E pei ona faaputuputu oloa i uafu mai Bangkok i Shanghai, ma tagata faigaluega o loʻo faʻamavaeina i faʻamaumauga numera, tagata i totonu Asia i Sasaʻe ua amata ona latou iloa e le gata ua latou feagai ma se faaletonu o le tamaoaiga ae o loo ola i le faaiuga o se vaitau.
Mo le silia ma le 40 tausaga i le taimi nei, o le pito pito sili ona taua o le tamaoaiga o le itulagi o loʻo faʻatau atu oloa gaosi oloa (EOI). Taiwan ma Korea na muamua faaaogaina lenei fuafuaga o le tuputupu ae i le ogatotonu o le 1960s, faatasi ai ma le taitai Korea o Park Chung-Hee o loo uunaia le au fai pisinisi a lona atunuu e auina atu i fafo, faatasi ai ma isi faiga, tipi le eletise i a latou falegaosimea pe a latou mumusu e usitaia.
O le manuia o Korea ma Taiwan na faatalitonuina le Faletupe o le Lalolagi o le EOI o le galu o le lumanaʻi. I le ogatotonu o le 1970s, na faʻamauina ai e le Peresetene o le Faletupe o Robert McNamara e pei o aoaoga faavae, tala'i e faapea "e tatau ona faia ni taumafaiga faapitoa i le tele o atunuu e liliu ese a latou pisinisi gaosi oloa mai maketi laiti e fesootai ma le suitulaga o oloa faaulufale mai agai atu i avanoa sili atu e tafe mai le faalauiloaina o oloa auina atu i fafo."
O le EOI na avea ma se tasi o itu taua o le maliliega i le va o le Faletupe ma Sautesasae Asiao malo. Na iloa uma e i laua le fa'aulufaleina o oloa e mafai ona fa'aauau pe a fa'atuputeleina le malosi fa'atau i totonu o le atunu'u e ala i le tele o le toe tufatufaina atu o tupe maua ma le tamaoaiga, ma e le'i fesiligia e tagata maualuluga o le itulagi. O maketi e auina atu i fafo, ae maise o le tulaga tatala US maketi, na foliga mai o se mea e le tiga.
O le Laumua a Iapani e Fausia se Faiga Fa'atau Atu
Na fa'amaonia e le Faletupe a le Lalolagi le fa'atuina o sone e fa'atau atu i fafo, lea e mafai ai ona fa'aipoipo tupe mai fafo i tagata faigaluega taugofie (masani fafine). Na lagolagoina foi le faʻavaeina o lafoga faʻaosofia mo tagata faʻatau atu fafo ma, le manuia, faʻamalosia le faʻasaolotoina o fefaʻatauaiga. Ae peitai, e lei oo i le ogatotonu o le 1980s, na siitia ai le tamaoaiga o Asia i Sautesasae, ma e le faapea ona o le Faletupe ae ona o le malosi. US faiga fa'atauva'a. I le 1985, i le mea na lauiloa o le Plaza Accord, le Amerika Tele faʻamalosia le toe fuataʻiina o le yen Iapani e faʻatatau i le tala ma isi tupe tetele. E ala i le faia o oloa faaulufale mai Iapani sili atu ona taugata i tagata Amerika, Washington sa fa'amoemoe e fa'aitiitia ana tupe fa'atau ma Tokyo. Gaosiga i Iapani na fa'asa ona fa'atatau i tau o tagata faigaluega, ma fa'amalosia ai Iapani e fa'agasolo vaega e sili atu ona mamafa tagata faigaluega o latou galuega gaosi i nofoaga maualalo totogi, aemaise lava ōmea ma Sautesasae Asia. Le itiiti ifo i le $15 piliona le tau o tupe faʻafaigaluega saʻo a Iapani na tafe atu i totonu Sautesasae Asia i le va o le 1985 ma le 1990.
O le ulufale mai o le laumua o Iapani na mafai ai e Asia i Sautesasae "atunuu fou o pisinisi" ona sosola ese mai le togi o aitalafu i le amataga o le 1980 na mafua mai i le faaletonu o aitalafu a le Lalolagi Lona Tolu, na manumalo ai i le paʻu o le lalolagi i le ogatotonu o le 1980s, ma agai atu i se ala o le maualuga- tuputupu aʻe vave. O le totonugalemu o le endaka, po'o le toe iloiloga o tupe, sa atagia i le fua faatatau o tupe teufaafaigaluega tuusa'o mai fafo i le faʻavaeina o tupe faavae, lea na oso maualuga i le faaiuga o le 1980 ma le 1990s Ikonisia, Malasia, ma Thailand.
O le malosi o le faʻatupulaia o tupe faʻafaigaluega mai fafo na sili ona faʻaalia i totonu Thailand, lea na maua ai le $24 piliona le tau o tupe teufaafaigaluega mai tupe tetele Iapani, Korea, ma Taiwan i le na o le lima tausaga, i le va o le 1987 ma le 1991. Po o le a lava le mea e sili ona fiafia i ai faiga faavae tau tamaoaiga a le malo Thai - puipuiga, faʻatau oloa, poʻo le faʻatau-maketi - o lenei aofaiga tele o tupe faavae a Asia i Sasaʻe e sau i totonu. Thailand e le mafai ona fa'aosoina vave le tuputupu a'e. E faapena foi i isi atunuu e lua o le laumua o Asia i matu sasaʻe, Malasia ma Ikonisia.
E le na'o le fua o tupe fa'afaigaluega a Iapani i luga o le lima tausaga na taua, peita'i; o le faagasologa. O le malo Iapani ma keiretsu, po'o fa'apotopotoga, fuafuaina ma felagolagomai vavalalata i le fa'aliliuina atu o fale fa'apisinisi fa'apisinisi i Sautesasae Asia. O le tasi itu taua o lenei fuafuaga o le toe siitia e le na'o kamupani tetele pei o Toyota po'o Matsushita, ae fa'apea fo'i ma atina'e laiti ma feololo na tu'uina atu a latou mea e fai ma vaega. O le isi o le tu'ufa'atasia lea o galuega fa'apitoa tau gaosiga na fa'asalalauina i le itulagi i atunu'u eseese. O le fa'amoemoe o le fa'atūina lea o se tulaga fa'a Asia Pasefika mo le toe fa'atau atu i fafo Iapani ma auina atu i maketi i atunuu lona tolu. Ole faiga fa'apisinisi lea ma fuafuaga ile tele, pulea fa'atasi e le malo Iapani ma fa'alapotopotoga ma fa'aosoina e le mana'oga e fa'afetaui i le lalolagi post-Plaza Accord. E pei ona ta'ua ma le sa'o e se tasi faifeau Iapani, "Iapani o lo'o fa'atupuina se maketi fa'apitoa a Iapani lea o lo'o tu'ufa'atasia ai atunu'u o Asia Pasefika i totonu o le mea ua ta'ua keiretsu faiga [fa'atupe-aufa'ataua'iga]."
ōmea Matai le Fa'ata'ita'iga
If Taiwan ma Korea na paionia le faʻataʻitaʻiga ma Asia i Sautesasae na mulimulitaʻia ma le manuia i latou, ōmea fa'aatoatoaina le ta'iala ole fa'atau oloa fa'atau oloa. Fa'atasi ai ma lana 'au fa'apolopolo o galuega taugofie e le mafaatusalia e so'o se atunu'u o le lalolagi, ōmea na avea ma "galuega a le lalolagi," e maua mai ai le $50 piliona i tupe teufaafaigaluega mai fafo i tausaga taitasi i le afa muamua o lenei sefulu tausaga. Ina ia ola ai, e leai se filifiliga a kamupani faʻavaomalo ae na o le tuʻuina atu o a latou galuega faʻapitoa i Saina e faʻaaoga ai le mea na taʻua o le "Saina tau," faʻaoso i le faagasologa o se faʻalavelave mataʻutia i le au faigaluega a le aufaipisinisi.
O lenei faagasologa e faalagolago i le US maketi. Tusa lava pe US tagata faatau splurged, le tamaoaiga auina atu i fafo o Asia i Sasaʻe e mafai ona fa'aauau pea i le fa'aoga maualuga. O le maualalo US e le'i fa'alavelaveina le fua faatatau o tupe fa'aagaga talu ai sa maua fa'aaitalafu i se fua tele. ōmea ma isi atunuu Asia na oso i luga US pili tupe ma faaunegatupe tele i US fa'alapotopotoga tau tupe, lea e fa'aui atu i tagata fa'atau ma tagata fa'atau fale. Ae o lenei ua US ua malepe le tamaoaiga o aitalafu, ma le US maketi e foliga mai e le mafai ona avea ma puna malosi tutusa o manaoga mo se taimi umi a sau. O le faaiuga, AsiaO le tamaoaiga o oloa auina atu i fafo ua fa'aletonu.
Le fa'afoliga o le "Decoupling"
Mo ni nai tausaga ōmea ua foliga mai o se suiga malosi i le US maketi mo Iapani ma Asia i Sasaʻetama'i tamaoaiga. O manaoga a Saina, mulimuli ane, na tosoina ai le tamaoaiga o Asia, e aofia ai Korea ma Iapani, mai le loloto o le le mautonu ma le paʻu o le faʻafitauli tau tupe a Asia i le afa muamua o lenei sefulu tausaga. I le 2003, mo se faʻataʻitaʻiga, Iapani na malepe le fa'aletonu e sefulu tausaga le umi e ala i le fono ōmea'le galala mo tupe tetele ma oloa fa'atekonolosi. O oloa auina atu i fafo a Iapani na siitia i tulaga maualuga. E moni, ōmea na avea i le ogatotonu o le sefulu tausaga, "o le avetaʻavale lofituina o le faʻatupulaia o oloa auina atu i fafo i Taiwan ma le Filipino, ma le tele o tagata fa'atau oloa mai Iapani, Kolea i Saute, Malasia, ma Ausetalia."
E ui ina ōmea na foliga mai o se avetaʻavale fou o le faʻatupulaia o oloa auina atu i fafo, o nisi tagata suʻesuʻe o loʻo manatu pea i le manatu o Asia o le "vavaeeseina" mai le US locomotive e avea ma miti paipa. Mo se faʻataʻitaʻiga, o suʻesuʻega a le au fai pisinisi o CP Chandrasekhar ma Jayati Ghosh, na vaʻaia ai e moni lava o Saina o loʻo faʻaulufale mai oloa ma vaega mai Iapani, Korea, ma ASEAN, ae naʻo le tuʻufaʻatasia faʻapitoa mo le auina atu i fafo o ni oloa maeʻa i le Iunaite Setete ma Europa, ae le o. mo lana maketi i totonu o le atunuu. O le mea lea, "afai e faʻagesegese le manaʻoga mo oloa faʻatau atu a Saina mai le Iunaite Setete ma le EU, e foliga mai o le a paʻu le US," latou faʻamaonia, "o le a le gata ina a'afia ai le gaosiga o gaosiga a Saina, ae fa'apea fo'i ma manaoga o Saina mo oloa mai fafo mai atunu'u tau atia'e Asia."
O le pa'u o AsiaO le maketi autu a le maketi ua fa'ate'aina tala uma e uiga i le vavaeeseina. O le ata o locomotives ua malepelepe - o le tasi o loʻo tu, o le isi o loʻo feʻaveaʻi i luga o se isi ala - e le toe faʻaaogaina, pe a fai. Ae, o sootaga tau tamaoaiga a Amerika ma Asia i Sasa'e i aso nei e foliga mai o se filifili-kegi so'otaga e le gata ōmea ma le Amerika Tele ae o le tele o isi tamaoaiga satelite. O lo'o feso'ota'i uma lava i tupe fa'atupe fa'atupe a le vaeluagalemu i totonu o le Amerika Tele, lea ua pa'u.
ōmeaO le fa'atupulaia i le 2008 na pa'ū i le 9%, mai le 11% i le tausaga na muamua atu. Iapani o lo'o i ai nei i totonu o le pa'u tele, o ana pisinisi tetele e fa'atatau i oloa fa'atau oloa o lo'o fa'atauva'a mai le pa'ū fa'atau. Kolea i Saute, o le lavea sili ona faigata o AsiaO le tamaoaiga e o'o mai i le taimi nei, ua va'aia le pa'u o lana tupe e tusa ma le 30% e fa'atatau i le tala. Sautesasae AsiaO le tuputupu aʻe i le 2009 e foliga mai o le afa o le 2008.
Le Ita oo mai
O le faʻafuaseʻi o le faʻaiʻuga o le vaitau o le auina atu i fafo o le a i ai ni taunuuga mataga. I le tolu sefulu tausaga talu ai, o le televave o le tuputupu aʻe na faʻaitiitia ai le numera o loʻo nonofo i lalo ifo o le laina mativa i le tele o atunuu. I le toetoe lava o atunuu uma, e ui i lea, o tupe maua ma le le tutusa o le tamaoaiga ua faateleina. Ae o le faʻalauteleina o le malosi faʻatau e faʻatau ai le tele o le faʻaogaina o feteʻenaʻiga lautele. I le taimi nei, faatasi ai ma le vaitau o le tuputupu aʻe o loʻo oʻo mai i le faʻaiʻuga, o le faʻateleina o le mativa i le lotolotoi o le tele o le le tutusa o le a avea ma faʻalavelave faʻafefe.
In ōmea, e tusa ma le 20 miliona tagata faigaluega ua leiloa a latou galuega i nai masina ua tuanaʻi, o le toʻatele o i latou e toe foʻi i tua i tua, lea o le a latou maua ai ni galuega laiti. Ua sa'o le popole o le au pulega ona o mea latou te faaigoaina "faalavelave faʻalavelave faʻapitoa," lea ua faʻateleina i le sefulu tausaga talu ai, e ono le mafai ona pulea. Faatasi ai ma le saogalemu valve o manaoga mai fafo mo Initonesia ma Filipino tagata faigaluega ua tapunia, le faitau selau afe o tagata faigaluega ua toe foʻi i fale i nai galuega ma faʻatoʻaga faʻatoʻaga. O mafatiaga e foliga mai e o faatasi ma le siisii o tetee, e pei ona i ai i totonu Viatename, lea e salalau solo ai taʻaloga e pei o se afi. Korea, faatasi ai ma ana tu masani o le galue malosi ma le tetee a le au faifaatoaga, o se pomu taimi. E moni, Asia i Sasaʻe atonu o lo'o ulufale atu i se vaitau o le fa'alavelave fa'ateteleina ma le fe'avea'i fa'aagafesootai lea na le toe iai ina ua avea pisinisi fa'atau atu i fafo ma faiga i le tolu sefulu tausaga talu ai.
Walden Bello o se Faiga Faʻavae i Fafo e Taulaʻi tusitala, o se tagata suʻesuʻe sinia i Bangkok-based Focus on the Global South, peresitene o le Freedom from Debt Coalition, ma se polofesa o sociology i le Iunivesite o Filipaina.
punaoa
Hisahiko Okasaki, "Taiala Fou agai i le Super-Asian Block," Lenei (Tokyo), Aukuso 1992. Toe faia i le Foreign Broadcast Information Service Report Daily Report: Asia i Sasaʻe Faaopoopo, Oketopa 7, 1992.
"ōmea: le Locomotive," O le Straits Times, Fepuari 23, 2004.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo