Ina ua feiloai Big Oil excutives ma US Vice-President Dick Cheney mo talanoaga faalilolilo malosi i le tautotogo o le 2001, o se tasi o mataupu na mamafa i o latou mafaufau uma o le ono leiloa o le tele o suauu faasao a Iraq.
I le mavae ai o le sili atu ma le sefulu tausaga o feteʻenaʻiga US-Iraqi, na feutagai ai le pule malosi a Iraqi o Saddam Hussein ma kamupani suauʻu mai le tele o atunuu, e aofia ai Rusia, Saina ma Initia, e atiaʻe ai le tele o fanua faʻaagaga a Iraq.
O lona uiga o kamupani suauʻu a Amerika e tatau ona faʻafitia se latou faʻasoa i le atinaʻeina o se tasi o suauʻu suauu mulimuli na totoe i le lalolagi. O lona uiga foi o le US ua lamatia le le maua o le avanoa i lenei puna fou fou o le suauu - o oloa ua manatu e taua i lona tulaga faifaipea o se tamaoaiga sili ma le militeri.
O lea e le o se mea e ofo ai le malosi o le aufaigaluega malosi a Cheney - na faʻatūina faʻanatinati i totonu o vaiaso o le pulega a Bush - na matua fiafia i se pepa e taʻua o "Foreign Suitors for Iraqi Oilfield Contracts." O le pepa (na iu lava ina faalauiloa faalauaitele ina ua mavae se taua umi o le faamasinoga ma le pulega a Bush) na aofia ai se auiliiliga auiliili o le suauu 97 a Iraq, lisiina i tulaga taitasi le kamupani mai fafo na feutagai ma se konekarate atinae ma Saddam, ma le tulaga o na feutagaiga.
Ae, e tusa ai ma le tala na tuuina mai e le White House ma e seasea luʻitauina e le aufaasālalau, e leai se mea o nei mea na afaina i fuafuaga a Uosigitone: o le mea moni e faapea o le tele o suauʻu faʻaagaaga a Iraq o le a paʻu atu i lima o Amerika ma le au tauva a Big Oil o loʻo taʻua. leai se sao i le faaiuga a le pulega e faatoilaloina Saddam i le lua tausaga mulimuli ane.
O le mea moni, i fafo atu o tuaoi vaapiapi o faiga faʻapolokiki ma faʻasalalauga, o le toʻatele o tagata masani e leʻi faigata ona vaʻavaʻai i mafuaaga aloaia na ofoina mai e le pulega a Bush e faʻamatala ai lona faʻamalosi i le osofaʻia ma le nofoia o se atunuʻu, e ese mai le suauu, e aofia ai le tele. o oneone.
O lea la ua i ai se meaai fou mo lena felafolafoaiga, faatasi ai ma le faasilasilaga i le vaiaso talu ai a le malo o Iraqi ua latou sainia ni konekarate e leai ni tauofoga ma le lima o kamupani suauu tele atunuu - o le aufaipisinisi lava lea e tasi na feiloai ma Cheney i tua i le 2001 ma le fiafia i le Saddam's o le suauu e feagai ma "tagata mai fafo."
O na "tagata mai fafo" - e aofia ai kamupani a le malo mai Saina ma Initia e fia suauʻu - ua lafoaʻia nei. I lo latou tulaga, ExxonMobil, Shell, BP, Chevron ma le Total ua filifilia mo le laasaga muamua o le atinaʻeina o le ono o suauʻu tele a Iraq.
O lea la, mo se faʻataʻitaʻiga, o le fanua suauʻu mataʻina o Iraqi Rumaila, lea na fuafua e alu i le kamupani suauʻu Rusia Lukoil i tua i le 2001, o le a alu nei i le kamupani suauʻu Peretania BP.
E ui lava o nei konekarate fou o ni konekarate laiti auaunaga, e manatu o se vae taua i le faitotoa mo le mauaina o mea o loʻo tulimataʻia e kamupani - o fefaʻatauaʻiga tetele tau atinaʻe e taʻua o Production Sharing Agreements (PSAs), lea e teufaafaigaluega ai kamupani i se poloketi, pulea. ma maua le vaega leona o le polofiti.
O PSA e pei o ituaiga o fuafuaga sa masani ai i Sasaʻe Tutotonu ina ua pulea e se vaega toaitiiti o kamupani suauʻu a Amerika ma Peretania le suauʻu a le lalolagi e ala i le latou taʻavale ua taʻua o le Seven Sisters.
Na matuā suia lenā tulaga i le amataga o vaitausaga o le 1970, ina ua sosolo atu le lotonuu o le suāuu i Sasaʻe Tutotonu. Na pulea e le malo o le itulagi a latou lava pisinisi suauu ma (faatasi ai ma Venesuela) na avea ma tagata taʻutaʻua i luga o le lalolagi suauʻu vaaiga e ala i la latou katel OPEC.
O le soloia o nei faiga faavae faaleatunuu ua leva ona avea ma miti a Big Oil, ma o le nofoia e le US i Iraq e foliga mai ua sili atu ona ono tupu lena mea.
I le lua tausaga talu ai, o Uosigitone sa matua faamalosia lava Iraq e pasia se "tulafono suauu," lea na tusia faatasi ma le fesoasoani a Amerika faufautua o loʻo galulue i lalo o konekarate i le US consulting tele BearingPoint Inc.
O le aufaasālalau a Amerika i Matu o loʻo faʻamatalaina lenei mea o se tulafono "faʻasoa suauʻu-tupe maua" (mo le vaevaeina o tupe maua i le va o Sunnis, Shiites ma Kurds), ae o le tulafono o le a fausia ai foi se tulafono faʻavae mo le toe faʻavaeina o tupe faʻafaigaluega mai fafo i le vaega o suauʻu a Iraq.
Sa i ai le tetee malosi i le tulafono i totonu o Iraki, ma ua teena pea e le Palemene Iraqi le pasia. E oo lava i le uunaiga tuusao mai ia Cheney, o lana asiasiga i le masina o Me 2007 i Baghdad na taulaʻi atoa i le manaʻoga faanatinati e pasia le tulafono o le suauu, na le mafai ona faʻamalosia le lagolago a le palemene.
O konekarate tautua o loʻo vaʻaia o se auala e faʻafefe ai le teteʻe tulafono.
O le mea e ofo ai, o le fa o kamupani na toe foi atu i Iraq - ExxonMobil, BP, Shell ma le Aofaʻi - o uluai paaga i totonu o le consortium ua taʻua o le Iraq Petroleum Company lea na umia mo le tele o tausaga le aia tatau e atiaʻe ai le suauu i Iraq. Na tulia i latou i le 1972 ina ua faʻamalo e Saddam le gaosiga o suauʻu a le atunuʻu.
O lena gaioiga na matua lauiloa i Iraq. O le mea moni, o le lotonuu o le suauu ma le tetee atu i le puleaina o suauu mai fafo ua avea ma vaega o le Zeitgeist o Sasaʻe Tutotonu.
O le toe foʻi mai o le Suauʻu Tele i Iraq e iai ni aʻafiaga loloto. Afai e oo atu ai, e pei ona faamoemoeina, i le sainia atoa o konekarate tau atinae, e faitau selau piliona tala o le a ave i fafo atu o le atunuu i totonu o le pusa tupe ua uma ona taumasuasua a le kamupani suauu tele.
O le US Congressman Dennis Kucinich, o se sui tauva mo le 2008 Democratic nomination, fai mai o le a avea lea ma "se tasi o faomea sili ona tele i le talafaasolopito o le lalolagi."
E mautinoa lava soʻo se tasi e manatu o le osofaʻiga a Iraq e leai se mea na ausia atonu e le o nofo i totonu o potu fono a nisi o kamupani sili ona malosi i le lalolagi.
O Linda McQuaig o le tusitala o le It's the Crude, Dude: War, Big Oil and the Fight for the Planet.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo