Na ou iloa muamua e uiga ia Gideon Levy i le tele o tausaga ua mavae, i le taimi o se talanoaga faasamasamanoa ma se tagata Isaraelu aia tatau a tagata. Na ia taʻu mai ia te aʻu na ia fesili ia Levy pe aisea ua avea ai o ia ma faitioga ogaoga i le malo o Isaraelu ma ana faiga faʻavae ma Palesitina. O Levy, o lona lava tama o se tagata sulufaʻi Iutaia Siamani na nofoia Isaraelu, na tali mai, "Ou te le manaʻo e fai mai Isaraelu latou te le iloa."
Levy e masani ona malaga ma tusi e uiga i Teritori o loʻo nofoia. I le avea ai o se tusitala mo le nusipepa a Isaraelu Haaretz, e manao Levy e faʻaalia le leaga o le galuega ma le tiga e le gata i Palesitina ae faʻapea foʻi ma Isaraelu e alofa tele i ai. “O aʻu o se tagata Isaraelu lotonuu. Ou te fia mimita i lo'u atunuu. Ou te manao ia tatou faia le mea sa’o,” o lana faaaliga lea. O ana tusitusiga na maua ai e ia le tele o faailoga iloga, ae o le inoino foi o le tele o Isaraelu ma le tele o osofaiga a le tagata lava ia.
O Mati talu ai, i le afiafi o le fono aloaʻia a le AIPAC (The American Israel Public Affairs Committee), na ia faia ai se lauga e faamatuaina, “The Zionist Tango: Step Left, Step Right” i le National Press Club i Washington, DC. I lena lauga, na ia taʻua ai le tele o mataupu taua e faatatau i le nofoia o Teritori Palesitina.
Na ia saunoa e uiga i le ono mafai ona suia i totonu o sosaiete Isaraelu. “Atonu o loo e umia le ki mo soo se ituaiga suiga, mo soo se ituaiga o faamoemoe aua, e pei ona ou taumafai e fai atu i se taimi mulimuli ane, o le faamoemoe mo suiga i totonu o le sosaiete Isaraelu e matua faatapulaaina. E le o iai. A o le Iunaite Setete e matua filemu, matua taua, o tagata e pei o oe e mafai ona faia le eseesega.
O tagata e pei o oe e mafai ona avea moni ma se suiga o taaloga, ma o le uiga o laʻu tala. E le'i i ai muamua le tutusa o tulaga faatauaina o Isaraelu ma le Iunaite Setete e pei o na aso. Na o le pau lava le nofoaga i luga o le fogaeleele e pele ia Donald Trump, faamemelo i ai, faamemelo, ma talisapaia o Isaraelu. Na o le pau lava le nofoaga e faamemelo i ai, faamemelo ma alofagia Benjamin Netanyahu o le Iunaite Setete. Afai e le o fa'asoa fa'atasi, o le a le fa'asoa fa'atasi?"
E le nanaina e Levy lona inoino i le faiga malo a Iutaia i totonu o le Iunaite Setete, lea o le AIPAC o le faalapotopotoga e sili ona lauiloa. “E mafai ona ou ta’u atu ia te oe i le Iunaite Setete, i le avea ai o se Isaraelu, e leai so tatou fili e sili atu mo le faamasinoga tonu, mo le filemu, mo le tutusa nai lo i latou e manatu afai e te tuuina atu i le tagata ua fai fualaau faasaina le tele o fualaau faasaina o oe o lana uo; afai e te lagolagoina o ia ma otometi soo se mea na te faia, o oe o se uo. Leai, la'u uo, e le o ni uo. O fili na.”
Ua taʻua e Levy gaioiga talu ai nei a fitafita Isaraelu i Kasa o solitulafono faasaga i tagata lautele, e tau le faʻasalalau e le aufaasālalau. Ahed Tamimi o se teine Palesitina e 17-tausaga le matua o lona aiga na faaalia lo latou tetee i le faalauteleina o nofoaga o Isaraelu ma le taofia o tagata Palestinian activists. Ina ua 11 ona tausaga, sa faamalo Ahed mo lona lototele e le Peresetene o le Palestinian National Authority Mahmoud Abbas mo le taumafai e taofia le taofia o lona tina ia Aokuso 2012.
I le 2015, na puʻeina ai o ia a o ia utia se fitafita Isaraelu ufimata o loʻo taumafai e puʻe lona tuagane mo le togiina o maʻa i fitafita. O Tesema 15, 2017, na auai Ahed i se faʻataʻitaʻiga e tetee ai i le faʻalauteleina o nofoaga o Isaraelu e lata ane i lona nuu. I le taimi o le tetee, o le tausoga o Ahed e 15 tausaga le matua o Mohammed Tamimi na fana i le ulu ma manua tigaina. O Ahed, faatasi ai ma lona tina ma se tausoga na po, kiki ma tulei ia fitafita.
E fa aso mulimuli ane, na taofia ai Ahed ma lona tina ma lona tausoga ma molia i le faaoolima ma le faatupu vevesi. Na vave ona avea o ia ma faailoga o le tetee a Palesitina i le galuega a Isaraelu i le Faletupe i Sisifo. O fa'apotopotoga tetele i lana lagolago na faia i le tele o 'a'ai tetele i Amerika ma Europa.
E le fa’asaoina Levy i lana faitioga i gaioiga a fitafita Isaraelu. “O solitulafono [e fitafita Isaraelu] e masani lava i aso uma, ae o aso uma lava. E seāseā ona faasalalau atu i latou e ala o faasalalauga. Afai latou te ufiufi i latou, o le a masani lava e tusa ai ma le tala a Zionist. O se tagata faatupu faalavelave e 12, o se teine e 14 ma seleulu i ona lima o se taufaamatau i le Setete o Isaraelu. O se teine e sasaina se fitafita o se tasi e tatau ona ola i le falepuipui, e le itiiti ifo nai lo lenei.”
Ou te manatua loʻu faateʻia, i ni nai tausaga ua mavae, ina ua ou iloa o se tagata Isaraelu ou te masani faapolofesa e leʻi faia lava, seʻi vaganā ai lana fai togalaau, se talanoaga ma se isi tagata Palesitina, e ui sa nofo o ia i Ierusalema. Ua faamatala mai e Levy, “…O le a faafitia e tagata uma. Ae afai e te valu i lalo o le paʻu o le toetoe lava o Isaraelu uma, o le ae mauaina iina. O Palesitina e le o ni tagata tutusa e pei oi tatou. E le pei i latou o i tatou. Latou te le alolofa ia latou fanau e pei o i tatou. Latou te le fiafia i le olaga e pei o tatou…
O lea e iai sau sosaiete e loloto le talitonuga i lana faamasinoga tonu, i lona ala sa'o ma ni nai faailoga fesili. Soʻo se tasi e faʻamalosi e faʻatupu se faʻailoga fesili i se auala faʻapitoa e vave tapeina, faʻaumatia. E le talitonuina le auala e galue ai lenei masini mo Isaraelu.”
E ui lava i se faiga faavae o faiga faatemoni faasaga ia te ia, o loo faaauau pea ona taʻusalaina e Gideon Levy le solitulafono a le malo o Isaraelu faasaga i Palesitina, oe ua le mafai ona tetee atu i lenei osofaiga faasaga ia latou aia tatau. O Kitiona Levi o lo latou puipuiga, ma le leo o Isaraelu o le mafaufau lelei.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo
1 manatu
I le agaga o le parakalafa mulimuli ae tasi le parakalafa vaai i le (maofa) tusiga e Thomas Friedman i le NYT 25/04/18 lea e bylined, Israel's got it's own refugee dilemma: African 'dreamers' . Ua le mafai e Friedman ona taʻua tagata sulufaʻi Palesitina ma tagata ua faimalaga i totonu, ua soloia. Na ia talanoa e uiga i le Lalolagi o Faʻafitauli - lea e tulaʻi mai ai Aferika - ma le Lalolagi o Faʻatonu, lea e aofia ai Isaraelu! Na ia faamatalaina puupuu foi lenei lalolagi o le le mautonu e aunoa ma le taʻua o le osofaʻiga a malo malosi e mafua ai le faʻalavelave. Toeitiiti lava le talitonuina, ae o lea, o le NYT lea, le setete o Alice ma le tioata.