E faavae mai i se lauga na faia i le vaega o le nuu o 'Nageh' iā Iuni 11, 2004, i Toronto. Vaega 1 o le 2. Alu i le vaega 2
O le Iunaite Setete o loʻo auai i se galuega toto i Iraq; na ia fa'ato'ilaloina ai le pulega fa'atemokalasi na filifilia i Haiti ma fa'atūina Marini i lena atunu'u; na ia lūlūina Afghanistan ua uma ona faatafunaina i pomu fuifui ma suia le Taliban i taʻitaʻi taua; o loʻo auai i taumafaiga faifaipea e faʻaumatia le pulega Cuban ma Venezuelan; o loo lagolagoina le taofiofia i Kolomupia; o loʻo faʻafefeina pea Iran, Suria, ma Korea i Matu; e ofoina atu le lagolago e le faatuaoia i le nofoia o Isaraelu i Palesitina.
O se vaega uma lea o se fuafuaga faʻapitoa e faʻafitia ai le pule a le tagata lava ia i tagata o le lalolagi, tausia le lalolagi 'saogalemu' mo aia tatau a tagata teu tupe, faʻapotopotoga, ma militani, ma faʻaleagaina ai le faatemokalasi e fai ma sui o tagata maualuluga i atunuu mauoa ( ma a latou tagata fa'atau i atunuu matitiva).
I le tele o nei atina'e, sa lagolagoina fa'aaliali e Kanata; i isi, o lona lagolago sa i tua-le-vaaiga. O le a le faʻasologa faʻasolopito o faiga faʻavae a Kanata? O le a le mea o loʻo oʻo mai i Kanata i aso nei ma aisea? O le tetee atu i le faʻaleagaina a le malo o se mea e tatau ona faia e tagata uma o le lotofuatiaifo, ae e mafai ona sili atu lo tatou aafiaga (pe mafai?) i luga o mea e fai e Kanata, o lea e taua ai le iloa poʻo le a lena mea: o le faʻamaumauga e masani lava o se tasi o le taupulepule, pepelo, ma o nisi taimi. solitulafono tatala.
O le matafaioi moni a Kanata i le lalolagi o loʻo ufiufi i lalo o le tele o tala faʻasolopito. E tele tala eseese e uiga ia Kanata, o le a le mea, pe faʻapefea ona galue. E tele talatuu. O Kanata o loʻo vaʻaia o se 'faifaʻatau faʻamaoni', o se faʻalavelave faʻafefe i le Iunaite Setete. E leai se malosi po'o se mana'oga a Kanata e maua ai mana'oga fa'ameperoa, ma afai e iai se vaeluaga i le va o le US ma le lalolagi atoa, e tu Kanata ma le lalolagi. O talafatu ia e to'atele tagata e fa'amauina.
I le isi itu, e toʻatele tagata e sili atu lo latou iloa. Na faia e le Fono a Kanata se faasologa o mea na tutupu i le salafa o le atunuu e taʻua: "Kanata: Atunuʻu poʻo Colony?" Latou te faasino i maliega tau fefaʻatauaʻiga saoloto, maliega fefaʻasoaaʻi puipuiga, tupe faʻafaigaluega a Amerika i Kanata, o le tele o fefaʻatauaʻiga a Kanata o loʻo alu i le Iunaite Setete, faʻalavelave a le US i totonu o le vaega lautele a Kanata, ma fai mai - o Kanata o loʻo i totonu o se mafutaga faʻakolone ma le US. O le mea e fai mai ai le US e alu. O Kanata e faaulufale mai oloa gaosi ma auina atu i fafo punaoa faalenatura. O le colonialism.
E tele lo'u fa'aaloalo mo le Fono a Kanata, ma mo lena lagona 'nationalist' a Kanata. Na ou faitau talu ai nei i se tusi a David Orchard (1), na tauva mo le filifilia o le Conservative Party. David Orchard e le o se fa'asao masani. I lona manatu, o le Conservative Party o le pati lea na fausia le nofoaafi, na fausia ai le vaega a le malo, na puipuia le pulega a Kanata e faasaga i le soliga a le US, ma faatoa faalataina ana tu ma aga mamalu ma Mulroney ma le NAFTA. Mo Orchard, o le tala faasolopito atoa o Kanata o se tasi o tetee atu i taumafaiga a le US e pulea: o soʻotaga a tagata-Farani ma tagata-Farani-Peretania na tetee atu i osofaiga faifaipea a le militeri. Na iloa e le au faipolotiki vaʻai e na o le lotogatasi e mafai ona fausia se setete ma le tamaoaiga e mafai ona tutoʻatasi. Na pasi atu na tagata vaʻai ma suia e tagata faʻatauvaʻa e le popole mo le tutoʻatasi poʻo le pule silisili ese ma manaʻo e faʻatau atu le atunuʻu i le US. O na tagata galulue faatasi colonial, o le tala lea a Orchard, sa i ai lava i le talafaasolopito o Kanata: mo osofaiga uma sa i ai i Kanata e naunau e gauai. O John Ralston Saul, o le tane a le Kovana Sili o Kanata, Adrienne Clarkson, e le o se tagata faʻapitoa, o se tasi e ono taʻua o ia o se 'humanist', na te faia le mea lava e tasi i lana tusi e uiga i Kanata (2). Ia Ralston Saul, o le uiga iloga o le fefiloi o Peretania, Farani, ma tagata moni na fatuina ai se mea tulaga ese ma aoga le faasaoina iinei i lenei atunuu i Matu. Na te toe foʻi i tua i le va o Lower Canada (Quebec)'s LaFontaine ma Upper Canada (Ontario)'s Baldwin, o se fesoʻotaʻiga na mafai ai e nei faipule ona faʻafefe i latou na manaʻo e tuʻufaʻatasia ma le US ma aumaia le 'malo faʻatatau' i Kanata. .
O lenei foi, o se tala manaia, ae ou te le mautinoa pe moni. O tauiviga i le va o tagata maualuluga e seasea i le va o tagata va'ai ma alii e leai se va'ai. Ae, e fa'avae i luga o fa'auigaga 'ese'ese pe fa'apefea ona sili atu le tautuaina o tagata maualuluga. O alii na fauina le nofoaafi (ma e manaia pe a talanoa tagata e uiga i 'tagata na fausia le nofoaafi' o loʻo latou faʻatatau i le aufaipisinisi ma ofisa o le malo iinei, ae le o tagata moni na fausia le nofoaafi, afu ma feoti i totonu. tulaga mataʻutia mo totogi mataʻutia) o tamaloloa na sailia le puipuiga o tau mo gaosiga a Kanata, sa i ai a latou lava mafuaaga mo le faia o lea mea. Ma i tausaga talu ai nei, e oʻo lava i vaega sili ona 'nationalist' o le au maualuga a Kanata na le faʻamalosi e faʻamaonia le tutoʻatasi.
I tausaga ua mavae i Mekisikō na faanoanoa ai se uō i le faafitauli o lona atunuu: “Ua tatou mamao tele mai le lagi ma ua latalata tele i le Iunaite Setete.” O le a fai mai le au tagatanuu Kanata tutusa. Ae mo Kanata e iai se isi fesili. I le tasi itu, o loʻo i ai se fesili pe faʻapefea ona tutoʻatasi Kanata tusa lava pe manaʻo iai. I le isi, o loʻo i ai se fesili pe manaʻo Kanata. I se isi faaupuga, ua fesiligia e le Fono a Kanata: "Kanata, Atunuʻu poʻo Colony?" e tatau ona faʻalauteleina i: "Kanata: atunuu, kolone, poʻo le colonizer?" Ma e le manaia le tali.
Gwynne Dyer, i lana tomua i le talafaasolopito sili ona lelei a Victor Levant o le auai o Kanata i le taua a Vietnam (3), o loʻo faʻamalamalamaina manino ai lenei mataupu:
"O le mea moni o Kanata na i ai filifiliga e uiga i ana amioga i Vietnam i le 1950s, ma filifili e amio leaga. E faapena foi i le 1960s. E i ai foi a matou filifiliga i le 1980s, e ui lava o filifiliga uma e aofia ai se tau talafeagai.
"E le mafai ona matou iloa pe o le a le maualuga o le tau pe ana matou teena le tautua a Amerika i Vietnam. E leai se tasi i Ottawa na manatu mamafa i le fesili seia oʻo i le iʻuga ... E leai se tasi na te iloa le tau o Kanata o le tetee matuia mai le tulafono a Amerika i aso nei, e ui lava e mafai e le Iunaite Setete ona matua afaina tele ia i tatou pe a filifili e fai. Ae o taimi uma lava i tua o laina ... e foliga mai o le tele o le pagatia ma mafatiaga na fesoasoani ai le faʻalavelave a Kanata e faʻaauauina i Vietnam, ma o se ituaiga o tau foi. I le tele o tulaga o Kanata e i ai le tomai e filifili ai, ma e i ai se tiute ia te ia lava ma isi e fai filifiliga sao. (i Levant, Upu Tomua)” (3)
Ou te fia tilotilo iinei i ni nai filifiliga a Kanata. Na o ni nai mataupu. Aisea e faia ai e Kanata nei filifiliga? O a ni aafiaga o nei filifiliga? E mafai faapefea ona tatou suia mea?
Viatename
Atonu e manatu nisi o outou o Paul Martin o se pepelo ma se kegi. E te le maofa i le iloaina o se tu masani faaleaiga. O le mea moni, o upu lava a Paul Martin Sr., ma Lester B. Pearson, o nisi ia o upu sili ona manino i le mafuaaga na aafia ai Kanata i le taua a Amerika i Vietnam. O mea e mulimuli mai e tele lava mai le tusi lelei a Victor Levant, 'Quiet Complicity'.
Matou te iloa o Kanata o se malosiaga tau tamaoaiga o nisi o taunuuga. Sa na'o se fonotaga a le G8 i Georgia, lea na le mafai ai e le au tetee ona latalata atu. Sa i ai Kanata iina, faia faaiuga e uiga i le lalolagi atoa o se vaega o lenei kalapu lauiloa. O Kanata ose fa'atau oloa tele: o mea mata, ma oloa gaosi eseese.
E fa'atatau ile US Power?
Ae o le tele o gaosiga o taʻavale. A'o le'i maua e Kanata le NAFTA, sa i ai le Auto Pact of 1965, lea na fausia ai se pisinisi ta'avale ta'avale ma o lea na avea ai le vaega autu o le fale gaosi oloa a Kanata i lalo ifo o le laumua o Amerika. O le isi filifiliga o le atina'eina lea o se pisinisi tau taavale a le atunu'u: "taumafai i luga o le tele o mea i totonu o le lotoifale mo galuega faʻapipiʻi taavale, tau maualuga, quota, ma laisene. Atenitina, Pasila, Ausetalia, Peretania, ma Europa na uia lenei ala. (Levant pg. 35) Ae o Kanata i lalo o Pearson na filifili mo le tuufaatasia ma le US.
O nisi o gaosiga a Kanata o le militeri. O le Defence Production Sharing Agreement a le 1959 na fa'aliliuina ai Kanata e avea ma fa'atau oloa tele a le militeri - moni, o se subcontractor - i le Iunaite Setete. US fa'atauga i Kanata i le va o le 1959-1973 e $3.2 piliona. (Levant pg. 34) I aso nei, i le siiina mai o Stephen Kerr, "O fuainumera o le Faalapotopotoga o le Puipuiga a Kanata o loʻo faʻaalia ai o tupe maua a le 'puipuiga' a Kanata na faʻatupulaia i le 35% i le va o le 1998 ma le 2000, e sili atu nai lo le tuputupu aʻe o le vaega o totoe o le tamaoaiga, lea na tupu pe a ma le 3% . O le maketi 'puipuiga' a Kanata na faatupulaia mai le $3.7 piliona i le 1998 i le $4.08 piliona i le 2000, i luga 22.6%. O oloa auina atu i Amerika na siitia i le 17% mai lalo ifo o le piliona i le $1.25 piliona. Ma o a tatou auupega e auina atu i fafo i le lalolagi atoa na faatupulaia se tulaga mataʻutia 75% i le vaitaimi lava e tasi mai le $798 miliona i le $1.5 piliona. (11) O pisinisi a Kanata e $5 piliona i pisinisi i tausaga taitasi, ma 650 kamupani ma 57,000 galuega tuusao. O le pisinisi e fa'atautaia e le Crown Commercial Corporation.
O le tele o le tamaoaiga o le gaosiga o Kanata e umia e le US, ma o le taunuuga mulimuli o le gaosiga - ma le tele o punaoa - o le US. Na moni lenei mea i le taimi o le taua a Amerika i Vietnam ma e moni i aso nei. I lena vaitaimi na pulea ai e le US tului le 47% o le gaosiga, 61% i le suauu ma le kesi faalenatura, 59% i le eliina ma le fa'afefeteina (fa'atusa na ta'ua e Levant itulau 9). A maeʻa le NAFTA, e sili atu le pule a le US.
Lester B. Pearson, o lē e manatu i tala faasolopito o se toa tausi filemu (ma o ai o le a tatou faalogo atili i ai), na faapea mai i lena taimi: “E leai se atunuu i le lalolagi e itiiti le avanoa e faaesea ai o ia lava mai aafiaga o faiga faavae ma faaiuga a Amerika nai lo Kanata. Afai na 'alu na'o Uosigitone' o fea e alu i ai Ottawa?
O le Palemia na muamua atu ia Pearson, o Diefenbaker, e le o ia lava e tetee i le malo (na ia faatuina ana faailoga 'anti-komunisi' e ala i lona faapea mai "e leai sona taliga mo pese faamoe a le neutralist"), na faaalia ai sina naunau mo se faiga faavae tutoatasi mo fafo mo Kanata. Na ia faitioina faiga a Amerika i Laos. Na te leʻi auai Kanata i le Faalapotopotoga a Amerika, lea na faʻaaogaina e le US e faʻateʻaina ai le fouvalega a Cuba ma na taʻua e Che Guevara o le 'Matagaluega o Kolone'. Sa le fiafia o ia i le lafoina o fana faaniukilia a Amerika i Kanata. Na ia taumafai e faʻamautu sootaga fefaʻatauaʻiga sili atu ma Peretania.
Na faapefea ona tali atu le US? Faatasi ai ma suiga o pulega, ioe! Fai mai Levant, "I le palota a Kanata i le 1962, na faia ai se sao a le US i le paʻu o le Conservatives mai le 208 nofoa toʻatele i le 116 nofoa laʻititi. Na talia e Peresitene Kennedy le Taitai Itu Agai o Pearson mo se talanoaga e fasefulu minute i le tolu aso talu ona valaau le palota, ma na tuuina atu e Kennedys lo latou tagata poto palota, Louis Harris, i le Liberals. E tasi le piliona tala i tupe a Amerika na tuua Kanata i le kuata muamua o le tausaga. O le palota na sosoo ai na vaaia ai le sili atu o le faʻalavelave a Amerika. Na taʻua e Levant se tusitala Amerika o le na ia fai mai se faamatalaga e uiga i le mea na tupu: "Na aumaia i lalo e le Adroit statecraft a le Matagaluega a le Setete o Amerika le malo le mautonu o le crypto-anti-Yankee a le Palemia John Diefenbaker, ma suia i se pulega e folafola mai e faamaoni i le manatu o le. Felagolagomai Kanata-Amerika.”
“O le lesona,” o le faamatalaga lea a Levant, “e leʻi misia i malo na suitulaga i Ottawa.”
O manatu faa-Imperialist a Kanata
Ae ia faaeteete. Ua faailoa mai e David McNally e faapea “o tagata fai tupe a Kanata o ni tagata taaalo sili foi i le lalolagi o tupe teufaafaigaluega mai fafo ma le puleaina o le lalolagi. mafai ona faatau. A fua i le aofaʻi o tala, na faʻaalu e le aufaipisinisi Kanata le $ 1994 piliona sili atu i le faʻatauina o pisinisi a Amerika nai lo le faʻatauina o kamupani mulimuli i lenei atunuu. (McNally, “Canadian Imperialism”, i le New Socialist Magazine Me/Iuni 2001)
Ua matauina e Levant i le taimi o le taua i Vietnam, na auina atu e Kanata le $21.3 piliona i Asia ma faaulufale mai le $14.6 piliona - o se tupe faasili tele. E le'i mana'o le aufaipisinisi a Kanata e 'mau'u'u' Asia i Sautesasae i le mea na latou ta'ua o le 'osofaiga fa'a-komunisi' ma le mea tatou te ta'ua o le 'fa'atosina e sili atu nai lo le US. Na manana'o tagata maualuluga a Kanata e fa'amautinoa e 'saogalemu' Asia mo a latou tupe fa'afaigaluega e pei lava ona faia e tagata maualuluga a Amerika.
Lester B. Pearson lava ia na tulai i le Maota o le Malo i le 1950s ma taʻu atu i le Palemene o le "osofaiga" a Vietnamese faasaga ia Farani, i Vietnam, ua na o le tasi le elemene o osofaiga a le malo i le lalolagi atoa ma o le "pulepule colonial Soviet i Indochina" sili atu le malosi nai lo le pule Farani! (O le puna o James Eayrs, In Defense of Canada: Indochina Roots of Complicity, 1983. O loʻo taʻua i le Chomsky's 'Hegemony or Survival').
O lea la ua matou sauni e feiloa'i ma Paul Martin Sr., o lē na mafai ona fa'aaogaina le talitonuga 'domino' a Eisenhower ma i latou uma. Manatua o le 'domino' theory o se faʻamaoniga mo le faʻalavelave i soo se mea, i soo se taimi, aua o soʻo se nofoaga o se 'domino' lea, afai e faʻatagaina e 'pa'ū', o le a taʻitaʻia ai le paʻu o le lalolagi atoa. Na saunoa Matini i le Maota o Malo i le 1965, o le Failautusi o Mataupu Tau i fafo:
"Vietnam o se suʻega suʻega. Ou te fautua atu afai e manuia le osofaʻiga a Vietnam i Matu ma Saina, o le a naʻo se taimi o le a filifilia ai le isi tagata manua ... Afai e tuua e le US Vietnam i le taimi nei, o le a le mea e tupu i lena atunuu? O le a le mea e tupu ia Burma? O le a le mea o le a tupu ia Initia, o se atunuu lautele? (Levant itulau. 30)
Na fesoasoani Matini i osofaiga a le US e ala i le faaigoaina o le Vietnamese national liberation movement "Viet Cong osofaiga". Na oo lava ina faatusatusa e Matini le Vietnamese ia Hitila: “Afai e manumalo Vietnam i Matu i le puleaina o Vietnam atoa e ala i le malosi, afai ua sauni le lalolagi atoa e nonofo i tua ma vaai i lenei mea e tupu... sese o le natura lava e tasi e pei o mea sese i Munich… O le osofaʻiga o le osofaʻiga, pe tupu i Europa, Etiopia, poʻo Vietnam." (itulau 49).
Ae leai, e tusa ai ma Martin ma Lester B. Pearson, pe afai o le Iunaite Setete o le osofaʻiga.
O le manatu iinei: o le US e mautinoa lava e mafai ona faʻamalosi Kanata ma e mautinoa lava na faia. Ae o le tulaga foʻi lea o loʻo i ai i le aufaipisinisi a Kanata a latou lava pisinisi faʻapitoa i le faʻaleagaina o atunuu matitiva. O le tulaga foi lea e tutusa ai le inoino o tagata maualuluga o Kanata i le pule a le tagata lava ia, sa ta’ua muamua o le ‘communism’, e pei ona faia e Amerika. Ua oso Kanata e fesoasoani i le malo. Afai e leai, ua faʻaalia e le US e mafai ona tuleia.
Taunuuga
Ia, o le a le mea na oso a Kanata e fai, i Vietnam? Le tele o mea. I upu a Levant:
“O meaai ma meainu a Kanata na fafagaina ai fitafita a Amerika, o mea tau a Kanata na faʻaaogaina i malae o Vietnam i Saute ma faʻafefe i Hanoi ma Haiphong, o vaega taʻavale na gaosia i Kanata na faʻapipiʻiina i taʻavale a le US, ma le tele o punaoa mataʻutia a Kanata na faʻaosoina ai le afi. le US military-industrial complex.” (Levant 53., ma le tele o faʻamaumauga). O mea uma mai vaega napalm i berets lanu meamata, mai le fana i le uisiki, mai le leitio faʻasalalau i roketi ulu, sa saunia. O le mekasini faalevaiaso a le Toronto Star na siaki ai le TNT mai se laau i Quebec i Crane Indiana lea na sasaa ai i pomu. O le faaopoopoga o Me 27, 1967 na taʻua ai e faapea "Faatasi ai ma le laki, o le mea papa na alu ese (Quebec) e mafai ona oso i lalo i se nuu Vietnamese i le ono vaiaso mulimuli ane." (Levant pg. 58) O tausaga lapopoa ia mo le tamaoaiga atoa o Kanata, o se tamaoaiga na totogiina e Vietnamese i o latou ola, i le miliona.
Ina ia sa'o ia Kanata, na totogi e le malo ia Vietnam e ala i le tuuina atu o fesoasoani 'fesoasoani' - ae na'o le pulega a Vietnam i Saute, le US client, o ona tagata sili ona afaina o tagata Vietnamese i Saute. Ua faateleina le fesoasoani a Kanata i pomu a Amerika – o le tele o le pomu a Amerika, o le tele foi lea o le ‘fesoasoani’ a Kanata. O le faamoemoega autu o nei nai miliona o tala e ui lava, o le 'faaalia faalauaitele o latou i le itu e tasi o le taua ma le US' (External Aid Office Advisor Michael Hall, i le 1965, taʻua i Levant itulau. 71).
Na alu Claire Culhane i Vietnam o se tausimaʻi ma se tasi o nei "galuega fesoasoani" ma avea ai ma se tasi o tagata sili ona faʻaalia e tetee atu i le taua. Na ia faʻaalia foliga moni o nei fesoasoani fesoasoani a Kanata i lana tusi, "Aisea ua i ai Kanata i Vietnam", i le 1972 (New Canada Press, Montreal). Sa ia faamatalaina se taamilosaga i se uarota a le falemai sa ia faia ma se supavaisa.
“O Dr. Sa siaki ma le toto’a e Mosely le taimi ona sa tatau ona ia feiloai i sana uo e taalo tenisi i le 12:30, ma ua sauni e alu. Ina ua ou faasa'osa'o ie moega o le ma'i, na ou maua ai se tulaga mata'utia o le to'esea o le manava ma vae malepe, o lo'o taoto i totonu o le paluga o ponaivi nuti ma le toto - o se vaaiga le mafai ona gafatia, e manaʻomia ai le tele o galuega. Ina ua ou valaau atu ia [Dr. O le vaai a Mosely], na umi lava ona tu e ata ma faapea atu: ‘Aua e te faavalevalea, aisea e te faalavelave ai, e oti lava o ia i le taeao, o le a na ona manogi teisi pe a oti.’” (itulau. 83)
I tua i Kanata, sa ia mafaufau e uiga i se poloketi a Kanata e faʻatupe ai vae faʻapitoa.
"Na ou sailia Dr. Claude Gingras o le Montreal Rehabilitation Institute, o le na amataina le Qui Nhon Rehabilitation Hospital (na mulimuli ane teuteuina o ia e Peresitene Thieu) e fesili pe aisea na ia le taumafai ai e tuuina atu ni fomai tipitipi aoaoina e mafai ona faasaoina vae, nai lo le fetaui lelei. O lana tali e aofia ai se faamatalaga e sefulu minute e uiga i le tulaga faalelalolagi o le mafaufau i sasae ma le eseesega o ona uiga agai i le oti mai ia i tatou lava!” (itulau 109)
O 'au fa'afoma'i na avea ma vaega o le polokalame fesoasoani na fesoasoani fo'i i le taua a le US e ala i le fa'afitia o taua fa'ama'i a Amerika e leaga ma e leaga le napalm mo oe. (Levant itulau. 86)
I le mataupu o taua tau vailaʻau, na faʻatagaina e Kanata le suʻega o vailaʻau i New Brunswick i le 1966. "I le masina o Mati 1965, na ofoina atu ai e le Matagaluega o le Puipuiga a Kanata ni vaega tetele o fanua togavao mo suʻega faʻataʻitaʻiga o vailaʻau faʻaleagaina" ... o se fa'afefiloiga o la'au fa'ato'aga ma laula'au lauolaola i totonu o se vaomatua mafiafia e le fa'afefeteina e maua ai le tele o la'au e tutusa ma la'au o... Asia i Sautesasae.” (US Army technical memorandum, sii mai i Levant itulau. 205). O B-52 sa fa'ata'ita'iina pomu i luga o Saskatchewan ma Alberta i le 1968 ma le 1970 (Levant itulau 205).
Na auai Kanata i le mea na taʻua o le International Control Commission (ICC), faatasi ai ma Polani ma Initia. Na malaga 'au a le ICC i Viatename ma fa'amautu pe ua solia le taofi. Na faʻaaogaina e Kanata lona i ai i luga o le ICC e le gata e fesoasoani e faʻasaʻo mea o loʻo faia e le US ma faʻafitia mea moni, ae faʻapea foʻi e asiasi i le Vietnamese, ma tuʻuina atu le atamai i le US i aʻafiaga o ana auupega i luga o le faitau aofaʻi ma sili atu. (Levant)
E leai se auala e fa'alili ai le fa'aleagaina na mafua mai i le matafaioi a Kanata fa'apitoa, i Vietnam po'o se isi mea. Ae e mafai e se tasi ona otootoina le aafiaga o le taua atoa i Vietnamese, ma ou te fiafia i le otootoga a David Orchard (itulau 135-136):
"... ia Aperila 30, 1975, o le mulimuli o le militeri a Amerika na sosola i helikopa mai luga o le taualuga o le US ambassador i Saigon, ma lafoai le faitau miliona o tala o auupega, helikopa, tane ma isi meafaigaluega, selau afe o tagata faigaluega CIA, sili atu i le lima selau afe fafine talitane ma vaisu fualaau faasaina i Saigon na o ia, e silia ma le valu miliona tagata sulufai ma tamaiti matuaoti, selau afe o manuʻa, faʻaleagaina ma faʻaleagaina faʻamaʻi Vietnamese, le manaʻoga sili o le lalolagi mo lima faʻapitoa, ma le 150,000 tone e leʻi pa i totonu o fanua ma vaomatua. . E sili atu i le 10,000 Vietnamese, o le tele o faifaatoʻaga ma o latou aiga, na maliliu i tausaga na sosoo ai ma le 1975, ina ua taia ma le le iloa e a latou suotosina nei pomu natia o loʻo i ai fuses tuai.
“E tusa ma le ono miliona na maliliu i Viatename, Cambodia, ma Laos, ma le anoanoai o isi na manua ma manunua ona o osofaiga a le militeri a Amerika. Mo ana solitulafono tau taua i Asia i Sautesasae, e leʻi totogia lava e le Iunaite Setete.”
Ma e leai foi Kanata.
Le faʻaaogaina o faʻasalaga
Na ou faʻaaluina le tele o taimi i Viatename ona o se faʻaaliga lelei o tala faʻasolopito ma faʻataʻitaʻiga moni o amioga a Kanata i le lalolagi. O Kanata na sau i fafo mai lena taua e pei o se rosa, e ui lava i mea uma, ma o loʻo i ai pea tala faʻasolopito na luʻiina e Pearson Johnson i le pomuina o Vietnam i Matu. O Pearson, e tusa ai ma le Pentagon Papers, na ia faia se fautuaga faʻapitoa ia Johnson e aua le faʻaaogaina auupega faaniukilia i Vietnam, ae o "pomu uʻamea" na lelei (4). O lena i le 1965, a o auai Matini ma Pearson i soo se ituaiga o faatoesega mo le osofaiga a le US.
O Kim Richard Nossal, o se a'oa'oga fa'apitoa i faiga fa'avae a Kanata, na tu'ufa'atasia se lisi pu'upu'u o le fa'aogaina o fa'asalaga tau tamaoaiga e Kanata (5, itulau 74). Sa fa'aaoga fa'asalaga - mate mai o ai? - Viatename i le 1979 mo lana osofaʻiga i Cambodia (o se tasi o faʻalavelave na i ai moni lava aʻafiaga agaalofa, taofia le pulega fasioti tagata a Pol Pot). Faʻasaga i le USSR mo le osofaʻia o Afghanistan i le 1979 (e ui lava e le faasaga i le US mo le faia tutusa i le 2002). Faʻasaga ia Iran ina ua uma ona faoa le US ambassador i le 1979. I le 1981 faasaga i le USSR ma Polani ina ua uma ona faʻaalia e le mulimuli le tulafono martial. I le 1982 faasaga i Atenitina mo le taua a Falklands ma Peretania. I le 1983 faasaga i le USSR ina ua uma ona fanaina i lalo se vaalele vaalele a Korea. I le 1984 faasaga i Aferika i Saute. I le 1989 faasaga ia Saina ina ua maeʻa le fasiotiga o Tiananmen Square. I le 1990 faasaga i Iraq mo lana osofaʻiga i Kuwait. I le 1991-2 faasaga ia Yugoslavia. I le 1991 faasaga ia Haiti ina ua uma le osofaiga faasaga ia Aristide. Na taofia le fesoasoani i Afghanistan, Cuba, El Salvador, Fiti, Kuatemala, Initonesia, Libya, Suriname, Sri Lanka, ma Uganda, i taimi eseese.
Ae o Kanata, o Nossal lava ia na matauina, e leʻi mafaufauina ni faʻasalaga faasaga i le US mo lana osofaʻiga i Grenada i le 1983, poʻo lona pomuina o Libya i le 1986, poʻo le fanaina o se vaalele a Iran i le 1988, poʻo lona osofaʻiga o Panama i le 1989, poʻo lona le amana'iaina o le faaiuga a le Faamasinoga a le Lalolagi ma fa'asalaga Fono a le Puipuiga a'o fa'ateleina le taua fa'atupu fa'alavelave faasaga ia Nicaragua i le 1980s.
Ma nai lo le faʻatagaina o le US mo lona 1990/91 Iraq fasia, na auai Kanata i totonu.
Le Taua i Iraq i le 1990/1
Na auina atu e Kanata vaalele tau ma vaa e auai i le osofaiga a le US i Iraq i le 1990/1. I se tulaga e le masani ai mo Kanata, o le militeri a Kanata na faʻaaogaina saʻo e faasaga ia Iraq, ma o lea e faʻasoa ai e Kanata le matafaioi mo mea mataʻutia na mafatia ai Iraqis i lena taimi ma talu mai lena taimi.
Toe sii mai le upu a David Orchard (itulau 230):
“O se taua lea e tuu atu ai i le Iunaite Setete le pulea o le suauu Arapi, lea na o mai ai le tele o le tamaoaiga o kamupani suauu tetele e fitu a Peretania ma Amerika, ma o le puna malosi foi lea o ana kamupani faatauva tetele, Europa ma Iapani.
"O le tau" sa i le va o le 150,000 ma le 300,000 na maliliu i Iraq - 90% tagata lautele. Talu mai le faaiuga o le taua, e sili atu nai lo le 100,000 pepe ua maliliu ona o le le lava o meaai, maʻi maʻi, ma isi aafiaga o le pomu ma le faʻalavelave faʻafuaseʻi o Iraq…” [Na tusia e Orchard lena mea aʻo leʻi taʻua e Madeleine Albright i luga o le televise o le aofaʻi o tamaiti e 500,000. , ma o lena mea i le 1996. E leʻi maeʻa lava le pulega o faasalaga e ui i le toe faʻaleagaina o Iraq ma lana nofoia e le US ma le kamupani.]
“Na fai mai le minisita o mataupu i fafo o Kanata, Joe Clark, i le amataga o le taua, o le mafuaaga na i ai le au a Kanata i le Fagaloa ona e le mafai e Kanata ona tu atu mo osofaiga a atunuu laiti e malo malolosi. I le 200 tausaga ua tuanaʻi, ua silia ma le 300 taimi na osofaʻia ai e le Iunaite Setete ni atunuu laiti.”
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo