Le taua sili ona oti talu ona savali Adolf Hitila i le isi itu Europe ua toe amata - ma e toetoe lava a mautinoa o loʻo e tauaveina se pusa toto-susu o le fasiga i totonu o lau taga. Pe a tatou tilotilo atu i le holocaust i totonu Congo, ma le 5.4 miliona ua maliliu, o le clichés o Aferika lipoti ua pa'u i fafo: o se "fete'ena'iga a ituaiga" i le "Loto o le Pogisa". E leai. O le su'esu'ega a Malo Aufaatasi na maua ai o se taua na ta'ita'ia e "'autau o pisinisi" e faoa ai u'amea e fa'afefe ai lo tatou sosaiete o le 21st-century. O le taua i totonu Congo o se taua e uiga ia te oe.
O aso uma ou te mafaufau ai i tagata na ou feiloaʻi i ai i sone o taua i sasaʻe Congo ina ua ou lipotia mai iina. Sa faatumulia ia uarota i tamaitai sa faiaiga faamalosi e le au fitafita ma fana i totonu o le tino. O autau a tamaiti fitafita - o loʻo faʻaaogaina fualaau faasaina, faʻanoanoa 13-tausaga le matutua oe na faia e fasioti tagata o latou lava aiga ina ia le mafai ona latou taumafai e sosola ma toe foʻi i le fale. Ae o le mea e ese ai, a o ou matamata i le toe amataina o le taua i luga o le CNN, ua ou mafaufau ai e uiga i se tamaitai na ou feiloai i ai, e tusa ai ma tulaga Congolese, e leʻi mafatia i le ogaoga.
Sa ou toe foi atu i Goma mai se eli taimane i se tasi aso na lavea ai la’u taavale. A o ou faatalitali mo le toe faaleleia, sa ou tu i autafa o le auala ma matamata i auala tetele o tamaitai o loo tautevateva i auala uma i sasae. Congo, o loo amoina a latou mea uma i o latou tua i faupuʻega tetele pipili. Na ou taofia se fafine e 27 tausaga le matua e igoa ia Marie-Jean Bisimwa, o lē e toafa tamaiti laiti o loo feofeoaʻi ma ia. Sa ia fai mai ua laki o ia. Ioe, ua mu lona nuu. Ioe, na leiloa lana tane i se mea i le vevesi. Ioe, sa toso teine lona tuafafine ma ua faavalevalea. Ae o ia ma lana fanau sa ola.
Sa ou sii aʻe o ia, ma na o ni nai itula o talatalanoaga i luga o auala gaoa na ou iloa ai e iai se mea uiga ese i le fanau a Marie-Jean. Na fa'apa'u'u ifo i luma, o la'ua tilotilo atu i o latou luma. Latou te le'i tilotilo solo, pe tautala, pe ataata. “Ou te lei mafai lava ona fafagaina i latou,” o lana tala lea. "Ona o le taua."
E le'i atiina ae o latou fai'ai; latou te le faia lava nei. "Pe o le a latou manuia?" o lana fesili lea. Sa ou tuua o ia i se nuu i le pito i tua o Goma, ma sa tautevateva atu lana fanau ia te ia, e aunoa ma ni foliga vaaia.
E lua tala e uiga i le auala na amata ai lenei taua - o le tala aloaia, ma le tala moni. O le tala aloaia e faapea ina ua mavae le fasiotiga tagata a Rwanda, na sosola le au fasioti tagata Hutu i le tuaoi Congo. Na tuliloa i latou e le malo o Rwanda. Ae o se pepelo. E faapefea ona tatou iloa? E le'i alu atu le malo o Rwanda i le mea sa i ai le au fasioti tagata Hutu, e le'i alu i le taimi muamua. Sa latou o i le mea Congoo punaoa faanatura - ma amata ona faoa i latou. Na latou fai atu foʻi i a latou ʻautau e galulue ma so o se Hutu latou te tau i ai. Congo o le atunuu sili ona tamaoaiga i le lalolagi mo auro, taimane, coltan, cassiterite, ma isi mea. Na mananaʻo tagata uma i se fasi - o lea na osofaʻia ai isi atunuu e ono.
O nei punaoa e leʻi gaoia mo le faʻaaogaina i totonu Aferika. Na pu'eina i latou ina ia fa'atauina mai ia i matou. O le tele o matou faʻatau, o le tele foi lea o le gaoi a le au osofaʻi - ma fasia. O le si'itia o telefoni fe'avea'i na mafua ai le si'itia o tagata maliliu, ona o le coltan o lo'o i ai o lo'o maua i totonu Congo. Na taʻua e le UN faalapotopotoga faava o malo na talitonu na aafia ai: Anglo-America, Standard Chartered Bank, De Beers ma sili atu i le 100 isi. (Latou te teena uma moliaga.) Ae nai lo le taofia o nei faalapotopotoga, na manaʻomia e a tatou malo le taofia o le faitioina e le UN.
Sa i ai taimi na fu'a ai le taua. I le 2003, na iu lava ina fa'atalanoaina e le UN se feagaiga filemu ma fa'amavae ai 'au fa'avaomalo. O le toʻatele na faʻaauau pea ona galulue e ala i fitafita sui - ae na faʻaitiitia le fasioti tagata. Seia oo mai i le taimi nei. E pei o le taua muamua, o loʻo i ai se tala faʻasalalau, ma le mea moni. O se taitai militia Congolese e igoa ia Laurent Nkunda - lagolagoina e Rwanda - fai mai e tatau ona ia puipuia le faitau aofaʻi o Tutsi i le lotoifale mai le fasioti tagata Hutu e tasi o loʻo lalafi i totonu o le vaomatua o sasaʻe. Congo talu mai le 1994. O le mafuaaga lena na ia faoa ai nofoaga autu o le militeri Congolese ma ua sauni e savali i Goma.
O se pepelo. François Grignon, Aferika Faatonu o le International Crisis Group, taʻu mai ia te aʻu le mea moni: "O Nkunda o loʻo faʻatupeina e le aufaipisinisi Rwanda ina ia mafai ai ona latou taofiofia le puleaina o maina i totonu. Kivu i Matu. O le autu tonu lea o le feteenaiga. O le mea o loʻo tatou vaʻaia i le taimi nei o tagata faʻamanuiaina o le tamaoaiga o le taua e le tusa ai ma le tulafono o loʻo tauivi e faʻatumauina a latou aia tatau e faʻaaogaina."
I le taimi nei, o pisinisi a Rwandan e fiafia i ai e maua se tamaoaiga mai maina na latou faoa faamalosi i le taimi o le taua. Ua pa'ū le tau o le coltan i le lalolagi, o lea ua latou taulaʻi atu i le cassiterite, lea e faʻaaogaina e fai ai apa apa ma isi mea faʻatau. A o amata ona mou atu le taua, na latou feagai ma le leiloa o la latou pule i le malo filifilia o Congolese - o lea na latou tuuina atu ai se isi kick-start toto.
Ae o le finauga e uiga i Congo i Sisifo - pe a iai - e taulaʻi i lo tatou le mafaia ona tuʻuina atu se fusi lelei, e aunoa ma le taʻua o loʻo tatou mafua ai le manuʻa. E moni o le 17,000 UN 'au i totonu o le atunuʻu ua matua le mafai ona puipuia le faitau aofaʻi o tagata lautele, ma e manaʻomia vave le faʻatonuina. Ae e sili atu le taua o le taofi o le faʻamalosia o le taua i le mea muamua e ala i le faʻatauina o punaoa faanatura faʻafefe toto. Na'o Nkunda e lava fana ma grenades e fa'asaga ai le 'au a Congolese ma le UN aua tatou te fa'atauina ana vete. E tatau ona tatou molia kamupani o loʻo faʻatauina i latou mo le faia o solitulafono e faasaga i tagata soifua, ma faʻalauiloa se lafoga coltan i le lalolagi atoa e totogi ai se malosi tele o le tausia o le filemu. Ina ia oʻo i ai, e manaʻomia ona tatou fausia se faiga faʻavaomalo e faʻatauaina olaga o tagata uli nai lo le faʻatauaina o tupe mama.
I se mea i fafo - leiloa i le faomea tele o le lalolagi o CongoO puna'oa a Marie-Jean ma lana fanau, ua toe fa'ase'e i luga o le auala, ma amo mea uma a latou mea io latou tua. Atonu latou te le fa'aaogaina lava se telefoni fe'avea'i e tumu i le coltan, se apa pi'i fa'afefeteina, po'o se asoa auro - ae e ono oti mo le tasi.
Ina ia faasaoina ola o e ua afaina i CongoO sauaga fa'afeusuaiga, e mafai ona e foa'i tupe iinei.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo