E foliga mai e uiga ese, o le peresitene o Algeria Abdelaziz Bouteflika ma le tele o lana vaega maualuga i nei aso e tatau ona taulaʻi atu (ma faʻamoemoe) i le au soka a le atunuʻu Algeria. O le "Greens" a Algeria i le vaiaso talu ai na manumalo ai i le 'au e sili ona fiafia i ai "Elefane" mai Ivory Coast i le kuata faaiu mo le Ipu a Aferika, o se tauvaga i lenei tausaga na faia i Angola. O le Aso Tofi (1/28), na fetaui ai le ‘au a Algeria ma le “Pharoahs” o Aikupito, o loo avea nei ma siamupini i le tele o taimi, ma o le ‘au lea na manumalo ia Algeria na manumalo i se taamilosaga e tolu taaloga mai ia Iuni ia Novema o le tausaga talu ai e agavaa ai e avea ma se tasi o e toaono sui Aferika i le siamupini o le Ipu a le Lalolagi i Aferika i Saute ia Iuni.
O le ta'aloga na amata o se fa'amoemoe maualuga, aemaise lava le malosi o le fa'ai'uga ina ua mae'a ta'aloga mulimuli e lua i le 2009 na fa'atupu vevesi ma vevesi a tagata fiafia i Algiers, Cairo ma Khartoum (vaaiga o le ta'aloga mulimuli). E oo atu i le faaiuga o se mea mamao, ma e toatolu tagata taaalo Algeria na tuliesea i luga o le ala. Mulimuli ane, na fai mai le faiaoga ma le peresitene o le 'au a Algeria o le Benin laufali (faapea foi ma le African Soccer Federation lava ia) sa i totonu o le taga a Aikupito.[I] (E oo lava i tagata matamata i fafo na faitioina le popole ma le le mautonu o amioga a le laufali lea na matua afaina ai le taunuuga.[Ii]) E ui i le mea na tupu, na lipotia mai le sasaa atu o tagata Algeria i luga o auala i le fale, e faʻaalia ai lo latou lagolagoina malosi o le 'au.[Iii]
O le tele o le faitau aofa'i ma le au fa'asalalau uma na sauni mo le taamilosaga fou o le tauvaga malosi i lenei vaiaso ma, i luga o le mamao umi, mo le faatinoga a Algeria i le tulaga iloga o le Ipu a le Lalolagi. O le malosi o lenei vaiaso ma le mamao o le taulai atu i malae soka nai lo polokiki o le itu taua lea. So'o se mea lava e talia, i le silafaga a le pulega, e mafai ona matua fa'aliliu'ese ai manatu o tagata Algeria mai tala fou fa'apolokiki fa'apolokiki o lo'o sosolo nei i le pulega a Bouteflika.
O le faʻalavelave faʻafuaseʻi o loʻo faʻaalia e popole ai le kamupani sili ona tele a Algeria (ma Aferika), Sonatrach, le tele o pisinisi a le malo (12).th kamupani suau'u aupito tele i le lalolagi) e nafa ma le fa'afoeina o suau'u ma kesi fa'alenatura e auina atu i fafo lea e maua ai le 98% o tupe maua uma mai Algeria. E tusa ma le 30% o oloa a le atunuu atoa a Algeria, maua se tupe mama e $9 piliona i le 2008 ma faafaigaluegaina le 126,000.[Iv] E le tau ta'ua, o tupe maua e maua ai se punaoa tele mo le tala o le tupe a Algeria ma po o le a lava le mautu e tumau i le tamaoaiga vaivai ma le le paleni o Algeria.
E le gata i lea, e ui i lea, o tupe maua a Sonatrach ma faiga faalilolilo faasolitulafono ua maua ai foi mo le tele o tausaga o avanoa tetele mo tupe maua a le tagata lava ia, e ala i faiga piʻopiʻo, mo le pulega a le kamupani ma le toatele i le tulaga maualuga o le pulega a Algeria. O lo'o iai le popolega fa'alenatura e fa'apea o le tele o fa'aletonu e feso'ota'i ma Sonatrach e ono fa'alavelaveina ai le fa'aauau pea o fefa'ataua'iga. I se faʻamatalaga e mafai ona faitau i le tele o auala i le tulaga o loʻo i ai nei, na taʻu atu ai e se faʻatonu o le suauʻu i Sisifo e le o taʻua le Journal Wall Street e faapea o le aveesea o le ofisa maualuga a Sonatrach o se “tuga tele. . . . O lenei mea o le a matua faʻalavelaveina ai Sonatrach ma faʻafaigata ai ona faʻauluina faaiuga. E mautinoa lava e faʻateleina ai le tulaga faʻapolokiki o le galue i Algeria.[V]
O le suʻesuʻega o loʻo i ai nei, na taʻitaʻia e se tasi o poutu sili ona taua o le pulega, o le vaega o le puipuiga a le militeri (DRS), ua uma ona taʻitaʻia ai le puʻeina o le Pule Sili o Sonatrach, Mohamed Meziane, ma le faamavaega a sui peresitene e toʻatolu a Sonatrach, o nei latou lava. i lalo o le iloiloga faasolitulafono. E foliga mai, o nei ofisa e toafa ua molimau nei e faapea o Bouteflika ua leva ona avea ma Minisita o Malosiaga, Chekib Khelil, sa matua iloa lelei ma aafia i latou lava uili-faiga.[vi] Ma o Khelil o loʻo taʻua o se tasi o aumea faʻapolokiki vavalalata a Bouteflika, o se vaega o le "le mafai ona paʻi" ofisa maualuga mai le nofoaga faʻafanua o le peresetene i le itu i sisifo o Algeria.[vii] I le aotelega, o loʻo faʻatatauina o le au ofisa maualuga a le Sonatrach ma Energy Ministry (e aofia ai le tasi ua "retiea" i Suitiselani, o le sa avea muamua ma pule o le kapeneta o Meziane ma le tei o Khelil) na faʻamamaina le tele o miliona tala mo a latou lava taga.[viii]
O le soliga o le Sonatrach e sau i le taimi lava e tasi ma le faatupulaia o suesuega i faiga pi’opi’o tetele faapea foi ma le Minisita o Galuega a le Malo i le fausiaina o se alatele tele i sasa’e-sisifo. O isi fa'aaliga lata mai o faiga pi'opi'o mata'utia a le malo na a'afia ai le Matagaluega o Fa'ato'aga, Felauaiga ma Faigafaiva, o le sa avea muamua ma ta'ita'i o le Fono Aoao a le Atunu'u, o le ofisa maualuga o le malo i Blida ma le uso o le peresetene lava ia Saîd, fa'apea ma konekarate fa'atuputeleina muamua i le vaega a le malo. se pisinisi soofaatasi Sonatrach-Halliburton.[ix]
E ui lava o le au pulega maualuga mo le toeitiiti atoa le limasefulu tausaga o le tutoatasi ua tuuaia i tulaga taua o le sulu, aemaise lava e faatatau i tupe maua mai le suauu ma le kesi, o nisi o tagata matau e vaai i le tulaga o faiga piʻopiʻo i le sefulu tausaga o le pulega a Bouteflika e sili atu nai lo soo se mea na tupu muamua.[x] Ose faiga pi’opi’o tele o lo’o fa’aauau pea mai ona tausaga amata, e aofia ai le leiloa ia Algeria o le $3-5 piliona, afe o galuega, ma le teutupe a le faletupe o le faitau selau o afe, o lo’o fa’atotonu ia Rafik Khalifa, o se faifa’atau uili feso’ota’i lelei i le taimi nei. faaaunuua i Egelani.[xi] O lena taufaaleaga, faatasi ai ma isi, na vaseina ai foi le leai o se tutoatasi o le faamasinoga a Algeria.
E ui o ia mataupu e masani ona foia e le pulega e puipuia ana lava mea e fiafia i ai, e ala i le sasa i le tapulima po o le faafalepuipuiina o oti maualalo, e pei o le mataupu a Khalifa, o faiga piʻopiʻo o loʻo i ai nei e matua ese lava ona o le malosi o suʻesuʻega o loʻo tuliloaina ma fa'asalalau e le DRS (Algeria's FBI-CIA tutusa). General Mediene ("Tewfik"), o le mataʻutia o le ulu o lenei malosiaga mo le luasefulu tausaga talu ai (talu mai le osofaʻiga a le militeri e faasaga i palota ma le peresitene o Chadli i le taimi nei i le 1992), sa avea ma vaega ma vaega o vaega pito i luga o le militeri e pulea Algeria ma faapena ai. ua leva ona iloa ma fa'apalepale fa'alupega tetele.
O le toʻatele o loʻo faʻapea o Mediene atonu o loʻo tuliloaina nei suʻesuʻega i totonu o Bouteflika lava ia o se taumafaiga tuusaʻo e faʻaleleia atili ai lona lava malosi faʻapolokiki pe faʻaumatia atoa Bouteflika.[xii] O isi e le popole tele i mea latou te vaʻaia o taua i totonu i le va o aiga pulega ma sili atu e uiga i le faʻaauauina pea o le pule malosi lava ia, e tusa lava po o le a le aiga e manumalo i se taimi.
E ui i le manumalo i le lona tolu o le nofoa peresetene ia Aperila talu ai ina ua maeʻa se teuteuga faʻavae na mafai ai ona ia toe tauva, o le palota na matua faʻatauvaʻa, ona o le faʻatauvaʻaina e sui tauva sili ma le le fiafia o le au palota, ma o Bouteflika o loʻo faʻaauau pea ona sailia se faavae faʻapolokiki lelei ma faʻatuatuaina. O lona malosi e oʻo mai i le taimi nei e faʻalagolago lava i le lagolago manino a taʻitaʻi o le militeri ma le leai o se auala manino e talia mo le tuʻuina atu o foliga "tagata lautele" o le pulega a le militeri.
O le le fiafia o tagata taʻutaʻua mai le faʻaauau pea o le mativa, le tele o le leai o fale ma galuega, toeitiiti atoa le 10% faʻaletupe faʻapitoa ma le toetoe o le leai o ni auala faʻapolokiki taua o loʻo faʻaauau pea ona faʻafefe i lalo. Le tele o faʻalavelave faʻasaga i le malo na tutupu i le tausaga talu ai i le atunuʻu atoa, e aofia ai Tizi Ouzou, Oran, Algiers, Skikda, Mostaganem, Blida, Eucalyptus, Annaba, Ouargla ma le itiiti ifo ma le iva isi nofoaga na lipotia i le lomitusi.[xiii] O iuni tuto'atasi a faia'oga ma tagata faigaluega soifua maloloina ua latou faia ni tete'e fa'aumiumi e faasaga i se pulega le fa'avaivai. Talu ai nei, o se osofaʻiga tele a le au faigaluega taʻavale i Rouiba, o se faʻalapotopotoga faʻapisinisi o Algiers, na luʻitauina saʻo ai leoleo tetee.
O le mea lea na faamanatu mai ai se feeseeseaiga tutusa fefaʻatauaʻiga i le nofoaga lava lea e tasi i le faaiuga o le 1988, i le taimi lava na muamua atu ai i le "Black October," o le tele o feteʻenaʻiga i auala a tupulaga talavou e faasaga i le pulega, faʻaiʻu i le fasiotiga o le faitau selau ma le pueina ma le sauaina o afe. I le isi itu, o le taimi puupuu na sosoo ai o le "faʻasaʻolotoina o faiga faʻapolokiki" na fesoasoani tele i le faʻamalosia o le faʻapolokiki faʻapolokiki faʻa-Islamist lea, i le 90s, na taʻitaʻia ai le galu tele o faiga faʻa-Islamist ma faʻafitafita na mafua ai le 200,000 maliu.
O le fa'aaliga sili ona mata'ina o le fa'atosina a le atunu'u atoa na o'o mai ia Novema na te'a nei ina ua mae'a le manumalo a le 'au soka a Algeria i le fili ua leva o Aikupito, ma fa'apea na auina atu ai le "Greens" i ta'amilosaga Ipu a le Lalolagi i Aferika i Saute-e na'o le lona tolu lea o taimi talu mai le tuto'atasi.
Na faʻamatalaina e le au vaʻaia le vaʻaia ma le fiafia o le auala e sili ona fiafia i faʻataʻitaʻiga a Algerians talu mai le malaga a Farani i le 1962 ma na faʻafeiloaia e le malo lenei vaʻa sola taugofie mo le tuʻuina atu o le vevesi i le faitau aofaʻi o tagata. E le gata i lea, faatasi ai ma le faʻateleina o fuʻa Algeria ma le leo o le tetee i Aikupito e faamanatu ai le manumalo, na avea ai le atunuʻu mo ni nai aso o se faʻamaualuga o le lotonuu e leʻi vaʻaia mo le tele o tausaga.
Mo Bouteflika ma ana 'au vavalalata, o loʻo siʻosiʻomia e le faʻatupulaia o le fua ma le faʻasalalauina o faiga piʻopiʻo i tulaga maualuga, o le faʻafeiloaʻi o tagata e ala i le "lotonuu" o le gauai atu i le taunuuga faifaipea o le au soka a Algeria e matua talia. Leitioa na faatulaga e le pulega vaalele mo le faitau afe o tagata fiafia e auai i le taʻaloga i Khartoum ma ofoina atu le lagolago tutusa i lenei vaiaso. O mea eseese o loʻo taʻalo, e tele lava i tua atu o vaaiga e pei ona masani ai i faiga faʻapolokiki a Algeria, ae o le faʻaauau pea o le "Greens" a Algeria i le natura ma le taimi o le auala e foia ai le taunuuga o Bouteflika o se tulaga manaia ma fou.
I le taimi nei, o le mea moni, o le faʻamalosia umi o le faitau aofaʻi o Algeria o se luʻitau e sili atu ona ogaoga ma e sili atu le oti nai lo se mea e tupu i luga o se malae soka.
Tavita Porter su'esu'e ma tusi i luga ole poto masani fa'afoe a le tagata faigaluega i Algeria i le fasefululima tausaga talu ai. O ia o se polofesa faʻapolokiki faʻapolokiki faʻatulafonoina SUNY/Empire State College lea na ia aʻoaʻoina ai le tele o vasega e aofia ai tala faʻasolopito o Algeria faʻaonaponei. O ia o le faatonu o Vaaiga i luga o le afi: Emma Goldman i luga o le Fouvalega Sipaniolo (rev. ed., AK Press, 2006) ma o loʻo saunia nei se tusi e faʻatatau i manatu faʻa-Farani i Algeria. E mafai ona faafesootai o ia i [imeli puipuia].
[I] Outoudert Abrous, “Le pouvoir d'un sifflet,” saʻolotoga (Algiers), 1/29/2010; Mustapha Kessous, “Le rêve algérien d'une final s'évanouit,” Le Monde, 1/30/2010; “Egipte brise le rêve algérien,” Le Nouvel Observateur upegatafa'ilagi, 1/28/2010; “Algérie-Aikupito: les Verts victims d'un arbitrage scandaleux,” Algérie Presse Service upega tafa'ilagi, 1/29/2010.
[Ii] Mustapha Kessous, op. cit.; “Algérie-Aikupito . . . ,” op. cit.
[Iii] Bachir-Cherif Hassen, “Bravo les Verts . . . L'Algérie fière de ses guerriers,” Le Tribune (Algiers), 1/30/2010.
[Iv] Adlène Meddi, Chawki Amari, Mélanie Matarese, S. Ousy Ali., ma Zouheir AîtMouhoub, “Sonatrach: Les cadres brisent le silence, El Watan (Algiers), 1/22/2010; Sonatrach 'upega tafaʻilagi.
[V] Benoit Faucon ma Spencer Swartz, "Su'esu'e e Algeria le Ofisa o Sonatrach i Su'esu'ega Pi'opi'o," Journal Wall Street upegatafa'ilagi, 1/12/2010.
[vi] Yahia Bounouar, “E le o aofia ai: Le PDG Meziane o se tout avoué et l'enquête se resserre autour de Chakib Khelil,” Taeao (Algiers), 1/23/2010.
[vii] “Chakib Khelil: 'Ou te le sala'," Taeao, 1/19/2010; A. Rahabi, “La corruption absolue produit du pouvoir absolu,” Taeao, 1/23/2010.
[viii] Yahia Bounouar, op. cit.
[ix] A. Raapi, op. cit.; “Bouteflika: le regne de la corruption,” Taeao, 1/19/2010; Ahmed Djezairi, “Luttes d'influence autour de Sonatrach,” Le Monde Diplomatique (Paris) upegatafa'ilagi, 1/29/2010.
[x] “Bouteflika: le regne de la corruption,” op. cit.
[xi] Salima Tlemçani, “La justice brittanique autorise l'extradition de Khalifa,” El Watan, 6/26/2009.
[xii] Abed Charef, “Le soldat Kheli en peril,” saʻolotoga, 1/21/2010; Ahmed Djezairi, op. cit.; Yahia Bounouar, op. cit.
[xiii] Upega tafaʻilagi mo “anthropologie du présent—émeutes en Afrique”, i http://berthoalain. wordpress.com/document/afrique> (1/27/2010).
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo