O le au fitafita a Kolomupia o se tasi lea o tagata sili ona sauā le solia o aia tatau a tagata i le lalolagi i aso nei. O loʻo latou tauina se taua faasaga i le faitau aofaʻi o tagata lautele o Kolomupia, o loʻo faia le "tau eleelea" vaega o se osofaʻiga tetee e sili atu le le avea o le militeri Colombia ma se vaega o lona ata lautele. O loʻo taʻutaʻua le galulue faʻatasi o le paramilitaries ma le militeri a Kolomupia i se tulaga tele, ae o loʻo faʻaauau pea ona tuʻuina atu e le US i Colombia le fesoasoani tele a le militeri. O lenei fesoasoani e iai le malosi e fa'atupuina ai se fa'alavelave fa'aletagata e mata'ina tele. O le mea o loʻo mulimuli mai o se tala faʻasolopito puupuu o Colombian paramilitaries, o se tala o latou solia o aia tatau a tagata, galulue faʻatasi ma le militeri Colombian, ma se faʻamatalaga o aʻafiaga na faʻateleina ai fesoasoani a le militeri a Amerika.
O le amataga ma le atinaʻeina o Colombian Paramilitary Army
O le i ai o 'au fa'afitafita i Kolomupia e mafai ona vaevaeina i ni vaitau se tolu: fa'apolofesa aloa'ia, fa'apolofesa tuma'oti, ma fa'apolokalame fa'aonaponei. Fa'ailoga fa'apolofesa aloa'ia na fa'ailogaina i le faia ma le loto i ai o fa'aauupegaina fa'aauupegaina e le militeri Colombian. Private paramilitarism o le uluaʻi tulaʻi mai o 'au tumaoti na faʻatulagaina e tagata maualuluga i tua. O le paramilitarism faʻaonapo nei o loʻo faʻaalia i le galulue faʻatasi a vaega tumaoti ma le militeri Colombian.
O le faʻaupuga a le malo na amata mai i le 1962, faʻatasi ai ma le fausiaina o le "Plan Lazo," o se taʻiala e tetee atu ai i le osofaʻiga na atiaʻe e le taʻitaʻiʻau Colombian General Alberto Ruiz. Na matua aafia lava e le US Army faufautua o taua faapitoa na asiasi atu i Kolomupia ia Fepuari, 1962. O le taitai o le au faufautua, General William Yarborough, na fautuaina e faapea o se "taumafaiga a le atunuu e tatau ona faia nei e filifili ai tagata lautele ma fitafita mo aoaoga faalilolilo. i galuega tetee…O lenei fausaga e tatau ona faʻaaogaina e faʻamalosi ai i suiga ua iloa e manaʻomia, faʻatino galuega faʻatauvaʻa ma faʻasalalauga faʻasalalau ma pe a manaʻomia le faʻatinoina o galuega faʻamiliteli, sabotage ma/poʻo faiga faatupu faalavelave e faasaga i tagata lauiloa faʻa-Komunisi." (o la'u faamamafa)
I le 1965, o le faʻaauupegaina o tagata lautele na maua le tulaga faʻatulafonoina ma le Presidential Decree 3398, o loʻo taʻua ai o le tuʻuina i lalo o le osofaʻiga a Colombia e manaʻomia "le faʻatulagaina ma le faʻatonuina o tagata uma o le atunuʻu." I le 1968, na faia ai e le Tulafono 48 lenei poloaʻiga a le peresetene se tulafono tumau. O le Tulafono 48 na faʻatagaina ai le Matagaluega o le Puipuiga "e lagolagoina, pe a manatu e talafeagai, e pei o meatotino tumaoti, [autau] ia e manatu o se faʻaoga tumaoti a le Vaegaau." I le 1989 tausaga mulimuli ane, i le 48, na faalauiloa ai e le Faamasinoga Maualuga a Colombia le vaega o le Tulafono XNUMX e faatagaina ai le faaauupegaina o tagata lautele mo faamoemoega faamiliteli e le tusa ai ma le faavae, ma oo atu ai i se sootaga faalilolilo i le va o le militeli ma vaega tau tumaoti.
O le faʻamoemoega o ofisa faʻapolofesa na taʻua i totonu o tusi lesona a le militeri Colombian. O se tusi lesona ua faaulutalaina "Tulafono mo Counterguerilla Combat" o loʻo talanoaina ai le auala e "faʻatulagaina ai le faitau aofaʻi o tagata lautele i le militeri ina ia mafai ai ona latou puipuia i latou lava mai gaioiga faʻamalosi ma fesoasoani i le taua." O loʻo taʻua i le tusi lesona o le faʻatonutonuina o ia "komiti puipuia o le tagata lava ia" "e tatau ona tumau i lima o le militeri i taimi uma."
E sili atu mea na faia e fitafita fa'apolofesa nai lo le na o le "puipuia o le tagata lava ia" ma fesoasoani i le taua faasaga i fitafita. Na latou tulimataʻia soʻo se tagata lautele na latou manatu o ni tagata lagolago. O le faauigaga o le "tagata lagolago a le guerrilla" sa matua lautele lava ma e aofia ai toetoe lava o ituaiga uma o tetee lautele, e pei o "tagata faitio a le malo, tagata faʻatau fefaʻatauaʻiga, faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga, faipule faʻafeagai, taʻitaʻi faʻalapotopotoga, ma tagata fai aia tatau." E itiiti se aafiaga tele a le au fa'afitafita a le malo i le taua e tetee atu ai i osofaiga, pe a faatusatusa i le matafaioi autu o loʻo faia nei e le au faʻaonapo nei. Sa sili atu ona latou auauna atu o se fa'ata'ita'iga i 'au fa'amiliteli tumaoti lea na mulimuli ane fa'atupuina.
A'o fa'atonuina fa'apolofesa aloa'ia e le militeri Kolomupia, na fa'atonuina fa'apolopolo tuma'oti e tagata mau'oa. O nisi taimi na aafia ai ofisa o le militeri i le fausiaina o nei vaegaau tumaoti, ae o lea auai na faalautele atu i tua atu o le militeli i vaega tumaoti.
O se tasi o uluai vaegaau a le militeri na amata mai i le 1973 ina ua faʻapalapalaina le emerald i le matagaluega Colombian o Boyaca. Na tauva Mafias mo le puleaina o maina sili ona taua ma faaaoga vaegaau tumaoti e faateleina lo latou teritori ma foia feeseeseaiga i fanua. E tele isi autau faapena na aliaʻe mai i Kolomupia atoa.
O Tesema 3, 1981 na fa'ailogaina ai le amataga o fa'afitafita fa'aonaponei. I le aso lea, na lele ai se helikopa i luga o le aai o Cali ma lafo i lalo laupepa e faailoa mai ai le faavaeina o se faalapotopotoga fou e igoa o le Death to Kidnappers (Muerte a Secuestradores [MAS]). O le MAS na faʻatulagaina e le 223 tagata faʻatau fualaau faʻatau fualaau faʻatau na i ai le toʻatele o tagata o le aiga na faoa e fitafita. Na taʻua patino e le au faasalalau le ave faamalosi o Martha Nieves Ochoa, o se tasi o aiga o taʻitaʻi tetele o le faatauina atu o fualaau faasaina, ma taʻua ai o se vaega o le silia ma le 2,000 alii ua faatuina e "faaumatia e aunoa ma le alofa i soo se tagata e fesootai i soo se faoa faamalosi."
I le amataga o le 1982, i Puerto Boyaca, matagaluega a Santander, o se fonotaga a le aufaipisinisi, fai lafumanu, sui mai le Texas Petroleum Company, o ofisa o le vaegaau ma le au faipule, na faia ai le faʻavaeina o se isi vaega faʻamiliteli, faʻaaogaina le igoa e tasi e pei o lona igoa. muamua, MAS. O a latou mea e fiafia i ai sa sili atu le puipuia o tagata mauoa mai le faoa faamalosi ma manaoga, ae na agai i luma e "faʻamamaina le itulagi o tagata faʻalavelave." E aofia ai soʻo se tasi na teteʻe i le MAS, e pei o sui o le vaega alualu i luma o le Liberal Party. O isi vaega'au tumaoti i vaega eseese o Kolomupia na amata fa'ailoa i latou i le MAS.
O le isi faʻalapotopotoga faʻapitoa na faʻatūina i matu o Kolomupia i le taimi tutusa e pei o le MAS o le Peasant Self-Defense Units o Cordoba ma Uraba (Autodefensas Campesinas de Cordoba y Uraba [ACCU]). O tagata na faavaeina le ACCU o atalii e toalua o se fai lafumanu mai Antioquia, Carlos ma Fidel Castano. O lo latou tama na ave faamalosi ma fasiotia e sui o le Revolutionary Armed Forces of Colombia (Fuerzas Armadas Revolucianarias de Colombia [FARC]). O le au uso Castano na matua aafia i le faatauina atu o fualaau faasaina ma e tele fanua latou te umia, ma maua ai le tupe mo le ACCU. O le misiona a le ACCU e tutusa lava ma le MAS.
O le tele o isi faʻalapotopotoga faʻapitoa na tulaʻi mai i Kolomupia ma iu ai ina tuʻufaʻatasia i totonu o se faʻapotopotoga faʻapitoa, na aloaia ia Aperila 1997 ina ua aumaia e Carlos Castano i latou i lalo o le faamalu a le United Self-Defense Units of Colombia (Autodefensas Unidas de Colombia [AUC]). O le AUC na taʻitaʻia e Carlos Castano seia oʻo ia Iuni 2001, ina ua ia faʻamavae lona tulaga, na lipotia mai le tuʻuina atu o le puleaina o mataupu tau militeri ma taulaʻi atu i faiga faʻapolokiki a le AUC. O le ACCU o le fa'alapotopotoga fa'amiliteli aupito tele i le AUC. O le AUC o loʻo faʻatatau i le taimi nei e 4,000-5,000 fitafita malosi.
E pei ona i ai i le MAS, o le AUC o loʻo i ai o se apaʻau faʻaauupegaina o vaega maualuluga o sosaiete Colombian. Ua matauina e le saienitisi faaupufai Nazih Richani e faapea o le itumalo o le AUC o loo i ai se "tulaga tutusa vasega ma faiga faaupufai [e maua ai] latou fiafia masani i le puipuia o le socio-economic order, e le gata e faasaga i le guerrillas, ae faapea foi i vaega agavale faaletulafono, aia tatau a tagata. faalapotopotoga ma toetoe lava o isi malosiaga uma o suiga faatemokalasi."
O le fa'aogaina o tagata i tua atu o 'au fa'amiliteli na fa'alauteleina tele ona o le taumafaiga a le Peresetene Colombian Belisario Betancur (1982-1986). Na faia e Betancur ni laasaga mataʻutia e taumafai ai se tali faʻapolokiki i le taua ma le au fitafita, ma faʻatagaina ai le vaega faʻapolokiki a le au, le Patriotic Union (Union Patriotica, [UP]), e auai i palota a le malo. Sa i ai le tetee malosi i lenei mea e tagata maualuluga i tua, aemaise lava i le matagaluega a Cordoba. Sa faaauau pea ona feagai le au fai lafu povi, tagata faatau fualaau faasaina ma isi tagata maualuluga o le atunuu ma le faoa faamalosi ma le faoa faamalosi e le au fitafita ma lagona le faalataina e le malo tutotonu mo le feutagai ma le au faatupu faalavelave. E le gata i lea, o le au faʻaauupegaina Colombia na tuʻuina atu i le militeri faʻatoʻilaloina le au, ma le le fiafia i le manatu o se faʻagasologa o le filemu. O le mea lea, i le amataga i Cordoba ma mulimuli ane i le itu i matu sisifo o Kolomupia, o se fesoʻotaʻiga a le au faipule ma le au fitafita na lagolagoina ma faʻaaogaina vaegaau e le gata mo le puipuiga, ae ia faʻaumatia ai soʻo se faʻaaliga o se faʻamataʻu i lo latou tulaga, ma faia le tiga tele e taofia faʻamalosi le Patriotic. Iuni. E leʻi umi se taimi o le pati, talu ai e tusa ma le 3,000 sui o le pati na fasiotia, e aofia ai le toʻatele o sui tauva o le peresetene, pulenuu, ma faipule. O le faagasologa o le filemu a Betancur e leʻi faia se alualu i luma taua ma o le AUC o loʻo faʻaauau pea ona i ai o le malosi tele a le militeri i Colombia.
Soliga o Aia Tatau a Tagata a Fa'alapotopotoga Fa'afitafita
O soliga o aia tatau a tagata e faasaga i tagata lautele o loʻo faia e le AUC paramilitaries o loʻo sili ona leaga i le lalolagi ma o loʻo faʻaauau pea ona tupu i luga o se fua tele i Colombia. I le 2000, e sili atu i le 4,000 fasiotiga faʻapolokiki ma le 300,000 tagata faʻalotoifale i Colombia. O ia fuainumera sa masani lava mo Kolomupia ma o le tele o nei solitulafono o le matafaioi a le au fitafita. Ua taʻua e le Komisi o Aia Tatau a Malo Aufaatasi e faapea o le au fitafita o “tagata autu ia o loo faia le fasiotiga tagata”. O ituaiga tele o soliga o aia tatau a tagata e faia e le au fa'amilita a le AUC o fasiotiga tagata ma fasioti tagata filifilia. O le faʻaaogaina o ia togafiti e toe foʻi i le amataga o le MAS ma le ACCU ma ua faʻateleina talu mai le ogatotonu o 1990's.
O se fasioti tagata ua faauigaina e le Colombian Ministry of Defense o le "fasioti tagata e toafa pe sili atu i le taimi." Fai mai le matagaluega, o le au fitafita na nafa ma le 75 fasioti tagata i le va o Ianuari ma Oketopa o le 2000-76% o fasiotiga uma i lena taimi. O le lisi o fasiotiga tagata na faamaumauina e matua umi tele e faamatalaina iinei, ae o se vaega o lisi e manaʻomia e tuʻuina atu ai se lagona moni o mea o loʻo faia e vaegaʻau ma pe aisea. O lo'o mulimuli mai fa'amatalaga o ni fasiotiga fa'afitafita e lua e sili ona ta'uta'ua i nai tausaga ua tuana'i.
E tasi le fasiotiga tagata na tupu i Mapiripan, matagaluega a Meta, ia Iulai 15-20, 1997. Ina ua taunuu mai le tusa ma le 200 fitafita a le ACCU i le taulaga i le aso 15 o Iulai, faatasi ai ma i latou na latou sailia o tagata faifaatoaga na auai i se tetee a le matagaluega atoa i le tulaga leaga tau tamaoaiga i Meta. O nei tagata, faatasi ai ma isi, sa puʻeina ma ave i le fale fasimanu o le taulaga lea na sauaina ai i latou e fitafita ona tipi lea o latou ua. O se tasi na afaina, o Antonio Maria Herrera, "na tautau i se matau, ma sa fafa e sui o le ACCU lona tino, ma togi atu fasi pepa i le Vaitafe o Guaviare." O isi tagata na afaina na vavaeeseina o latou tino. O se faamasino i le lotoifale i Mapiripan, Leonardo Ivan Cortes, na faʻafesoʻotaʻi pea le vaega o le puipuiga a le lotoifale i le taimi o le fasiotiga tagata, ma talosagaina se fesoasoani. Na ia taʻua e faapea, "O po taitasi latou te fasiotia vaega e lima i le toaono tagata e leai se puipuiga, oe ua fasiotia ma le sauaina ina ua uma ona sauaina. E faalogoina le leo o tagata lotomaualalo, ole atu mo le alofa mutimutivale ma ole atu mo se fesoasoani." Na faia e Cortes le aofaʻi e valu telefoni i vaega o le puipuiga a le lotoifale, ae e leʻi faia e leoleo poʻo le vaegaʻau se faʻaaliga poʻo se suʻesuʻega seia oʻo ina o ese le au faʻafitafita, faʻamaoniga malosi o le taliaina e le militeri o gaioiga faʻafitafita.
O le isi fasiotiga tagata na tupu ia Aperila 12, 2001 i vaega o le matagaluega a Cauca, lea e tusa ma le 130 tagata lautele na fasiotia. Na tuuina mai e se sui sooupu o le malo Colombia se faataitaiga o ni tamaitai se toalua na maliliu: "O le tino o se fafine na eliina. O lona manava na tipi matala i se filifili filifili. O se teineitiiti e 17 tausaga na tipi lona faai ma lima uma e lua."
O se faifaatoaga mai le nuu o Naya na lipotia mai na vaai i mea nei:
"Na siʻomia e 'autau a le militeri tagata o Naya, i lea fale ma lea fale, ma faʻapotopotoina i latou i luga o le ala palapala e taufetuli atu i le taulaga. Na fai mai [le faifaatoʻaga] na tuʻuina atu e taʻitaʻiʻau fitafita ni avanoa se lua i ona tuaoi e tali atu ai: 'E te iloa ni fitafita?' O se sasa sapelu mulimuli i le tali le lelei lona tolu."
O le fasioti tagata filifilia e fitafita i Kolomupia ua taulaʻi i tagata taʻitoʻatasi o ē, i se tasi itu poʻo se isi, e teteʻe i mea e fiafia i ai le au Colombian.
O le faaaʻoaʻoga sili ona mataʻutia o le fasioti tagata filifilia, o le fasiotia lea o le tusa ma le 3,000 sui o le Lotu Patriotic i le 1980, e pei ona talanoaina muamua.
O galuega fa'amaopoopo o le isi lea fa'amoemoe tele. I le 2000, e le itiiti ifo ma le 129 taʻitaʻi iuni fefaʻatauaʻiga na fasiotia i Colombia. Mai iuni fefa'ataua'iga uma na fasiotia i le lalolagi, tolu-lima o Colombian. O le tele o fasiotiga tagata o le galuega a le au fitafita. E le faigata ona iloa pe aisea ua taula'i ai galuega fa'amaopoopo. E pei ona taʻua e David Bacon,
“E manatu foi le malo o Kolomupia i gaoioiga a le iuni o se taufaamata’u aua e lu’itauina ai ana faiga faavae tau tamaoaiga. O le pulega a Pastrana o loo i lalo o le uunaiga mai le IMF ma le Faletupe o le Lalolagi e tipi le paketi a le malo, ma mafua ai le tele o le faamutaina, faatasi ai ma le tipiina o aoaoga, soifua maloloina. , ma penisione…O le tupe o le a faʻaaogaina e totogi ai aitalafu a le atunuʻu i faletupe mai fafo ma faʻalapotopotoga faʻaaitalafu, ma avea ai Kolomupia sili atu ona faatosina i tagata faʻapisinisi mai fafo."
O tagata faigaluega aia tatau a tagata sa i lalo o le faʻalavelave faifaipea e le au faʻafitafita. I le 2000, e to'atele sui o Tagata o le Aiga o Tagata o lo'o taofia ma mou atu (Asociación de Familiares de Detenidos Desaparecidos-Colombia [ASFADDES]) na fasiotia ma/pe na maua ni fa'amata'u i le oti. O sui o le Faalapotopotoga Fa'aitulagi mo le Puipuiga o Aia Tatau a Tagata (Corporación Regional para la Defensa de los Derechos Humanos [CREDHOS]) na mauaina le sili atu i le 12 fa'amata'u i le oti ia Aokuso ma Setema o le 2000 ma sa i ai i le lisi o tagata oti na fa'asalalauina i Barrancabermeja. O vaega i totonu o aia tatau a tagata e le na'o i latou e o'o mai i le taufaamatau. I le amataga o le 2001, o le faalapotopotoga faava o malo o aia tatau a tagata o le Peace Brigades International, lea e auina atu tagata i le tele o atunuu i le lalolagi atoa e o faatasi ma tagata puipuia aia tatau a tagata o latou ola ua talitonuina o loo lamatia, na faailoa mai e avea ma taulaiga faamiliteli e fitafita.
E tusa lava pe o sui o vaega faaupufai, iuni leipa, vaega o aia tatau a tagata, poʻo soʻo se isi lava vaega o loʻo sailia se suiga i le tamaoaiga o Colombia, o loʻo faʻatulafonoina e le au fitafita lo latou faʻatatauina e ala i le taʻua o i latou o "guerrillas i ofu lautele" poʻo le "apaʻau e le faʻaauupegaina. o le faaseseina."
I le feteenaiga faaauupegaina Colombian, e le tulaga ese le au fitafita, ae e mautinoa lava le sili atu, i le latou taulaiga o tagata lautele. Aisea e taula'i ai e le au fitafita ia tagata lautele i taimi uma? Aiseā ua latou faaaogā ai na faiga sauā, e pei o le fasioti tagata ma sauāga? I le taliina o nei fesili, e tatau ona tuueseese le tulituliloaina o tagata apolitical civilians i totonu o itulagi faapitoa ma le filifilia o le fasioti tagata taʻitoʻatasi ona oa latou faiga faʻapolokiki ma / poʻo aia tatau a tagata. O auala uma e lua e eseese i o latou manaʻoga, ae faʻasoa le galuega o le faʻatupuina o le fefe i le lautele o tagata. E pei ona fai mai le Isaraelu o Ruchama Marton e uiga i sauaga, o le fefe "ua sosolo atu i isi tagata o le vaega sauaina, e faafilemu ma fa'avaivaia i latou. Afai o le malosi fa'apolokiki o lona uiga e lamatia le fasiotia ma/po'o le sauaina, o lo'o i ai se fa'amalosi malosi e tumau ai i faiga fa'apolokiki.
I tulaga o fasiotiga tagata ma isi faiga mataʻutia o loʻo faʻaaogaina e faasaga i le faitau aofaʻi o tagata i tua, e sili atu le aʻafia nai lo le na o le faʻafilemuina o le faitau aofaʻi. O le mataupu autu o loʻo i ai o le pulea o le teritori ma "i le tele o tulaga o le faʻamalosi faʻamalosi o se mea e manaʻomia mo le umiaina poʻo le puleaina o teritori." O le faʻamalosi faʻamalosi o se faʻafitauli tele i Colombia, lea i le 2000 naʻo, e tusa ma le 300,000 tagata na faʻaumatia e ala i sauaga. E faitau miliona tagata Kolomupia o lo'o sulufa'i nei i totonu o lo latou lava atunu'u. O 'au a Guerrilla ma le militeri Colombia na mafua ai le tele o le faimalaga, ae "o le taufaamata'u faasaga i le faitau aofaʻi o tagata lautele, fasiotiga tagata, ma le faʻatapulaʻaina o feʻaveaʻi a vaega faʻamiliteli ua avea ma mafuaʻaga sili o le tele o suiga."
O le ta'iala fa'afitafita i nu'u i tua o lo'o matua'i tumau. O se fa'alapotopotoga fa'apitoa e taula'i ma fa'aesea. Ua faamalosia tagata o le nuu e faapotopoto faatasi ma faailoa mai i latou lava. E masani ona i ai i le vaega fa'amilita se lisi o tagata ua vavae'ese mai le isi vaega ona sauaina ai lea ma fasiotia, ua tuuaia i latou o ni tagata e lagolagoina au. O le faitau aofaʻi o totoe o loʻo tuʻuina atu i ai le filifiliga e tuʻua le teritori, talia le pule a fitafita, poʻo le fasiotia. A fua i filifiliga, e le o se mea e ofo ai ona o loʻo i ai le toʻatele o tagata ua faimalaga.
E taua le maitauina o le "tagata lagolago i le guerrilla" o se igoa sili ona faigofie e maua. E pei ona taʻua e le tagata Colombian aia tatau a Tama Javier Giraldo, "O Campesinos, tagata moni poʻo tagata e nonofo i nofoaga o loʻo faʻamalosi ai le au, e taʻua o ni tagata lagolago, poʻo le itiiti ifo, e nafa ma lo latou i ai ma, o le mea lea, o sini tatau o le tetee atu i osofaiga. "
E foliga mai, e le taua i le au faʻafitafita pe na fesoasoani moni se tasi i le au fitafita i se tasi itu poʻo se isi. O le mea taua o le fa'ataunu'uina lea o le galuega fa'asagatau o le "fa'asa'oina o le vai mai i'a". E tusa lava pe lagolagoina e le faitau aofaʻi pe leai foʻi le taua, e manaʻomia e le au fitafita le faitau aofaʻi o se punaoa mo le ola. Pe a gaogao se teritori mai lona faitau aofaʻi, e iai le filifiliga a le au fitafita e tuua se teritori pe tau i fafo. O le mea autu o le taua o le taua e le o faʻaalia, o le mea lea o le tele o fitafita e mafai ona vavaeeseina mai le faitau aofaʻi, o le faigata foi lea ona latou galulue lelei. O se vaega lea o fuafuaga e ave'esea ai le pulea o le teritori mai le au fa'afitafita.
Felagolagomai i le va o 'au fa'afitafita ma le militeri Colombian
E mafai e le au fa'apolofesa ona galulue e aunoa ma se fa'asalaga ona o lo latou galulue fa'atasi ma le militeri Colombian. E le o vaegaau tumaoti uma na faʻatulagaina e Colombian elites e tatau ona i ai soʻotaga i le militeri, ae o le maualuga o le galulue faʻatasi e ui lava i le lautele ma le atunuʻu i le fua. E tusa ai ma le Human Rights Watch, o le iva o le sefuluvalu vaegaau a le Ami a Colombia na latou "faamauina sootaga i gaoioiga faamiliteli."
O loʻo i ai faʻamaoniga faʻamaonia e faʻapea na faʻatuina e le Colombian Army's Third Brigade le malosi faʻapitoa e taʻua o le Calima Front (Frente Calima) i le 1999, ma tuʻuina atu ia i latou auupega ma le atamai. O fitafita fa'amiliteli a le ACCU na fa'afaigaluegaina ma o lo'o galulue fa'atasi ma fitafita litaea sa avea ma vaega o le poloketi. I le amataga o Aukuso, 1999, na faia ai e le Calima Front ni fasiotiga tagata ma fasiotiga tagata i Tulu ma nofoaga lata ane, ma mafua ai le tele o tagata feoai. E ui lava o le i ai o le Calima Front na lipotia i ofisa o le lotoifale, o le vaega faʻafitafita e leʻi faʻalavelaveina e le militeri.
Kolomupia's Fourth Brigade, e fa'avae i Medillin, e lauiloa fo'i mo feso'ota'iga tetele i 'au a le AUC. E pei o le Third Brigade, o le Fa e iai so latou sootaga ma le ACCU. O fitafita a le ACCU ma le Fourth Brigade na auai i se galuega soofaatasi i El Aro, ia Oketopa 1997. O lenei taotoga na maua ai le fasiotiga masani, sauaga, ma le fasioti tagata. O le au fitafita ma a latou vaegaau i totonu o le Fa Brigade na auai i se faiga e taʻua o le "legalization," lea "o le a tuuina atu e le au fitafita tino oti o tagata masalomia po o tagata fasioti tagata i le Vaegaau e faafesuiai mo auupega ma auupega ... ona faaofuina lea e fitafita tino oti i le militeli. toniga ma fa'ailoa fa'alaua'itele o ni 'au na fasiotia i le taua." O le fa'amoemoega manino o lea faiga o le fa'aleleia lea o le ta'uleleia o ta'ita'i o le militeri, i se taua lea e fa'ai'u ai le faitau aofa'i o tino ma fua mo le manuia. "Fa'atulafonoina" ua manatu o se faiga fa'asalalau lautele i Kolomupia.
O isi feso'ota'iga a le militeri-paramilita na fa'aalia i le toe fa'aleleia o le atamai a le militeri lea na faia i le 1991. Colombian Armed Forces Directive Nu. 200-05/91 na fa'atagaina le fa'atuina o le tele o feso'ota'iga atamai e le militeri, "i le feagai ai ma le fa'ateleina o faiga fa'atupu fa'alavelave e ala i fa'auupegaina fa'aauupegaina. ." O feso'ota'iga ta'itasi e aofia ai se vaega fa'afanua. O le fa'atonuga na fa'ata'atia ai le fa'atonuga o ia feso'ota'iga e tatau ona iai. O le tagata e nafa ma se feso'ota'iga, le Network Chief, sa tatau ona avea ma se tagata ofisa galue malosi. Na soso'o ai ma Pule o le Eria, e nafa ma le fa'amaopoopoina o taumafaiga i totonu o vaega fa'apitoa o le vaega atoa o lo'o aofia ai le feso'ota'iga. O le Pule o le Eria sa tatau ona avea ma se tagata faigaluega litaea pe galue malosi poʻo se ofisa e le o ni komesina, ae mafai foi ona "tagata lautele ma aʻoaʻoga ma faʻamalosia e faʻatuatuaina." O Ofisa Pulea, i lalo ifo o le Ofisa Sili o le Eria, e tatau ona avea ma "tagata sivili po o ni tagata faigaluega litaea" ma "e nafa ma le ufiufiina o sini." Sosoo ai ma Intelligence Agents ma le pito i lalo, Informants. O le fa'atonuga o lo'o fa'ailoa mai ai le fa'aaogaina o ni fitafita fitafita ua litaea i le tele o taimi, ae e matua'i matala ma lana gagana ma fa'aalia ai o tagata lautele e matua fa'atagaina i nisi tulaga, aemaise lava i lalo ifo i lalo i le filifili o le fa'atonuga.
O le faatonuga e le o taʻua patino ai vaegaau, ae o le matauina o le auala na faʻatinoina ai le faʻatonuga e faʻaalia ai lona faʻamoemoe manino. E fa sefulu tasi fesoʻotaʻiga atamai na faia o latou galuega autu o le fasioti tagata filifilia. O le fesoʻotaʻiga sili ona lauiloa na faʻavaeina ona o le faʻatonuga na faʻavae i Barrancabermeja. I le lua tausaga muamua o le fesoʻotaʻiga o loʻo i ai le itiiti ifo ma le 57 tagata lautele na fasiotia. O le fesoʻotaʻiga a Barrancabermeja na faʻatautaia e le Colombian Navy ma faʻapipiʻi nofoaga i fafo atu o le taulaga. O le Colombian Navy sa galulue ma MAS i le taimi ua tuanaʻi i Barrancabermeja, ae o le Directive 200-05 / 91 na tuʻuina atu ai se faʻaaliga o le tulafono i la latou galulue faʻatasi. E pei ona mafai ona faʻamoemoeina, o le fesoʻotaʻiga atamai na faʻatūina i Barrancabermeja i le 1991, e le neivi ma le MAS, na faʻatatauina e le gata ia i latou na vaʻaia o ni tagata lagolago, ae o "sui o le tetee faʻapolokiki, tusitala, faʻasalalauga fefaʻatauaʻiga, ma tagata faigaluega aia tatau, aemaise lava pe a latou suʻesuʻeina pe faitioina a latou faiga faʻafefe."
O se tasi sa avea muamua ma leoleo faaleoleo, o Felipe Gomez, na molimau i le ofisa o le Loia Sili o ia o se vaega o le Barrancabermeja network ma sa nafa ma le faaauupegaina ma le fesoasoani i le au fitafita i le tele o eria. Na faamaopoopoina e Gomez fitafita i aai eseese e fitu, ma faaauupegaina i latou i auupega e saunia e le neivi. Na mafai e nei vaegaau ona maua le au fai lafumanu e taofi le totogiina o "lafoga o taua" i le au fitafita ae faʻatupeina le au faʻatau.
O isi faʻamaoniga o fesoʻotaʻiga i le va o le militeri ma le militeri o le mea moni e faapea o vaega o loʻo lisiina e avea ma sini o fesoʻotaʻiga faʻamatalaga e le au ofisa o le sami na lisiina foi i se taufaʻamataʻu oti na faʻasalalau e se vaega faʻamiliteli i Barrancabermeja ia Ianuari o le 1992.
O Barrancabermeja o se aai autu i Kolomupia. O se taulaga i luga o le Vaitafe o Magdalena ma o le laumua o le kamupani suauʻu a le setete, Ecopetrol, o loʻo i ai iina, faʻatasi ai ma se suauʻu faʻamamaina e maua ai le 60% o manaʻoga suauʻu a Colombia. O le gaioiga o le tamaoaiga o le taulaga ua mafua ai le Syndical Union of Workers (Union Sindical de Obreros, [USO]), o le iuni sili ona malosi o tagata faigaluega a Colombia. E ese mai i le malosi o tagata faigaluega, o le taulaga foi sa avea ma fale o itu agavale, e pei o le Union Patriotica, ma isi faʻalapotopotoga lautele. O le FARC ma le ELN o loʻo i ai 'olo malosi i vaega o Barrancabermeja, faʻapea foʻi ma le EPL i se tikeri laʻititi. O nei mea uma e avea ai Barrancabermeja ma se mea taua tele i le au Colombian elites, i le militeri ma le tamaoaiga.
O gaoioiga faamiliteli i totonu ma latalata ane i Barrancabermeja na matua faateleina i le ogatotonu i le faaiuga o le 1990 ma faaauau pea e oo mai i le taimi nei. I le avea ai o se vaega o le fuafuaga o le malolo o le pulea o le aai mai le guerrillas, ua faateleina e le au fitafita lo latou malosi i nuu i tua o loo siomia ai le aai. E pei ona taʻua e le vaega o aia tatau a tagata Colombia, le Komiti Faʻaitulagi mo le Puipuiga o Aia Tatau a Tagata (CREDHOS) na taʻua:
[O se] aga'i atu i le itu i matu o lo'o manino...o lenei aga'i atu i le teritori e o'o atu i nu'u i tua o Barrancabermeja...ma o lo'o va'aia i le 'le iloa' o tagata ta'ito'atasi o lo'o feso'ota'i atu i vaega fa'amiliteli i le itu i matu sasa'e o le taulaga; ua mae'a le upega fa'afitafita ma le fuafuaga ua uma ona fa'atinoina i le tele o tausaga ma e aofia ai le nofoia o eria i totonu o nu'u o lo'o tuaoi ma Barrancabermeja i le itu i saute - El Carmen, Cimitarra - ma i saute sisifo - Puerto Parra - ma sautesasae - San Vincente de Chucuri, Simicota.
O le itu i matu o Barrancabermeja, i le itumalo o Sabana de Torres, na lipotia mai ai e le Komiti o Aia Tatau a Tagata Sabana de Torres le tele o fasiotiga tagata ma "le mou atu" e le au fitafita i le va o le 1993 ma le 1997. Na feagai sui o le komiti ma taufaamatau o le oti ma na sola ese ai lona peresitene mai le nuu ina ua uma se taumafaiga. i lona olaga e le au fitafita ia Tesema o le 1997. Sauaina, fasioti tagata, ma le taufaamatau o tagata lautele na tutupu i nofoaga i sisifo ma sautesisifo o Barrancabermeja.
O le militeri Kolomupia o loʻo tuʻufaʻatasia i le solia o aia tatau a tagata e le au faʻafitafita i totonu ma lata ane i Barrancabermeja. Mo se faaaʻoaʻoga, ia Iuni o le 1995 i le nuu o Danto Bajo, Simacota Municipality (i saute sasaʻe o Barrancabermeja), o se vaega soofaatasi e tusa ma le 30 fitafita fitafita ma le 10 fitafita fitafita na ō mai ma sauāina se faifaatoʻaga mo le silia ma le lua itula ona faamalosia lea o ia e fai. saini se faamatalaga e faapea sa fai lelei o ia. Le tele o ia leoleoga soofaatasi na faia i Simacota.
O se faʻataʻitaʻiga manino o le galulue faʻatasi a le militeri ma le militeri o se osofaʻiga i Barrancabermeja e fitafita, ia Me 16, 1998. I le vaveao o lena aso, na faatonuina ai e se taʻitaʻiʻau o le lotoifale se nofoaga e siaki ai le 24 itula i La Y, le auala e ui atu ai i le tele o sautesasae. itumalo o le aai. Sa faatonuina foi vaegaau ma leoleo e leoleo i itu i sasae o le taulaga. Peita’i, na toe vala’auina le nofoaga e siaki ai ma vaega o leoleo i le nofoaga, e aunoa ma se fa’amatalaga manino, pe tusa o le itula e 9 i le afiafi. Na ulufale atu le au fitafita i le aai e ala i La Y i se taimi e leʻi leva ona toesea o fitafita, ma taulaʻi atu a latou osofaʻiga i vaega o le ELN i le itu i sautesasae o Barrancabermeja.
Na muamua ulu atu le au fitafita i totonu o se pa, osofaia ni tagata, ma ave ni tagata se toalua, o Juan de Jesus Valdivieso ma Pedro Julio Rondon, i luga o pikiapu sa latou faaaogaina e ulufale atu ai i le aai. Ina ua toe maua Pedro Julio Rondon ina ua uma ona taumafai e sola ese na ia taʻu atu i le au fitafita afai o le a latou fasiotia o ia e fai i le mea latou te i ai ina ia maua ai lona tino. Ona tipi lea e se fitafita fitafita lona ua. I totonu o le itumalo o Divino Nino sa faia pea se pati i le alatele ina ua siosiomia e le au fitafita, ma faaauau ai ona ave faamalosi le toatele o tagata. O isi osofaiga na faia i tagata lautele i isi itu i sautesasae o Barrancabermeja.
E 11 na faʻamaonia maliu ona o le osofaʻiga a le militeri ma 25 tagata "ua mou." O le to'atele o i latou na maliliu pe "ua mou atu" o tagata faigaluega faigaluega ma o tagata uma lava o tagata lautele.
O le faaui i tua o le nofoaga siaki i La Y o se tasi lea o molimau e faasino i le galulue faatasi a le militeri i le osofaiga. O isi mea na tutupu e faasino atu i le taupulepulega faamiliteli e faapea: (1) Na lipotia mai e le au fitafita na latou fana i luga o mauga lea na latou manatu ai na sosola i ai tagata lautele. O lenei fana na tupu pe a ma le 130 mita le mamao mai se nofoaga faamiliteli o loo leoleoina se mea tau eletise. E leai se mea na faia e fitafita sa i le pou e taofia ai le osofaiga. (2) E leai se gaioiga na faia ina ua faatuina e le au fitafita se poloka auala i totonu o le 500 mita mai le pito i lalo o le "Nueva Granada" Air Defense Artillery Battalion. (3) I le taimi atoa o le osofaʻiga, e leʻi faʻalavelaveina 'au faʻafitafita e soʻo se vaegaau. (4) O le taimi lava na maeʻa ai le osofaʻiga, na lipotia i leoleo ma le vaegaʻau, o ē na tuʻuina atu i ai se faʻamatalaga o le auala e sosola ese ai e le au fitafita. E leai se taumafaiga na faia e sailia i latou na osofaia. (5) Na lapataia taʻitaʻi o le militeri i Barrancabermeja e uiga i se osofaʻiga a le militeri, aʻo leʻi oʻo i le mea moni, e le tele o punaoa, ae leʻi faia ni puipuiga.
I le ogatotonu o le 1998, na taʻua ai e Carlos Castano o se vaega faʻapolofesa e fesoʻotaʻi ma le AUC, o le Self-Defense Forces of Santander ma South of Cesar, na nafa ma le osofaʻiga i Barrancabermeja. Na auina atu e le vaega se tusi i le peresitene o Kolomupia e faapea “E manino mai o tagata e toʻa 25 na taofia i le aso 16 o Me i Barranca[bermeja] o ni tagata tetee a le ELN (National Liberation Army/Ejercito de Liberacion Nacional) ma le EPL. (Popular Liberation Army/Ejército Popular de Liberación). Na faia e i latou na taofia ni taʻutinoga ma tuuina atu i le faamasinoga ma susunu o latou tino oti.”
I le maeʻa ai o le osofaʻiga a Me 16, na fiafia ma faʻaauau pea le fiafia i le ulufale atu i le taulaga i le tele o taimi, fasiotia ma faʻamataʻu tagata i se faiga tutusa, e aofia ai sui o le iuni ma tagata faigaluega aia tatau.
Colombian Paramilitaries ma US Military Aid to Colombia
O se mataupu e totonugalemu i tagatanuu popole o le auala o le fesoasoani a le militeri a Amerika i Kolomupia o le a aafia ai le tulaga o le au fitafita. O le tulaga aloaʻia, e manaʻomia e le malo o Amerika le motusia o sootaga uma i le va o le militeri ma le au fitafita ma o le AUC o loʻo i luga o le lisi a le US State Department o faʻalapotopotoga faatupu faalavelave. Ae ui i lea, o ia folafolaga e foliga mai e mo na o tagata lautele ona o le mea moni o Kolomupia sa avea ma taʻutaʻua na mauaina le fesoasoani a le militeri a Amerika i Latina Amerika talu mai le 1990 ma ua lona tolu nei i le lalolagi ma le faʻatagaina i le 2000 o le $ 1.3 piliona fesoasoani fesoasoani mo. "Fuafua Colombia", e tusa ma le 80% o le fesoasoani a le militeri. O lo'o va'ava'ai nei le Pulega a Bush e fa'alautele le Fuafuaga Kolomupia, fa'atasi ai ma lana Fuafuaga Fa'aitulagi a Andean. Tupe mo le Fuafuaga Kolomupia ua faʻamaonia e aunoa ma se motusia tele o fesoʻotaʻiga a le militeri-paramilita, ma pe o le a faʻalavelaveina e le lautele le faʻalavelave faʻaleagaina o le Andean Regional Initiative o loʻo tumau pea ona vaʻaia.
O le faʻafitauli muamua i le fesoasoani a le militeri a Amerika i Colombia, e faʻatatau i le paramilitaries, o le a otometi lava ona faʻamalosia le au faʻafitafita talu ona latou galulue faʻatasi ma le militeli. O se fa'afitauli tuga lea ia te ia lava, ae o lo'o i ai le tele o a'afiaga ona o le fa'alavelave a le US i Kolomupia e sili atu ona a'afia i faiga fa'apolofesa nai lo le fa'aalia lautele.
O se tasi o faʻataʻitaʻiga o lenei aʻafiaga sili atu o le toe faʻatulagaina o Colombian intelligence i le 1991, lea na matua aʻafia e US faufautua. Colombian Armed Forces Directive Nu. 200-05/91 fai mai "O le Matagaluega o le Puipuiga, e faavae i luga o fautuaga na faia e le komisi o faufautua a le US Military Forces, ua faatonuina le Toefuataiga o le Military Intelligence i tulaga uma." O Colonel James S. Roach Jr. ua litaea sa avea ma sui o le militeri a Amerika ma le Ofisa o le Puipuiga o le Puipuiga o le Puipuiga i Kolomupia i le taimi nei. Fai mai Roach, o le US Defense Department e leʻi faʻamoemoe mo fesoʻotaʻiga faʻamatalaga fou e avea ma 'au fasioti tagata na avea ai i latou, ae fai mai o le Central Intelligence Agency na sili atu ona aafia i le faʻatulagaina moni o fesoʻotaʻiga. Fai mai Roach "O le CIA na latou faatuina upega faalilolilo na o latou lava ... [O le CIA] e tele tupe. E pei lava o Santa Claus na taunuu mai." E foliga mai na fesoasoani le CIA i le faʻatulagaina o fesoʻotaʻiga ma le faʻamoemoe e taofia ai itumalo na tetee i le fiafia o tagata Colombian.
O le isi mataupu o le aʻoaʻoina o fitafita Colombia e le US Army Green Berets ma isi vaega faʻapitoa, e pei o le Navy SEALS. Talu mai le faʻalauteleina e Peresitene Kennedy o taua faʻapitoa ma aʻoaʻoga faʻalavelave faʻafuaseʻi, o malosiaga faʻapitoa na avea ma maatulimanu o faʻalavelave faʻalavelave mai fafo, o loʻo i ai se malosi malosi i El Salvador, Kuatemala, ma isi atunuʻu, aemaise lava i Amerika Latina, lea o loʻo i ai taua faʻalavelave faʻafuaseʻi o vaega mataʻutia. faasaga i tagata lautele na tupu. O le talaʻaga ua lava e faʻafefe ai se tasi, ae o loʻo i ai se fesoʻotaʻiga faʻafefe i Colombia i lenei tulaga. I le 1997, Green Berets o loʻo aʻoaʻoina se vaega Colombian o lona taʻitaʻi, Colonel Lino Sanchez, na molia e le ofisa o le Loia Sili a Colombia i le galulue faʻatasi ma Carlos Castano mo le fasioti tagata a Mapiripan o Iulai 20, 1997, na faʻamatalaina muamua. E ui lava e faigata ona maua se faʻalavelave tuusaʻo i le vaega a US faufautua i le fasiotiga tagata, ae na tupu i le latalata i le nofoaga o aʻoaʻoga, i le Barracon Island, lea sa i ai le Green Berets, ma e tatau ona pasia e le au fitafita se siaki i le motu. vaa. Faatasi ai ma le aofaʻi o le au faʻafitafita Colombian i le fasiotiga tagata ma le tele o fasiotiga tagata, e faigata ona mafaufauina o le a tuʻu faʻavalevalea ni malosiaga faʻapitoa i le tulaga. Na maeʻa e le Green Berets se aʻoaʻoga mo le iunite a Colonel Sanchez, na amata ia Me 14, 1997 ma maeʻa le aʻoga i le aso o le fasioti tagata. O se avanoa malosi na iloa muamua e le Green Berets le fasiotiga a le militeri fuafuaina muamua ma e leai se mea na faia i ai.
O le aʻoaʻoina o Colombian paramilitaries e tagata ese e le o se mea fou. O se pepa o le atamai Colombian mai le 1988 ua faaulutalaina "Organization of Hired Assassins and Drug Traffickers in the Magdalena Medio" o loo taʻua ai i totonu o tolauapiga aʻoaʻoga a le au fasioti tagata "ua iloa le i ai o faiaoga Isaraelu, Siamani ma Amerika i Matu." O fa'amatalaga fa'alaua'itele e uiga i tagata a'oa'o Siamani ma Amerika i Matu e toetoe lava a leai, ae o nisi fa'amatalaga o le auai o Isaraelu ua avanoa.
I le 1989, na iloa ai o le vaega faʻamilitaʻi o loʻo aʻafia saʻo ma faʻatau fualaau faʻasaina na maua aʻoaʻoga mai leoleo litaea a Isaraelu. O se ata vitio, e foliga mai na puʻeina e tagata Colombian cartel, na faʻaalia ai le au aʻoaʻo Isaraelu "o loʻo faʻatautaia aʻoaʻoga a le militeri ma le fasioti tagata mo le tusa ma le 50 alii." O le to'alua o le au a'oa'o sa litaea Lt. Colonel Yair Klein ma Lt. Colonel Amatzia Shu'ali. O Klein o le peresitene o se kamupani faufautua a le militeri a Isaraelu, e igoa o Spearhead, lea na galue ai Shuʻali. Sa aafia uma nei alii i isi a'oa'oga paolo; O Klein o se vaega o le taumafaiga a Isaraelu e aʻoaʻoina le Nicaraguan Contras ma Shuʻali na aʻoaʻoina le tele o taʻitaʻi militeri Kuatemala na aʻafia i osofaʻiga sauā o le lalolagi e faasaga i tagata lautele. E tusa ai ma le au Colombian paramilitaries, fai mai Klein o lana galuega na lagolagoina e le malo Colombian ma le militeri, fai mai o le aoaoga na tupu i le latalata tele i se tolauapiga a le vaegaau ma aofia ai le faaaogaina o meafaigaluega a le militeri. Na taʻua e le malo o Isaraelu o le au aʻoaʻo a le militeri e pei o Klein o loʻo tutoʻatasi a latou aʻoaʻoga o Colombian paramilitaries, fai mai na talosaga Spearhead mo se faʻatagaga e faigaluega ai i Colombia ae na teʻena. O le mataupu autu pe o le Spearhead moni lava "saoloto" pe afai o se pito i luma mo galuega faamiliteli e ono faalumaina ai Isaraelu. O lenei mataupu e leʻi maeʻa ona foia, ae o le mea moni e faapea o Klein, Shuʻali, ma isi o loʻo aofia i le aʻoaʻoina o fitafita faʻafitafita o ni tagata maualuluga e iai soʻotaga vavalalata ma le malo o Isaraelu, ua fesiligia ai le tagi a Isaraelu o le le auai poʻo le valea o le tulaga. . E pei ona taʻua e se mekasini a Isaraelu, New Outlook, “O le matagaluega o le puipuiga malosi a Isaraelu ma ana alamanuia faamiliteli tuufaatasi o loo faagaoioia se fesootaiga faava-o-malo o tagata sa avea muamua ma ofisa o le militeri e avea ma sui faatau. O tagata ia e mafai ona maua avanoa, ua atiina ae fesootaiga autu i vaegaau mai fafo. . O i latou ma a latou kamupani e galulue tutoatasi mai, ae i le galulue faatasi ai ma le vaegaau a Isaraelu.”
O le isi atugaluga e sau mai le mea moni e faapea o le vaega o le Fuafua Kolomupia fa'apitoa mo le fumigation i luga o le ea o fa'ato'aga koko o lo'o taula'i toetoe lava i nofoaga e pulea e le FARC. E pei ona lipotia mai e John Donnelly o le Boston Globe, "O le osofaʻiga faʻatupeina e le US e faʻamama ese mai vaega o loʻo pulea e 'au faʻafitafita i totonu o Kolomupia totonugalemu ma matu," lea e sili ai lo latou malosi. O fesoasoani a le militeri i Kolomupia sa faia ma o loʻo faʻaauau pea ona tuʻuina atu i luga o le mafuaʻaga o le faʻaitiitia o le tafe atu o cocaine i le US e ala i le faʻafefe tele o fualaʻau koko, i luga o le manatu o le FARC o "narco-guerilla." O le mea e ofo ai, e sili atu le aʻafia o fitafita i le faʻatau atu o fualaau faasaina nai lo le FARC. O le matafaioi a le FARC i le fefaʻatauaʻiga o fualaau faasaina e seasea alu i tua atu o lafoga o le gaosiga o le coca, lea e tatau ona tausia i se vaaiga mamao talu ai o lafoga a le FARC le tele o gaioiga tau tamaoaiga i totonu o latou vaega o loʻo pulea. I le isi itu, o Paramilitaries, "puipuia le tele o fale suʻesuʻe fualaau faasaina ma auala feʻaveaʻi i totonu," e tusa ai ma le tusitala tutoʻatasi Frank Smyth. Ua fa'ailoa fa'alaua'itele e Carlos Castano o le 70% o le fa'atupega a le AUC e sau mai le fefa'ataua'iga o vaila'au. E to’alua ali’i o fualaau fa’asaina mai Kolomupia, o Victor Carranza ma Henry Loaiza, o lo’o ta’uta’ua uma le malolosi o ‘au fa’afitafita, o lo’o a’afia i fasiotiga tagata ‘ese’ese, ma e manatu e iai fo’i feso’ota’iga a le militeri i le taimi nei po’o aso ua mavae. O le tasi o loʻo totoe ma le avanoa e le o taulaʻi e le US le au faʻapolofesa ona o le leai o se fiafia ia i latou pe o loʻo i ai le lagolago moni mo galuega faʻa-paramilita. E ui o le tasi avanoa e le mafai ona faʻamaonia i luga o le isi, ona o le fesoasoani a le militeri Colombia aʻo iloa o loʻo latou galulue faʻatasi ma paramilitaries, o le auai o le CIA i le faʻavaeina o fesoʻotaʻiga atamai, ma le i ai o le US Special Warfare trainers, e foliga mai e foliga mai. o loʻo i ai sina tikeri o le lagolago mo vaega faʻamiliteli ma togafiti i totonu o nisi vaega o le malo o Amerika.
[O se faʻamatalaga pito i lalo o lenei tusiga o loʻo maua i luga ole talosaga. Fa'amolemole fa'afeso'ota'i Atamu Weiss]
punaoa
Human Rights Watch, Colombia's Killer Networks: The Military-Paramilitary Partnership and the United States, 1996.
Giraldo S.J., Javier. Kolomupia: Le Genocidal Democracy. Monroe, ME: Common Courage Press, 1996. p. 89
Colombian Defense Ministry, Colombian Armed Forces Directive Nu. 200-05/91, 1991.
Human Rights Watch, Colombia's Killer Networks.
Richani, Nasi. "O le So'oga Fa'afitafita." Lipoti a le NACLA i Amerika, Vol. XXXIV, Nu. 2, Setema/Oketopa 2000: itulau 38-41.
Forero, Juan. "Ua Faamavae le Fouvalega Kolomia." New York Times, Iuni 10, 2001.
Romero, Mauricio. "Suia o Fa'asinomaga ma Fa'asagaga Fa'atauva'a: Fa'aitulagi Eletes ma Paramilitaries i Kolomupia." Au'aunaga Fa'amatalaga Latina Amerika: <www.igc.org/isla/SpecialRpts/SR1romero.html> (4/19/2001)
Amnesty International, Lipoti a le Atunuu i Kolomupia, 2001.
Komisi a Malo Aufaatasi mo Aia Tatau a Tagata, Lipoti a le Komesina Maualuga a Malo Aufaatasi mo Aia Tatau a Tagata i le Tulaga o Aia Tatau a Tagata i Kolomupia, Fepuari, 2001.
Human Rights Watch, Colombia ma le International Humanitarian Law, 1998.
Agence France Presse, "'The Chainsaw Massacre' e le o se ata tifaga i Kolomupia." Aperila 19, 2001
Bacon, Tavita. "O le Fesoʻotaʻiga Kolomupia: US Aid Faʻamalosia se Taua Lega Faʻasaga i Iuni." I Taimi nei, Iulai 23, 2001.
Sii mai e Noam Chomsky, Folasaga, Kolomupia: The Genocidal Democracy.
Vaega Lagolago mo Fa'alapotopotoga o Tagata ua Fa'ate'aina, Lipoti i le Fa'asa'olotoina i Kolomupia - 1999, Fa'aeletonika Fa'aeletonika saunia e Equipo Nizkor: <http://www.derechos.org/nizkor/colombia/doc/gad1.html>, 6/19/2000.
Human Rights Watch, The Ties that Bind: Colombia and Military-Paramilitary Links, Fepuari 2000.
Amnesty International, Barrancabermeja: A Aai i lalo o le Siege, 1/05/1999.
Smyth, Falaniko. "Still Seeing Red" The Progressive, Iuni 1998:
Mo se tala fa'asolopito taua o polokalame fa'asagatau a Amerika va'ai McClintock, MIchael. Mea faigaluega a le Malo… Mo se tala i le aofaʻi o tagata o nei taua faasaga i tagata lautele i Amerika Tutotonu tagai Chomsky, Noam. Liliu le Tai. South End Press: Boston, 1986.
Gomez, Igancio, "The Risks of US Aid", El Espectador, 2/27/2000, Fa'aliliuga Igilisi, <www.icij.org/investigate/gomez.html>
O lenei lipoti a le Matagaluega o Saogalemu a Kolomupia ua toe faia i le Impunity in Colombia, Pax Christi Netherlands ma le Dutch Commission Justitia et Pax, lipoti o se misiona su'esu'e i le 1988.
Hunter, Sieni. The Israeli Connection: Israeli Involvement in Paramilitary Training in Colombia, Arab-American Institute, Setema 1989.
Donnelly, Ioane. "E Maua le Avanoa a le Laulau a le Fale e Fa'amalieina le Pili o Vailaau Fa'asaina Colombia" The Boston Globe, 3/09/2000.
Smyth, Falaniko. "Colombia's Blowback", Crime in Uniform: Corruption and Immunity in Latin America, Tesema 1997. <www.tni.org/drugs/folder3/smyth.htm>
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo