I le Aso Gafua, Aperila 14, na maua ai e le Washington Post ma le Guardian US nusipepa le Pulitzer for Journalism Public Service mo a latou lipoti i le NSA spying. Ona o la latou galuega fita, se'i o tatou toe fa'amanatu mea na tutupu i le tausaga ua tuana'i.
I le maasiasi ma le ita i le le fiafia o Edward Snowden, na molia ai e Obama i le tausaga talu ai i se fonotaga a le au tusitala e faapea o Snowden o loo tuuina atu se ata sese o le NSA e ala i le faamatuu atu o vaega o ana galuega: "Nai lo le i ai o se ogalaau e sau i fafo ma se vae i fafo," na ia fai mai, “Tatou tuu atoa le elefane i fafo ina ia iloa lelei e tagata le mea o loo latou vaavaai i ai. … E le fiafia Amerika e sipai tagata masani,” na ia faamautinoa mai ai ia i tatou. O le malo, na ia faaauau ai, e le o "faalogo i telefoni a tagata pe faitau le talafeagai i imeli a tagata."
I le ono aso mulimuli ane, na taʻua ai e le Washington Post le ulutala: "Na solia e le NSA tulafono faʻalilolilo faʻa afe taimi i le tausaga." I se su'etusi fa'alotoifale ia Me 2012 o ana nofoaga autu o sipai i le DC, na maua ai e le lala sooupu lava ia 2,776 "aafiaga" o le NSA ua ova i lana pule faaletulafono. E pei ona taʻua e le American Civil Liberties Union, o tulafono o le mataʻituina lava latou "e matua faʻatagaina," o lea e faʻaluaina ai le faʻalavelave o le lala sooupu ua sili atu i tua atu o mea ua uma ona faʻatagaina e fai. Ua faaopoopo mai e le ACLU o nei mea ua lipotia mai e le na o ni mataupu o aia tatau a se tagata ua solia - ae o le faitau afe o tagata Amerika ua maileia, e aunoa ma se mafuaʻaga, i le NSA's le faʻaituau, faʻaogaina komepiuta.
O le upega mata'ituina a le lala sooupu e matua lautele lava ma e masani lava ona saua, e ui o lana pule faaletulafono e sipai ai tagata Amerika e fai si tapulaa. O le US Rep. James Sensenbrenner, o le lagolago a le PATRIOT Act (lea na taʻua e le NSA o lona pule sili-vac), na fai mai na faamoemoe le Konekeresi e tatau ona faʻaaogaina naʻo mataupu e fesoʻotaʻi saʻo i suʻesuʻega o le saogalemu o le atunuu. E leai se faipule, na ia saunoa ai, o lona uiga e tatau ona mafai e le au maimoa a le malo ona faʻatautaia le faʻatau atu o telefoni, imeli ma isi faʻamaumauga a tagata Amerika, ona teuina lea i totonu o faʻamaumauga tetele e suʻesuʻe pe a manaʻo i ai.
Ae vaʻai i le mea ua avea ma NSA:
1. O le tolu piliona telefoni e faia i le US i aso taʻitasi ua faoa e le lala sooupu, lea e teu ai metadata o telefoni taʻitasi (numera telefoni a pati, aso ma le taimi, umi o le telefoni, ma isi) mo le lima tausaga.
2. O aso ta'itasi e fa'aliliu e le telecom sauai metadata i so'o se telefoni na latou fa'agaioia.
3. O telefoni uma mai fafo ma imeli mai (poʻo) se tagatanuu o Amerika e puʻeina e komepiuta NSA, ma e faʻatagaina sui e faʻalogo pe faitau soʻo se tasi o latou.
4. E su'e ma faoa e le lala sooupu toetoe o mea uma tatou te faia i luga o le Initoneti. E aunoa ma le fa'alavelave i le lelei fa'aletulafono o le mauaina o se tusi saisai, o lana polokalama XKeyscore e fa'apipi'i pe tusa ma le 40 piliona fa'amaumauga Initaneti i masina ta'itasi ma fa'aopoopoina i lona faleteuoloa fa'atekinolosi, e aofia ai a tatou imeli, su'esu'ega a Google, 'upega tafa'ilagi asiasi, pepa Microsoft Word na lafoina, ma isi mea fa'aletausaga a le NSA. Tala o le tupe e aofia ai le kuata-piliona tala mo le "auala-paaga" - o lona uiga, totogi e maua mai ai lenei tele o mea mai komepiuta kamupani.
5. Fai mai Snowden i ona aso o se tagata su'esu'e, e mafai ona ia nofo i luga o lana komepiuta ma pa'i atu i soo se gaoioiga i luga ole Initaneti a Amerika—e oo lava i le Peresitene. Na ta'ua e se sui o le Konekeresi lena mea o se pepelo faavalevalea, ae na faamaonia le sa'o o Snowden. I le 2005, na faʻapipiʻi ai e se isi tagata suʻesuʻe le faʻamatalaga imeli a le Peresetene Bill Clinton.
6. Na fesiligia i se iloiloga a le senate pe aoina e lana lala sooupu faʻamaumauga "i luga o le miliona poʻo (e oʻo lava) le selau miliona o Amerika," fai mai le Faatonu o le NSA James Clapper: "Leai." Na ia faatoese mulimuli ane, ma fai mai ua le mautonu o ia i le fesili a le Sen. Ron Wyden. Ae ina ua fesiligia e Wyden e faasa’o lana tali sese i faamaumauga a le faamasinoga, sa musu Clapper.
7. O le tele o fa'amatalaga o lo'o fa'asusuina e le lala sooupu e matua tele lava e o'o mai i le 2008, na ia tausia ai le 150 nofoaga o fa'amaumauga i le lalolagi atoa.
8. O le tala o le tupe a le NSA o se mealilo aloaia, ae o se pepa Snowden o loʻo faʻaalia ai e tusa ma le $ 11 piliona i le tausaga i faʻatatau saʻo, faʻatasi ai ma le tele o lagolago e faʻaulu mai i le Pentagon ma isi lala sooupu.
Na faalauiloa talu ai nei e Peresitene Obama se "toe faaleleia" o le aoina o faamaumauga telefoni a le NSA. O le toe fuata'iga e ono mana'omia ai kamupani telefoni e teu fa'amatalaga metadata na te aoina mo le 18 masina mo le fa'aogaina e le NSA ma le fa'atagaga mai se fa'amasinoga fa'apitoa. Atonu e talafeagai lenei mea, ae o loʻo aoina pea faʻamaumauga i luga o le faitau miliona o tagata Amerika mama - e faʻalapotopotoga mo le malo. Ae fa'afefea le Initaneti, imeli ma isi mata'ituina? O le NSA ua matua'i fa'ae'eina i ana polokalame; o le a le fiu ai e sipai i tatou.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo