Punavai: Inisetiute Faasalalau Tutoatasi
Ata na saunia e Ryan Rodrick Beiler/Shutterstock.com
Ua faʻatau e le US toetoe lava o faʻatau uma o le remdesivir mai Kiliata, ua toetoe a le mafai ai ona maua lenei vailaʻau COVID-19 i soʻo se isi mea o le lalolagi. Ina ua maeʻa ona toe faʻamaʻi Amerika, o loʻo taumafai Trump e totogi le toilalo o lana pulega e ala i le faʻatauina o le gaosiga a Kiliata mo le isi tolu masina mo le US, e leai se mea e totoe mo le lalolagi atoa.
O le mea lea ua atili ai ona faanatinati mo Initia ma isi atunuu faaalia iloga i le laisene o fualaau faasaina muamua tau faasaga ia Big Pharma i le US ma le lalolagi atoa mo le silia ma le sefulu tausaga e talepe ai le pateni ma le tuuina atu o Kiliata. laisene faamalosia e gaosia le vaila'au i le lotoifale. O tulafono pateni a le tele o atunuu ma le World Trade Organization's 2001 Tautinoga a Doha iai aiaiga manino mo le fa'amalosia o laisene i taimi o fa'alavelave fa'alesoifua maloloina po'o se fa'ama'i. O le COVID-19 e mautinoa lava e agava'a i fa'amatalaga uma e lua.
O Iulai 1, le US ausia se tulaga o sili atu nai lo 50,000 pusa COVID-19 fou i le aso e tasi, e tusa ma le 23 pasene o le 218,000 mataupu fou i le lalolagi atoa i lena aso, ma avea ai ma taʻitaʻi o le lalolagi i le auala e le tau ai le faʻamaʻi COVID-19. Mai ia Iulai 1, Pasila ma Initia sa i le tulaga lua ma le tolu, i le faasologa, mo mataupu fou.
Remdesivir e naʻo le pau lea o vailaʻau o loʻo i totonu o fa'ata'ita'iga o vaila'au na fa'aalia ai ni fa'amanuiaga i le tauina o le siama. E galue le Remdesivir e ala i le faʻaitiitia o le toe faia o le siama i le tino o le tagata, ma e fesoasoani lea i le faʻapuupuuina o le nofo ai i le falemaʻi e tusa ma le 25 pasene. Afai e agai i luma le tagata maʻi i se tulaga sili atu ona ogaoga, manaʻomia le lagolago o le okesene poʻo le ea, o le remdesivir o le itiiti fesoasoani. O iinei, anti-inflammatory drugs pei dexamethasone avea taua. Dexamethasone ei ai faʻaalia le aoga e togafitia ai maʻi COVID-19 i faʻataʻitaʻiga faʻapitoa, ma, e le pei o le remdesivir, e galue e ala i le faʻaitiitia o le mumu o le mama e mafua mai i le faʻamaʻi, nai lo le tauina o le siama lava ia. Dexamethasone e leai se pateni ma e avanoa lautele i tau maualalo.
Ae afai e faʻaumatia e le remdesivir le taimi faʻamaʻi, e le gata e aoga i tagata mamaʻi e mauaina, ae e aoga foi mo sosaiete. E ala i le faʻaitiitia o le taimi faʻamaʻi o le tagata maʻi, e faʻaititia ai le saoasaoa o faʻamaʻi pipisi.
Lea e iai finau muamua ina ua uma le taua mo avanoa i fualaau taugofie ole AIDS, o le isi taua tele o le ai ai tau ile COVID-19 vailaau ma tui. I le Fono a le Soifua Maloloina a le Lalolagi, na o le US lava le atunuu na tetee i le iugafono e tatau ona tu'u uma vaila'au ma tui i totonu o se pateni masani, ma mafai ona maua e atunu'u uma i tau talafeagai.
Ua tatou iloa nei le mafuaaga o le tetee a Amerika. E manaʻo e pulea vailaʻau ma tui mo le tau faasaga i le faʻamaʻi. O se tasi o mafuaʻaga ina ia lagona ai e tagata Amerika o loʻo tausia e Trump i latou e ala i le saunia o vailaʻau, e tusa lava pe faʻaletonu lana pulega i le taua faasaga i le COVID-19. O le mafuaaga lona lua e ala i le puleaina o vailaʻau mo le lalolagi atoa, e mafai ai e Trump ona fefaʻatauaʻi ma i latou ma taumafai e toe maua le tulaga maualuga o le lalolagi ua leiloa e le US.
Faatasi ai ma lenei laasaga, ua faamanino mai foi e le US lona faamoemoe e uiga i tui COVID-19. Ua iai le US lagolagoina se seti o kamupani e lima fa'atasi ai ma se ato tupe e $13 piliona, o se vaega o lana Operation Warp Speed e lagolago ai le atina'eina o tui. O se tasi o nei lima o le Moderna, o se US biotech kamupani, ma o se tasi o pito i luma i le taimi nei o tui tui. O le isi fa e lagolagoina e le US o AstraZeneca (i le consortium ma le Iunivesite o Oxford); Johnson & Johnson; Merck; ma Pfizer ma BioNTech. Afai e manuia nisi o nei tui ae le manuia isi, e mafai ona tatou faʻamoemoe o le a puipuia e le US lena tui e pei ona faia i vailaʻau COVID-19 i le tulaga o le remdesivir. O le mea e lelei ai mo le lalolagi, o loʻo i ai le aofaʻi o 17 tui i le lisi a le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi o fa'ata'ita'iga fa'aauau, ma le isi 132 i le paipa.
E ese mai i le US o loʻo faʻatauina toetoe o faʻatau uma o le remdesivir, o le isi mataupu i le faʻaogaina o le remdesivir ia i latou e manaʻomia. o le tau lea e faatau atu ai e Kiliata lenei fualaau. Mo US gasegase, o le tau e e tusa ma le $3,000 mo se vasega masani e lima aso (lea e aofia ai fagu e ono o fualaau faasaina—lua i le aso muamua, ma le tasi i le aso pe a uma lena). Ua iai Kiliata faʻatagaina o nai laisene i tagata gaosi fualaau faasaina i isi atunuu-e aofia ai kamupani Initia e tolu, Cipla, Hetero ma Jubilant-e faatau atu le generic remdesivir. O lona uiga o se kosi atoa o le remdesivir i E tusa ma le $400 le tau o gasegase Initia (i le $66 i le vial, mo le ono fagu).
O le a le tau moni o le kosi o le remdesivir? E tusa ai ma se tala i le Journal of Virus Eradication e Hill et al ia Aperila, o le vailaʻau faʻamalosi malosi mo togafitiga o le tasi aso e le tatau ona sili atu i le $1 le tau. Afai tatou te faaopoopo i ai le tau o le faia i le lima aso masani o tui e ono, o le tau atoa e le tatau ona sili atu i le $6. Fa'atatauga e lua tusitala mai le Inisetiute mo Iloiloga Falema'i ma Tamaoaiga i le US faʻaaoga faʻamaumauga a Hill e faʻatatau ai le tau o le remdesivir mo se togafitiga atoa (latou te faʻaaogaina se kosi umi o le 10 aso) i le US e tatau ona itiiti ifo i le $10.
Aisea e tatau ai i le kosi atoa o le remdesivir, e itiiti ifo i le $10 le tau e gaosia, e tau i le $3,000, pe 300 taimi lona tau o le gaosiga, i le US? E oo lava i le tau tuufua a Kiliata e $400 mo Initia, e 40 taimi lava i le tau o lona gaosiga! O le finauga a Gilead ona o ana vailaʻau e faʻaitiitia ai le umi o le falemaʻi, e fa'asaoina ma'i COVID-19 pe tusa ma le $12,000 ta'itasi ile pili ile falema'i—ma e ala i le totogiina na o le tasi vaefa o lena mea, e tusa lava pe 300 taimi le tau o le gaosiga, ua faia e Kiliata se fesoasoani tele i tagata faatau.
E pei ona tatou iloa mai le fa'ai'uga o su'ega fa'afoma'i, remdesivir e tau le siama, ae afai e maʻi tigaina le tagata maʻi, e leai ei ai se aafiaga taua i fuainumera i luga o fuainumera o tagata maliliu. Ana faapea o lea, o le tau o Kiliata atonu e ono fa'atatau i tupe maua i le olaga atoa na fa'asaoina e le remdesivir, ma o lona tau e ono fa'a 10 fa'asili!
Ae tusa lava pe sili atu le taugofie o le remdesivir, e le o mautinoa e mafai ona oʻo atu i atunuu i fafo atu o le US faʻafetai i le fuafuaga a le US e faʻatau toetoe o oloa uma a Kiliata o vailaʻau. O le a la le mea e mafai ona fai e le vaega o totoe o le lalolagi? Atonu e manaomia ona sauniuni e tau ose taua umi, E pei Initia ma isi atunuu na faia i le taimi o le faʻamaʻi o le AIDS faasaga i le Iunaite Setete ma ana vaega o fualaau faasaina e pei o Suitiselani, Farani, Peretania ma Siamani.
Na fa'atauina e le Big Pharma ia vaila'au mo le AIDS e tusa ma le $10,000-15,000 mo le tausaga e tasi mo togafitiga i Amerika ma Europa, ma le tau 'fa'amalieina e $4,000 mo atunu'u matitiva. O kamupani Initia na latou gaosia le ituaiga lautele o nei vailaʻau i se vaega o nei tau, ae o atunuʻu na mananaʻo e faʻaulufale mai vailaʻau AIDS mai Initia. feagai ma faamasinoga ma omiga faaupufai mai le US
O lenei taua na faia mo le toeitiiti atoa le sefulu tausaga. I le World Trade Organization's Doha Round i le 2001, o le Tautinoga a Doha talia e faapea i le tulaga o se soifua maloloina faʻafuaseʻi poʻo se faʻamaʻi, soʻo se atunuu e iai le aia tatau e tuʻuina atu ai se laisene faʻamalosia mo le gaosia o vailaʻau faʻaola. Ma o le laisene e gaosia ai le vailaʻau e mafai ona tuʻuina atu i se kamupani i fafo atu o tuaoi o le atunuʻu. O le gaosiga o fualaau fa'asaina a Initia e mafai e Cipla ona tu'uina atu vaila'au ole AIDS ile $350 mo le tausaga i le tele o atunuu, ia semanu ua gau atoa i le tau o fualaau faasaina ua pateni—pe a le o lea, semanu latou te vaaia o latou gasegase o le AIDS ua feoti tele e aunoa ma ni vailaau.
O le manumalo i le faʻamautuina o vailaʻau faʻamaʻi taugofie ole AIDS ua faʻatulagaina ai se faʻataʻitaʻiga mo le faʻamaʻi o loʻo iai nei. O le COVID-19 ua uma ona fasiotia le tusa ma le afa miliona ma aafia ai le silia ma le 10 miliona. E leai se tasi e mafai ona finauina o se faʻalavelave faʻafuaseʻi faʻalesoifua maloloina ma se faʻamaʻi. O le fofo o le faʻaaogaina o se laisene faʻamalosia ua uma ona iai i le tele o tulafono pateni a atunuu ma i le Tautinoga a Doha.
Aisea la, ua le amataina ai e isi atunuu le gaosiga o le remdesivir? O latou faʻamoemoe o le a sili atu le amio a Kiliata ma le US nai lo le taimi muamua i le faʻamaʻi o le AIDS? Pe o latou fefefe i le taufaamatau o le tauimasui faasalaga mai le US?
O tausaga ta'itasi, e tu'uina atu ai e le US Office of the United States Trade Representative (USTR) se Lipoti Faapitoa 301 lea na fa'aaogaina e fa'amata'u ai fa'asalaga tau fefa'ataua'iga i atunu'u e le o tausisia ana pateni. O loʻo faʻaalia e Initia i lenei lipoti i lea tausaga ma lea tausaga, mo le lototele e tuuina atu se laisene faamalosia i le 2012 i le Natco e fa'atau atu le vaila'au o le kanesa nexavar mo itiiti ifo i le 3 pasene o le tau a Bayer o sili atu i le $ 65,000 i le tausaga. Ina ua uma ona tuuina atu e Initia le laisene faamalosia i luga o Nexavar, Marijn Dekkers, le Pule Sili o Bayer, fai mai, “Matou te leʻi atiaʻe lenei vailaʻau mo Initia… Na matou atiina ae mo tagata i Sisifo e mafai ona gafatia."
Ia Aperila, o le Palemia Initia Narendra Modi fa'amau i lalo o le taufaamataʻu a Trump ma auina atu le hydroxychloroquine i le US e ui lava sa i lalo o le faʻatau atu i fafo i lena taimi. Pe o le a ia-ma taʻitaʻi o isi atunuu-e naunau e tu atu i le US i le remdesivir? Pe o le a latou malilie faatasi ma Trump o le remdesivir e tatau ona faʻaagaga mo naʻo US gasegase, tusa lava pe latou te maua le malosi e gaosia ai mo latou tagata?
O lenei tusiga na saunia i faiga faapaaga e Newsclick ma Globetrotter, o se poloketi a le Independent Media Institute.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo