Sharm El-Sheikh, Aikupito - O le UNFCCC Conference of Parties na faaiuina lona 27th session i le vaveao o le Aso Sa, Novema 20, 2022 faatasi ai ma le taliaina o le Sharm El-Sheikh Implementation Plan. E ui i le fa'alauteleina o le COP, ae le'i mafai e Itu Fa'alapotopotoga ona faia ni la'asaga talafeagai ma gaioiga e foia ai suiga o le tau. O le mea e sili ona mata'utia o lo'o misi i totonu o le Fuafuaga o le le mafai lea e Itu Fa'atasi ona tipiina suau'u fa'ato'aga i le fa'apogai ma e na'o ni fa'amatalaga le manino i le ausiaina o le sini o le vevela o le Maliega a Paris e 1.5 tikeri Celsius.
O vaifofo sese e pei ole REDD+, maketi kaponi, fa'ato'a fa'atosina, fa'ato'aga atamai i le tau, fa'atekonolosi fa'atekonolosi o le tau, ma fofo fa'alenatura na taula'i ile COP27. E le gata i lea, o tupe o le tau, fetuunaiga ma faʻaitiitia faʻapea le gau ma le faʻaleagaina sa taulamua i feutagaiga i lenei tausaga.
I aso mulimuli o le COP, sa faia suiga eseese i pepa mulimuli o le a iai se aafiaga tuusao i Tagata o le Atunuu ma nuu pito i luma. I lalo o le faʻaitiitia, ua valaʻauina Pati e "faʻavavevave le atinaʻeina, faʻapipiʻiina, ma le faʻasalalauina o tekinolosi," lea e tatalaina ai le faitotoʻa e faʻafaigofie ai faʻafitauli leaga ma sese e pei o le geoengineering technology. E le gata i lea, o le mitigation text e manaʻomia ai foʻi le "faʻavaveina o taumafaiga i le faʻaitiitia o le koale e leʻi faʻaitiitia ma faʻateʻa ese mai le le lelei o tupe fesoasoani." Mulimuli ane, o lenei tusitusiga e le o manaʻomia ai le gaioiga talafeagai o le tau e faʻateʻa ese ai suauʻu faʻasolosolo ma soʻo se aso faʻatulagaina mo gaioiga, tuʻu ai le tele o mea faʻaleagaina mai le matau, e mafai ai ona latou faʻaauau pea ona faʻaleagaina ma le mafai ona tali atu mo le tele o latou sao i. le fa'alavelave tau.
E ui ina sa i ai le faʻamaoniaina o aia tatau a Tagata Atunuʻu faʻapea foʻi ma le faʻaalia o le taua o le sao o Tagata Atunuʻu i le faʻatalanoaina ma le tali atu i suiga o le tau i le faatomuaga o le Sharm El Sheikh Faʻatinoina Fuafuaga, e leai se isi faʻamatalaga i Tagata Atunuʻu, Fa'aleaganu'u [Indigenous] Knowledge, Indigenous People's rights or human rights i so'o se isi tusitusiga, ae suitulaga i fa'amatalaga e pei o “sosiale ma le siosiomaga malu puipuia.”
I tulaga o le gau ma le faaleagaina, o atumotu laiti ma atunuu tau atiaʻe na unaʻia atunuu tetele, atinaʻe e totogi a latou sao i suiga o le tau. E ui o le tusitusiga o loʻo manaʻomia ai Pati e tuʻuina atu "lagolago faʻatatau i tagata sili ona matitiva ma sili ona vaivai e tusa ai ma tulaga o le atunuʻu ma le faʻaalia o manaʻoga mo le lagolago mo se suiga tonu", e leai se faʻamatalaga i Indigenous Peoples, ma o le mea lea e faʻalauteleina ai le va o Tagata Atunuu mauaina. tuusa'o punaoa tau tupe mo le gau ma le faaleagaina.
E ui lava o le fausaga mo le leiloa ma le faʻaleagaina na malilie i ai i Sharm El-Sheik, o faʻamatalaga i le faʻatinoga o le a tuʻuina atu i le isi COP. O loʻo faʻaauau pea ona popole le IEN pe faʻafefea ona faʻaogaina tupe mo tupe gau ma faʻaleagaina e faʻateleina ai le tamaoaiga mo atunuu i le Global North e ala i faletupe atinaʻe multilateral ma isi faiga tau tupe.
E le gata i lea, na faia e Itu Pati ni laasaga i tua i le Mataupu 6 o le Paris Agreement, ona o le faagasologa o le faatinoga sa vave ona tulituliloaina e aunoa ma se talanoaga anoa ma faatemokalasi lea e totonugalemu i vaifofo sese ma leai se faasinomaga i Tagata o le Atunuu po o lo tatou Tu ma Aganuu Poto.
O le Mataupu 6 e fa'alagolago tele i le manatu e faapea o le a'oa'oina ma le a'oa'oina o tagatanu'u o Itu Agai i auala ma auala o taumafaiga fa'alotoifale ma le lalolagi e fa'aitiitia ai fa'apogai o suiga o le tau o le a mafai ai ona latou faia sao i le fa'aitiitia o a'afiaga, lea e moni ai. o le fa'aulufalega a Pati e fai fua ma latou te le fa'aiti'itia fa'amama fa'apogai ile puna.
E tusa ai ma le Mataupu 6 ma maketi carbon, IEN Climate Justice Program Coordinator, Tamra Gilbertson sea, "Ina ua taumafai le tau o le carbon e tuu i totonu o faiga faatemokalasi e fausia ai le tausisia o le tausisia ma tulaga tau fefaʻatauaʻiga, o le faiga atoa na paʻu i lalo o le mamafa o le taumafai e su'e, mata'ituina ma fa'amautu ona o faiga tau kaponi e matua'i sese lava ma e le mafai ona fa'aogaina i totonu o se faiga e taumafai moni lava e siaki ma fa'amautu mo 'iunite' moni a'a.”
Tom BK Goldtooth, IEN Executive Director o loʻo faʻasoa foi ona manatu i le leai o se alualu i luma na faia i le COP27, "O le laina pito i lalo i le COP27 e tatau ona mo atunuu mauoa e pei o le US e tuuto atu i se vaega le atoatoa o le faʻaogaina o suauʻu uma, o le suauu, kesi ma le koale. E le'i faia lenei mea. O le faitoto'a na fa'aavanoa fa'alaua'itele e fa'aumi ai fesoasoani mo ma fa'alagolago i suau'u fa'atosina ma su'esu'ega fou suau'u. Sa i ai se tulaga alualu i luma i le faatuina o se tupe leiloa ma faaleagaina, ae na o le mataupu faavae ma e mafai ona umi ni tausaga ona faatoa maua lea o le faatupeina moni mo Tagata Atunuu ma nuu e le o ni Tagatanuu i atunuu tau atiae. E leai se alualu i luma COP27 i le faaitiitia ma le fetuunaiga. Na matou vaʻaia le UN, le Faletupe a le Lalolagi, isi faletupe atinaʻe multilateral, ma le vaega tumaoti o loʻo tuleia le faʻatupeina o suiga o le tau e leai se mea e fai i le faʻatalanoaina o le mafuaʻaga o suiga o le tau, faʻatagaina tagata faʻaleagaina e faʻaauau pea le faʻaleagaina. O le tausaga a sau nei o le IEN o le a avea ma se vaega o le lalolagi lautele o tagata lautele ma sosaiete lautele e toe faafoi mai lo tatou malosi e ala i le fuafuaina oa tatou lava faʻaitulagi ma le lalolagi atoa o faʻatinoga o le tau."
A'o taumafai le COP e fa'amalosi Itu Pati e totogi atu i latou na a'afia i suiga o le tau e ala i le gau ma le fa'aleagaina, peita'i ina ua mae'a le tele o tete'e, sa tumau pea le le fa'alavelave a Itu e fa'auilavea i le fa'atalanoaina o le mafua'aga o suiga o le tau e aofia ai le taofia o mea fa'aleagaina tetele ma le teuina o suau'u fa'atosina i totonu o le atunu'u. eleele.
O le faagasologa o le UNFCCC COP, ua le mafai ona faia ni gaioiga talafeagai o le tau e foia ai le faʻalavelave o le tau ma fofo sese o loʻo taʻua i le tusitusiga mulimuli o le a faʻaauau pea ona faʻaleagaina nuʻu ma nuʻu pito i luma. Mo nisi fa'amatalaga e uiga i fofo sese i le COP27, toe iloilo le IEN's tolu-vaega Climate Justice Program Series ma au'ili'iliga taua ile Climate Finance, Climate-Smart Agriculture, ma Nature-Based Solutions.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo