O se ata o le faʻamatalaga aloaia a le malo ma faʻamatalaga lata mai e uiga i le tau o loʻo faʻapea mai o le saienisi fou ma le faʻaputuina o loʻo taʻu mai ai se "tala manino" e uiga i le natura o le vevela o le lalolagi: O loʻo tupu nei. Ua vave ona tupu. O fa'aoso fa'apisinisi o le aveta'avale sili lea. Ma le mea mulimuli, e manaʻomia vave le gaioiga.
E sili atu ona o le faʻapogai nai lo le anotusi, na tali atu ai tagata atamamai o le tau i le tatalaina o le Iloiloga ole Tau ole Atunuu i le Aso Faraile ma le faʻamoemoe o lapataiga mataʻutia o loʻo i totonu o le ata faataitai o le a faʻaosofia ai le tele o manaʻomia, ae masani ona leai, talanoaga a le atunuʻu e uiga i suiga o le tau ma-sili atu ona taua-fesoasoani faʻamalosi faʻamalosi ma vave gaioiga a le malo o Amerika e tali atu ai i faʻaiʻuga a le lipoti.
O le su'esu'ega lava ia, na faia e le 60-tagata vaega o tagata popoto ua ta'ua o le National Climate Assessment and Development Advisory Committee (po o le NCADAC), o le pepa aloaia aloaia a le malo i mataupu tau le tau ma e lagolagoina e le National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). ma isi ofisa feterale.
E tusa ai ma le faʻataʻitaʻiga otootoga: "O faʻamaoniga mo [tagata] suiga o le tau e anoanoai, mai le tumutumu o le siosiomaga e oʻo atu i le loloto o le sami."
"O lenei faʻamaoniga na tuʻufaʻatasia e saienitisi ma inisinia mai le salafa o le lalolagi, e faʻaaoga ai satelite, paluni o le tau, thermometers, buoys, ma isi faiga e mataʻituina ai.
"O le faʻamaoniga e manino ma faʻateleina," fai Dr. Andrew Steer, peresitene o le Lalolagi Punaoa Inisitituti, i le tali atu i le tatalaina o le ata faataitai. "O le Iunaite Setete o loʻo nofo i le ogatotonu o faʻafitauli o le tau, faʻamaumau le vevela o faʻatoʻaga faʻaleagaina, vaitafe ua mago, ma afa o loʻo faʻafefe i luga o tatou taulaga. malosi e aunoa ma se tali malosi ma vave iinei i le Iunaite Setete ma le salafa o le lalolagi.
"O lenei lipoti o se valaau fafagu mo Peresitene Obama e tuuto atu lana nofoaiga fou e alo ese ai le faaletonu o le tau," o le tala lea a Shaye Wolf, Ph.D., le Nofoaga Tutotonu mo Meaola Ola's fa'atonu fa'asaienisi tau. "O tagata Amerika o loʻo feagai ma faʻamataʻu faʻatupulaia mai le lamala, siʻitia o suasami, ma le ogaoga o le tau. Ina ia aloese mai aʻafiaga sili ona leaga o suiga o le tau, e manaʻomia e le peresetene ona amata faʻaaoga atoatoa le Tulafono o le Ea Mama e faʻaitiitia ai le faʻaleagaina o kasa greenhouse."
“E mafai ona fesoasoani lea e toe amata ai se talanoaga faaleatunuu e uiga i suiga o le tau,” fai Todd Sanford, o se saienitisi o le tau ma le Union o popole saienitisi. “E tu’u mai ai ia i matou se fa’afanua auala mo suiga o le tau. Ma o le auala e sili atu le gaogao pe a tatou faʻaauau pea i luga o se auala maualuga atu le faʻafefe."
O le iloiloga aloaia mulimuli na tuʻuina atu i le 2009, ma e ui o le lipoti na tuʻuina atu i le aso o loʻo faʻataʻitaʻiina ma o le a le faʻamaeʻaina mo ni masina, ae o loʻo tuʻufaʻatasia ai atinaʻe i le saienisi o le tau talu mai le lipoti mulimuli a le lala sooupu i le 2009.
“O suiga o le tau ua leva ona aafia ai i tatou ma o loʻo faʻatupulaʻia le manaʻoga i le lotoifale mo faʻamatalaga e uiga i lona uiga mo lo tatou taimi nei ma lo tatou lumanaʻi," o le tala lea a Sanford. “O le talanoaga o le tau e amata lava i le faasaienisi. Talu ai e masani ona lagolagoina e le au fai tulafono faiga faavae e faateleina ai le aave, o le manuia o le fetuunaiga i suiga o le tau ua atili ai ona faigata.
E ui lava i le mea moni e faapea o le tele e le uma o le faasaienisi o le tau e faamaonia ai o lamatiaga o le le pulea o le kaponi i le lalolagi atoa ua maua ai se faaletonu o faiga faavae, e toatele o loo pipiimau pea i le manatu o le faasaienisi, i le faaiuga, o le a faia se sao taua i le liliuina o laulau. i luga o le alamanuia suau'u fa'ato'aga e foliga mai e u'amea le fa'atulafonoina.
O fa'amatalaga autu a le lipoti e aofia ai:
1. Ua suia le tau o le lalolagi, ma o loʻo faʻaalia i le US atoa i le tele o faʻamatalaga.
O le suiga o le tau i le 50 tausaga talu ai e mafua ona o gaoioiga a tagata, aemaise lava o le susunuina o suauu. o le sefulu tausaga talu ai sa sili ona mafanafana a le atunuu i faamaumauga. Talu ai ona o le mafanafana e mafua mai e tagata e faʻapipiʻiina i luga o se tau e masani ona fesuisuiaʻi, o le maualuga o le vevela e le tutusa le tufatufaina atu i le atunuʻu poʻo le aluga o taimi.
2. O nisi o tulaga ogaoga o le tau ma le tau ua faateleina i le tele o tausaga talu ai, ma o loo i ai ni faamaoniga fou ma malosi atu o le tele o nei siitaga e fesootai ma gaoioiga a tagata.
O suiga i fa'alavelave matuia o le auala muamua lea e o'o ai le to'atele o tagata i suiga o le tau. O suiga o le tau ona o tagata ua uma ona faateleina le tele o taimi ma le malosi o nisi tulaga ogaoga. I le 50 tausaga ua tuanaʻi, o le tele o le US ua vaʻaia le faʻateleina o le faʻaumiumi o le maualuga o le vevela, sili atu le mamafa o timuga, ma i nisi itulagi e sili atu le ogaoga o lamala.
3. O suiga o le tau e mafua mai e tagata ua fuafua e fa'aauau pea ma fa'avavevave tele pe a fa'aauau pea ona fa'atupula'ia le fa'aosoina o kasa e pu'eina ai le vevela.
?O kasa e pu'eina vevela ua uma ona i totonu o le ea ua fa'aolaina ai i tatou i se lumana'i vevela ma le tele o a'afiaga o le tau i nai tausaga o lumana'i. O le tele o suiga o le tau i tua atu o nai tausaga o lumanaʻi e faʻalagolago lava i le aofaʻi o kasa vevela e faʻamalo i le lalolagi, i le taimi nei ma le lumanaʻi.
4. O a'afiaga e feso'ota'i ma suiga o le tau ua leva ona fa'aalia i le tele o vaega ma ua fa'amoemoe e fa'atupula'ia lu'itau i le atunu'u atoa i lenei seneturi ma tua atu.
O suiga o le tau ua uma ona aʻafia ai le soifua maloloina o tagata, atinaʻe, punaoa vai, faʻatoʻaga, malosi, siosiomaga faʻanatura, ma isi mea - i totonu o le lotoifale, atunuʻu, ma faavaomalo. O suiga o le tau e fegalegaleai ma isi mea tau le si'osi'omaga ma fa'alapotopotoga i ni auala 'ese'ese e fa'aleaogaina pe fa'ateleina ai a'afiaga. O ituaiga ma tetele o nei aafiaga e eseese i le atunuu atoa ma le taimi. O le tele o tagata - e aofia ai tamaiti, tagata matutua, tagata mamaʻi, tagata matitiva, ituaiga ma isi tagata o le atunuʻu - e sili atu ona afaina i se tasi pe sili atu vaega o suiga o le tau. O lo'o fa'atupula'ia fa'amaoniga e fa'apea ua maualuga le tau o le atunu'u ma o le a matua fa'atupula'ia i le lumana'i, se'i vagana ua matua fa'aitiitia le fa'aosoina o kasa e pu'eina ai le vevela.
5. O suiga o le tau e lamatia ai le soifua maloloina ma le soifua manuia o tagata i le tele o auala, e aofia ai aʻafiaga mai le faʻateleina o mea leaga o le tau, afi afi, faʻaitiitia le lelei o le ea, faʻamaʻi pipisi e iniseti, meaʻai, ma vai, ma faʻamataʻu i le soifua maloloina o le mafaufau.
?O suiga o le tau o lo'o fa'atupula'ia ai a'afiaga o le vevela, fa'alavelave manava mai le leaga o le lelei o le ea, ma le sosolo o fa'ama'i mai vai. O le saogalemu o taumafa o loʻo tulaʻi mai o se mataupu o popolega, i totonu o le US ma le lalolagi atoa, ma e aʻafia i suiga o le tau. O suiga tetele o le si'osi'omaga ona o suiga o le tau ma tulaga ogaoga o le tau o lo'o fa'atupula'ia ai fo'i le ono tula'i mai po'o le toe tula'i mai o fa'amata'u tau soifua maloloina e le masani ai.
6. O galuega tetele i totonu o le Iunaite Setete o loʻo aʻafia tele i faʻalavelave faʻafuaseʻi e fesoʻotaʻi ma suiga o le tau, e aofia ai le siʻitia o le suasami, afa, timuga mamafa, ma le vevela tele.?
O le si'itia o le suasami ma le afā, fa'atasi ai ma le fa'ata'atiaga o atina'e tetele i gataifale, ua i'u ina fa'aleagaina ai atina'e e pei o auala, fale, uafu, ma nofoaga o le malosi. O galuega tetele e feso'ota'i ma mea fa'afitafita e lamatia fo'i i a'afiaga o suiga o le tau. O lologa i vaitafe o le atunuu, i totonu o aai, ma luga o vaituloto pe a mavae le mamafa o timuga, timuga faaumiumi, ma le vave liusuavai o pusa kiona ua faaleagaina ai atinae tetele i taulaga ma aai, faatoaga, ma le tele o isi nofoaga i le salafa o le atunuu. O le vevela tele o lo'o fa'aleagaina ai atina'e tau femalagaiga e pei o auala, laina nofoaafi, ma malae va'alele. O le vevela vave i Alaska ua mafua ai aʻafiaga o atinaʻe ona o le liusua o le aisa ma le leiloa o le aisa i le gataifale lea na puipuia muamua ai le matafaga mai afā ma le tafia o le sami.
7. O le fa'atuatuaina o le suavai o lo'o fa'aitiitia ona o suiga o le tau i ni auala 'ese'ese e a'afia ai meaola faanatura ma mea e ola ai i le tele o itulagi, aemaise lava i Saute Sisifo, Laufanua Tele, Sautesasae, ma atumotu o le Caribbean ma le Pasefika, e aofia ai le setete. o Hawaii.
O sapalai i luga o le eleele ma le suavai i le tele o itulagi ua uma ona faamamafaina e ala i le faateleina o le manaʻomia mo le suavai faʻapea foʻi ma le faʻaitiitia o tafega ma vai faʻaleleia. I le tele o itulagi, o suiga o le tau e fa'atuputeleina ai le le lava o le vai ma le tauvaga mo le suavai i le va o fa'ato'aga, nu'u, ma le siosiomaga. O le itu i sisifo o le US e faʻalagolago tele i luga o le kiona mauga mo le teuina o vai, ma o loʻo faʻaitiitia le kiona tautotogo i le tele o Sisifo. O lo'o fa'atupula'ia le fa'alavelave o le le lava o le vai i le tele o vaega o le Iunaite Setete, e tusa lava pe fa'apea e fa'atupula'ia le aofa'i o timuga. O lo'o fa'atupula'ia fo'i lu'itau o le lelei o le suavai, aemaise o le palapala ma le fa'aleagaina o le suavai pe a mae'a timuga mamafa.
8. O a'afiaga leaga i fa'ato'aga ma lafumanu i le isi 100 tausaga o lo'o fa'amoemoeina.
I le isi 25 tausaga pe sili atu, o le vaega o faʻatoʻaga o loʻo fuafua e fai si maufetuunaʻi, e ui lava o le a faʻateleina faʻalavelave mai le vevela tele, lamala, ma timuga mamafa. O le saogalemu o mea'ai a Amerika ma tupe maua a le fa'ato'aga o le a fa'alagolago fo'i i le fa'aogaina o faiga fa'ato'aga i suiga o le tau i isi itulagi o le lalolagi.
Ole fa'ato'aga lata mai ole fa'ato'aga a Amerika e fa'aleleia e ala i gaioiga fa'afetaui, e aofia ai le fa'alauteleina o le fa'asusuina o eka e tali atu ai i lamala, suiga fa'aitulagi i fuala'au ma fa'ato'aga fa'ato'aga, fa'aauauina fa'atekonolosi, ma isi fetuunaiga. Ae peita'i, e o'o atu i le ogatotonu o le seneturi, pe a si'itia le vevela ma fa'ateleina timuga, o fua o fa'ato'aga tetele a Amerika e fa'amoemoe e fa'aitiitia, e lamatia ai le saogalemu o mea'ai a Amerika ma fa'avaomalo. E fa'alagolago fo'i le faiga o mea'ai a Amerika i oloa fa'aulufale mai, o lona uiga o le saogalemu o mea'ai ma le tau o oloa o le a a'afia ile fetuuna'iga o fa'ato'aga i suiga o le tau ma isi tulaga i le lalolagi.
9. O fa'anatura faanatura o lo'o a'afia sa'o i suiga o le tau, e aofia ai suiga i meaola eseese ma nofoaga o meaola. O le i'uga, ua fa'aitiitia ai le malosi o fa'anatura fa'anatura e fa'amalieina a'afiaga o fa'alavelave e pei o lamala, lologa, ma afā tetele.
I le faaopoopo atu i suiga o le tau e aafia tuusaʻo ai nofoaga, o mea tutupu e pei o lamala, lologa, afi o le vao, ma faʻamaʻi faʻamaʻi e fesoʻotaʻi ma suiga o le tau ua leva ona faʻalavelaveina fausaga ma galuega faʻanatura i le tele o auala tuusaʻo ma le le tuusao. O nei suiga e fa'atapula'aina ai le gafatia o fa'anatura fa'anatura e pei o vaomatua, matafaga puipui, ma gataifale-ma suasami-vaivai-vaivai e fa'afetaui ma fa'aauau pea ona faia sao taua i le fa'aitiitia o a'afiaga o nei fa'alavelave matuia i atina'e, nu'u tagata, ma isi punaoa taua.
10. O le olaga i le sami ua suia ona o le mafanafana o le sami ma sili atu ona oona.
O le mafanafana o le sami ma le fa'asao o le sami i le lalolagi atoa ma totonu o teritori o le gataifale a Amerika e tele lava ina a'afia ai meaola o le gataifale. O vai mafanafana ma sili atu le oona o lo'o suia ai le tufatufaina o i'a ma isi meaola o le sami, ma fa'amamafa ai, e pei o 'amu, e le mafai ona gaoioi. O ogasami mafanafana ma sili atu oona e tu'ufa'atasia ma isi fa'alavelave, e pei o le soona fagotaina ma le gataifale ma le gataifale filogia, e a'afia leaga ai le gaosiga o mea'ai i le gataifale ma fa'alapotopotoga fagota.
11. Fuafuaga mo fetuunaiga (e faʻatalanoa ma sauniuni mo aʻafiaga) ma faʻaitiitia (ia faʻaitiitia le faʻaoso) o loʻo faʻateleina, ae o le alualu i luma i le faʻatinoga e faʻatapulaʻaina.
?I tausaga talu ai nei, ua amata ona alia'e mai le tele o vaega ma vaega uma o le Malo; ae ui i lea o pa puipui i le faʻatinoina o nei gaioiga e taua tele. Ole maualuga ole taumafaiga ole taimi nei e le lava e aloese ai mai le faʻateleina o aʻafiaga o suiga ole tau e iai aʻafiaga lautele, siosiomaga, ma le tamaoaiga. Fuafua lelei ma fa'atinoina gaioiga e fa'atapula'a ai fa'apogai ma fa'atuputeleina le maufetuuna'i i a'afiaga e le mafai ona alofia e mafai ona fa'aleleia atili ai le soifua maloloina lautele, avanoa tau atina'e tau tamaoaiga, puipuiga fa'alenatura, ma le tulaga atoa o le olaga.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo