[Ami Ayalon, 55, na taʻitaʻia le puipuiga o totonu o Isaraelu, Shin Beth, mai ia Fepuari 1996 seia oo ia Me 2000. Laiti, paee, ofu i ofuvae ma se ofutino matala, e tautala filemu, ae malosi.]
Alain Cypel (Le Monde): E faʻapefea ona e vaʻai i le tulaga o felafolafoaiga faaupufai i Isaraelu?
Ami Ayalon: sosaiete Isaraelu, luga i lalo, ua goto ifo i le le mautonu. E leai ni fa'asinomaga. Ua ufiufi e tagata lenei mea moni i ana upu soona fai: “O le a tatou faatoilaloina faiga faatupu faalavelave!”. I se talanoaga, na folafola atu ai e le taʻitaʻiʻau o le ʻautau: “Ua tatou manumalo”; na ia faaosoina le “silisili o Tsahal”—le autau a Isaraelu—ma lona “lagona ua maua e le nuu lona malosi.”
Ona ia faaopoopo mai lea "o loo i ai i aso nei le tele o tagata faatupu faalavelave Palesitina nai lo le tausaga talu ai" ma fai mai o le a sili atu taeao! Afai tatou te manumalo, e fa'afefea ona fa'ateleina le au faatupu faalavelave?
I Isaraelu, e leai se tasi e fesootai ma le mea moni. O se taunuuga lea o se manatu sese i le faagasologa o le filemu. “Sa matou agalelei ae sa latou mumusu!” e faavalevalea, ma o mea uma e mulimuli mai i lenei manatu sese e sese. E le gata i lea, o lo tatou popole i tagata Palesitina ua galo ai ia i tatou le fesili e uiga ia i tatou lava. O le a le mea tatou te mananao e avea ai?
O fea tatou te o i ai? E leai se taitai e taliina nei fesili. E faapena le fenumiai ma le popole lautele.
AC: O le toʻatele o taʻitaʻi e talitonu o le taimi e aoga mo Isaraelu.
AA: Talu mai Setema 11, o tatou taʻitaʻi na faʻafiafia. I le leai o ni omiga faavaomalo ia Isaraelu, latou te manatu, ua matala le ala. O lenei mea e faanenefu ai taunuuga o lo tatou taofimau i Teritori Palesitina.
E le gata o se mataupu tau amio. Na vaʻaia e o matou faʻavae se setete na saunia se atunuʻu mo tagata Iutaia ma o se temokalasi. Mai itu uma e lua, o le taimi e taʻalo faasaga ia i tatou! Ile tulaga fa'aletagata, e aoga mo le au Palesitina. Ma faʻapolokiki e lagolagoina Hamas ma tagata nofoia. Ae ina ia tau faasaga ia Hamas, e tatau ona tatou o ese mai tagata nofoia, o lo latou latalata i Palesitina e faamalosia ai le inoino.
I totonu o Palesitina, ua faateleina le mamafa o le au Islamist, faapea foi ma le au atamamai oe sa masani ona fiafia i se fofo e lua-setete, ae o lea ua faapea mai: "Talu ai o le a le mafai lava e Isaraelu ona o ese mai nuu, ia, o le a i ai se tulaga binational.”
O le mea lea ou te matua tete’e lava i ai. O le a le toe avea ma se setete Iutaia. Ma afai e tumau pea o se setete Iutaia ao pulea le faitau aofaʻi o tagata Arapi, e le o se faatemokalasi.
AC: E te le aofia ai le avanoa e manumalo ai Isaraelu, e ui i le eseesega o le malosi?
AA: Ua maua lo tatou “manumalo”! I le 1967, na matou nofoia uma fanua Palesitina. Pe a “faatoʻilaloina faiga faatupu faalavelave,” o le ā e tatau ona tatou faia? E faavalevalea lea mea. O Palesitina e mananaʻo i le pule a le tagata lava ia. Po o ai lava e manaʻo e "faʻatoʻilaloina" i latou, ona ofoina atu lea ia i latou o falaoa ma circuses, e le malamalama i se mea. Ua sili atu le malosi o le autau a Isaraelu nai lo se isi lava taimi, o a tatou auaunaga lilo e silisili lava; aisea la ua le foia ai le faafitauli? O le toe nofoia o fanua o le Pulega Palesitina, ma le fasiotia o Arafat, o le a se mea o le a suia? O i latou e mananao i le manumalo e mananao i se taua e le uma.
AC: Ae, talu mai Setema 11, e toʻatele e manatu e mafai e Isaraelu ona suia le tulaga faʻaitulagi i lona fiafia.
AA: O se faafoliga! O Setema 11 ua suia ai le tele o faʻataʻitaʻiga i le US, ae leai se mea faʻavae i Sasaʻe Tutotonu. Po o a lava mea sese a Arafat, o le a faaauau pea ona i ai tagata Palesitina. Afai lava e le foia le fesili Palesitina, o le a le iloa e le itulagi le mautu. Na'o se setete Palesitina o le a fa'asaoina le uiga fa'a-Iutaia ma le fa'atemokalasi o Isaraelu.
Matou te manaʻomia fesoasoani faʻapolokiki ma tupe faʻavaomalo e foia ai lena faʻafitauli ma le faʻafitauli o tagata sulufaʻi, aua a faʻaauau pea le faʻafitauli o tagata sulufaʻi, tusa lava pe i ai se setete Palesitina, o le a afaina ai la tatou mafutaga.
AC: Ae ua mafatia tagata Isaraelu i le manaoga Palesitina mo le toe foi mai o tagata sulufai.
AA: Sei o tatou taofi le popole i mea e fai mai ai o tatou fili ae fesili po o le a le mea tatou te mananao ai. Matou te le mananao i le toe foi mai o tagata sulufai. Ae e mafai ona tatou teena pe afai e faailoa manino mai e Isaraelu lana matafaioi i mafatiaga o Palesitina ma lana matafaioi e fesoasoani e foia le faafitauli. E tatau ona talia e Isaraelu le mataupu faavae o le aia tatau e toe foi mai ai ma e tatau i le PLO ona tautino ia lava e le fesiligia le faasinomaga Iutaia o lo tatou setete.
AC: O le a sou manatu i le vaaiga na tuuina mai e le ulu o Mossad o Isaraelu i le laina pito i luma o le "taua lona tolu a le lalolagi" faasaga i faiga faatupu faalavelave?
AA: So'o se tasi e fa'atusa Arafat ma Bin Laden e le malamalama ia Arafat po'o Bin Laden. O le vaega mulimuli o le guru o se lotu e sili ona leaga, ae o se tasi e matua fa'atauva'a ma Isalama; e fa'amoemoe e aumai le vevesi ma leai se popole i le lalolagi lautele. Ae moemiti Arafat o le taliaina e le lalolagi faavaomalo - talu mai le 1993, na ia faʻaalia pea i ai, ma manaʻomia le faʻaaogaina o iugafono a le UN, aʻo matou, Isaraelu, teena! Afai e fasiotia Bin Laden, e ono mou atu lana lotu faatasi ma ia. Afai tatou te fasiotia Arafat, o le a faaauau pea ona mananao tagata Palesitina i lona tutoatasi.
AC: E te fefe ina ne'i avea Teritori Palesitina ma mafui'e?
AA: Matou te fai atu o tagata Palesitina e amio e pei o "tagata valea," ae e le o se faʻavalevalea ae o se faʻanoanoa e le gata. O le umi lava e i ai se faagasologa o le filemu - o le faʻamoemoe o le faʻamutaina o le galuega - e mafai e Arafat ona faʻagasolo, faʻaosofia pe taofia sauaga e faʻatalanoa lelei. A le toe i ai se faagasologa o le filemu, o le tele o tagata faatupu faalavelave e fasiotia e se tasi o le tele foi lea o le malosi e maua e latou tolauapiga.
Yasser Arafat e leʻi saunia pe faʻaosoina le Intifada. O le pa na faafuasei lava, faasaga ia Isaraelu, ona o le faamoemoe uma mo le iʻuga o le galuega na mou atu, ma faasaga i le pulega a Palesitina, o ana faiga piʻopiʻo, o lona le malosi. Sa le mafai e Arafat ona taofiofia. O le faagasologa o le filemu o le mea lea na mafai ai e Arafat ona vaʻaia o le ulu o le faʻasaʻolotoga o le atunuʻu nai lo le galulue faʻatasi a Isaraelu. A aunoa ma lea, e le mafai ona ia tau faasaga i le au Islamists po o lona lava faavae. O le a iu ina tautau o ia e Palesitina i le malae.
AC: Mai Oslo i Camp David, na misia e Isaraelu se avanoa seasea mo le filemu?
AA: Ioe. E le na o Isaraelu uma lava. O Palesitina, o le lalolagi lautele, o loʻo i ai se tiute, ae na matou misia se avanoa tulaga ese: o le tulaga faʻavaomalo na matua fiafia lava ina ua maeʻa le pa'ū o le komunism, le taua i le Fagaloa, le tulaʻi mai o le lalolagi atoa, o nei mea uma na mafua ai ona toe iloilo e Isaraelu ona lava manatu. O lea la, ua tatou solomuli.
AC: E te fiafia i se "vavae ese'ese" mai Palesitina?
AA: Ou te le fiafia i le upu tuueseeseina, e faamanatu mai ai ia te au Aferika i Saute. Ou te fiafia e tuumuli ese ma le le faatuaoia mai Teritori - e sili i le tulaga o se maliega, ae le faapea: o le mea e tatau ona fai, faanatinati, o le alu ese mai Teritori. Ma o se faʻamavae moni, lea e tuʻuina atu ai le faʻaauauina o le teritori o Palesitina i se Transjordan e fesoʻotaʻi ma Kasa, tatala i Aikupito ma Ioritana. Afai latou te folafola atu lo latou lava setete, e tatau ona avea Isaraelu ma tagata muamua na te iloaina ma fautuaina le setete i feutagaiga a le setete, e aunoa ma ni tuutuuga, i luga o le faavae o talosaga a Clinton, e foia ai faafitauli uma o loʻo faʻatali.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo