Faaliliuina e Diana Baharona
O le valaau na faalauiloa e le silia ma le 4,000 tusitala, tusiata, tagata aʻoga, sui o le palemene ma isi tagata lautele mai konetineta e lima, faatasi ai ma i latou e toaono Nobel laureates, oe na unaʻia le Geneva Human Rights Commission e aua neʻi gauai atu i le taufaaleaga e le Iunaite Setete ma teena se le lafo faasaga ia Cuba, e lei manuia. Na pasia le iugafono na aumai e Uosigitone faasaga i le motu Karipiane.1 Ina ua uma ona faamalosia e le pulega a Bush sui o le Lalolagi Lona Tolu i le komisi (aemaise lava i latou mai Europa i Sasae, Aferika ma Amerika Latina), na talia ai le taumafaiga faasaga ia Cuba ia Aperila 14, 2005, i le tele o palota e 21 i le 17, ae 15 palota e le auai.2
Ina ia pasia le iugafono, sa tatau ona faia e Uosigitone le fai faamalosi. Mo se faʻataʻitaʻiga, na faʻafefe e le US se atunuʻu Aferika i le le toe faʻatauina o se cotton mai ai. Na lapata’ia fo’i e le ‘au a Amerika le isi atunu’u o Aferika e fa’apea, afai e palota e tete’e i le lafo, e le fa’auilavea le Iunaite Setete e taofia le tula’i mai o le itu tete’e i le faiga-palota o loma. O se atunuu Asia na faamataʻuina i le toe faʻafoʻiina o se galu o tagata malaga pe a faʻamalosi e palota e tetee i le iugafono. Sa fefefe foi nisi o atunuu o Amerika Latina.3
E masani lava, o lenei ituaiga tusitusiga e tuʻuina atu i tausaga taʻitasi e se atunuʻu lona tolu i le manaʻoga a Uosigitone. Ae o le tausaga nei na tatau ai i le Iunaite Setete ona aumaia le iugafono ona e leai se malo e o faatasi ma lenei taaloga faapolokiki laiti e na o le pau lava le faamoemoega o le toe faatupulaia o osofaiga faasaga ia Cuba. O lona uiga, o le pulega a Bush e taumafai e faʻamaonia, e ala i lenei iugafono, le faʻasalaga le faʻaleagaina o le tamaoaiga o loʻo tuʻuina atu i le faitau aofaʻi o tagata Cuba ma ana osofaʻiga faʻapolokiki ma le va o malo e faasaga ia te ia. taufaamata'u ma faiga taufaaleaga tau tamaoaiga e faamalosia ai sui auai e palota faasaga ia Cuba.4
E mafai ona malamalama lelei, i se tulaga patino ma le amanaia o faiga faaupufai ma le tamaoaiga [mea moni], o le a malilie se malo o se atunuu e le lava le atinaʻeina e auai i le fuafuaga o le vavaeeseina o Cuba, e ui lava o lenei faʻalavelave e le taliaina. O nisi o sui o le komisi, o loʻo feagai ma iloiloga tau amio i le tasi itu ma faʻamataʻu a Amerika i le isi itu, na latou filifilia le auala e aloese ai. Ae ui i lea, e faigata ona talia o le Iuni a Europa o le a latou galulue faatasi ma faiga faʻavae faʻamalosi a le Iunaite Setete, ma faia le galulue faʻatasi i le tulaga o le lagolagoina faʻatasi o le iugafono a Uosigitone. O le mea e leaga ai, na toe faʻaalia e Europa e le mafai ona faʻaaogaina se tulaga faʻapitoa, e manaʻo e gauai atu i faiga faʻapolokiki a Amerika.6 O le mea moni, o le malo faʻavaomalo o Europa e le sili atu na o se faʻasesega.
Mai se vaaiga saʻo o le amio a le Iunaite Setete, e nafa ma osofaʻiga a le militeri e lua a atunuu malo talu mai le 2001 - Afghanistan ma Iraq - tusitala o solitulafono tau taua na faia i Abu Graib ma i le Guantanamo naval base e faasaga i tagata latou te le o aloaia faaletulafono. , e le'o iai se fa'atulafonoina e aumai ai se fa'ai'uga o aia tatau fa'asaga i so'o se tasi. Faatasi ai ma le sili atu nai lo le 100,000 Iraqi na aafia talu mai le amataga o osofaiga faaauupegaina, lea ua faaopoopo i ai le parody o 'faiga palota saoloto,' ma le maasiasi faʻamaonia e le tele o le lalolagi lautele, Washington e leai ni lesona e aʻoaʻo atu e uiga i le faatemokalasi ma le faʻaaloalo mo aia tatau.7
I le taimi o le sauniga lona 61 a le Komisi o Aia Tatau a Tagata Geneva, sa faaesea le Iunaite Setete i le tele o taimi ona o ona tulaga sa faia i nisi o mataupu. Mo se faʻataʻitaʻiga, na palota le au a le US e tetee i le iugafono ua faaulutalaina 'le tauiviga e tetee atu i le taufaaleaga o lotu,' na tuuina atu e Pakistan ma pasia i le lautele lautele (31-16). E na o le Iunaite Setete foi na palota faasaga i se tusitusiga na tuuina atu e Libya e lagolago ai le aia tatau a tagata Palesitina i le faia o latou lava filifiliga, lea na pasia e le toatele o sui o le komisi (na o Costa Rica na le auai).8
Ae ui i lea, o le isi iugafono na faʻamaonia e le toʻatele ma teena e Uosigitone o loʻo faʻaalia manino ai le faiga faʻavae a le pulega a Bush e faasaga ia Cuba. Na aumaia e le sui Cuban, o le iugafono lea na taʻusalaina ai le 'faʻaaogaina o tagata faʻatau e soli ai aia tatau a tagata ma le aia tatau a tagata o se atunuʻu i le faia o le tagata lava ia' na faʻamaonia i le 35 palota e lagolagoina ma le 15 e tetee, e taʻua o le US ma atunuu. o le Iuni a Europa.9 O lona uiga, na musu le Iunaite Setete e talia se iugafono e tausalaina ai ana faiga ua salalau, e aofia ai le taua a tagata faatupu faalavelave o loo ia faia faasaga ia Havana ma ua maliliu ai le toatele o tagatanuu o Cuba.
E tusa ai ma upu a Roger Noriega, o se tagata faatupu vevesi e tupuga mai i Cuba ma o le Failautusi Fesoasoani foi mo le Western Hemispheric Affairs, na filifili ai le pulega a Bush e siitia i le $14.4 miliona le tala o le tupe tele e $36 miliona na tuuina atu i tagata Cuban i luga o le totogi o le White House.10 E silia ma le $50 miliona le aofaʻi o loʻo tuʻuina atu mo tagata faʻatauvaʻa lea e taʻua sese e le aufaasālalau 'tagata tetee Cuba.' 11 O Noriega, o le na taʻua e sili atu i le $ 6 miliona ua uma ona tuʻuina atu, sa matua faʻamaoni ma na ia taʻua ai nisi o tagata i totonu. moliaga o le faia o faiga faavae a Amerika i fafo faasaga ia Cuba. Na ia faailoa i se tusitusiga le igoa o Martha Beatriz Roque, o Ladies in White (o ava ma afafine o le US agents na faasalaina e faamasinoga Cuban ia Mati 2003) ma Oswaldo Paya.12
O le isi igoa na fafaguina i lena taimi o le Reporters Without Borders (RSF), o ana gaoioiga na viia ai e Noriega: 'O le NGO Farani ua tuuto atu foi ana taumafaiga i le faia o faʻasalalauga lautele, tuʻuina o faʻasalalauga, ma le tusiaina o lipoti, ina ia taulaʻi atu ai le mafaufau i le leai se saolotoga o le aufaasālalau i Cuba.'13 E le o se mea e ofo ai ona o sootaga i le va o le faalapotopotoga o loo taitaia e Robert Menard ma vaega laiti fascist Cuban faaaunuua i Florida, lea e toatele e nafa ma faiga faatupu faalavelave faasaga ia Cuba.14
I le taimi lava lea na pa ai le mataupu a le tagata faatupu faalavelave Cuban Luis Posada Carriles. O le sa avea muamua ma sui o le CIA, Posada Carriles na faasalaina i le valu tausaga i le falepuipui mo le taumafai e fasioti Fidel Castro i le 2000. Sa faasaolotoina o ia e le sa avea muamua ma Peresitene Panamanian Mireya Moscoso i ni nai aso a o lei oo i le faaiuga o lona faasalaga ia Aokuso 2004, i le fa'afesuia'i mo se litaea auro mo ia i Miami.15 Talu mai lena taimi sa avea o ia ma se tagata sola. Ae ui i lea, talu mai le amataga o Aperila 2005 o loʻo lafi ai Posada Carriles i Miami, faʻatasi ai ma le faʻamalosia o pulega a le US o loʻo puipuia o ia aʻo ia failaina lana talosaga mo se sulufaiga. E fa'afefea, i le taimi o se tauiviga malosi e tetee atu i faiga faatupu faalavelave, e mafai ai e le pulega a Bush ona puipuia se tagata ua faasalaina e le faamasinoga a Amerika mo gaoioiga faatupu faalavelave? E pei ona faailoa mai e le Congressman William D. Delahunt (D-Mass.), 'Afai e faatagaina Posada e nofo iinei, o le a aveesea ai le faatuatuaina o Amerika i le taua i faiga faatupu faalavelave, ona o le a fautua mai ai tatou te fefaasoaaʻi manatu o i latou o Al Qaeda [ …] E le mafai ona ou mafaufauina pe mafai faapefea e se tasi ona puipuia se tagata faatupu faalavelave pe afai o loo i ai le tele o faamaoniga e faapea o ia sa nafa po o se taupulepule i le feulaina o se vaalele sivili.'16 O le pa na maliliu ai le 73 tagata ia Oketopa 1976.
O lea la, o le White House, i le taimi lava lea na faia ai le tala i Sineva, sa puipuia ma faaauau pea ona puipuia se tasi o tagata faatupu faalavelave sili ona leaga i le Itulagi i Sisifo, o lona nofomau i Amerika ua faasaina e le faamasinoga a Amerika. E le gata i lea, o loo talosagaina e Cuba ma Venesuela lona toe aumaia.17 E talafeagai le fesili pe o le a le mafuaaga e mafai ai e se malo ona puipuia tagata taʻitoʻatasi o loʻo aʻafia i faiga faatupu faalavelave faavaomalo e mafai ona taʻusalaina le malo o Havana. Na'o le itu taumatau Cuban i Florida na latou fa'afetaia le fua fa'atatau na fa'asaga ia Cuba ma le lagolago a le Iuni a Europa.18
Na faamalamalama mai e le Minisita o le Va i Fafo Cuban Felipe Perez Roque le mafuaaga ua popole ai Uosigitone i le aumaia o se iugafono faasaga ia Cuba: 'Ua tuuaia i tatou e le Iunaite Setete ona o le fefe ia tatou faataitaiga, ona e manao e sauaina la tatou galuega o le tutoatasi, aua o loo taumafai e tuʻimomomoina le faataitaiga a o se atunuu ua musu e gauai atu i ana faatonuga. O le mea lena o loo i le fatu.'19
Talu mai le 1987, o Cuba e na o le pau lea o le atunuu o Latina Amerika lea na aumai ai e le Iunaite Setete se iugafono i aia tatau a tagata. O le a le mea moni o atunuu Latina Amerika na malilie i le faiga faʻapolokiki laiti a Uosigitone, e pei o Honduras, Kuatemala ma Mekisiko? O le ā le tele o lo latou faaaloalo i aiā tatau a tagata?
E tusa ai ma le lipoti a le Matagaluega a le Setete o Amerika i le 2004, o leoleo i Honduras e nafa ma le tele o 'fasioti tagata i fafo.' O le tele o 'au fa'apolopolo fa'apitoa ma le mataala na talitonuina na latou faia le tele o fa'asalaga fa'aletulafono ma fa'apotopotoga' a le au fa'auniuni ma fili fa'apolokiki, fa'afetai i le fa'atūina o 'squad oti' . E tusa ai ma lenei lava lipoti, 'O tulaga o le falepuipui sa tumau pea ona faigata ma e masani lava o pagota e leʻi mauaina se auala talafeagai' . 'O sui o le tamaoaiga, militeri ma tagata aloa'ia na fiafia tele i le fa'asalaina. O isi fa'afitauli o aia tatau a tagata e aofia ai sauaga ma le fa'ailoga tagata fa'asaga i tama'ita'i ma le fa'ailoga tagata i tagatanu'u.' Ua faaiʻu mai le lipoti e faapea 'e leʻi faamalosia e le malo tulafono uma o tagata faigaluega ma o le galue o tamaiti na tumau pea o se faafitauli ogaoga.'20 O le lipoti faaletausaga a le Amnesty International i Honduras e lofituina foi ma lipotia ai sauaga na faia e faasaga i 'sui o vaega o tagatanuu [na] feagai ma sauaga. , fa'amata'u ma fa'alavelave.'21
E tusa ai ma Kuatemala, o le suʻesuʻega faaletausaga lava lea a le Matagaluega a le Setete o loʻo lipotia mai ai 'o faʻalapotopotoga a le setete na molia i le faʻamalosia o le tulafono o loʻo tumau pea le vaivai.' Ua faaopoopo mai le lipoti e faapea, 'o sauaga a leoleo ma tulaga o le falepuipui sa avea ma popolega,' faapea foi ma taufaamatau ma sauaga faasaga i 'faalapotopotoga tumaoti ma tagata faigaluega o aia tatau a tagata.'22 Amnesty International lipoti e faapea 'o le sauaina o aia tatau a tagata i Kuatemala na oo atu i tulaga e lei vaaia mo le tele o tausaga. ' Ua faaopoopo mai e le faalapotopotoga e faapea 'o le autu autu o i latou na aafia i le luitauina o le le faasalaina oi latou e nafa ma le salalau o fasiotiga tagata ma isi sauaga i le 30 tausaga o feteenaiga faalemalo a Kuatemala.'23
