Oketopa 24, 2007 i le laumua o le Matagaluega a le Setete i Uosigitone, na tuuina atu ai e Peresitene George W. Bush se tautalaga umi ma sili ona leaga faasaga i le malo o Havana. A o mu se vaega tele o Kalefonia ma goto ai Iraq i se taua toto ma e le gata, o le White House ua toe foi i le mataupu na mataʻutia talu mai le 1959-ma o loʻo faʻaaogaina e faʻamaonia ai le toeitiiti atoa le limasefulu tausaga o osofaʻiga a tagata faatupu faalavelave, faʻasalaga sauā ma le faʻaleagaina ma taua faapolokiki ma malo: Cuba. (1)
"E itiiti lava mataupu na luʻitauina ai lenei matagaluega - ma lo tatou malo - umi atu nai lo le tulaga i Cuba," o le tala lea a Bush, ma faamamafaina le natura le taliaina o sea mea moni. Talu mai le tula'i mai o Fidel Castro i le pule, e le'i tu'ulafoa'ia e Uosigitone lona fa'amoemoe e fa'ato'ilaloina le malo fou i so'o se tau. Ae o le suiga faʻafetai i le tele o le lagolago a le faitau aofaʻi na mafai ona teteʻeina le tulaga o le faʻalavelave lea na taumafai ai le sefulu o peresitene o Amerika e tuʻuina atu. (2)
Bush na amata lana tautalaga e faʻamaonia ai lona malamalama loloto e uiga i le mea moni Cuban: "I Cuba e le tusa ai ma le tulafono le suia o galuega, suia fale, malaga i fafo, ma faitau tusi poʻo mekasini e aunoa ma se faʻamaoniga manino a le setete." E le gata i lea, e tusa ai ma le peresitene o le US, "e le tusa ai ma le tulafono mo le sili atu ma le toatolu Cubans e feiloai e aunoa ma se faatagaga" ma le "Neighborhood Watch programs e le vaavaai mo tagata solitulafono. Nai lo lena, latou te mataʻituina o latou uso a tagata - o loʻo mataʻituina le o mai ma le alu ese o tuaoi, o ai e asiasi ia i latou, ma o a leitio latou te faʻalogo i ai". I se upu, "ua leai se lagona o le nuu ma le faatuatuaina faigofie i le va o tagata." (3)
E leai se mea e tu ai le tagata nofomau o le White House. Talu ai e le fefe o ia i le taufaaleaga, na te le faatuai e taʻua le faʻataʻitaʻiga e uiga i le lomitusi: “Na fesili se tasi tusitala Cuban i tagata ese na asiasi atu ia te ia mo se mea e tasi: o se peni. O le isi e fa'aaogaina le fa'aiila seevae e fai ma vaitusi e fai ma lipine lomitusi,” o le tala lea a le ta'ita'i o Amerika ma le manatu mamafa. Na ia faʻaaogaina le avanoa e taʻutino atu ai "o tagata tetee i aso nei o le a avea ma taʻitaʻi o le malo a taeao," e faamanatu mai ai ia i tatou o nei tagata tetee - ua vavae ese ma, sili atu i mea uma, o loʻo faʻaosofia e le manaʻo e maua, - o loʻo faʻatupeina ma le limafoaʻi, ma faʻatulafonoina. le Iunaite Setete: “E leʻi leva ona palota le Konekeresi a le Iunaite Setete mo se faatupega faaopoopo [45.7 miliona tala] e lagolago ai taumafaiga faatemokalasi a Cuba.”(4)
"O le pulega a Cuba e faʻaaogaina le faʻasalaga a Amerika e fai ma 'oti mo mafatiaga o Cuba," o le faʻamautinoaga lea a Bush. I lenei auala, o faʻasalaga le faʻale-tagata e matua afaina ai le olaga i aso uma mo ituaiga uma o tagata, ua na o se 'alofaga. Ae, i lenei tulaga, e leʻi faʻamatalaina e le peresetene pe aisea na ia "uunaia ai le tatou Konekeresi e faʻaalia [lana] lagolago ma le lotogatasi mo suiga taua i Cuba e ala i le faatumauina o [le] faʻasalaga." (5)
Na unaʻia e Bush le sosaiete faʻavaomalo ina ia auai i ana faiga faʻavae ma le le aoga ma faʻaaoga faʻasalaga faasaga ia Cuba. Na ia taʻua atunuu Europa o se faʻataʻitaʻiga o loʻo mulimulitaʻi i faatonuga a Uosigitone, e taʻua o Czech Republic, Hanikeri ma Polani e leʻi faʻatuai e faʻalavelave i mataupu i totonu o Cuba ma faʻalauiloa le faʻalavelave. (6)
O le peresitene, i taimi uma lava e sili ona lata mai i le mea moni a Cuba, na tuuina atu sikolasipi mo tamaiti aoga Cuba, "e fesoasoani ia i latou ia maua ni avanoa sili atu faaleaoaoga," pe a autasi faalapotopotoga faavaomalo-mai Malo Aufaatasi i le Faletupe o le Lalolagi-i le viia o le tulaga maualuga o Cuba. i le itu tau aoaoga. I lea tulaga, 157 atunuu mai le 175 na faatoa filifilia Cuba mo le Fono Faafoe a UNESCO. I le isi itu, o tala faasolopito o le tala faasolopito, i le taimi nei e 500 tagata matitiva Amerika, e le o aofia ai mai le iunivesite o le uluai faatemokalasi a le lalolagi, o loʻo i totonu o se polokalame faʻasalalau e leai se totogi i Cuba. Ae o lenei tulaga e foliga mai na sola ese mai le poto o le peresitene. (7)
Na faasilasila mai foi e le tagata nofomau o le White House le fausiaina o le tele-piliona tala "Freedom Fund for Cuba," i lalo o le taitaiga a le Failautusi o le Setete Condoleezza Rice ma le Failautusi o Pisinisi Carlos Gutiérrez, o lona uiga e faatoilaloina le malo o Havana ma toe aumaia Cuba i lalo o le Iunaite Setete. Vaega o aafiaga a Setete. Na saunoa manino Bush, "o le upu aoga i a tatou feutagaiga i le lumanai ma Cuba e le o le 'mautu' [ae] le saolotoga'." Masalo o loʻo ia faʻamatalaina le mea o loʻo i ai nei i Iraq ma Afghanistan. (8)
I le faaiʻuga, na faalauiloa ai e Bush se valaau i le militeri mo le fouvale: “A tulaʻi mai tagata Cuba e talosagaina lo latou saʻolotoga […] e tatau ona e faia se filifiliga. Pe e te puipuia ea se poloaʻiga faalumaina ma le oti e ala i le faaaogāina o le malosi faasaga i ou lava tagata? Pe o le a e taliaina ea le naunau o ou tagata mo suiga?” Mulimuli ane, na ia faia le avanoa e lauga atu ai i “Cubans o loo [sa] faalogo—atonu i ni tulaga lamatia tele”- e ala i le Leitio po o le TV Martí, e lua o le aufaasālalau a Amerika o loo tufatufaina atu faasolitulafono ia polokalame taufaaleaga i Cuba. "Matou te le mananao i se mea mai ia te oe vagana ai le faʻafeiloaia oe i le faʻamoemoe ma le fiafia o le saʻolotoga," o le tala lea a Bush. (9)
Ae, e ese mai i faʻamatalaga a Bush, e le taufetuli tagata Cubans "tulaga lamatia" e faʻalogologo i lana tautalaga. Na tufatufaina atu i Cuba i luga o leitio, televise ma nusipepa, mo se faataitaiga i Gramna, le okeni aloaia a le Cuban Communist Party. El Nuevo Herald, o se nusipepa o le itu taumatau pito i luga o Miami e pulea e le malo Cuban oligarchy, na faaalia lona ofo i le faamamafaina o upu a Bush na tufatufa atu "e aunoa ma se faalavelaveina."(10)
O tagata o le motu, e inoino i soʻo se osofaʻiga i lo latou malo ma le tutoʻatasi o le atunuʻu, na latou iloa poʻo a ni faiga mataʻutia na fuafua e Uosigitone e fai e faʻalavelave ai i totonu o Cuba, o faiga e le taliaina ma e feteenai ma tulafono faavaomalo. E mafai foʻi ona latou vaʻai i le matua vavaeeseina o le peresetene o Amerika mai le moni Cuban. I lana tautalaga, faatasi ai ma se manogi leaga o pulega faakolone, na talepe ai e Bush le mataupu faavae o le filifiliga faaletagata lava ia o tagata. Nai lo le ofoina atu ia i latou "le faamoemoe ma le olioli o le saolotoga," na folafola atu ai e le peresitene o le Iunaite Setete o le a faateleina le faasalaga tau tamaoaiga faasaga ia i latou ma faateleina ai o latou mafatiaga ma faigata i aso taitasi.
O le Minisita o le Va i Fafo Cuban Felipe Pérez Roque, na matua taʻusalaina “le faateleina e lei tupu muamua i le faiga faavae a le malo o le Iunaite Setete faasaga ia Cuba.” E tusa ai ma ia, o se "faamaoniga o le faiga faavae o loʻo faʻamalosia [...] o le suiga o pulega i Cuba, e oʻo lava i le faʻamalosi." O le tautalaga mai Uosigitone o se “gaioiga le faatuatuaina e aumaia ai se manatu i le tulaga o le le fiafia, le fiafia, ma le inoino patino o Peresitene Bush mo Cuba; o se talosaga i sauaga, o se valaau, e oo lava i le faaaogaina o le malosi ina ia faatoilaloina le Cuban Revolution ma tuuina atu lana fuafuaga i Cuba.”(11)
Ae o Cuba, talu mai le 1959, e leʻi popole i le gagana taufaamataʻu ma le taufaamataʻu. Pau lava le mea na ausia o le faʻasalaina o le faiga faʻafouina Cuban i le tele o tausaga. I le 1962, na saunia ai tagata Cuba e feagai ma se afi faaniukilia aʻo leʻi lafoaia lo latou pule. O le mea autu, e leai se mea ua suia. Na finau pea Pérez Roque. "Afai o le sini o le saunoaga a le peresitene o le Iunaite Setete o le faʻafefe o tagata, e faʻafefe ai ona taʻitaʻi, e tatau ona ou taʻu atu ia te oe amata nei o se toilalo atoatoa," o le tala lea a Perez Roque (12) Mo Ricardo Alarcón, peresitene o le Cuban. Fono Aoao a le Atunuu, ua na o se faamaoniga o le faaseseina a [Bush]. "O le a ia le maua lava Cuba."(13)
O le malo o loʻo i ai nei o le Iunaite Setete, lea faatoa faʻaumatia atunuu e lua ma e nafa ma solitulafono a Guantánamo ma Abu-Ghraib, o le fasioti tagata latalata i le miliona tagata i Iraq ma Afghanistan, falepuipui faalilolilo, vaalele faalilolilo ma faʻasalaga faʻatulafonoina, e le iai so'o se pule tau amio e fa'amatala ai le sa'olotoga ma aia tatau a tagata.
O le faamatalaga a Bush na mafua ai ni lagona eseese, faatasi ai ma i latou o le sui tauva Democratic Democratic Barack Obama, lea na faitioina upu a le White House nofomau. "O le mafuaaga o le saolotoga o le a le agai i luma i faiga taufaamata'u le aoga po o tautalaga masani. O tagata Cuban Amerika e tatau ona faʻatagaina e asiasi i o latou aiga i le motu ma lafo atu tupe. Ua oo i le taimi e malolo ai mai le tulaga o George Bush,” o le tala lea a Obama. (14)
O Wayne S. Smith, o le sa avea muamua ma amepasa a Amerika i Cuba, na ia faamatalaina le "faavalevalea" faiga. “O lenei manatu o le tupe o le saolotoga o le tele o miliona ua na o se taunuuga o mafaufauga o le peresitene” o lana faamamafa lea. Cuba "ua tele piliona tala o loʻo latou faʻaaogaina mai Venesuela ma Saina. O loʻo sologa lelei le tamaoaiga o Cuba, ”o lana faʻaiʻuga. (15)
Mo lana vaega, na iloa e le Associated Press e faapea o le faiga faavae o le fausiaina ma le faatupeina o tetee i totonu o le atunuu e le fou, tusia, "Mo le tele o tausaga, ua faaalu e le malo o le Iunaite Setete le miliona o tala e lagolago ai le tetee a Cuba." (16) E leai se atunuu o le lalolagi o le a taliaina e faapea o sui o loo auauna i se malo i fafo e gaoioi e aunoa ma se faasalaga i lona oganuu.
O le Iuni a Europa, na toe tuʻuina atu faʻamaoniga o lana faiga faʻavae palaʻai ma lona le leoa. E leʻi manaʻo e taʻusalaina upu a Peresitene Bush, e le taliaina mo le aia tatau faavaomalo. Mata e matua fa'aituau pe ana vala'au Saina, Rusia po'o Iran mo le fa'ato'ilaloina o le malo o se isi malo?
So'o se tagata su'esu'e fa'aaloalogia e mautinoa lava na te iloa e le mafai ona fa'ataunu'uina sini a Bush mo Cuba. O loo tumau pea Uosigitone i lea lava faiga faavae ua matua le manuia mo le toeitiiti atoa le afa seneturi. O le malo fouvale o loʻo ia te ia le lagolago tele a le faitau aofaʻi ma e mamao mai le faʻaesea i luga o le tulaga faʻavaomalo. E le gata i lea, e oo lava i vaega le faamalieina o le sosaiete Cuban e fausia se tutu faatasi faatasi ma taitai o le atunuu pe a oo i le faasaoina o le pule silisili ese ma le faasinomaga o le atunuu. O le fa'aletonu i fafo e na'o le fa'amalosia o le felagolagoma'i o tagata i totonu o le malo. E tusa ai ma se osofaʻiga faʻaauupegaina mulimuli ane, o le tali lauiloa o le a pei o le Vietnam War ma le feteenaiga a Iraqi o loʻo i ai nei o le a pei o se savaliga i totonu o le atunuʻu pe a faʻatusatusa i mea e mafai ona faʻamoemoeina e fitafita Amerika pe a latou faia le gaioiga valea o le osofaʻia o Cuba. E leai lava se auala e soona fai ai. O tagata Cuban o loʻo sauni faʻapolokiki ma manatu faʻapitoa mo soʻo se taulaga e puipuia ai le faʻamaoni o lo latou atunuu. Latou te le faʻatalanoaina lo latou tutoʻatasi ma e tatau i le Iunaite Setete ona talia lenei mea moni.
Faamatalaga
(1) George W. Bush, "Sauniga a le Peresetene i luga o Faiga Faʻavae Cuba", Ofisa o le Failautusi Faasalalau, The Miami Herald, 24 Oketopa, 2007.
(2) Ibid.
(3) Ibid.
(4) Ibid.; Wilfredo Cancio Isla, "La Cámara da sólido apoyo a la democracia i Cuba", El Nuevo Herald, 22 Iuni, 2007.
(5) George W. Bush, "Sauniga a le Peresetene i luga o Faiga Faʻavae Cuba", op. cit.
(6) Ibid.
(7) Ibid.
(8) Ibid.
(9) Ibid.
(10) Wilfredo Cancio Isla, «Transmiten en la island el discurso presidential», El Nuevo Herald, 25 Oketopa, 2007.
(11) Felipe Pérez Roque, «Nosotros estamos claros de qué significa la 'libertad'», Cuba Felafolafoaiga, 25 Oketopa, 2007.
(12) Ibid.
(13) Alexandra Valencia, "E le mautonu le Alarcon a Cuba i le toe filifilia o Castro", The Miami Herald, 25 Oketopa, 2007.
(14) El Nuevo Herald, «Opiniones sobre el discurso», 25 Oketopa, 2007.
(15) Antonio Rodriguez, "Bush Call for Cuba Democracy Fund E foliga mai e pau i taliga tutuli", Agence France-Presse, 26 Oketopa, 2007.
(16) Ben Feller, "Bush Touts Cuban Life After Castro", Associated Press, 24 Oketopa, 2007.
O Salim Lamrani o se polofesa Farani, tusitala ma le tusitala faʻapitoa i sootaga US-Cuba. Na ia lolomiina tusi nei: Washington contre Cuba (Pantin: Le Temps des Cerises, 2005), Cuba face à l'Empire (Genève: Timeli, 2006) y Fidel Castro, Cuba et les Etats-Unis (Pantin: Le Temps des Cerises, 2006).
[imeli puipuia]
Fa’aliliu e: Dana Lubow
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo