I le faaiʻuga o le 1944 a o avea aʻu ma se tagata sinia i le aʻoga maualuga, na ou faanatinati atu ai i se nofoaga e suʻe ai le Neivi a Amerika ua sauni e tetee atu i faiga fascism a le lalolagi. Fai mai Cooler ulu ou te faatali seia oo i lo'u faauuga ia Iuni. Ina ua uma le tolauapiga sa ou auauna atu i le “The Pacific Theatre”—Iwo Jima, Okinawa, Hawaii, Saipan, Iapani, ma le Sami Saina.
Soʻo se tasi na aʻoga i le Iunaite Setete na te iloa o tusi o tala faasolopito e tuuto atu le tele o le gauai i le mea e taʻua o le "Taua Lelei": Taua Lona Lua a le Lalolagi. O se tusi masani, Holt McDougal's O le Amerika, e aofia ai itulau e 61 e aofia ai le fausiaina o le Taua Lona Lua a le Lalolagi ma le taua lava ia. O tusitusiga i aso nei o loʻo faʻaalia le "leaga" e pei o le falepuipui o Iapani Amerika, ae o tusitusiga a le o le amanaiaina pe faʻafefe i le mea moni e toeitiiti atoa le sefulu tausaga, i le taimi muamua o osofaʻiga fascist i Asia, Aferika, ma Europa, o malo faatemokalasi i Sisifo. uunaia nai lo le tau ma Hitila ma Mussolini, ma o nisi taimi na avatu ai ia i laua ni fesoasoani faaletino.
Mai le tulaʻi mai o Hitila i le pule, o malo o Egelani ma Falani, faatasi ai ma le Iunaite Setete o loʻo mulimuli i la latou taʻitaʻiga, e leʻi taumafai lava e taofia, faʻagesegese, pe lapataʻia foi le lamatiaga fascist. Na latou amata i le faafeiloaia o le osofaʻiga a Iapani i Manchuria i leo le fiafia, ma faaauau ai fefaʻatauaiga ma Iapani. O se amataga lea o le osofaʻiga a Iapani i Saina i le 1937.
O Mussolini, i le saʻilia o se “Emepaea o Italia” i Aferika, na ia lafo atu ai lana ʻautau ma le ea i Etiopia iā Oketopa 1935. Na pomu ma faapaʻuʻu le kasa oona e vaalele fascist i nuu. Na liliu atu le Emeperoa Haile Selassie i le Liki o Malo ma tautala i lana gagana Amharic na faamatalaina ai osofaʻiga fascist ma vailaʻau i tagata "e aunoa ma ni auupega, e aunoa ma ni punaoa." “O le saogalemu faatasi,” na ia finau mai ai, “o le iai lava lea o Malo Sosoo,” ma lapataʻia “amio i le lalolagi atoa” ua “taua.” Ina ua fai mai Selassie, “E manatua e le Atua ma le talafaasolopito lau faamasinoga,” sa faamimigi faamimigi malo.
Peitaʻi, i le lotolotoi o se “Paʻuʻū Tele o le Tamaoaiga” i le lalolagi aoao, na uunaʻia ai tagata o le Iunaite Setete e fesoasoani iā Etiopia. O alii uli na aʻoaʻoina mo galuega faamiliteli—e tusa ma le 8,000 i Chicago, 5,000 i Detroit, 2,000 i Kansas City. I le Aai o Niu Ioka, lea na vili ai e le afe alii, na aoina ai e le tausimaʻi o Salaria Kea o le Falemaʻi o Harlem tupe na auina atu ai se falemaʻi e 75 moega ma lua tone o sapalai faafomaʻi i Etiopia. WEB Du Bois ma Paul Robeson na lauga i le “Harlem League Against War and Fascism” faatasi ai ma A. Philip Randolph na faafesootaʻia le osofaʻiga a Mussolini i “le sauā mataʻutia o tagata uli i le Iunaite Setete.” O le savaliga a tagata mo Etiopia i Harlem na tosoina ai le 25,000 Aferika Amerika ma tetee fascist Italia Amerika.
I Chicago i le aso 31 o Aukuso, 1935, a o faamalosia le noose fascist i Etiopia, Oliva Tulafono, o se Komunisi uliuli mai Texas, na faamaopoopoina se solo tetee e tetee ai i le faasā a le pulenuu o Edward J. Kelly. E sefulu afe tagata na faapotopoto faatasi ma le 2,000 leoleo. Na amata ona tautala Tulafono mai luga o le fale, ma sa puʻea faapagota. Ona tulaʻi mai lea o le tasi failauga ma le isi i luga o taualuga eseese, e alalaga a latou feʻau tetee i le fascist, ma na pueina uma le toaono.
E oo atu ia Me 1936 a o leʻi oo atu le toʻatele o tagata tauofo po o fesoasoani i Etiopia, na manumalo Mussolini ma sola ese ai Haile Selassie i le faaaunuua. O le Amerika e tu'uina atu ni parakalafa vaivai e lua o ona itulau e 61 o le fa'asalalauga taua i lenei fete'ena'iga a'o le'i o'o i Penina Harbour. Ma le tala faatino o le faatemokalasi faʻalagolago i fascism i Sepania e tatau ai i se isi musumusu parakalafa e lua i totonu O le Amerika.
I le masina o Iulai 1936, na faia ai e le au fascist Francisco Franco ma isi taʻitaʻiʻau Sipaniolo i Morocco se osofaʻiga a le militeri faasaga i le malo fou a le Republican "Popular Front" a Sepania. E oo atu i le amataga o Aokuso, na saunia ai e Hitila ma Mussolini se fesoasoani tāua. I le vaalele muamua a le lalolagi, na auina atu ai e Nazi Siamani le 40 Luftwaffe Junker ma felauaiga vaalele e ave le autau a Franco mai Morocco i Seville, Sepania. O va'a a Italia i le Metitirani na goto ai va'a o lo'o ave fesoasoani po'o volenitia i le Republican Spain, ma e 50,000 i le 100,000 'au fascist Italia na amata ona taunu'u i Sepania. O Hitila ma Mussolini na fa'asalalauina fa'ava-o-malo se taua fa'ale-malo-ma fa'aalia ai le fa'amoemoe o le fascism i le lalolagi atoa.
Ae o se tasi o lesona muamua na aʻoaʻoina mai Sepania o le au fascist e leai se mea e fefefe ai mai le faatemokalasi i Sisifo. Na faʻaumatia e le Luftwaffe aai e pei o Gernika i le itulagi o Basque o Sepania, ma na fesiligia e le au Nazi gestapo pagota o le Republican. Ae o le au ofisa Peretania ma Farani, ma a latou kamupani mauoa e iai sootaga tau tupe ma Nazi Siamani, na faafeiloaia le savali fascist ma se faamimigi, talisapaia filemu, po o ofo o le galulue faatasi. I Egelani, na uunaʻia ai e le Palemia Stanley Baldwin Siamani ma Italia e savavali i sasaʻe agaʻi i le Soviet Union. Na taʻu atu e le amepasa a Peretania i Sepania i le amepasa o Amerika, "Ou te faamoemoe latou te auina mai ia lava tagata Siamani e faauma le taua."
O le Nazi Luftwaffe i luga, o le au a Franco na taʻavale agai i Madrid ma Franco na faʻamoemoeina se manumalo vave. Ae i faitotoa o Madrid na suia mea uma. I lalo o le anavatau “Latou te le pasia,” na fausia ai e sui o iuni ma vaega faaupufai ma tagatanuu ni vaega faamiliteli ma agai atu i luma ma ave le meaai o le aoauli ma se fana. O fafine o Madrid, o loʻo ofuina ofuvae ma ave fana, na auai i uluaʻi osofaʻiga. O isi tamaitai sa tamomoe i le vaega muamua o le kuata.
O se faataapeapeina o tagata volenitia mai fafo na amata ona taunuu: Iutaia ma isi tagata sulufai na sosola ese mai le Nazi Siamani po o Mussolini's Italia, nisi o fana fana masini Peretania, ma tagata taaalo fou mai se Olimipeka tetee a Nazi i Barcelona.
E oo atu ia Novema, ua avea le faanatinati o le volenitia ma tafega: E tusa ma le 40,000 alii ma tamaitai mai atunuu e 53 na tuua o latou aiga e puipuia le Malo. E na o le pau le taimi i le talafaasolopito, o se vaega ofo fua o alii ma tamaitai mai le salafa o le lalolagi na o mai faatasi e tau mo se tulaga lelei: faatemokalasi. Na aumaia e le au volenitia se feʻau e mafai e tagata masani ona tetee atu i militarism fascist.
E ui o le tele o volenitia e itiiti se poto masani faafitafita, ae sa latou faamoemoe o lo latou tautinoga, lototele, ma le ositaulaga o le a faatosinaina ai malo faatemokalasi e lotogatasi e tetee atu i le savali fascist, ma agai atu i se taua fou a le lalolagi.
Ae na le amanaʻia e malo i Sisifo le talosaga a Sepania mo le "saogalemu faʻatasi." Ma o nisi atunuu na faʻasaina malaga i Sepania. Na tapunia e Farani lona tuaoi i Sepania ona o tagata volenitia na feagai ma le pueina faapagota ma sa tatau ona aʻe le Pyrenees i le po. Na fa'atūina e Egelani se Komiti e le-Fa'asa'o o malo e 26 na taofia le fesoasoani i le malo o le Republican, ae le o le au fouvale a Franco.
O faiga faavae a Amerika na mulimuli ia Egelani ma Farani. Na faailogaina e le Iunaite Setete tusifolau "E le aoga mo Sepania." Na taumafai le Matagaluega a le Setete e taofia sapalai faafomai ma fomai mai le oo atu i Sepania. Na auina atu e le Texas Oil Company le lata i le 2 miliona tone o suauu, o le tele o le suauu o Franco e manaomia. O le fa-lima o loli fouvale na sau mai Ford, General Motors, ma Studebaker. O fale faasalalau i Amerika, o vaega faaesea ma tagata mauʻoa, ma le Lotu Katoliko na faafiafiaina le taua a Franco faasaga i le “Komunisi Leai se Atua.”
I le Iunaite Setete, e tusa ma le 2,800 alii ma tamaitai talavou o ituaiga eseese ma talaaga na faia ai le “Abraham Lincoln Brigade.” O sea ma tamaiti aʻoga, faifaatoaga ma polofesa, na latou faʻamoemoe o lo latou totoa e mafai ona liliu ai le tai, pe mulimuli ane faʻailoa le lalolagi i le fascist faʻamalosi mo le puleaina o le lalolagi. O le toatele na agai atu i Sepania faasolitulafono o ni "tagata tafafao" asiasi i Farani.
I se taimi o le tele o le leai o se galuega, lynching, segregation, ma le faailoga tagata, 90 o le au volenitia o Aferika Amerika. “O Etiopia ma Sepania o la tatou fusuaga,” o le tala lea a James Yates, o lē na sola ese mai Mississippi. O le Iunaite Setete e na o le toalima pailate Aferika Amerika ua laiseneina, ma e toalua na o mai e auai i le ea laitiiti a le Malo (tasi na aumaia i lalo vaalele Siamani e lua ma le tolu o vaalele a Italia).
O le toʻatele o tagata volenitia Aferika Amerika sa savavali ma faʻamaʻi paʻepaʻe e tetee i le faʻasalaga, vavaeeseina, ma le faʻailoga tagata, ma manaʻomia se fesoasoani ma galuega i le taimi o le Paʻu Tele o le Tamaoaiga. O nei alii ma tamaitai lanu-o le tasi o le tausimai Salaria Kea-na fausia le uluai vaegaau a le US. Oliva Tulafono na avea ma taitai muamua o le Lincoln Brigade.
O alii ma tamaitai talavou totoa o le Lincoln ma isi International Brigades na faagesegese ae leʻi taofia fascism. I le 1938, na faatoʻilaloina ai e le malo malosi o le laueleele, o le sami, ma le ea le Malo o Fascism. E toatele volenitia na maliliu, e aofia ai le afa o tagata Amerika, ma o isi na mafatia i manuʻa tuga.
O le mea na manatua o le Taua Lona Lua a le Lalolagi na amata i le tausaga na sosoo ai i le 1939, ina ua osofaʻia e Siamani Polani. E manaʻomia se taumafaiga tele a atunuu eseese e faatoʻilalo ai Hitila, Mussolini, ma Imperial Iapani, ma maumau ai le faitau sefulu miliona o ola.
I le 1945, na iʻu ai ina faatoilaloina faiga fascism a le lalolagi. Ae mo le sefulu tausaga taua e leʻi teteʻe ai le faatemokalasi ma masani ona faʻamalosia le fascist agai i Manchuria ma Saina, Etiopia ma Sepania. Ae o tamaiti aoga i aso nei e le o aoaoina lenei mea. Nai lo lena, o tusitusiga o loʻo faʻaalia ai le Taua Lona Lua a le Lalolagi o se mea e le maalofia ma o le Allies o ni tagata tetee ma faʻaola o le faatemokalasi. O se tala faasolopito atoa o le toilalo o le Iunaite Setete e tetee atu i faiga faa-fascism i lona amataga-ma e oo lava i lona lagolagoina tele o faiga fascism-o le a fesoasoani i tamaiti aoga e toe mafaufau i lenei manatu e le maalofia. O tamaiti aʻoga i aso nei e tatau ona sili atu nai lo na o ni nai tusi aʻoga parakalafa o loʻo faʻamatalaina ai le taua faasaga i fascism aʻo leʻi oʻo i le 1939 aʻo faʻamalosia e malo o le Iunaite Setete, Egelani, ma Farani ana osofaʻiga.
William Loren Katz o le tusitala o le Tagata Initia Black: O Se Tupuaga Natia, Le Lincoln Brigade: Ose Tala Fa'asolopito (faatasi ai ma Marc Crawford), ma isi tusi e 40 i le talafaasolopito o Aferika Amerika, e aofia ai le tele mo talavou matutua. O lana upega tafaʻilagi o www.williamlkatz.com. O lenei tusiga o se vaega o le Poloketi a'oa'oga a Zinn pe a tatou iloa lo tatou tala'aga faasologa.
1 manatu
I le 1945, na iu lava ina faatoilaloina le lalolagi fascism - ola ola neo-fascism. Ma o le manumalo, US imperialism! A'o fa'aauau pea ona taula'i atu le itu agavale o le lalolagi i fascism fa'asolopito - e na'o le mea lava e mana'o i ai le au fa'asalalau a le peteriaka - o le a olaola le au fascist neo-liberal i Sisifo. Ae ui i lea, muamua, amata i se faʻamatalaga faʻaonaponei o le neofascism: o le tuʻufaʻatasiga o le kamupani / tupe ma le malosi o le setete. E le o toe iai ni taʻitaʻi faʻapitoa, mamana uma e pei o Hitila ma Mussolini, ae e itiiti se isi mea ua suia. Nai lo lena, o loʻo i ai a tatou faʻalapotopotoga o ni tagata e le o taʻua, o latou foliga oligarchic o loʻo natia ma le faaeteete i tua o le veli pogisa o tupe palota ma o latou tagata, o le au faipolotiki faatau ma faatau atu. O le pule malosi a le au faipule (o latou "e ana" faalapotopotoga ma faletupe) e tutusa lava le taufaasese o le Third Reich. O isi vaega o le Western neoliberal democracy e tutusa lava ma i lalo o le fascism faʻasolopito - militarism, imperialism, taua o osofaiga e faʻamautinoa ai punaoa, o le inoino i le faatemokalasi ma le agavale, o galuega, ma le taofiofia e le setete o auaunaga tau puipuiga. Mo le tele o tagata sauaina i le salafa o le lalolagi, o le taua faasaga i fascism e leʻi faagaloina ona o se vaega o tauiviga i aso uma. Oti i neofascism!