SANTIAGO, Chile (WOMENSENEWS)–I le tele o tagata Chile o le manatu o le aofaʻi o sui o le kapeneta tamaʻitaʻi ua naʻo se mea sili ona lata mai i se suiga mataʻina o faiga faʻapolokiki i lenei malo e masani ona toʻafilemu, faʻasao e 15 miliona.
“E limasefulu pasene o la’u kapeneta o le a avea ma tamaitai,” o le folafolaga lea a le sui tauva o le peresitene o Chile, Michelle Bachelet, i le motu o tagata lagolago i le vaiaso talu ai. "O le a matou setiina se tulaga mo Amerika Latina."
Sa ola tagata Chile, ma e toatele naua na maliliu, i lalo o se pulega malosi mai le 1973 i le 1990. Talu mai lena taimi, peitai, o le toe foi atu i pulega faalemalo ua tuua ai le atunuu e sili atu le mautu nai lo le toatele o ona tuaoi Amerika i Saute. O le taimi nei o le atunuʻu o loʻo nofomau atonu o loʻo i luga o le talaʻaga o le uluai atunuu i Amerika i Saute na filifilia se peresetene tamaitai.
O palota i le taimi nei i le aso 11 o Tesema o loʻo faʻaalia ai Michelle Bachelet, 54, o le minisita o le puipuiga a le atunuu mai.
2002 i le 2004, faʻatasi ai ma se mataʻutia 24-pasene-mataʻi i luga o lana fili sili ona vavalalata.
O lona tagata tauva lata ane, o Joaquin Lavin, o se Katoliko faasao itu taumatau, o loʻo faʻafefe talu mai le amataga o le tauvaga. O Sebastian Pinera, o le aufaipisinisi piliona o loʻo sasaa atu le faitau miliona i se faʻataʻitaʻiga minute mulimuli e tuliesea ai Bachelet. O le tele o tagata suʻesuʻe i Chile, e ui i lea, fai mai o ana tupe na tuai mai.
Agaga o le Faaaofia
I totonu o se atunuʻu o loʻo pulea ai faiga faʻapolokiki e faʻalapotopotoga faʻaleaganuʻu ma faʻalavelave faʻaleagaina, fai mai le au lagolago latou te fiafia i le agaga faʻafouina o le faʻaogaina o Bachelet, o se tina nofo toʻatasi ma lana fanau e toʻatolu.
“E te lagona e Michelle e pei na matou faia faatasi,” o le tala lea a Teresa Boj Jonas, o se tagata tausi meaʻai na galue mo le sui tauva a o avea Bachelet ma minisita o le soifua maloloina o le atunuu, o le tofiga na ia umia mai le 2000 i le 2002. “O le isi aso na ou alu ai i se aso fanau. pati ma tamaitai e 15 ma alii e 10. Sa latou talanoa uma e uiga ia Michelle Bachelet ma lana togafiti. Ua ia fafaguina le manatu tatou te manaʻomia se faiga fou o faiga faʻapolokiki, ae le o le faʻafefe. Na te faatupuina le mautinoa.”
Na faʻaalia le malosi o fetu o Bachelet i le 2002.
Ma, i le avea ai ma uluai tamaitai minisita o le puipuiga a le itulagi, na ia tosoina ai le fia iloa o le motu o tagata na iu ina fiafia i le fafine na sao mai pulega sauā a Pinochet ma manao e siitia le atunuu i luma.
I le taimi o le tauvaga, na tausia e Bachelet se lagona paleni. Ia Fepuari sa ia faamaopoopo ai ma lana paga autu e fuafua ni tafaoga tutusa ina ia mafai ona malolo uma i laua mai le tuuga mo le lua vaiaso. Se’ia o’o i le masina talu ai, ua musu lava e fa’aaupu i fa’ai’uga o vaiaso ma e masani ona va’aia i le supamaketi pe fa’anatinati e tu’u lana fanau i le a’oga.
"E vaʻai mai tagata ia te aʻu, latou te vaʻavaʻai i le felagolagomaʻi ma (o) o aʻu o se tina, ulu o le aiga," o le tala lea a Bachelet i le Women's eNews i se faatalanoaga i lona nofoaga autu o le tauvaga i se tamai fale fogafale lua o loʻo tu i luga o se auala vaapiapi i le ogatotonu. o Santiago, le laumua o Chile. “O le taimi nei i Chile, o le tasi vaetolu o aiga o loʻo faʻatautaia e fafine, matou te ala i luga, sauni le fanau ma o atu e faigaluega. Ia i latou o lo’u faamoemoe.”
Tala o le Ola
O lena Bachelet o loʻo ola ma mafai ona tauva mo le tofi o se tala mataʻina o le ola.
A o i ai i le tofi o le Peresetene o le socialist Salvador Allende, na fesoasoani le malo o Amerika i lalo o Richard Nixon i se osofaiga a le militeri e faasaga ia te ia. Ina ua mavae le tele o taumafaiga, na ave e le militeri ia Setema 11, 1973, ma amata loa ona faʻaumatia tagata faʻapolokiki ma agafesootai.
Ia Ianuari 1975 na pueina faapagota ai Bachelet e se vaega au a Chile. I le avea ai o se sui o le Socialist Party, o Bachelet o se vaega o se tetee i lalo o le eleele ma o se tasi o le afe na tuuaia o se fili o le malo o le militeri na taitaia e le Army General Augusto Pinochet.
Na va'aia e Bachelet o ia lava ma sa taumafai le militeri e fa'aumatia o ia.
Ae muamua le sauaina.
"Sa mataʻutia," o le tala lea a Elizabeth Lira, o se tagata aʻoga sili Chile na suʻesuʻe ma suʻesuʻeina le faʻaleagaina o aia tatau a tagata i Chile. “Na pueina oe e ni alii se toa 10, sa faaauupegaina malosi. Na latou tu'i oe, fasi oe, ona 'afa o latou ofu i le vaeluaga o le po na latou togiina oe i totonu o se taavale. Ona tuu lea o oe i totonu o sela ma saisaitia i se avanoa itiiti lava.”
“O lo matou potu sa i ai pa i luga o le faamalama,” o le tala lea a Bachelet. “E fa pe lima o matou moega, ma e toavalu o matou tamaitai. Sa tutumu moega, o nisi taimi e momoe faatasi ni tamaitai se toalua, matou te le fetaui uma . . . Sa fusi o matou mata i le aso atoa, sa matou aveese, ae e mautinoa lava ina ua taunuu mai leoleo sa matou tuutuu i lalo le fusi o mata. A leai, latou te sasaina i matou.”
Ua Tu’uaia Tama i lona Fesoasoani ia Allende
O le 1973-1990 Pinochet malo na fasiotia pe tusa ma le 3,000 Chileans. O le toatele oi latou, e aofia ai le uo tama a Bachelet, ua na ona "leai" ma e leʻi maua lava o latou tino.
O le tama o Bachelet o Alberto, o se taitai i le Air Force Chile, na tuuaia i le galulue faatasi ma le malo o Allende. Sa sauaina o ia e ana uo seia oo ina pa’u lona fatu. Na maliu o ia i totonu o se falepuipui lautele.
O le tina o Bachelet, o Angela Jeria, na ave faamalosi faatasi ma lana tama teine ma lokaina i totonu o se fale mo aso e lima e aunoa ma se meaai. Na toso faamalosi a latou uo i le potu e leoleo.
"E le mafai ona e fai atu na taofia o ia mo le 30 aso. E 30 aso o le fefe atoa,” o le tala lea a Lira. “Sa fai soo le toso teine. Fa'aopoopo i tu'i, sauaga fa'afeusuaiga, taufaaleaga.
E umi tele a latou su'esu'ega ma o le fa'aogaina o le eletise sa masani ai. Sa tatau ona e faalogo atu i isi o loo sauaina.”
Faʻafetai i o latou sootaga faaleaiga i taʻitaʻi maualuluga o le militeri, na faasaoina ai Bachelet ma lona tina mai le oti.
Ae na sasaina i latou, ona ave faapagota lea i Ausetalia ma le poloaiga e aua le toe ulufale atu i Chile. O Bachelet, o le tagata fouvale, na vave fesoasoani i le faatulagaina o vaega tetee a le Socialist Party ma fuafua faalilolilo lona toe foi atu i Chile.
Fa'apitoa i Tamaiti Fa'alavelave
Mai Ausetalia, na siitia atu ai Bachelet i Siamani i Sasae, lea
sa ia fesoasoani i le toe fausia o le vaega a Chilean Socialist.
O le pulega a Pinochet, i le taimi nei, sa fasiotia ma fasiotia ona fili, e oo lava i nisi sa nonofo i Europa.
Na faʻatulagaina e Bachelet ma lona tina le tetee e faasaga i le militeri junta lea na tosina atu ai le aufaasālalau ma faʻamalosia le pulega. “Sa sili atu lo matou lamatia i fafo nai lo totonu o Chile,” na manatua ai e Angela, le tina o Bachelet.
I le 1979, na faateʻia i latou e le militeri ma tuu atu i latou e toe foʻi.
O le taimi lena o Bachelet o se fomaʻi faʻapitoa i le faʻalavelave i tamaiti o loʻo nonofo i lalo o pulega faʻamalosi poʻo o latou matua na faoa faamalosi. O ana galuega faafomai na tosina atu ai le atunuu ma i totonu o le lima tausaga na tofia ai o ia i le minisita o le soifua maloloina, lea na ia toe galue ai i faiga faavae a atunuu e faailoa ai le AIDS ma le tausiga o tamaiti a o lei fananau mai o ni mea e ave i ai le faamuamua.
Sa suʻesuʻe foʻi e Bachelet le talafaasolopito faamiliteli. Sa ia aʻoaʻoina vasega, ma i le 1997 na manumalo ai i se sikolasipi e aʻoaʻo ai i le Inter-American Defense College i Washington, D.C.
I luga o lena, Bachelet, i le 2002, na avea ma tamaitai muamua i Amerika i Saute na auauna o se minisita o le puipuiga; o se mea e ofo ai mo se vaegaau na na o ni tausaga na muamua atu na taofia ai o ia ma fasiotia lona tama faatasi ai ma ana uo. O se faailoga i le militeri: Vaai Atu!
"E faigofie lava le ita e le mafai ona e talanoa i le militeri," o le tala lea a Lira, le polofesa. “Ae ina ia latou iloa ua latou filifilia le ala sese! O le mea lena na faia e Michelle Bachelet i lona taimi ua tuanai.
----------------
O Jonathan Franklin, e sau mai Lincoln, Massachusetts sa nofo ma galue i Santiago, Chile talu mai le 1995. O loʻo ia tusia nei mo le tele o lomiga e aofia ai le Guardian (London), Rolling Stone (Farani) ma GQ (Italia). E mafai ona maua o ia i [imeli puipuia] .
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo