O le filifiliga a Peresitene Obama ia Timothy Geithner e avea ma Failautusi o Tupe na faaalia ai le ituaiga o lapataiga na faaalia e Obama i lana tauvaga ma isi tofiga maualuga na faalauiloa mai i le taimi nei. Geithner, i le avea ai ma Peresetene o le New York Federal Reserve Bank ma sa avea muamua ma Sui Failautusi o Tupe, e mautinoa lava o se filifiliga saogalemu. Sa lafi o ia i vaega pito i luga o faiga faavae tau tamaoaiga mo le silia ma le sefulu tausaga. O maketi tau tupe na matua talisapaia le gaioiga, oso i le 5 pasene ina ua maeʻa le faʻasalalauga o le filifiliga a Geithner.
E tusa ai ma le faaletonu o le tamaoaiga o loʻo i ai nei, e iai se mea e tatau ona fai mo se filifiliga saogalemu. Ioe o le totonugalemu o faiga faavae o lona uiga o loʻo ia tauaveina se vaega o le matafaioi mo le faʻalavelave o loʻo iai nei. O le mea moni, o se tasi o ana uluai misiona maualuga o le mamanuina o le fesoasoani a Asia i Sasaʻe ina ua maeʻa le faʻafitauli tau tupe a le itulagi i le 1997.
I le tele o auala, o aʻa o le faʻafitauli o loʻo i ai nei e mafai ona faʻatatau i le ala na mulimulitaʻia e Geithner ma ana uo i le fuafuaina o lena faʻaola. O atunuu Asia i Sasae, e sili ona taua o Initonesia, Thailand, Korea i Saute, ma Meleisia, na lavea faafuasei i le amataga o le taumafanafana o le 1997. O a latou tupe ma maketi o oloa na lafo atu i lalo ina ua sosola ese le aufaipisinisi mai nei atunuu sa avea muamua ma nisi o. o le tamaoaiga sili ona televave i le lalolagi.
O le pa'u o tau o tupe na faafuase'i ai ona faaletonu faletupe ma isi kamupani tetele i totonu o le itulagi, ona o le tele o a latou aitalafu sa i tala. Faatasi ai ma a latou tupe mama o loʻo maua mai i tupe a le atunuʻu na paʻu i le sili atu i le 50 pasene le tau faʻatusatusa i le tala, o nai kamupani na mafai ona toe totogiina aitalafu e faʻatatau i le tala.
O se tasi o vaifofo e ono mafai ona fa'amalosia le fa'aitiitia o aitalafu, ma toe fa'afo'i mai e le au aitalafu se vaega o le tau o a latou nonogatupe. O le isi fofo - ma le tasi na filifilia e le Treasury / IMF auvaa - o le tuʻuina atu lea i kamupani ma atunuʻu o le itulagi le faʻapalepale le tumau i nonogatupe pupuu, ae manaʻomia le toe totogiina atoa o aitalafu.
O lenei faapalepale sa o faatasi ma se tautinoga e tatala pea maketi a Amerika mo se aofaiga tele o oloa auina atu i fafo mai le itulagi, lea o le a faafaigofieina e tupe ua matua maualalo le tau o le itulagi. O tupe e maualalo le tau o lona uiga o oloa auina atu i fafo mai le itulagi sa matua taugofie mo tagata i le Iunaite Setete. O le tali atu a le Ofisa o Tupe/IMF i le fa'alavelave a Asia i Sasa'e na tu'u ai se maso ogaoga i tua atu o le tulafono maualuga a Robert Rubin.
O le taimi lava na toe faʻaleleia ai le tamaoaiga o le itulagi mai le faʻalavelave, na latou faʻaauau pea ona faʻatau atu le tele o tupe i le Iunaite Setete. O nei atunuu, e pei o le tele o isi atunuu tau atiaʻe, na latou vaʻavaʻai i tulaga na tuʻuina atu e le Treasury / IMF auvaa o se mea faigata tele latou te le toe manaʻo ai e toe oʻo i le tulaga e tasi. O le mea lea, na amata ona latou faʻaputuina voluma tele o fefaʻatauaiga mai fafo. O lenei fesuiaiga o tupe mai fafo na maua mai i le tele o tupe faasili o latou fefaatauaiga ma le Iunaite Setete.
O galuega na leiloa e le Iunaite Setete ona o le paʻu o fefaʻatauaʻiga na mafua ai le vaivai o le manaʻoga e mafai ona faʻatumu muamua i le stock bubble ma talu ai nei o le fale. O nei puaa na maua ai le faitau miliona o tala o le tamaoaiga ephemeral lea na faaosofia ai le faʻateleina o le taumafaina, a itiiti ifo i le umi e faʻaauau ai pea. O lenei taumafa fa'atosina na fa'atumuina ai le gaogao i mana'oga o se fa'ai'uga tu'usa'o o le tau ova.
O le isi vaega o le tala o le taofia lea o le vaavaaia faaletulafono o pisinisi tau tupe. O lea na fa'atagaina ai mokesi fa'atauva'a tetele ma isi fa'atelega o pisinisi tau tupe na fa'atupuina ai le fa'alavelave.
Sa i ai Geithner i le ogatotonu o nei mea uma, e tusa lava pe le o se tagata taʻutaʻua. E ui e le tatau ona faʻamagaloina lenei mea - o lenei paʻu ma le faitau miliona o olaga o loʻo faʻaleagaina e le o se mea malie - e le o manino le tele o filifiliga a Obama.
I lenei itu, na feagai Obama ma le ituaiga o faafitauli e tasi e pei o i latou o loʻo faʻamoemoe e faʻaumatia Iraq i le maeʻa ai o le faatoilaloina o Saddam Hussein. Semanu e toetoe lava a le mafai ona faʻatuina se malo e aunoa ma le aofia ai o sui o le pati a Baath, talu ai o le avea ma sui auai o se manaʻoga faʻapitoa mo le umiaina o se tofiga i lalo o Saddam Hussein.
E faapena foi, semanu e toetoe lava a le mafai ona oo atu i le pito i luga o le pule, po o le tulaga ogatotonu, i le vaitaimi o Clinton-Bush tausaga e aunoa ma le tuuina atu o laugutu i faiga faavae o le faaitiitia o le itu tau tupe ma le tuputupu aʻe o le bubble lea na. matua fa'alelei i lea taimi. O le fesili moni pe na aʻoaʻoina e Geithner se mea.
O lo'o fa'aalia e le au fa'amasino le tulaga lea. Ina ua goto Bear Stearns ia Mati, na molimau Geithner e uiga i le paʻu i luma o le Senate Banking Committee ma tuuina atu le tali masani "o ai na mafai ona iloa". A fua i le tulaga o le tamaoaiga o lo’o i ai nei, e matua’i mana’omia lava se Failautusi a le Matagaluega o Tupe e mafai ona tu’uina mai ni tali, ae le na o ‘alofaga.
Atonu e le mafai e Obama ona alu i le auala atoa o le de-Baathification. Ae o le fesili moni lava pe sa ia manao ai.
- O lenei tusiga na lolomiina ia Novema 24, 2008 e le Guardian Unlimited
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo