E pei ona iloa e le tele ma le tele o faipule ma tagata atamamai i le lalolagi atoa e le mafai ona foia le taua a Iukureini i le militeri, o le a leai se manumalo ae na o tagata toilalo, e tatau ona tatou taulai atu i le puleaina o mea leaga, o lona uiga o se taofi vave. E na o le pau lea o faiga faavae talafeagai e mafai ona tatou mulimuli ai, ma e tatau ona agai i luma e faalapotopotoga uma a Malo Aufaatasi, aemaise le Fono Tele, le Komesina Maualuga a le UN mo Aia Tatau a Tagata, le Komesina Maualuga a le UN mo Tagata sulufai, le Polokalame o Atinae a Malo Aufaatasi, le Siosiomaga o Malo Aufaatasi. Polokalama, Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi, ma isi. E moni lava le aia tatau a tagata i le filemu, lea e iai uma i totonu o le UN erga omnestiute e fa'aaloalo. E taua tele mo lo tatou ola le lafoaʻi e malo le faʻataʻitaʻiga tuai o le tuʻuina atu e aunoa ma se faʻatagaga ma "manumalo e ave mea uma". O le taua o loʻo i ai nei e le au faipule ma le paʻu o taua o loʻo faʻatulagaina e ala o faasalalauga masani e leai se mea e "lotonuu". I le vaitau faaniukilia e tatau ona faia faiga uma e faʻaitiitia ai feeseeseaiga ma fausia alalaupapa mo talanoaga.
O la'u mamanu mo le filemu e faigofie. 1. Taofi afi e faʻavae i luga o le UN Charter, 2. Faʻasaina le tuʻuina atu o auupega i le au faʻatauvaʻa, 3. UN faʻatulagaina fesoasoani faavaomalo i tagata uma o loʻo mafatia ona o taua, leai se malosi, leai se meaʻai, ma isi. 4. UN faʻatulagaina ma mataituina referenda i Crimea ma Donbas, 5. Si'itia o fa'asalaga ua fa'aleaogaina ai le manuia o le lalolagi atoa, motusia o sapalai sapalai, fa'alavelave fefa'ataua'iga fa'ava-o-malo, lamatia le saogalemu o mea'ai, 6. Tusia o se fausaga fou mo le saogalemu mo Europa ma le lalolagi, 7. Fa'avae o le Truth and Reconciliation Commission e faafofoga i faitioga mai itu uma, 8. Faʻasalaga o solitulafono tau e malo taʻitasi, faʻataʻitaʻiga o solitulafono a Ukrainian e suʻesuʻeina ma molia e faamasino Ukrainian, solitulafono a Rusia e suʻesuʻeina ma faʻasalaina e le faamasinoga a Rusia.
E leai se su'esu'ega fa'ale-nu'u po'o le vaevaeina o le lalolagi i "tagata lelei" ma "tagata leaga". E i ai lava le lelei i le leaga ma le leaga i le lelei. E na'o le su'esu'ega fa'alua e mafai pe afai e musu se tasi e mafaufau i manatu o tagata fa'atauva'a uma, ma isi tagata soifua - a'o va'ava'ai i lenei fa'alavelave. E iai le mafuaaga o le mala o loo tatou molimauina, ma afai tatou te mananao e fausia se mamanu aoga mo le filemu, e le tatau ona tatou tilotilo i ai mai le "Pasifo" vaaiga, ae ia amanaia foi manatu o le 1.5 Billion Saina. 1.5 piliona Initia, 240 miliona Pakisitana, 170 miliona Bangladesh, 280 miliona Initonesia, 220 miliona Nigeria, 220 miliona Pasila, 140 miliona Mekisiko ma isi. E maualuga tele le siteki, ma e leai se aiā a i tatou o Amerika ma Europa e lamatia ai le ola o le paneta. ona o se querelle Europa i totonu. Mo le averesi o Aferika, Asia poʻo Latina Amerika, e matua le taua lava pe o Crimea i Rusia poʻo Iukureini. E le tatau ona tau se taua faaniukilia i lenei mea.
O le mea taua o le malilie lea i le taimi nei i se taofiga ma aumai ni puluvaga e pei o Pope Francis e faia ni fuafuaga mautu. O le sa avea muamua ma Failautusi o le Setete o Amerika, Henry Kissinger, na faatoa lomia se tala i totonu le Tagata Matamata, lea na ia uunaʻia ai le faamutaina o fefinauaʻiga ma lapataʻia le mataʻutia o se taua faaniukilia. Na ia ta’ua e faapea, o le tausaga e 1916 na maua ai e le malo o Amerika le avanoa e faamuta ai le Taua Muamua a le Lalolagi e ala i le diplomacy, ae na faama’imauina e le mamalu o Woodrow Wilson le avanoa ona o faiga malo faalotoifale.
O le Iukureini "taua lea e tauva ai malosiaga faaniukilia e lua i se atunuu faaauupegaina masani" e manino lava o se taua sui lea o loo mulimuli ai atunuu o NATO i se tusi taʻaloga e faʻavaivaia ai Rusia, i le faʻamoemoe le aoga e faʻaosofia ai suiga o pulega. Ua le mafai e le US ma le NATO ona malamalama o tagata Rusia e matua lotonuu, ma pe a latou lagona le taufaamatau, latou te tau tusa lava po o le a le faigata. E leai se tulaga o faʻasalaga o le a faʻaosofia ai le faitau aofaʻi o Rusia e fouvale faasaga ia Putin ma tuʻu se Tsar US-friendly i lona tulaga. Ua uma ona tatou maua le poto masani o le 62 tausaga o faʻasalaga mataʻutia e faasaga ia Cuba, lea ua le mafai ona faʻauʻuina le malo komunisi i ona tulivae. 40 tausaga o faʻasalaga faasaga ia Nicaragua, 23 tausaga o taua tau tamaoaiga faasaga ia Venesuela e leʻi aveesea ai le malo o Chavez ma Maduro. O le mea moni, e oo mai lava i aso nei, o loo maua e nei malo itu tauagavale le lagolagosua lauiloa. E pei ona ou aʻoaʻoina i le taimi o laʻu misiona aloaia a le UN i Venesuela, o le toʻatele o Venezuelans latou te le tuʻuaia Maduro mo o latou faʻalavelave - latou te tuuaia le US.
Ioe, e lē mafai ona tatou toe foʻi i le lalolagi a o leʻi oo i le aso 24 o Fepuari 2022. Ua tele naua le toto ua faamaligiina. Fai mai Kissinger soʻo se "faiga filemu" o le a "faʻafesoʻotaʻi Ukraine i NATO, peitaʻi o loʻo faʻaalia", ona ua ia le toe vaʻaia le solitu Ukrainian o se filifiliga, o le fofo sili lea ona lelei ina ua faʻatalanoaina e Turkey se maliega filemu i tua ia Mati 2022, lea na torpedoes e. le US ma Peretania, oe na finau i le tuliloaina o le taua seia "manumalo" faasaga ia Rusia.
Fai mai Kissinger e alu ese Rusia i laina aʻo leʻi oʻo i le aso 24 o Fepuari, ae o le teritori o Ukraine e fai mai - Donetsk, Lugansk ma Crimea - e mafai ona avea ma autu o se feutagaiga pe a maeʻa le taofi. I le tagata lava ia, e i ai oʻu masalosaloga i lenei mea, aua ina ua maeʻa le osofaʻia o nei teritori e Ukraine, ua aliaʻe le tele o le inoino i pulega a Ukrainian, ina ia le mafai ona mafaufauina le toe faʻafouina o nei teritori i Iukureini. Ona avea ai lea o se taua faalemalo, e oo lava i se taua. O le mea moni o se mataupu mo le faitau aofaʻi o iina e filifili ai, e tusa ai ma o latou manaʻoga faʻamaonia mautinoa. O le aia tatau o le tagata lava ia e filifili ai tagata (arts. 1, 55, Mataupu XI ma XII UN Charter) o loʻo faʻamautu i le mataupu 1 o le Feagaiga Faʻavaomalo i Aia Tatau a Tagata ma Faigamalo, ma e tatau ona faʻaaloalogia e Ukraine ma Rusia. O le mea moni, ua mafai nei e le UN ona faʻatulagaina le palota a le tagata lava ia, lea o le a mataʻituina faʻavaomalo. Ae na toilalo le UN i tagata Ukrainian ma Rusia, ina ua le mafai ona faatulaga ma mataʻituina le palota i nei teritori o Rusia i le 1991, ina ua vavae ese le Ukraine mai le Soviet Union, po o le 2014 ina ua maeʻa le osofaʻiga tetee a Rusia i totonu. Maidan, lea na fa'ato'ilaloina le sa'o, na filifilia fa'atemokalasi o Iukureini, Victor Yanukovich. O se faiga palota 2014 semanu e taofia ai le faalavelave o loo tatou molimauina i aso nei.
I le taimi nei e tatau ona manino i tagata uma, talu ai e le mafai e Kosovars ona toe faʻaofiina i Serbia, o tagata Rusia o Crimea, Donetsk ma Lugansk o le a fouvale i soʻo se talosaga faapena. O le mea e le o manino pe faʻafefea ona palota le faitau aofaʻi o Kherson ma Zaporozhe, o teritori e le faʻaalia ai le toʻatele o Rusia.
E tatau ona fausia se fausaga fou o le puipuiga a Europa (po o le lalolagi atoa) e amanaia ai popolega talafeagai mo le saogalemu o tagata uma e nonofo i le eria. O le tutoatasi o Iukureini e tatau ona mautinoa, e pei o le tutoatasi o Rusia.
E tele faʻalavelave i le filemu i Iukureini, e tele lava e mafua mai i uiga le mautonu o le tele o atunuu NATO e oʻo mai i aso nei ua le mafai ona faʻaalia le mea moni o le faʻalauteleina o le NATO i sasaʻe, e ese mai i maliega na faia i le 1989/91, na iloa e Rusia o se faʻamataʻu faʻafuaseʻi. ma o se taimi mulimuli ane o le a tali atu ai Rusia. Aua nei galo ia i tatou mai le 2014 i le 2022 Rusia na auai i le Minsk Accords, i fonotaga a le OSCE, i le Normandy Format. E tatau ona amanaʻia o Rusia na gaoioi e tusa ai ma le mataupu 2(3) o le UN Charter ma faʻaalu 8 tausaga e taumafai e foia faafitauli na faia e le 2014 Maidan. coup coup i auala filemu. Ae paga lea, o Iukureini, na lagolagoina e le US ma Peretania, o le na musu e faʻatinoina le maliega a Minsk ma le aia tatau o le tagata lava ia o tagata Rusia o Ukraine. O feagaiga e lua na fuafuaina e le Minisita o le Va i Fafo Lavrov ia Tesema 2021 sa feololo ma o se faavae lelei mo talanoaga. O nei feagaiga semanu e maua ai e Rusia le puipuiga malu o le atunuu sa ia agavaa ai, ma semanu e mafai ai ona maua se filemu tumau i le va o Rusia ma Iukureini. Ae paga lea, o nei talosaga na teena ma le faamaualuga e le Failautusi Aoao a NATO Jens Stoltenberg.
O se tasi o faafitauli ona o le manatu o le toʻatele o tagata i Sisifo e faapea, o le a manaʻomia se “Lusia ua lē toe malosi i le taua.” O nei tagata e le iloa Rusia, o tagata Rusia o lo latou talafaasolopito. O loʻo faʻaumatia i latou i faʻasalalauga tetee a Rusia lea sa i ai i taimi uma i le aufaasālalau i Sisifo, lea na faʻaitiitia i le taimi o Gorbachev tausaga i le faaiuga o le 1980s ma le amataga o le 1990s, ae na vave ona pikiina ina ua uma ona filifili NATO e manaʻomia se "fili" e faʻamaonia ai lona i ai. . Na tupu lenei mea i lalo o le US President Bill Clinton, ma o loʻo tatou vaʻai i taunuuga o le faʻateleina o Russophobia i aso nei. O lenei ituaiga xenophobia e faʻasaina i le Mataupu 20 o le Feagaiga Faʻava-o-malo i Aia Tatau a Tagata Lautele ma Faʻaupufai, ae o le toʻatele o tagata latou te le iloa le iai o le ICCPR. Ou te manatua le vevesi tetee a Rusia i le taimi o osofaiga a Georgian i South Ossetia, o tala inoino e faasaga i tagata taaalo Rusia o tamaitai taaalo i le taimi o Socci Winter Olympics i le amataga o le 2014, i luma o le Maiden. coup coup. E pei ua uma ona saunia e le aufaasālalau tagata Amerika ma Europa e inoino i tagata Rusia, ina ia mafai ai ona sili atu ona tauamiotonuina le putch ma faiga mulimuli ane faasaga i Rusia na talia e le putch Palemene.
I le avea ai ma se ofisa o le UN, sa ou maua le avanoa e aʻoaʻo ai le gagana Rusia ma maua loʻu tusi faamaonia. Talu mai lava ona ou faafetai mo le tomai fou na maua e faitau ai Pushkin, Lermontov, Tolstoy, Dostoyevsky, Turgenev i le uluai kopi. Sa ou maua foi le avanoa e faaaoga ai le gagana Rusia i le Ofisa o le Komesina Maualuga a le UN mo Aia Tatau a Tagata i le tele o misiona i setete o Baltic ma Rusia, ma i le 1994 i le taimi o misiona e lua i Iukureini e mataituina uma le palota a le palemene ma le peresitene. Ou te fiafia e iloa se numera tele o tagata Rusia i Rusia ma i fafo, Ukrainians i Ukraine ma i fafo, o nisi ou te taʻua o uo. I le avea ai o se tusitala faasolopito, sa ou faia se taumafaiga e malamalama i le mafaufau Rusia, e tuu aʻu i o latou seevae. Ua faamanatu mai e Kissinger ia i tatou le "matafaifaasolopito" a Rusia i Europa ma lapatai mai o le chimera o le "faateʻaina" o Rusia o le a liliu lona teritori tele i se "vacuum tauva" ma taua e le gata e ala i sosaiete tauva o le a mulimuli mai. I le i ai o le faitau afe o auupega faaniukilia i le eria, o le a avea lea ma fua mo le Apocalypse lautele.
O faʻasalalauga faʻasalalau i Sisifo o loʻo faʻaauau pea ona sasaa fafie i luga o le afi e ala i le faʻateleina o lipoti - tusa lava pe faʻamaonia pe leai - o solitulafono tau solitulafono a Rusia. E leai se masalosalo, na faia e fitafita Rusia ni faʻalavelave faʻaleagaina i Iukureini, e pei ona faia e le au NATO ni faʻalavelave faʻaleagaina i Afghanistan, Iraq, Abu Ghraib, Guantanamo, ma isi nofoaga. I la'u tusi Le Wehrmacht War Crimes Bureau(University of Nebraska Press, 1980[1]) Na ou faamauina faiga sauā na faia e fitafita Rusia ma Ukrainian i Yugoslavs, Poles, Hungarians, Siamani, i le taimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Ioe, e faia e tagata Rusia ni solitulafono. Ae na faia e itu uma, ma e le tatau ona tatou taulaʻi atu i le faʻamuamua o faʻasalaga ma faʻasalaga tau solitulafono, aua o le poto masani e faʻaalia ai e naʻo faamasinoga tau solitulafono e mafai ona faia pe afai e i ai le tuʻuina atu e aunoa ma se faʻatagaga e le manumalo, e pei o le 1945 ina ua Siamani ma Iapani. fa'ato'ilalo.
O le vaaiga i aso nei e matua ese lava, aua e leai se avanoa e mafai ai e Rusia ona toe faafoi. Afai e faʻaauau pea le faʻateleina o feeseeseaiga ma faʻasalalauga, o loʻo i ai se faʻalavelave faʻafuaseʻi o le a alu se tasi i le NATO mo se osofaʻiga faaniukilia "muamua" e faasaga ia Rusia, ma afai e faʻamataʻu Rusia, o le a lafoina a latou auupega faaniukilia tele e faasaga ia i tatou i totonu. o Sisifo. Aua neʻi galo ia i tatou o loʻo ola le vasa ma NATO ma vaʻa Rusia ua faʻapipiʻiina uma i auupega faaniukilia. O le mea lea, e le tatau ona tatou faʻaosoina se feteʻenaʻiga faaniukilia e mafai ona faʻaumatia ai le ola o tagata (ma manu) i luga o le paneta.
O le mafaufau masani e taʻu mai ia i tatou e tatau ona tatou faʻaitiitia le vevesi ma taumafai e ausia se maliega, a modus vivendi, e ui lava o le a tele tausaga aʻo leʻi mafai ona toe faʻafoʻisia sootaga i le va o atunuu NATO ma Rusia i se faʻaaloalo faʻatasi.
I le ala o Nuremberg ma Tokyo i le 1945-48 o ē na faatoʻilaloina sa i ai i le alofa mutimutivale o ē manumalo. (vae victis), ma na faia ai faamasinoga a Nuremberg ma Tokyo. E mautinoa lava o le toʻatele o i latou na taʻusalaina na nofosala i solitulafono mataʻutia. Peitaʻi o le “faamasinoga manumalo” e lē taitai ona tele sona tulaga faaletulafono. Ina ia faia le "faʻamasinoga tonu" e tatau i le faamasinoga ona faʻasalaina i latou uma na solia le tulafono, ae le o le taulaʻi atu i le faʻatoʻilaloina ma tuʻu ai i latou e manumalo e sosola ese ma le atoatoa. Afai e manaʻo le faamasinoga a Nuremberg i le faʻamaoni, e tatau ona faʻataʻitaʻiina le Soviets mo le tele o le fasiotiga o tagata lotu laiti, le fasiotia o le 15,000 Polani pagota o le taua i Katyn ma isi nofoaga, semanu e faʻataʻitaʻiina le US ma Peretania mo le pomu faʻalavelave faʻafuaseʻi o le faitau aofaʻi. nofoaga tutotonu, ma fasiotia ai le tusa ma le 600,000 tagata soifua. "Bomber Harris" e mautinoa lava na tautau. Afai e manaʻo le faamasinoga a Tokyo i le faʻaaloalogia o tala faasolopito, semanu e faʻataʻitaʻiina le US mo ana taua faʻatauvaʻa, ona o ana masini faʻapipiʻiina o vaʻa Iapani na malepelepe (e pei ona tusia i le UN Navy talafaasolopito), semanu e faʻataʻitaʻi fitafita Peretania mo le fasiotia o pagota Iapani. o taua i Asia i Sautesasae (teleteleina talanoaina i British Parliamentary Debates), semanu e taumafai le auvaa o le Enola Gay lea na lafo ai le pomu atomika muamua i luga o le faitau aofaʻi o le faitau aofaʻi o Hiroshima - faʻasolopito o se tasi o solitulafono tetele o le 20th seneturi.
Tatou te manaʻomia se faamasinoga faʻavaomalo e faʻataʻitaʻi ai Putin, Zelinsky, Stoltenberg, e molia ai sui o le autau a Azov, tagata faʻatau ma isi tagata tau le alofa? Leai. O su'esu'ega ma fa'amasinoga e tatau ona faia na'o atunu'u o lo'o a'afia ai. O Ukrainians e fiafia i le faatumauina o le amio pulea ia latou autau. E faapena foi tagata Rusia. O se faamasinoga faava-o-malo e na o mataupu faapolokiki. O Setete uma e auai i le 1949 Geneva Red Cross Conventions ua uma ona tatau ona faamasinoina a latou lava tagata solitulafono. O iinei e tatau ai ona ave le faamamafa.
O a faʻataʻitaʻiga faʻasolopito o loʻo ia i tatou mo taua tetele ua maeʻa i amnesties[2]? E tele naua e le mafaitaulia. Seʻi ou amata i le Taua e Tolusefulu Tausaga (1618-48) lea na tafiesea ai le tusa ma le 8 miliona tagata Europa. O le mea e mataʻina ai, e ui lava i faiga sauā mataʻutia na faia, e leai ni faamasinoga tau solitulafono mulimuli ane, leai se taui i totonu o le 1648 Treaties of Münster ma Osnabrück. I se isi itu, o le Mataupu 2 o feagaiga uma e lua o loʻo aiaia ai le faʻamagaloina lautele. Ua tele naua le toto na masaa. Sa manaomia e Europa se malologa, ma o le “faasalaga” sa tuu atu i le Atua: “O le ai ai i le tasi itu ma le isi o le Faagaloina e faavavau, Faamagalo, po o le Faamagalo o mea uma ua faia … i se tulaga faapea, e leai se tino … faia soʻo se Galuega o le Feitagai, faʻafiafia soʻo se Feitagaʻi, pe faʻatupuina soʻo se Faalavelave i le tasi ma le isi."[3] O le Filemu o Westphalia o le 1648 ua alu i lalo i le talafaasolopito o se tulaga taua o tulafono faava o malo ma se taumafaiga talafeagai i le faatuina o se fausaga saogalemu a Europa.[4].
E mafai foʻi ona tatou vaʻai i le mataupu 3 o le Feagaiga a Rijswijk (1697), lea na faʻauʻuina ai le faʻamagaloina mo fitafita a Farani ma Peretania. O le Mataupu XI o le Tulafono Mulimuli a le Konekeresi a Vienna (1815) o loʻo faʻamaonia ai le faʻamagaloina e ui lava i le leaga o taua a Napoleone. O le Vaega II o le Evian Accords o le 1962 lea na faʻauʻuina ai le taua a Algeria o le tutoʻatasi, faʻapea foʻi ona faʻauʻuina se faʻamagaloina mo itu uma e lua.
O le mea moni, e lē fiafia le lalolagi i aso nei i le manatu o le “amnesty” ma e foliga mai ua taulaʻi atu i le tauimasui. E mata'utia tele lenei mea, a'o tatou sisiva i le auvai o le tofe. Faatasi ai ma le poto ma le toʻa e mafai ona tatou ola ai ma i se aso e fai atu ma Vergilius "forsan et haec olim meminisse iuvabit” … “atonu e i ai se aso o le a fiafia ai e manatua nei mea”. Ae maise lava pe afai e faatino e a tatou faipule le faautauta ma le atamai ma taulau manuia i le faasaoina o le lalolagi mai ia Amaketo. E mautinoa lava, e foliga mai o se faʻaaliga o le stoicism ma le faʻalelei, ae o a ni a tatou filifiliga?
Faamatalaga.
[1] Va'ai iloiloga fa'apitoa i la'u upega tafa'ilagi http://www.alfreddezayas.com/books.shtml
[2] Alfred de Zayas, “Amnesty Clause” i Rudolf Bernhardt (ed.) Encyclopedia of Public International Law, vol, I, North Holland, Amsterdam, 1992, itulau 148-151.
[3] https://avalon.law.yale.edu/17th_century/westphal.asp
[4] Alfred de Zayas, "Westphalia, Filemu o" i Bernhardt, Encyclopedia of Public International Law, vol. IV, itulau 1465-1469, North Holland, Amsterdam, 2000.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo