Mai ia James Rubin ia Christiane Amanpour, le lautele
le tele o manatu o le malo ma le aufaasālalau e matua'i lotogatasi i le mana'omia o le pomu NATO
Serbia. E tatau lenei mea, ua taʻu mai ia i tatou, ina ia "aloese mai se fesoasoani alofa
mala", ma ona, "naʻo le gagana e malamalama ai Milosevic
malosi"... o le gagana lea e manaʻo le US e tautala ai.
O Kosovo o loʻo tuʻuina atu o le faʻafitauli, ma o le NATO
le fofo.
O le mea moni, o le NATO o le faʻafitauli, ma o Kosovo o le
Fofo.
Ina ua mavae le paʻu o le Soviet Union, NATO
mana'omia se 'alofaga fou mo le pamuina o punaoa i totonu o le militeli-pisinisi. Faafetai i
Kosovo, NATO e mafai ona faamanatu lona 50th anniversary i le masina a sau e ala i le faapaiaina o lona fou
misiona i le lalolagi atoa: ia faʻalavelave i soʻo se mea i le lalolagi i luga o tulaga alofa. O le fua o le
faigofie: fa'aauupegaina se vaega o le au fa'alavelave fa'alavelave e fana leoleo, fa'amatala le mea e le maalofia
O le tauimasui a leoleo e pei o le "faamamaina o ituaiga", folafola atu i le au fouvale o le a pomu le NATO
lo latou fili pe a faaauau le taua, ona faauigaina lea o le vevesi e tupu mai o se
luʻitau i le "fofo" a le NATO lea e tatau ona faʻafeiloaʻi e le militeri.
Faafetai ia Kosovo, o le a avea le pule a le atunuu a
mea o le taimi ua tuanaʻi - e le o le mea moni mo Malo Tele e pei o le US ma Saina, ae mo
Malo vaivai e matua manaomia lava. O tuaoi o le atunuu o le a leai se faʻalavelave i NATO
fesoasoani
Faʻafetai ia Kosovo, e mafai e le US ona pulea mulimuli ane
auala paipa suauu Caspian i le va o le Sami Uliuli ma le Adriatic, ma faalauteleina le
Fa'aa'afiaga Europa a le so'o fiafia o Turkey.
Fepuari 23 talu ai, James Hooper, faatonu sili
o le Balkan Action Council, o se tasi o le tele o tagata mafaufau na tulaʻi mai e faʻamaonia
le suiga faifaipea o Yugoslavia muamua i NATO protectorates, tuuina atu se lauga i
le Holocaust Museum i Uosigitone i le valaaulia a lana "Komiti a
Lotofuatiaifo". O le mea muamua i lana lisi o "mea e sosoo ai" o le mea lenei:
"Ia talia o le Balkans o se itulagi e fiafia i ai mo le Iunaite Setete,
le Berlin fou pe afai e te manaʻo ai, o le nofoaga suʻesuʻe mo le faaiuga a NATO ma le taʻitaʻiga a Amerika. […]
E tatau i le pulega ona faʻatasi ma tagata Amerika ma taʻu atu ia i latou e foliga mai matou
ia i ai i totonu o le Balkans militeri e le gata, a itiiti ifo seia i ai se faatemokalasi
malo i Belgrade."
I le Vaitau Tutotonu, na faalauiloa ai e le Crusaders a latou
manumalo mai pulelaa a le Ekalesia. I aso nei, o loʻo faia e NATO i le Holocaust Museum. Taua e tatau
ia paia.
O lenei sacralization ua tele lava ina faafaigofieina e
a post-communist tuua lea ua sulufai i amioga mama ma faasinomaga faaupufai i le
le aofia ai o so'o se su'esu'ega o mea tau tamaoaiga ma geopolitical o lo'o fa'aauau pea
fuafua faiga fa'avae o lo'o fa'atulagaina ai le lalolagi.
Jean-Christophe Rufin, sa avea muamua ma sui peresitene o
"Doctors Without Borders" talu ai nei na faasino i le matafaioi o fesoasoaniga alofa
fa'alāpotopotoga tuma'oti i le fa'amaoniaina o fa'auilavea a le militeri. “O i latou na
muamua e faʻanoanoa i le le mautonu o le tali faʻapolokiki i mea mataʻutia na tutupu i le Balkans
po o Aferika. O lea la ua latou maua le mea na latou manana'o ai, pe e foliga mai. Mo le faatinoga, olo
tulilima ma le NATO e mafai ona avea ma mea e sili ona matautia."
Ua uma ona valaau mo fitafita a Malo Aufaatasi e
faʻalavelave i misiona fesoasoani na faʻatupuina masalosaloga i le Lalolagi Lona Tolu e faapea "o le
O tagata fesoasoani e mafai ona avea ma solofanua Trojan o se malo fou faaauupegaina", na tusia ai e Rufin
"Le Monde". Ae o le NATO o se isi mea.
"Faatasi ai ma le NATO, ua suia mea uma. O iinei tatou
o loʻo feagai ma se faʻafitafita mama, soʻotaga faʻatautaia, ua fuafuaina e tali atu i se taufaʻatau,
o le mea lena i se fili", na tusia ai e Rufin
e iu ina taia ma faaumatia.
"O le faʻatulagaina o sea masini e manaʻomia ai se
mea fa'apa. O aso nei ua le toe avea ma militeri. E le faapolokiki foi. O loo i o tatou luma le faamaoniga:
O le fa'aoso a le NATO, i aso nei, o... fesoasoani alofa. E manaomia ai le toto, o se fasioti tagata, o se mea lena
o le a ita ai i manatu o tagata lautele ina ia talia ai se faiga sauā."
O le taunuuga, na ia faaiuina ai, o le "le
e le'i fa'amata'u fa'amata'u tele tagata lautele e pei o Kosovo i aso nei. Aisea?
Aua o na tagata e ono afaina o le ki lea i le tali atu faavaomalo. Sei o tatou manino: o le
Ua mana'o Sisifo i tino oti. [...] O loʻo matou faʻatali mo i latou i Kosovo. O le a matou mauaina." O ai
o le a fasiotia i latou o se mealilo ae o mea na tutupu muamua e taʻu mai ai "ua oʻo mai le taufaamatau
mai itu uma."
I le ogatotonu o feteenaiga e pei o Kosovo, fasioti tagata
e mafai ona faigofie ona faia ... pe "faatulagaina". E i ai pea le auvaa televise
saili tonu mo lena "tala pito i luga".
Talu ai nei, na ioeina e le au ofisa Croatian i totonu
O le 1993 na latou faia ai se "pomu a Serbian" o le taulaga i le talafatai o Croatian
Sibenik mo le manuia o le au televise Croatian. O le Ta'ita'i muamua o le 113th
O le ofisa autu o le brigade Croatian, Davo Skugor, na tali atu ma le ita. “Aisea ua tele ai
fuss?" na ia faitio ai. "E leai se aai i Croatia o loʻo i ai ni togafiti faʻapitoa
e le'i fa'aaogaina. A uma mea uma, o latou o se vaega taua o fuafuaga faʻavae. E na o le tasi lena
i se faasologa o togafiti na matou faia i le taimi o le taua."
E tumau pea le mea moni e iai moni lava
faafitauli ogaoga Kosovo. Sa i ai mo le silia ma le seneturi, ua masani ona faʻateleina e
malo i fafo (le Ottoman Empire, le Habsburg Empire, le Axis powers i le taimi o le Taua a le Lalolagi
II). O tagata Serbs o se tagata faifaatoaga faʻaonaponei, oe na faʻasaʻolotoina
i latou lava mai sauaina Turkish Ottoman i le 19 senituri, ua pipii atu i
fa'alapotopotoga a le malo fa'aonaponei. I se faaeseesega, o tagata Albania i mauga i matu o Albania
ma e le'i talia moni lava e Kosovo so'o se tulafono, fa'apolokiki pe fa'alelotu, nai lo a latou lava tulafono
"Kanun" e le'i tusiaina e faavae i luga o le usiusitai faapeteriaka i tautoga, mamalu o le aiga,
o tiute fa'apitoa, o ia mea uma e le fa'amalosia e so'o se malo a'o le aiga tama
ma matai o aiga e puipuia lo latou mamalu, mulimuli ane i le faiga o femisa'iga toto ma
taui ma sui
O le faafitauli autu o Kosovo o le faigata
nonofo fa'atasi i se tasi teritori o nu'u fa'ale-nu'u e matua'i vavae'ese e tu ma aga,
gagana ma fa'ailoga fa'asolopito. Mai le vaaiga faaletagata, o le faafitauli lenei
sili atu le taua nai lo le faafitauli o tuaoi o le Setete.
O le feitaga'i ma le fefe o le tagata autu lea
mala i Kosovo. Ua leva ona fai. Ua sili atu le leaga i totonu
tausaga talu ai nei. Aisea?
E lua itu e tu mai ai e feteenai
mo lenei faateteleina - e le mautonu, ona ua faailoa atu i le lalolagi o ni mea taua
sa tatau ona faaleleia le tulaga.
1 – O le muamua o le faavaeina i le
Kosovo tuto'atasi o le 1970s ma le 1980s o fa'alapotopotoga tu'ufa'atasi a Albanian,
aemaise le gagana Albanian faculty i Pristina University. O lenei tuto'atasi faaleaganuu,
na mana'omia e ta'ita'i fa'ale-aganu'u Albania, na avea ma se la'asaga e le toe fa'aleleia ai le va
nuu ae i lo latou tuueseeseina atoa. Tusi i luga o se faleoloa e fai si faatauvaa o aso ua mavae
sikolasipi, e tele lava e afua mai i Austria, Siamani poʻo Enver Hoxha Albania, suʻesuʻega i
O tala faasolopito ma tusitusiga faa-Alapania sa sili atu i mea uma i le faamamaluina o le faasinomaga Albanian.
Nai lo le atiina a'e o le agaga faitio, sa latou atiina ae le vaapiapi ethnocentricity.
O tagata fa'au'u i nei matā'upu sa saunia e sili atu mo galuega fa'apolokiki a le atunu'u
ta'ita'i, ma ua matua mata'ina le aofa'i o le au faitau tusi i totonu o Kosovo Albanian secessionist
taitai. O le tu'ufa'atasiga tu'ufa'atasiga fa'ale-aganu'u ua fa'atupuina ai ni tagata se lua e leai se gagana masani.
I le toe tomanatu, o le mea sa tatau ona fai o le
tu'ufa'atasia su'esu'ega Serbian ma Albanian, e mana'omia ai gagana uma e lua, ma le atina'eina o ulua'i
su'esu'ega fa'atusatusa o tala fa'asolopito ma tusitusiga. O lenei mea o le a faʻaaogaina uma Serbia ma
Talafatu a le atunuu Albanian i le suesueina o le isi, ma galue e faasa'o le
fa'aitunuu fa'aituau i mea uma e lua. O su'esu'ega fa'atusa e lua gagana e mafai ma e tatau ona avea ma auala
aga'i atu i le femalamalamaa'i fa'apea fo'i ma le fa'atamaoaigaina o tu ma aga lautele. Nai lo lena,
aganuu i le tautuaina o faiga fa'apolokiki e ta'ita'i atu ai i le fa'avalevalea ma le 'ino'ino.
O le lesona o lenei mea sese matuia e tatau ona avea ma se lapataiga
i se isi nofoaga, e amata i Maketonia, lea o loʻo alalaga ai tagata Albanian nationalists e toe fai le
Pristina poto masani i Tetova. O isi atunuu e fefiloi le faitau aofai o tagata e tatau ona ave
tusi.
2. O le vaega lona lua o le lagolago mai
malo mai fafo, aemaise lava le Iunaite Setete, i le faa-Apania a le atunuu i Kosovo.
E ala i le taliaina ma le le faitioina o le lomiga o le tulaga lavelave Kosovo na tuuina mai e le
Lobby Albanian, ua matua faateteleina e le au faipolokiki Amerika le feteenaiga e ala i le faamalosiau
o le au fouvale a Albanian faaauupegaina ma tuleia le pulega Serbian i taumafaiga ogaoga e soloiesea
latou i fafo.
O le "Kosovo Liberation Army" (UCK) ei ai
leai se mea e leiloa e ala i le faʻaosoina o feteʻenaʻiga mataʻutia, pe a manino le numera o tagata maliliu ma
o le numera o tagata sulufaʻi o le a faʻaopoopo i le paleni o le "faʻalavelave alofa"
e mafai ona aumaia ai le malosiaga o le ea NATO ma le US i le feteenaiga i le itu Albanian.
E leai se mea e maua e le au Serbs e ala i le taofiofia, tasi
e manino lava o le a tuuaia i latou i soo se mea e tupu.
E ala i le faailoaina o tagata Albania o
"tagata afaina" i latou lava, ma le Serbs o ni tagata leaga, o le Iunaite Setete ma ona
ua faia e paaga so'o se tulaga fa'apolokiki sa'o ma talafeagai e toetoe lava a le mafai. O le
O le pulega a Clinton e faapitoa lava le fausia o lana faiga faavae i luga o le manatu o le a le
Kosovar Albanians - e aofia ai le UCK - e manaʻo moni lava o le "temokalasi," Amerika
sitaili. O le mea moni, o le mea latou te mananao i ai o le pule i luga o se teritori faapitoa, ma i totonu o le
O tagata Albanian nationalists, o loʻo i ai se tauiviga malosi o loʻo faia i luga o ai o le a faʻamalositino
lena mana.
O le mea lea o se tala faʻasolopito Amerika o le "US-style
faatemokalasi ma le tamaoaiga maketi saoloto o le a foia mea uma" ua faaopoopo i le Serbian ma
Talatuu Albanian e fausia ai se ata tala fatu e toetoe lava a le mafai ona iloatino,
e matua itiiti lava le faaleleia. O lo'o i lalo ole tala fa'asolopito a Amerika o Brzezinski-style geostrategic designs
i luga ole auala paipa i Caspian suauʻu ma metotia mo le faʻalauteleina o le NATO o se
meafaigaluega e faʻamautinoa ai le pule a Amerika i luga o le tele o fanua o Eurasia.
Faapea o se vavega ua faafuasei ona tupu
na liliu i luga i lalo, ma sa i ai malosiaga i fafo na matua popole i le taunuuga o
Kosovo ma ona tagata, e mafai ona fautuaina e se tasi mea nei:
1 - taofi le faʻaleaga le tasi itu o le Serbs,
iloa uiga moni, masei, ma le fefe i itu uma, ma galue e faʻalauiloa
malamalama nai lo le ita;
2 – taofi le faaauupegaina ma le faamalosia o vaega fouvale;
3 – fa'ataga le soalaupulega moni a itu auai e leai
geostrategic po'o fa'apolokiki mana'oga o lo'o lamatia i le itulagi.