I le ʻafa muamua o le senituri lona 20, na lafoaʻia ai e loʻu tamā le aʻoga Talmudic, na lē toe alu i le sunako, ma faailoa atu e lē aunoa lona ʻinoʻino i rapi. I le taimi lenei o loʻu lava olaga, i le amataga o le 21st seneturi, ou te lagona i le isi itu o se matafaioi mama e soli faʻamaonia i le Judeocentrism ituaiga. Ua ou malamalama atoatoa i le taimi nei e le'i avea lava ma se Iutaia faalelalolagi moni, ma le malamalama o sea uiga faafoliga e leai se faavae patino po o se vaaiga faaleaganuu, ma o lona i ai e faavae i luga o se vaaiga gaogao ma aganu'u o le lalolagi. I le taimi muamua na ou talitonu sese ai o le aganuu Yiddish o le aiga na ou ola aʻe ai o le tino lea o le aganuu a Iutaia. I se taimi mulimuli ane, na musuia e Bernard Lazare, Mordechai Anielewicz, Marcel Rayman ma Marek Edelman - oe na tau uma i le tetee, nazism ma le Stalinism e aunoa ma le faʻaaogaina o se vaaiga faʻapitoa - na ou faailoaina o se vaega o le sauaina ma le teenaina. I totonu o le kamupani, e pei ona taʻua, o le taʻitaʻi faʻaagafesootai Léon Blum, le tusisolo o Julian Tuwim ma le tele o isi, sa ou tumau pea o se Iutaia na talia lenei faʻamatalaga ona o sauaga ma tagata fasioti tagata, solitulafono ma i latou na afaina.
O lenei, ‘ina ‘ua ‘ou iloa ma le tigā ‘ua ‘ou mulimuli atu ‘iā Isaraelu, ‘ua ‘avea a‘u e le tulafono i le fa‘atusa o tagata fa‘atupu fa‘asauā ma ē na lagolagoina i latou, ma ‘ua ‘ou fa‘aalia i le lalolagi o se tasi o le ‘au filifilia ma a latou ‘au‘auna, ‘ou te mana‘o ai. e faamavae ma tuu le manatu ia te au lava o se Iutaia.
E ui lava e le o naunau le setete o Isaraelu e suia loʻu tagatanuu aloaia mai le "Iutaia" i le "Isaraelu", ou te fefe e faʻamoemoe o le a faʻaaloalo tagata philosemites, faʻamaoni Zionists ma faʻaeaina tagata tetee i Siona, o i latou uma e masani ona fafagaina i manatu taua, o le a faʻaaloalo. loʻu manaʻo ma tuʻu le faʻavasegaina o aʻu o se Iutaia. O le mea moni, o mea latou te manatu e itiiti sona taua ia te aʻu, ae itiiti lava mea e mafaufau i ai tagata valea o loʻo totoe. I le malamalama ai i faʻalavelave faʻasolopito o le seneturi lona 20, ua ou naunau e le toe avea ma se vaega toʻaitiiti i se kalapu faʻapitoa lea e leai se avanoa poʻo ni agavaa e auai ai isi.
O lo'u musu e avea ma Iutaia, ua ou fai ma sui o se ituaiga i le faagasologa o le mou atu. Ou te iloa e ala i le faʻamalosia e naʻo loʻu talafaasolopito anamua o Iutaia, ae o loʻu taimi i aso uma (mo le lelei poʻo le leaga) o Isaraelu, ma mulimuli ane o loʻu lumanaʻi ma laʻu fanau (a itiiti ifo o le lumanaʻi ou te manaʻo ai) e tatau ona taʻitaʻia e le lautele. , mataupu tatala ma limafoai, ou te faafeagai ma le faiga masani, lea e agai i le ethnocentrism.
I le avea ai ma se tusitalafaasolopito o aso nei, sa ou tuuina atu le manatu e faapea o le mamao faaleaganuu i le va o a’u ma le atalii o lo’u atalii o le a sili atu pe sili atu nai lo le vavaeeseina o a’u mai lo’u lava tamamatua. Ia sili atu! Ua ou maua le malaia i le ola ai nei i le toatele o tagata ua talitonu o a latou fanau o le a tutusa ma i latou i itu uma, aua mo i latou e faavavau tagata - se malosi o se ituaiga tagata e pei o Iutaia.
Ua ou nofouta i se tasi o sosaiete sili ona faailogalanu i le lalolagi i sisifo. Ua iai le faailogalanu i so o se mea, ae i totonu o Isaraelu o loo i totonu o le agaga o tulafono. O loʻo aʻoaʻoina i aʻoga ma kolisi, faʻasalalau i le aufaasālalau, ma sili atu i mea uma ma sili ona mataʻutia, i Isaraelu e le iloa e tagata faʻailoga lanu mea latou te faia ma, ona o lenei mea, latou te lagona e le tatau ona faʻatoese. O le leai o se mana'oga mo le ta'uamiotonuina o le tagata lava ia ua avea ai Isaraelu ma nofoaga e sili ona taua mo le tele o gaioiga a le itu taumatau i le lalolagi atoa, o gaioiga ua na o le lauiloa tele o latou tala faasolopito o le tetee.
O le ola ai i se sosaiete faapena ua matua le mafai ona onosaia ia te au, ae e tatau foi ona ou taʻutino atu e le itiiti ifo le faigata ona fai loʻu fale i se isi mea. O aʻu lava o se vaega o le aganuu, gagana ma e oʻo lava i le gaosiga o manatu o le atinaʻe Zionist, ma e le mafai ona ou faʻaumatia lenei mea. I loʻu olaga i aso uma ma laʻu aganuu masani o aʻu o se Isaraelu. Ou te le o matua mitamita lava i lenei mea, e pei lava e leai se mafuaaga ou te mitamita ai i le avea ai ma se tagata e lanu enaena mata ma e maualuga lona maualuga. E masani lava ona ou maasiasi ia Isaraelu, aemaise lava pe a ou molimauina faamaoniga o lona nofoia o le militeri sauā, faatasi ai ma ona tagata vaivai ma leai se puipuiga e le o se vaega o "tagata filifilia".
I le amataga o loʻu olaga na ou maua ai se miti utopia puupuu e tatau ona lagona e se Palestinian Israeli le tele o lagona i le fale i Tel Aviv e pei o se tagata Iutaia Amerika i Niu Ioka. Sa ou tauivi ma saili mo le olaga faalemalo o se Mosalemi Isaraelu i Ierusalema ia tutusa ma le tagata Iutaia Falani o lona fale o loo i Pale. Na ou manaʻo i tamaiti Isaraelu o tagata Kerisiano Aferika na malaga mai e pei o tamaiti Peretania o tagata malaga mai le subkonetineta Initia o loʻo i Lonetona. Sa ou faamoemoe ma lo’u loto atoa o le a aoaoina faatasi tamaiti Isaraelu uma i a’oga e tasi. O le asō ua ou iloa ai o laʻu miti o loʻo manaʻomia tele, o aʻu manaʻoga e faʻateleina ma faʻatauvaʻa, o le mea moni o le faʻatulagaina o ia mea o loʻo vaʻaia e Zionists ma o latou lagolago o se osofaʻiga i uiga Iutaia o le setete o Isaraelu, ma o le mea lea o se tetee.
Ae ui i lea, e ese le foliga mai, ma e ese mai i le lokaina o le faasinomaga Iutaia faalelalolagi, o le taulimaina o le faasinomaga Isaraelu e pei o faiga faapolokiki-aganuu ae le o le "ituaiga" e foliga mai e ofoina atu le gafatia mo le ausiaina o se faasinomaga tatala ma aofia ai. E tusa ai ma le tulafono, o le mea moni, e mafai ona avea ma tagatanuu o Isaraelu e aunoa ma le avea ma se "ituaiga" tagata Iutaia, e auai i lana "aganuʻu maualuga" aʻo faʻasaoina le "aganuʻu" a se tasi, e tautala ai i le gagana faʻapitoa ma faʻaleleia. i se isi gagana tutusa, e faatumauina ai auala eseese o le olaga ma fusia faatasi auala eseese. Ina ia faʻamalosia lenei tulaga faʻapolokiki faʻapolokiki, o le a tatau ai, ioe, ua leva ona lafoaʻia faiga faʻavae, ia aʻoaʻo e faʻaaloalo i le Isi ma faʻafeiloaʻi o ia o se tutusa, ma suia tulafono faʻavae a Isaraelu ina ia fetaui ma mataupu faavae faatemokarasi.
O le mea e sili ona taua, afai ua galo mo sina taimi: ae tatou te lei tuuina atu ni manatu i le suia o le faiga faavae o le faasinomaga o Isaraelu, e tatau ona tatou faasaolotoina muamua i tatou lava mai le galuega malaia ma le le muta lea o loo taitaiina atu ai i tatou i le ala i seoli. O le mea moni, o la tatou sootaga ma i latou o tagatanuu lona lua o Isaraelu e matua fusia faatasi ma lo tatou sootaga ia i latou o loo nonofo i le mafatia tele i le pito i lalo o le filifili o le galuega laveai a Zionist. O lena faitau aofaʻi o tagata mafatia, lea na nonofo i lalo o le pulega mo le lata i le 50 tausaga, ua le maua ai aia faʻapolokiki ma le va o tagata, i luga o le fanua lea e manatu le "setete o tagata Iutaia," o loʻo tumau pea ona tuulafoaʻia ma le amanaiaina e faiga faʻapolokiki faavaomalo. Ou te iloa i aso nei o laʻu miti o le faʻamutaina o le galuega ma le faʻavaeina o se faʻapotopotoga i le va o malo e lua, Isaraelu ma Palesitina, o se chimera na manatu faatauvaa i le paleni o malosiaga i le va o itu e lua.
Ua atili ai ona foliga mai ua tuai tele; e foliga mai ua leiloa mea uma, ma o soo se auala ogaoga i se fofo faaupufai ua le mafai. Ua masani Isaraelu i lenei mea, ma ua le mafai ona aveesea e ia lava lana pulega faakolone i se isi nuu. O le lalolagi i fafo, o le mea e leaga ai, e le faia foi le mea e manaʻomia. O lona salamō ma le leaga o lona lotofuatiaifo ua taofia ai o ia mai le faatalitonuina o Isaraelu e ō atu i tua atu o le 1948. E le o sauni foi Isaraelu e faʻapipiʻi faʻatasi ia teritori o loʻo nofoia, ona o le a tatau ona tuʻuina atu le sitiseni tutusa i le faitau aofaʻi o loʻo nofoia ma, i lena mea moni, e suia ai o ia lava i se setete binational. E pei lava o le gata talafatu na foloina se tagata lapo'a tele, ae mana'o e titina nai lo le lafoai.
O lona uiga la, e tatau foi ona ou lafoai le faamoemoe? Ou te nofo i se feteenaiga loloto. Ou te lagona le pei o se tagata ave faapagota i le faʻatupulaia o faʻalapotopotoga faʻa-Iutaia o loʻo siomia ai aʻu, ae i le taimi lava e tasi o le gagana ou te tautala ai, tusitusi ma miti o loʻo matuaʻi faʻaEperu. A ou maua au i fafo, ou te lagona le le fiafia i lenei gagana, o le taavale o oʻu lagona ma mafaufauga. Pe a ou mamao mai Isaraelu, ou te vaai i loʻu tulimanu o le auala i Tel Aviv ma tulimatai atu i le taimi e mafai ai ona ou toe foʻi i ai. ‘Ou te lē alu i sunako e fa‘ate‘a‘eseina lenei fa‘anoanoa, auā latou te tatalo ai iina i se gagana e lē o sa‘u lava gagana, ma o tagata ‘ou te feiloa‘i i ai e matuā leai lava se naunau e malamalama i le uiga o le avea ma Isaraelu mo a‘u.
I Lonetona o iunivesite ma a latou tamaiti aʻoga o itupa e lua, ae le o aʻoga Talmudic (lea e leai ni tamaʻitaʻi aʻoga), e faamanatu mai ia te aʻu le lotoa o loʻo ou faigaluega ai. I Niu Ioka o faleʻaiga a Manhattan, ae le o Brooklyn enclaves, e valaʻaulia ma tosina mai aʻu, e pei o Tel Aviv. Ma pe a ou asiasi atu i le tele o faleoloa i Pale, o le mea e oo mai i lou mafaufau o le vaiaso o tusi Eperu e faatulagaina i tausaga taitasi i Isaraelu, ae le o tusitusiga paia a o’u tuaa.
O lo'u pipii atu loloto i lea nofoaga e na'o le fa'atupuina o le le mautonu ou te lagona i ai. Ma o lea e masani ona ou lagona le faanoanoa e uiga i le taimi nei ma le fefe mo le lumanai. Ua ou le lava, ma ua ou lagona ua toulu lau mulimuli o le mafaufau mai la tatou laau o faiga faaupufai, ma tuua ai i tatou e le fanau i le faafeagai ma uiga o tagata faataulaitu momoe o le ituaiga. Ae e le mafai ona ou faatagaina aʻu lava e matua oti. Ou te lototele e talitonu afai e manuia tagata i le tulaʻi mai o le 20th seneturi e aunoa ma se taua faaniukilia, e mafai mea uma, e oʻo lava i Sasaʻe Tutotonu. E tatau ona tatou manatua upu a Theodor Herzl, le fai miti e nafa ma le mea moni o aʻu o se Isaraelu: “Afai e te finagalo i ai, e lē o se talatuu.”
I le avea ai ma se tupuaga o ē sauaina o ē na tulaʻi mai i seoli i Europa i le 1940 e aunoa ma le lafoaia o le faamoemoe o se olaga sili atu, ou te leʻi mauaina se faatagaga mai le agelu sili fefe o le talafaasolopito e faamavae ma faanoanoa. O le mea lea, ina ia faanatinati se isi taeao, ma poʻo a lava mea e fai mai ai aʻu tagata faʻatauvaʻa, o le a faaauau pea ona ou tusitusi.
• O se faʻamatalaga faʻasalalau lea mai le How I Stopped Being a Jew e Shlomo Sand, lomia e Verso i le £9.99. Fa'atau mo £7.49 ilebookshop.theguardian.com. Sand o le a talanoaina le tusi i le SOAS,Iunivesite o Lonetona i le aso 14 Oketopa, versobooks.com/events
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo