Punavai: Inequality.org
O i matou o tagata o le 21st seneturi ua fai ma masani - atonu o le upu sili atu lea - i le fasioti tagata fasioti tagata o taua i aso nei. E le tatau ona tatou mauaina lena mea o se mea e ofo ai. O le seneturi lona 20 lea na fanauina ai le toatele o i tatou, pe a uma, fua faatatau e pei o se senituri sili ona oti i le talafaasolopito o tagata. E silia ma le 75 miliona tagata na maliliu i le Taua Lona Lua a le Lalolagi. E faitau miliona isi ua maliliu i "tama'i" taua talu mai lena taimi, e aofia ai le toeitiiti atoa le kuata miliona o lē na fano i le 20 tausaga o le taua a le militeri a Amerika i totonu ma luga o Afghanistan.
Ae mo o tatou tuaa, i tua i le amataga o le sefulu tausaga o le 20 seneturi, o le faʻalavelave mataʻutia o taua faʻaonapo nei na oʻo mai o se mea e faateʻia ai. O le fasiotia o le Taua Muamua a le Lalolagi - faatasi ai ma lona 40 miliona ua maliliu - na tuua ai tagata i le lalolagi atoa e sailia ni fuafuaga faavaomalo fou e mafai ona taofia ai le toe faia o le mataʻutia o taua i aso nei. O le Konafesi o le Filemu i Pale i le 1919 na faalauiloa ai le Liki o Malo ma faaosofia ai se faasologa o parley faaopoopo o le lalolagi. O le Washington Disarmament Conference o le 1922. O le Geneva Arms Control Conference o le 1925. O le Geneva Disarmament Conference o le 1927. I le 1928, na sainia ai e malo maualuluga o le lalolagi se maliega e faapea. lafoai taua ose meafaigaluega o faiga faavae a le atunuu.
O nei laasaga uma o le a faʻamaonia le le atoatoa i le galuega o loʻo i ai. E oo atu i le ogatotonu o le 1930s ua aau le lalolagi i se sami o auupega-o-tau, ma o loʻo taufetuli pea tagata mai le Taua Muamua a le Lalolagi - le "Taua Tele" - na fia iloa pe aisea. I le Iunaite Setete, o tagata saili filemu o le a "mulimuli i tupe" e saili ai. O le toʻatele o tagata taʻutaʻua a Amerika, na vave ona latou iloa, ua faʻateleina le tamaoaiga mai le sauniuni mo taua. O nei "faʻatauʻoa o le oti" - o le vaitau mataʻina o le igoa mo tagata faʻatau taua - sa i ai le fiafia i le faʻaauauina o ituaiga o tuʻuga faʻatau e faʻateleina ai taua. E manaʻomia e Amerika, miliona o tagata Amerika na talitonu, e ave le tupe maua mai taua.
I luga o le Capitol Hill, na faʻatūina ai e le Democratic Senate se komiti faʻapitoa e suʻesuʻe le alamanuia o auupega ma faaigoa le Republican alualu i luma, North Dakota's Gerald Nye, e taʻitaʻia. “Taua ma sauniuniga mo taua,” Nye taua i le faavaeina o le laulau i le 1934, e itiiti sona sao taua i le “faaaloalogia o le atunuu” po o le “puipuiga o le atunuu.” Ua avea taua ma “mea e maua ai tupe mo nai tagata.”
O le pine "faʻatau o le oti" ua leva ona mou atu mai la tatou gagana faʻapolokiki a Amerika. Ae o loo tumau pea le faafitauli na faaigoa e Nye. O lo'o fa'aauau pea ona fa'atamaoaigaina a tatou aufaipisinisi fa'aonaponei mai sauniuniga e fa'ateleina ai taua ma fa'ateleina ai le aofa'i o le oti pe a amata le fana. O le taua sili ona umi a Amerika - o le taua i Afghanistan - e ofoina atu ae o le faʻataʻitaʻiga lata mai.
Matou te le iloa mo sina taimi le aofaʻi atoa o la matou vasega faʻapitoa faʻapitoa mai le taua a Aferika i le luasefulu tausaga. Ae o le Inisetiute mo Suʻesuʻega Faʻavae Faʻataʻitaʻiga o Brian Wakamo ma Sarah Anderson ua oʻo mai ma ni faʻamatalaga muamua mo le tolu o le vaega pito i luga o le Matagaluega o le Puipuiga konekarate o loʻo galulue i Afghanistan i le 2016-2020 tausaga.
O le aofa'iga o taui mo Ofisa Sili o Pulega i nei kamupani tetele e tolu - Fluor, Raytheon, ma Boeing - e $236 miliona.
Le aofaʻi o le tagata lava ia mo a tatou "faʻatauʻoa o le oti" i aso nei mai le fasioti tagata i Afghanistan? Matou te manaʻomia se komiti faʻapitoa faʻaonaponei e maua i lena numera, ona o le tele o atinaʻe e faʻafaigofieina le oti ma le faʻaleagaina o loʻo taofia faʻatasi ma e le manaʻomia ona faʻamatuʻuina atu faʻamaumauga o totogi faʻaletausaga e tatau ona faʻasalalau e kamupani faʻasalalau.
O se fa'aonaponei fa'aonaponei, ta'uta'ua laulaufaiva i luga o le tau fa'atupu tupe e le o se manatu leaga. E mafai e sui o le Konekeresi o lena laulau ona amata a latou galuega e ala i le toe iloiloina o le 1936 faaiuga o le uluai Senate a le Senate "Komiti Faapitoa i Suesuega o Alamanuia Auupega."
O kamupani o auupega, na maua e le komiti, na latou faʻaaogaina "avanoa e faʻateleina ai le fefe o tagata mo o latou tuaoi ma faʻaaogaina mo a latou lava tupe." Ua latou faamumu ma faateteleina tuuga fautau e ala i le taumafai e le aunoa e “faafefe atunuu i le faaauauina o tupe soona faaalu mo le faaleleia fou o mea tau taua.”
“O taua,” o le tala lea a le vaega a le Senate, “e seāseā ona iai se mafuaaga e tasi,” ae e “faasagatau i le filemu o le lalolagi mo faalapotopotoga fiafia manatu faapito ina ia tuu saoloto e uunaʻia ma faamataʻu malo i gaoioiga faafitafita.”
Pe o tumau pea ea i nei faaiuga se vai mo i tatou i aso nei, e mafai e se komiti faapitoa fou ona fesili, ma, afai latou te faia, o le a se mea e mafai ona tatou faia e foia ai le tulaga?
O nisi o sui o le uluai Senate e foliga mai na mananao e faʻamalo le mea lea ua tatou taʻua nei o le "fale puipui." E leʻi tupu lena mea, ma o le lavelave o konekarate a le militeri i aso nei ua faʻaititia le tele o fesoʻotaʻiga faʻatau-o-maliu na feagai ma Amerika i tua i le 1930s.
O le matou Pentagon ma le militeri, Lindsay Koshgarian o le National Priorities Project faasino, i le taimi nei "e sili atu ma le afa o le paketi a le malo i tausaga taʻitasi," ma e sili atu i le afa o tupe faʻaalu e alu i konekarate militeri. O le tele o nei konekarate, faaopoopo Heidi Peltier, o le faatonu o le "20 Tausaga o Taua" i le Boston University's Pardee Center, o loʻo faʻatinoina e pei o monopolies. O le tele o tupe mama o loʻo fesoasoani tulaga latou te maua o loʻo faʻalauteleina ai le le tutusa o Amerika: le nofoa faʻatonu a Lockheed Martin, i le faitauga mulimuli, o loʻo faia $30.9 miliona i le tausaga.
I le 2020, na faʻaalu ai e le au ofisa i Lockheed ma isi kamupani tetele e toafa - Boeing, Northrop Grumman, Raytheon, ma General Dynamics - na faʻaalu le $ 60 miliona i le faʻatauvaʻa e faʻaauau pea a latou nofoaafi. I le luasefulu tausaga talu ai, le Center for Responsive Politics lipoti, o le vaega o le puipuiga lautele ua faʻaalu le $ 2.5 piliona i le faʻatauvaʻa "e faʻamalosia faiga faʻavae puipuiga" ma faʻatonu le isi $ 285 miliona i sui faʻapolokiki faauo i pisinisi faakonekarate e pei ona masani ai.
E mafai faapefea ona tatou le fiafia i lena pisinisi e pei ona masani ai? Fa'aitiitia le tele o le paketi a le militeri e mafai ona tatou amata. O le fa'akonekarateina o ni nai galuega e mana'omia - tausia le puipuiga i totonu o le fale - ma le toe fuata'iina o le faiga fa'akonekarate lava ia e taua fo'i.
Ae o totogi fa'apitoa e tatau ona sa'o i le fatu o lena toe fuata'iga. E leai ni fa'alapotopotoga fa'apitoa e feagai ma mataupu fa'afitafita e tatau ona i ai se sao tele a le tagata lava ia i le faapaleniina o tupe fa'aalu a le feterale mo taua.
Tulafono fa'akonekarate a le malo feterale i le taimi nei fai tapulaa pe fia le aofa'i o pulega e mafai ona maua sa'o i totogi mai le tinoitupe o lo'o fa'ataga a latou kamupani mo galuega fa'akonekarate. Ae e le o manatu tele le aufaipisinisi i nei tapula'a talu ai latou te maua le tele o latou taui mai a latou taui fa'avae, ae le o latou totogi.
Rep. Jan Schakowsky (D-IL) ma le Congressional Progressive Caucus e sili atu le auala. O latou fa'ato'a fa'atonuina Patriotic Corporations Act o le a, faatasi ai ma le tele o isi aiaiga folafola, e tuuina atu ai ni vaega faaopoopo i tauofoga konekarate i kamupani e totogi a latou pule sili e le sili atu i le 100 taimi latou te totogi ai a latou tagata faigaluega masani.
E to'aitiiti lava sau'ai puipuiga i nei aso e latalata i le 100-taimi fua faatatau. I Raytheon, mo se faʻataʻitaʻiga, o le pule sili i le tausaga talu ai toso i lalo 193 taimi o le totogi o le tagata faigaluega masani a le kamupani - ma o lena va "tauleleia" va, e ala i tulaga faʻapisinisi a Amerika, na oʻo mai ina ua uma ona ave e le Pule Sili o Raytheon se taimi le tumau o le totogi o le Covid-time!
Sam Pizzigati fa'atasi ma fa'atonu le Inequality.org. O ana tusi fou e aofia ai O le mataupu mo se totogi maualuga ma Le Mauoa e le Manumalo i taimi uma: Le Fa'agalo Manumalo i luga ole Plutocracy lea na fa'atupuina ai le American Middle Class, 1900-1970. Mulimuli ia te ia i @Too_Much_Online.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafoFesootai Tofiga
E leai se fesootai pou.