafia ai i tatou] ma ia tuuina atu [lo tatou sosaiete] faamanuiaga o lo [tatou] poto masani ma faamatalaga. ."

O le mea e mafai ona tatou maua o tagata faigaluega ma tagata faʻatau e pulea o latou lava olaga aʻo mafaufau i aʻafiaga a latou filifiliga i isi ma le siʻosiʻomaga i se faiga faʻatino, auai ma faʻatemokalasi e fesoasoani foi e faʻamautu tau moni ma aoga o le gaosiga ma le taumafaina. E le manaʻomia le faʻaauauina o le auala sese, faʻafeagai ma le faʻaleagaina o maketi. Ua lava le iloaina o le mea e sese, ma faatulaga faatasi ma isi i le faia moni o mea e manaomia e le faalapotopotoga e fai ai le mea sa'o.


O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.

lafo
lafo

lesitala

O tala fou uma mai le Z, sa'o i lau pusa meli.

lesitala

Auai i le Z Community - maua vala'aulia o mea na tupu, fa'asalalauga, o le Weekly Digest, ma avanoa e auai ai.

Alu i fafo le faʻamatalaga