E tusa ai ma Mekisiko, ua faamamafaina e le Amnesty International e faapea o 'solitulafono o aia tatau a tagata' sa 'lautele.' 'E le itiiti ifo ma le tasi le tagata puipuia aia tatau na fasiotia ma isi na maua le taufaamatau,' e tusa ai ma le lipoti 2004. 'O le tele o tagata fa'aagafesootai na feagai ma moliaga fa'a-solitulafono na lipotia mai e fa'atupu fa'apolokiki' ma 'le tele o nu'u nu'u na fa'aauau pea ona pagatia i le fa'atama'ita'i ma sauaga.'24
E le tau fa'aalu se taimi i le mataupu o le fa'aaloalo mo aia tatau a tagata i Saudi Arabia, Armenia, Hanikeri, Romania po'o Korea i Saute; e lima atunuu na auai i le taaloga a le Iunaite Setete e ala i le palota mo le iugafono faasaga ia Cuba.
E talafeagai le faailoa atu e leai se taimi na tuuaia ai e le Amnesty International poo Washington ia Cuba i sauaga na faia i atunuu e pei o Honduras, Mekisiko po o Kuatemala. O le lipoti a le Matagaluega a le Setete lava ia mo le 2004 o loʻo faʻamamafaina ai 'e leai ni faʻaumatia poʻo ni fasioti tagata mo mafuaaga faʻapolokiki' i Cuba.26 O le malie o loʻo faʻatulagaina i Sineva e manogi leaga o faiga faʻapolokiki ma e na o le pau lava le sini o le faʻamaonia o le tulaga le mautonu o le faʻalavelave o loʻo tausia e le Iunaite Setete. faasaga ia Cuba.
Sa faia foi e Ukraine se sao faanoanoa i luga o le komisi. O le 15th anniversary o le polokalame fesoasoani faʻafomaʻi na tuʻuina atu e Havana i tamaiti na afaina i le faʻalavelave faaniukilia a Chernobyl, lea na mafai ai e 18,153 tamaiti Ukrainian i le va o le lima ma le 15 tausaga le matutua ona maua togafitiga faafomaʻi fua i Cuba, na faatoa faamanatuina. Na faafetaia e le malo o Viktor Yuchenko taumafaiga faaloloto a Cubans e ala i le gauai atu i le finagalo o le Iunaite Setete ma palota, faasaga i manatu lautele o tagata Ukrainian, mo le tusitusiga na faalumaina ai le fouvalega a Cuba.27 O na mea uma i nai aso mulimuli ane. na tautino mai e le minisita o le soifua maloloina o Ukraine, Nikola Efimovich Polischuk, e leai se atunuu i le lalolagi na faia mea sili mo tamaiti na aafia i le faalavelave faaniukilia a Chernobyl e pei o Cuba.28
O osofaiga a Amerika faasaga ia Cuba o le a manino lava e le vave muta. I le taimi lava e tasi, e faanoanoa ma maasiasi ona o le Iuni a Europa, ma Farani i le pito i luma, o le a latou faʻafesoʻotaʻi i latou i se faiga pologa ma solitulafono.
Faamatalaga
1 El Nuevo Herald, «Gorbachov firma en defensa de Castro», Aperila 11, 2005, i. 23A.
2 Sam Cage, "Comisión de la ONU condena situación de derechos humanos i Cuba”, El Nuevo Herald, Aperila 14, 2005.
3 Felipe Perez Roque, “Resolución yanqui en Ginebra contra Cuba”, Cuba Felafolafoaiga, Aperila 15, 2005.
4 Orlando Oramas León, « Oficializaó EE.UU. propuesta anticubana en CDH », Granma, Aperila 11, 2005. www.granma.cu/espanol/2005/abril/lun11/oficializa-e.html (site na fa'atalanoa ia Aperila 13, 2005).
5 Sam Cage, "Ua faitioina e le US Cuba i Aia Tatau a Tagata," Washington Post, Aperila 12, 2005.
6 El Nuevo Herald, "Puipuia e aunoa ma se faafeagai i Europa ma Cuba", Aperila 14, 2005, itulau. 5A; El Nuevo Herald, « Europa apoya la condena a Cuba », Aperila 12, 2005.
7 Amnesty International, « Iunaite Setete o Amerika », Lipoti 2004. http://web.amnesty.org/web/web.nsf/print/E9B959205B323ACB80256E80004C86E4 (site na fa'atalanoa ia Aperila 16, 2005).
8 Cuba Felafolafoaiga, «United States ya lleva perdidas cuatro votaciones en la Comisión de Derechos Humanos de Ginebra », Aperila 14, 2005. www.cubadebate.cu/index.php?tpl=noticias-show-full¬iciaid=4702¬iciafecha=2005-04-14 (site na fa'atalanoa ia Aperila 15, 2005).
9 Agencia de Información Nacional, “La CDH adopte une resolution cubaine contre le mercenariat”, Aperila 8, 2005. www.ain.cubaweb.cu/idioma/frances/2005/abr8ginebra-aprueban.htm (site na fa'atalanoa ia Aperila 11, 2005).
10 Colin L. Powell, Commission for Assistance to a Free Cuba, (Washington: United States Department of State, Me 2004). www.state.gov/documents/organization/32334.pdf (site na fa'atalanoa ia Me 7, 2004), i. 22.
11 Roger F. Noriega, “Faamatalaga a le Failautusi Lagolago o Noriega i luma o le Komiti o So’otaga Fa’ava-o-malo a le Maota o Sui”, Matagaluega o le Malo, Mati 3, 2005. www.state.gov/p/wha/rls/rm/2005/ql/42986.htm (site na fa'atalanoa ia Aperila 9, 2005).
12 Ibid.
13 Ibid.
14 Salim Lamrani, Cuba e feagai ma le Empire / Propagande, guerre economique et terrorisme d'Etat (Outremont: Lanctôt, 2005), itulau 87-94.
15 Ibid., itulau 183-93; Pascual Serrano, "O le sa avea muamua ma peresitene o le malo o Mireya Moscoso na fesoasoani i le valaauliaina o le mamalu o le fale i Miami o los terroristas indultados durante i le peresitene", Rebelián, Aperila 14, 2005. www.rebelion.org/noticia.php?id=13940 (site na fa'atalanoa ia Aperila 15, 2005).
16 Michael A. Fletcher, « US Asylum Sought by Cuban Nonoa i mataupu Mata’utia », The Washington Post, Aperila 13, 2005, i. A02.
17 El Nuevo Herald, « Venesuela insistira en extradicción de cubano anticastrista », Aperila 12, 2005.
18 El Nuevo Herald, « El exilio celebra el voto contra Castro », Aperila 15, 2005, p.19A.
19 Tinamatua, « EE.UU. fa'afoliga i le CDH acallar ejemplo de Cuba, afirma canciller », Aperila 14, 2005. www.granma.cu/espagnol/2005/abril/juev14/ejemplo.html (site na fa'atalanoa ia Aperila 15, 2005).
20 Ofisa o Temokalasi, « Itulagi i Sisifo. Lagolagoina o Aia Tatau a Tagata ma le Temokalasi: The US Record 2004-2005 », US Department of State, 28 mars 2005. www.state.gov/g/drl/sls/shrd/2004/43113.htm (site na fa'atalanoa ia Aperila 15, 2005).
21 Amnesty International, «Honduras», Lipoti 2004. http://web.amnesty.org/report2004/hnd-summary-eng (site na fa'atalanoa ia Aperila 16, 2005).
22 Ofisa o Temokalasi, op. cit.
23 Amnesty International, « Kuatemala », Lipoti 2004. http://web.amnesty.org/web/web.nsf/print/A1E3A7E26BA5512580256E7F003E2358 (site na fa'atalanoa ia Aperila 16, 2005).
24 Amnesty International, «Mekisikō», Lipoti 2004. http://web.amnesty.org/web/web.nsf/print/B51DB1801491DA6D80256E7F00404751 (site na fa'atalanoa ia Aperila 16, 2005).
25 Va'ai lipoti a le Matagaluega o le Setete o Amerika ma le Amnesty International 2004 mo nei atunuu.
26 Ofisa o Temokalasi, op. cit. ; Amnesty International, « Cuba », Lipoti 2004. http://web.amnesty.org/web/web.nsf/print/425C41E3DC6E6F0080256E7F0037A61D (site na fa'atalanoa ia Aperila 16, 2005).
27 Fernando Ravsberg, "Kuba: 15 aso o le va'aiga a Chernobyl", BBC Mundo, Aperila 6, 2005.
28 El Nuevo Herald, « Atendidos 18,000 niños de Chernobyl », Mati 31, 2005.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo